Laktoza
|
| |||||||||
| |||||||||
| Ogólne informacje | |||||||||
| Wzór sumaryczny |
C12H22O11 | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Masa molowa |
342,30 g/mol | ||||||||
| Identyfikacja | |||||||||
| Numer CAS | |||||||||
| PubChem |
{{{nazwa}}}, [w:] PubChem [online], United States National Library of Medicine, CID: (ang.). | ||||||||
| |||||||||
Laktoza (4-O-β-D-galaktopiranozylo-D-glukopiranoza), o wzorze sumarycznym C12H22O11, cukier mleczny, cukier mlekowy (z łac. lac – mleko) jest dwucukrem, zbudowanym z D-galaktozy i D-glukozy, połączonych wiązaniem glikozydowym. Występuje w mleku ssaków. Zawartość laktozy:
- mleko krowie – 4,5%;
- mleko ludzkie – 5,5 do 7,5%.
Chemicznie jest to bezbarwna substancja stała o temperaturze topnienia 225 °C, rozpuszczalna w wodzie, słabo rozpuszczalna w alkoholu i nierozpuszczalna w eterze. W jelicie cienkim ssaków enzym laktaza rozkłada laktozę na cukry proste, które ulegają wchłanianiu (absorpcji jelitowej). Występuje u niemowląt w okresie karmienia piersią, później stopniowo zanika. U części Europejczyków i osób pochodzenia europejskiego dzięki specyficznej mutacji również część osób dorosłych jest w stanie trawić laktozę.
Dotyczy to zwłaszcza mieszkańców Europy północnej i środkowej, którzy mogą pić mleko przez całe życie. Blisko 85% dorosłych mieszkańców Europy Północnej nie ma problemów z przyswajaniem laktozy. Na przykład w Szwecji obdarzonych tą mutacją jest prawie 100% mieszkańców, w krajach na wysokości Wielkiej Brytanii – 95%. Szeroko rozprzestrzenioną zdolność trawienia laktozy mają też niektóre szczepy afrykańskie, których kultura związana jest z hodowlą bydła. Natomiast u ludności z innych częściach świata zdolność do trawienia mleka znacznie spada po okresie niemowlęcym. Im dalej na południe od krajów skandynawskich, tym mniejsza tolerancja laktozy u dorosłych.
W Polsce 50% populacji nie jest w stanie trawić laktozy, przez co może ona powodować przykre objawy[potrzebny przypis]. Naturalny brak tego enzymu może w przypadku spożywania mleka prowadzić do nietolerancji laktozy.
Nie dotyczy to produktów mlecznych, jak np. zsiadłe mleko, kefir, jogurt czy sery, w których na skutek procesów fermentacyjnych z udziałem bakterii mlekowych obecność laktozy jest znacznie ograniczona, gdyż ulega przetworzeniu na kwas mlekowy.
Laktozę otrzymuje się z serwatki podczas produkcji sera. Stosowana jest w przemyśle farmaceutycznym jako wypełniacz, w lecznictwie, przemyśle spożywczym i w pirotechnice. Jest najczęściej używanym środkiem rozcieńczającym (excipiens) w recepturze aptecznej. Służy do sporządzania rozcierek (triturationes), w celu uzyskania określonego stężenia substancji czynnej lub jako zabezpieczenie proszków silnie wilgotniejących[1].
Koncentrat laktozowy uzyskiwany z serwatki jest używany do skarmiania trzody chlewnej.
- ↑ Feliks Modrzejewski: Farmacja stosowana, podręcznik dla studentów farmacji, wydanie V. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1977, s. 385.
Zobacz też
- Cukry, czyli chemicznie węglowodany;
- oligosacharydy;
- sacharoza.