Andrzej Zebrzydowski

Andrzej Zebrzydowski
	; Radwan
	biskup
Rodzina	Zebrzydowscy herbu Radwan
Data i miejsce urodzenia	1496 ; Więcbork
Data i miejsce śmierci	23 maja 1560 ; Września
Ojciec	Wojciech Zebrzydowski
Matka	Elżbieta Krzycka (zm. 1553)
Rodzeństwo	Bartłomiej Zebrzydowski, Kasper Zebrzydowski, Mikołaj Zebrzydowski, starosta raciąski, Katarzyna, Anna, Dorota, Barbara, Małgorzata i Jadwiga

Andrzej Zebrzydowski
	; Andrzej Zebrzydowski – drzeworyt Jana Styfiego wg rys. Jana Matejki z 1876 roku
Data i miejsce urodzenia	1496 ; Więcbork
Data i miejsce śmierci	23 maja 1560 ; Września
Miejsce pochówku	bazylika archikatedralna św. Stanisława i św. Wacława w Krakowie
	Biskup krakowski
Okres sprawowania	1551–1560
	Biskup włocławski
Okres sprawowania	1546–1551
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Sakra biskupia	30 marca 1543
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Andrzej Zebrzydowski herbu Radwan (ur. 1496 w Więcborku, zm. 23 maja 1560 we Wrześni) – biskup krakowski od 25 lutego 1551, kujawski w latach 1546–1551, chełmski od 8 czerwca 1545 do 19 marca 1546, kamieniecki od 1543, sekretarz Zygmunta I Starego, kanonik kapituły katedralnej poznańskiej instalowany w 1525 roku^[1].

W 1518 rozpoczął studia w Akademii Krakowskiej skąd przeniósł się do Bazylei, gdzie był uczniem Erazma z Rotterdamu, a następnie w 1529 do Paryża, gdzie studiował prawo i teologię. Ostatecznie studia zakończył w 1530 w Padwie. Koszty jego kształcenia pokryli: biskup krakowski Piotr Tomicki oraz prymas Andrzej Krzycki, który był jego wujem.

W 1530 został kanonikiem krakowskim, a rok później płockim. Pełnił także funkcje kapelana królowej Bony. W 1555 już jako biskup krakowski próbował zatrzymać ją w Polsce prosząc by nie wyjeżdżała do Bari.

Był posłem Zygmunta I Starego na sejmik województwa poznańskiego i kaliskiego w Środzie w 1542 i 1543 roku^[2].

Sprawowanie przez niego biskupstwa nastąpiło w okresie masowego przechodzenia szlachty na kalwinizm a mieszczaństwa na luteranizm. Oburzony na króla Zygmunta II Augusta, iż ten nie próbuje temu zapobiegać w 1558 opuścił Kraków i przeniósł się do rodzinnego Więcborka. Jednak on sam wyznawał zasadę, cyt. A wierz sobie i w kozła, bylebyś dziesięcinę płacił^[3]. Zmuszony do powrotu przez kapitułę krakowską zmarł w trakcie podróży. Został pochowany w katedrze wawelskiej w kaplicy obok zakrystii.

W Krakowie jako kanonik, a później jako biskup, mieszkał przy ulicy Kanoniczej 12.

W krużgankach klasztoru OO Franciszkanów zachował się jego portret, a w katedrze pomnik nagrobny autorstwa Jana Michałowicza z Urzędowa.

Przypisy

↑ Kazimierz Miaskowski. Kanonicy katedralni poznańscy instalowani w latach 1524–1532, w: Przegląd Kościelny, T. 6, 1904, s. 277.
↑ Andrzej Wyczański, Posłowie Zygmunta I na sejmiki, w: Władza i społeczeństwo XVI i XVII w., Warszawa 1989, s. 196.
↑ Paweł Jasienica, Polska Jagiellonów, Warszawa 1983, s. 391.

Bibliografia

Ks. Bolesław Przybyszewski, Krótki zarys dziejów diecezji krakowskiej, t. II, Kraków 1993.

Linki zewnętrzne

Andrzeja na Więcborku Zebrzydowskiego, biskupa włocławskiego i krakowskiego korespondencyja z lat 1546–1553 : z przydaniem Synodów z r. 1547 i 1557, jako téż innych dokumentów współczesnych. seria Acta Historica res gestas Poloniae illustrantia ab anno 1507 ad annum 1795 t. 1, wyd. Władysław Ignacy Wisłocki, Kraków 1878
Działalność publiczna biskupa włocławskiego Andrzeja Zebrzydowskiego w latach 1546–1551 w świetle jego korespondencji. pther.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-21)]. Warszawa 2012
Z dziejów Więcborka. pobocza.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-10-05)].
Andrzej Zebrzydowski – dzieła w bibliotece Polona

[1] Kazimierz Miaskowski. Kanonicy katedralni poznańscy instalowani w latach 1524–1532, w: Przegląd Kościelny, T. 6, 1904, s. 277.

[2] Andrzej Wyczański, Posłowie Zygmunta I na sejmiki, w: Władza i społeczeństwo XVI i XVII w., Warszawa 1989, s. 196.

[3] Paweł Jasienica, Polska Jagiellonów, Warszawa 1983, s. 391.

