Cesarèa
|
Cesarèa
| |
|---|---|
| Geografia fisica | |
| Coordenadas | 32° 30′ 03″ N, 34° 53′ 32″ E |
| Altituds · Mejana |
20 m |
| Geografia politica | |
| País | |
| Districte | Aïfa |
| Sosdistricte | Aïfa |
| Conselh regional | Còsta de Carmel |
| Geografia umana | |
| Populacion (?) |
4 853 ab. |
Cesarèa (ebrieu: קֵיסָרְיָה,Qesarya; arabi: قيسارية, Qaysaria; grèc modèrne: Καισάρεια) es lo nom d'una vila antica e modèrna d'Israèl, situada sus la còsta mediterranèa a 20 km al sud de la vila de Tel Dor, entre Netanya e Hadera.
Los rèstes de la vila antica permeton d'admirar las roïnas de la capitala reiala d'Eròdes lo Grand, e nombre de monuments d’epòcas romana puèi medievala.
Son nom ven del grèc ancian: paralios Kaisareia (παράλιος Καισάρεια) significant Cesarèa maritima; lo nom latin es Caesarea Maritima, o encara Caesarea Palestinae, es dire Cesarèa de Palestina.
La vila foguèt bastida sus l'emplaçament d'un pòrt conegut jol nom de Tore d’Estraton o en grec, Stratonos pyrgos (Στράτωνος πύργος), en latin, Turris Stratonis.
Istòria
[modificar | Modificar lo còdi]Lo vilatge primitiu, la Torre d’Estraton, foguèt establit pendent lo periòde pèrsa (entre 586 AbC. e 332 AbC.). S’agrandís pendent lo periòde grèc (entre 332 AbC. e 37 AbC.). De nòu fondada pel Seleucids Demètri I Sòter jol nom de Demetrias près la mar[1], la vila es enseguida desligada del reialme asmonean per Pompèu en 63 AbC., puèi plan benlèu destrucha pel Tèrratrem que tòca tota la Judèa en 31 AbC. Se vei los rèstes de son barri un pauc al nòrd de Cesarèa maritima.
Cesarèa, capitala reiala d'Eròde Io Grand
[modificar | Modificar lo còdi]En l'an 29 AbC.[2], Octavi dona lo vilatge de la Torre d’Estraton en prèmi a Eròdes que s’èra aliat a el après la batalha d'Actium. Eròdes expulsa los Josieus installat près la conquista asmoneana dins aquesta ciutat plan anciana e grèga a l'origina; vòl tornar fondar una vila grèga, sus la còsta ont la populacion josièva es minoritària.
Il fait bastir una larga vila portuària, avent vocacion a li servir de capitala dins aquesta region de la Judèa centrala, e la nomena Cesarèa en remembre d'August, filh adoptiu de Juli Cesar. La construccion de la ciutat novèla comença vèrs 22 AbC.[3], e la vila es dedicada de biais solenne en 10, après dotze ans d’òbras. Seguent l'usatge de las ciutats de fondacion seleucid en Siria, Eròdes la dota d'una divesa tutelària, la Tique de Cesarèa: aquesta divinitat, allegoria de la Fortuna, es representada coma una joventa cofada de la tradicionala coronada de torres. L'espaci urban de la ciutat ocupa una superfícia de 95 ha[4]. Volent sempre poblar son reialme de toponims fasent referéncia a la dinastiá julioclaudiana, Eròdes dona a la mai poderosa de torres de defensa del pòrt de Cesarèa le nom de Drusion, del nom de Drusus, lo marit d'Antonia Minor[5]. Menent una politica de ligam prigond a l'ellenisme, Eròdes fa bastir a Cesarèa un teatre, un ipodròm, i organiza de concors d'atletisme, e introduch mentrtant lo culte imperial en l'onor d'August dins lo sanctuari pagan del Kaisareion.
Lo pòrt artificial, bastit sus una còsta plana, figura al nombre de las grandas òbras civilas d’aqueste rei bastisseire. Aqueste pòrt coneis una intensa activitat que se desvelopa dempuèi la fondacion de la vila e dura fins a la fin del sègle I; per la seguida l'aflaquiment dels mòles benlèu faguèt lo pòrt dangierós[6]; malgrat d’adobament realizats als sègles III e IV, son declin es alors inevitable.
