זאָלן

זאָלן (jidysz)

transliteracja:: YIVO: zoln; polska: zoln

wymowa:: IPA: /ˈzɔln/; IPA: [ˈzɔln̩]

znaczenia:

czasownik modalny

(1.1) … wskazujący powinność lub zamiar: mieć (coś zrobić), powinien, winien

(1.2) … wskazujący powątpiewanie: jakoby, podobno, ponoć, rzekomo, mieć (coś zrobić)

(1.3) … odpowiadający trybowi łączącemu: by, -by

(1.4) … odpowiadający trybowi rozkazującemu i życzącemu: niech(że), oby, żeby, bodaj

odmiana:: (1.1-4) lp איך זאָל, דו זאָלסט, ער / זי / עס זאָל ‖ lm מיר זאָלן, איר זאָלט, זיי זאָלן ‖ fp האָבן + געזאָלט

przykłady:: (1.1) דו האָסט געזאָלט קומען.‏ → Miałeś / Powinieneś był przyjść.; (1.1) וואָס זאָלן מיר טאָן?‏ → Co mamy / powinniśmy zrobić?; (1.1) ווי זאָל איך אײַך פֿאַרשטיין?‏ → Jak mam pana rozumieć?^[1]; (1.1) וואָס זאָל דאָס הייסן?‏ → Co to ma znaczyć?^[1]; (1.1) וואָס / ווער / ווי עס זאָל ניט זײַן.‏ → Cokolwiek / Ktokolwiek / Jakkolwiek by to miało być.^[1]; (1.1) ער האָט געזאָלט פֿאָרן אין דאָרף, נאָר ער האָט זיך באַטראַכט.‏ → Miał jechać na wieś, ale się rozmyślił.^[1]; (1.2) ער זאָל האָבן דאָ געווען.‏ → Jakoby / Podobno tu był.^[1]; (1.3) איך וויל אַז דו זאָלסט ענטפֿערן.‏ → Chcę, żebyś odpowiedział.; (1.3) איך האָב אים געזאָגט ער זאָל וואַרטן.‏ → Powiedziałem mu, żeby poczekał.; (1.3) די פֿאַטשיילע מיטן געלט חאָט דער רבֿ איבערגעגעבן דער רביצין, זי זאָל דאָס פֿאַרשליסן אין קאַסטן, און די שליסעלעך זאָל זי באַהאַלטן אין אַן אָרט, וואָס קיין בן־אָדם זאָל ניט וויסן…‏ → Chustę z pieniędzmi przekazał rabin swej żonie, żeby to zamknęła w skrzyni, a kluczyki schowała w miejscu, którego by żaden śmiertelnik nie znał…^[2]; (1.4) זאָלן זיי לאַכן.‏ → A niech się śmieją.; (1.4) זאָל לעבן דער קיניג!‏ → Niech żyje król!; (1.4) זאָל ער עפּעס זאָגן!‏ → Niech(że) on coś powie!; (1.4) ס׳זאָל כאָטש ניט זײַן צו שפּעט.‏ → Oby / Żeby tylko nie było za późno.^[1]; (1.4) ווען איך זאָל וויסן.‏ → Żebym / Gdybym ja to wiedział.^[1]

składnia:: (1.1) bezok. + זאָלן → mieć / powinien + bezok. (robić); (1.2) ims. przesz. + זאָלן האָבן → jakoby / podobno + przesz. (robił), miał + bezok. (robić); (1.3) bezok. + זאָלן → -by + przesz. (robił); (1.4) bezok. + זאָלן → niech + ter./przysz. (robi / zrobi), oby / żeby + przesz. (robił)

kolokacje:

synonimy:

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

związki frazeologiczne:: מע זאָל דערמאָנען משיחן → o wilku mowa

etymologia:: śwn. soln, por. niem. sollen^[3]

uwagi:

źródła:

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 Дмитрий Владимирович Тищенко, Идиш-русский словарь, Арт Економі, Kijów 2012 (2019), ISBN 978-617-7289-86-8.
↑ שלום־עליכם (Szolem-Alejchem): פֿון כּתרילעווקע (Fun Kasrilewke).
↑ Hasło „sollen” w: Digitales Wörterbuch der deutschen Sprache, Berlin-Brandenburgische Akademie der Wissenschaften.

[T-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 Дмитрий Владимирович Тищенко, Идиш-русский словарь, Арт Економі, Kijów 2012 (2019), ISBN 978-617-7289-86-8.

[2] שלום־עליכם (Szolem-Alejchem): פֿון כּתרילעווקע (Fun Kasrilewke).

[3] Hasło „sollen” w: Digitales Wörterbuch der deutschen Sprache, Berlin-Brandenburgische Akademie der Wissenschaften.

[1]

[2]

[3]