[1]

[2]

[3]

Biskupi diecezjalni kujawsko-pomorscy	Swidger (1133) Warner (1148) Onold (1161–1180) Stefan (1187–1198) Ogerius (1206–1212) Barta (1213–1220) Michał (1222–1252) Wolimir (1252–1275) Albierz (Wojciech) (1275–1283) Wisław (1283–1300) Gerward (1300–1323) Maciej z Gołańczy (1324–1364) Zbylut z Wąsosza (1364–1383) Teodoryk (1383) Jan Kropidło (1384–1389) Henryk VIII legnicki (1389–1398) Mikołaj Kurowski (1399–1402) Jan Kropidło (1402–1421) Jan Pella (1421–1428) Jan Szafraniec (1428–1433) Władysław Oporowski (1433–1449) Jan Gruszczyński (1450–1463) Jan Lutkowic z Brzezia (1463–1464) Jakub z Sienna (1464–1472) Zbigniew Oleśnicki (1473–1481) Andrzej Oporowski (1481–1483) Piotr z Bnina Moszyński (1484–1493) Krzesław Kurozwęcki (1494–1503) Wincenty Przerębski (1503–1513) Maciej Drzewicki (1513–1531) Jan Karnkowski (1531–1538) Łukasz Górka (1538–1542) Mikołaj Dzierzgowski (1542–1546) Andrzej Zebrzydowski (1546–1551) Jan Drohojowski (1551–1557) Jakub Uchański (1557–1565) Mikołaj Wolski (1565–1567) Stanisław Karnkowski (1567–1580) Hieronim Rozdrażewski (1581–1600) Jan Tarnowski (1600–1603) Piotr Tylicki (1603–1607) Wojciech Baranowski (1608) Maciej Pstrokoński (1608–1609) Wawrzyniec Gembicki (1610–1616) Paweł Wołucki (1616–1622) Andrzej Lipski (1622–1631) Maciej Łubieński (1631–1642) Mikołaj Wojciech Gniewosz (1642–1654) Kazimierz Florian Czartoryski (1654–1673) Jan Gembicki (1674–1675) Stanisław Sarnowski (1675–1680) Bonawentura Madaliński (1680–1691) Stanisław Kazimierz Dąmbski (1691–1700) Stanisław Szembek (1700–1705) Konstanty Felicjan Szaniawski (1705–1720) Krzysztof Antoni Szembek (1720–1739) Adam Stanisław Grabowski (1739–1741) Walenty Aleksander Czapski (1741–1751) Antoni Sebastian Dembowski (1751–1763) Antoni Kazimierz Ostrowski (1763–1776) Józef Ignacy Rybiński (1777–1806) Franciszek Skarbek-Malczewski (1815–1818)
Biskupi diecezjalni kujawsko-kaliscy	Andrzej Wołłowicz (1818–1822) Józef Szczepan Koźmian (1822–1831) Walenty Maciej Tomaszewski (1836–1850) Jan Michał Marszewski (1856–1867) Wincenty Teofil Popiel (1875–1883) Aleksander Kazimierz Bereśniewicz (1883–1902) Stanisław Zdzitowiecki (1902–1925)
Biskupi diecezjalni włocławscy	Stanisław Zdzitowiecki (1925–1927) Władysław Krynicki (1927–1928) Karol Radoński (1928–1951) Antoni Pawłowski (1951–1968) Jan Zaręba (1968–1970 adm. apost.) Jan Zaręba (1970–1986) Henryk Muszyński (1987–1992) Bronisław Dembowski (1992–2003) Wiesław Mering (2003–2021) Krzysztof Wętkowski (od 2021)
Biskupi pomocniczy	Stefan? (1347–1348) Jan (1349) Benedykt Vallati? (po 1364–przed 1380) Dominik de Firmo? (po 1373–przed 1380) Stefan ze Lwowa (1384–1416/1417) Jan Kaldeborn (1402–1411/1412) Ulryk Prunhofer (1414/1415–1417) Wacław Sporer (1417?–1421?) Godswin Comhaer? (1437) Jan Scheffchen (1438–1442) Jan (1440–1447) Jan (1444) Mikołaj Rusin (1447–1474) Aleksander Myszczyński (1514–1540) Jan Dziaduski (1540–1543) Maciej Walerian z Warszawy (1543–1547) Adam Mierchowski (1565–1574) Andrzej Blinowski (1574) Maciej Wielicki (1581–1585) Jan Rozdrażewski Nowomiejski (1587–1597) Franciszek Łącki (1597–1617) Baltazar Miaskowski (1617–1632) Krzysztof Charbicki (1634–1638) Wacław Paprocki (1639–1642) Piotr Mieszkowski (1643–1648) Mikołaj Krasicki (1649–1652) Walerian Wilczogórski (1652–1653) Stanisław Domaniewski (1654–1677) Piotr Paweł Mieszkowski (1678–1692) Andrzej Albinowski (1695–1706) Wojciech Ignacy Bardziński (1709–1723) Franciszek Antoni Kobielski (1725–1736) Aleksander Tomasz Działyński (1737–1739) Franciszek Kanigowski (1740–1759) Antoni Kazimierz Ostrowski (1758–1763 koadiutor) Jan Dembowski (1759–1788) Józef Ignacy Rybiński (1774–1777 koadiutor) Maciej Grzegorz Garnysz (1776–1781) Ludwik Stanisław Górski (1781–1799) Marcin Chyczewski (1789–1796) Feliks Łukasz Lewiński (1795–1819) Józef Marceli Dzięcielski (1819–1825) Józef Goldtmann (1838–1844) Tadeusz Łubieński (1844–1861) Karol Ludwik Pollner (1884–1887) Henryk Piotr Kossowski (1889–1903) Władysław Krynicki (1918–1927) Wojciech Owczarek (1918–1938) Michał Kozal (1939–1943) Franciszek Korszyński (1946–1962) Kazimierz Majdański (1962–1979) Jan Zaręba (1963–1968) Czesław Lewandowski (1973–1997) Roman Andrzejewski (1981–2003) Stanisław Gębicki (2000–2020)