Cesarèa romana
[modificar | Modificar lo còdi]A partir de 6 AbC., Cesarèa ven lo sèti de l'administracion romana: un prefièch de reng equèstre administra la província romana de Judèa, e demora a Cesarèa ont estacionan tanben las tropas que comanda[7]. Son pauc nombrosas, una ala de cavaleriá e cin cohòrts d'infanteriá pel mai. Aqueste prefècte dispausa tanben de prerogativas en matèria de justícia, amb drech de vida e de mòrt, coma es lo cas dins lo procès de Jèsus per Ponç Pilat, nomenat prefècte de Judèa en 26[8].
Lo felen d'Erodes, Agrippa I, contunha politica d'evergetisme de son predecessor bastissent a Cesarèa un teatre, un anfiteatre, de tèrmes, e i organisant de combats de gladiators e un concors grèc[9]. Tanben faguèt auçar d’estatuts de sas filhas.
L'agitacion e los trèbles que tòcan la Galilèa tota, s’acabèron pas dempuèi 4 AbC. fins a 66: los Josieus menan d’accions violentas contra los Romans per ajudar la venguda del Messias, e las autoritats romanas intensifican la repression mas realizan tanbe de provocacions o d’excès de zèl. En 26, Ponç Pilat pretend introduire a Jerusalèm en Judèa, dins lo palais d'Eròdes, de bloquièrs daurats dedicats a l'emperaire Tibèri, al grand escandal dels notables josieus[10]. A la demanda de Tibèri, aqueste bloquièrs daurats son fin finala transferits a Cesarèa e dedicats dins lo sanctuari del Sebasteion.
La revòlta dels Josieus qu’espelís a la prima de 66 a de consequéncias fòrça mai dramatics: lo procurator Gessius Florus s’embrolha longtemps amb los Josieus al subjècte de l'egalitat dels drechs entre Grècs e Josieus dins Cesarèa[11]; Neron confirma Cesarèa coma ciutat grèga, ont los Josieus an pas cap de drech[12]. Gessius Florus fa alara levar la soma de detz e set talents al Temple, e reprimís fer, per de crucifixions, l'agitacion que ne resulta[13]; après aver despolhats, los notables josieus son umiliats, per l'obligacion que lor es facha d'onorar las tropas que venon de matar la susmauta. Novèla revòlta populara e novèls chaples que provòcan la primièra guèrra judeoromana. Los abitants de Cesarèa chaplan de milierats de Josieus [14], e la guèrra s'espandís dins tota la Judèa.
Lo gocernaire roman de Siria, Cestius Gallus, reagís alara de biais fòrt: al cap d'una armada de campanha d'al mens 30 000 òmes[15], fa tornar l'òrdre a Cesarèa e dins d’autras vilas de la província mas pèrd fàcia a Jerusalèm. Sas tropas son decimada en novembre de 66, çò qu’incita l'emperaire Neron a confiar a Flavi Vespasian lo comandament d'un còrs expedicionari[16] en Judèa gaireben 60 000 òmes. Vespasien torna prene pauc a pauc lo contrròtle de la Galilèa, puèi de la còsta al sud, de la Judèa e de l'umedèa. A l’estiu de 70, son filh Titus, venceire davant Jerusalèm, celèbra d’ora sa victòria a Cesarèa puèi dins d’autras ciutats. En prèmi per l’ajuda eficàcia que portèt a Roma, Cesarèa es promouguda colónia d'un biais remarcable: sens confiscacions ni introduccion de colons romans, es l'ensems de la populacion de Cesarèa que, collectivament, beneficia de la citadanetat romana[17]; çò dich Ulpian[18], pasmens, la vila gausís pas del ius italicum.
L'anciana capitala reiala d'Eròdes pèrd enseguida un pauc son lustre, quitament se la populacion rica de la vila contunha a sosténer la construccion d'edificis publics e de sanctuaris adornats d’elements de marbre e d’estatuas, e d’importar de magnifics sarcofacs de marbre, de provenéncia grèga o romana. A partir de 100, lo culte de Mitra es practicat dins las horrea près del pòrt de Cesarèa[19].
Lo violent tèrratrem de 115 destruguèt de segur lo pòrt de la vila.
Cesarèa al començament del cristianisme
[modificar | Modificar lo còdi]La vila abriga las primièras comunautats crestianas, e segon tota versemblança, es a l'origina d'una Glèisa de fondacion apostolica. Mai es de Cesarèa que Pau s'embarca per Tars[20]; es a Cesarèa qu'es avertit de son pròche empresonament[21]; e es encara dins aquesta vila qu'es transferit per èsser jutjat pel governaire Felix[22].
Los primièrs crestians quitament se vantan enseguida d'aver agut Zaquèu, lo publican repentit, e lo centurion Cornelh, primièr pagan convertit, baptejat mercé a Pèire[23], per primièrs evèsques de Cesarèa[24]. Mas es pas qu’a la fin del sègle II qu'es atestat a Cesarèa lo primièr evescat istoric, amb Teofili de Cesarèa[25]. Mai es Cesarèa, centre intellectual de primièra importança, que Teofili discuta de la data de Pascas amb Narcissi de Jerusalèm.
En 196, jols auspicis del papa Victor, se ten lo Concili de Cesarèa per reglar la data de la celebracion de Pascas. Pauc après, lo teologian grèc d'Alexàndria, Origèn, es de passatge a Cesarèa en 215, e se fixa dins la vila de 231 a sa mòrt, s'entretenent amb los rabins e dispensant de leiçons a un cercle d'escolans amb per exemple Gregòri lo Taumaturg.
Es tanben dins la vila que naís, vèrs 270, lo teologian e futur evèsque, Eusèbi de Cesarèa.
Lo cristianisme se difusa enseguida dins las vilas màger de Siria, e gaireben totes los evèsques amassats per jutjar Pau de Samosat al concili d'Antiòquia en 268 venián de la region[26]. Al sègle III, la persecucion generala dels crestians decretada per Dèci en 251, puèi, al començament del sègle IV, la persecucion realizada per Dioclecian, son a l'origina de fòrça martirs en Siria. L'istorian grèc de la Glèisa, Eusèbi de Cesarèa dins son libre Dels martirs de Palestina parla diferents martris a Cesarèa jos Dioclecian, quitament precesant la data que passarà dins fòrça calendrièrs liturgics. D’entre lo màger martirs de Cesarèa, se pòt citar, Pèire Apselamos festjat l’11 de genièr, Panfili de Cesarèa e tanben Valens, Paul, Porfir, Seleucos, Teodul e Julian festejat lo 16 de febrièr, Valentina e Paul, festejats lo 25 de julhet.
La ierarquia episcopala es pasmens ara en plaça: en 325, la lista dels Paires de Nicèa balha lo nombre de 18 evèsques en Palestina, 9 en Fenicia e 22 en Celesiria. Gaireben totes los evèsques dels ancians docèsis de Cesarèa son considerats coma sants per las Glèisas crestianas
A costat d’aquestas primièras comunautats crestianas, la vila vei tanben se desvolopar lo judaïsme, amb de rabins celèbres coma Yosé bar Abbahu de Cesarèa, dins l'escòla influenta animada vèrs 260, per rabin Yosé bar Hanina[27].
Al sègle VI, la vila se fa ufan de la naissença de l'istorian bizantin Procòpi de Cesarèa, autor de l'obratge De Aedificiis.
Edat Mejana e periòde otoman
[modificar | Modificar lo còdi]En 1099, los crosats evitan Cesarèa dins lor rota cap a Jerusalèm. En 1101, lo rei Baudoin I de Jerusalèm ajudat per una flota genovesa fa lo sètge davant la vila puèi la pren. Cesarèa ven una senhoriá dins lo reialme de Jerusalèm.
En 1187, la vila es presa sens combatre per Saladin après lo desastre d’Hattin. En 1191, Saladin fa aclapar las defensas totas de la vila, que pòt pas se defendre fàcia a la tresena crosada.
Loís IX de França demora a Cesarèa de març de 1251 a mai de 1252 e i fa tornar bastir o bastir de nòu los barris de la vila.
Sites arqueologics
[modificar | Modificar lo còdi]Lo teatre bastit a l'epòca d'Eròdes podava conténer 4 000 espectators. Lp circ besti tanben a l'epòca d'Eròdes possedís un obelisc sus la spina. Mesurava 250 m de long e 50 m de larg. Comptava dotze rengs de sètges e podava conténer 10 000 personas.
Cesarèa possedís encara de banhs publics, un pòrt antic, de roïnas d'una sinagòga d'epòca bizantina e las roïnas de l'aqüeducte roman.
En febrièr de 2015, un tresaur excepcional de 2 000 pèças d'aur datant del periòde dels Fatimids (sègle XI ApC.) es descobèrt per azard dins lo pòrt per d’amators de cabussada[28].
La vila modèrna de Cesarèa
[modificar | Modificar lo còdi]Uèi la vila novèla de Cesarèa es un quartièr pro ric, ofrissent de bèlas plajas, d’espacis verds, un club de gòlf internacional.
La vila es ligada a de personalitats, coma Benjamin Netanyahu ; la cantaire Keren Ann nasquèt a Cesarèa en 1974. Joseph Szydlowski moriguèt en 1988 a Cesarèa.
Nòtas e referéncias
[modificar | Modificar lo còdi]- ↑ Sartre 2003, p. 641-642.
- ↑ Flavius Josèphe, La Guerre des Juifs, I, 396 et Antiquités juives, XV, 217.
- ↑ Flavius Josèphe, Antiquités juives, XV, 331-341.
- ↑ Sartre 2003, p. 674.
- ↑ Sartre 2003, p. 551.
- ↑ Sartre 2003, p. 826.
- ↑ Sartre 2003, p. 552-553.
- ↑ Une inscription de Césarée mentionne expressément Ponce Pilate comme « Praefectus Iudaeae ».
- ↑ Sartre 2003, p. 548.
- ↑ Philon, Legatio ad Caium, 299-305 (extrait d'une lettre d'Agrippa sègle i à Caligula).
- ↑ Flavius Josèphe, Guerre des Juifs, II, 284-292.
- ↑ Flavius Josèphe, Guerre des Juifs, II, 277 et Antiquités juives, XX, 173-178 et 183-184.
- ↑ Sartre 2003, p. 577-578.
- ↑ Flavius Josèphe (Guerre des Juifs, II, 457) parle de 20 000 morts, chiffre sûrement excessif.
- ↑ Sartre 2003, p. 580-581.
- ↑ Flavius Josèphe, Guerre des Juifs, III, 1-8 ; Suétone, Vespasien, IV ; Tacite, Histoire, V, 10.
- ↑ Sartre 2003, p. 648 et 728-729.
- ↑ Ulpien, in Digeste, 50, 15, 1.
- ↑ Sartre 2003, p. 897.
- ↑ Actes des Apôtres, IX, 30.
- ↑ Actes des Apôtres, XXI, 8 à 14.
- ↑ Actes des Apôtres, XXIII, 23-24.
- ↑ Actes des Apôtres, X, 1 à 47.
- ↑ Jean-Marie Mayeur, Luce Pietri et André Vauchez, Histoire du christianisme, tome 1 (Des origines à 250), Desclée, 2000, p. 507 sq.
- ↑ Sartre 2003, p. 729.
- ↑ Sartre 2003, p. 951-952.
- ↑ Sartre 2003, p. 730.
- ↑ Modèl:Lien brisé
Annèxes
[modificar | Modificar lo còdi]Bibliografia
[modificar | Modificar lo còdi]- {{{títol}}}. Lucien.
- Maurice Sartre, D'Alexandre à Zénobie : Histoire du Levant antique, IVe siècle av. J.-C. - IIIe siècle ap. J.-C., Fayard, 2003, 1198 p. (ISBN 9-782213-609218)
- Joseph Ringel, Césarée de Palestine, Étude historique et archéologique, Presses Universitaires de Strasbourg, 1995
- (en) Kenneth G. Holum et Robert L. Holfehlder, King Herod's Dream : Caesarea on the Sea, New York, W.W. Norton and Company, 1988 ISBN: 978-0393305524
- (en) Lee I. Levine, Caesarea under Roman Rule, Leyde, Brill, 1975
- (en) Avner Raban et Kenneth G. Holum, Caesarea Maritima : a Retrospective after Two Millenia, Leyde-New York, Brill, 1996
Ligams extèrnes
[modificar | Modificar lo còdi]- Césarée, de la ville romaine au Fort des croisés, site du ministère des Affaires étrangères israélien
- Césarée, d'Hérode à Eyal Golan
- (en) Office israélien de protection des réserves