Benedykt XIII (papież)
| Pietro Francesco Orsini | ||
| Papież Biskup Rzymu Sługa Boży | ||
|
| ||
| Kraj działania | ||
|---|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
2 lutego 1650 | |
| Data i miejsce śmierci |
21 lutego 1730 | |
| Miejsce pochówku | ||
| Papież | ||
| Okres sprawowania |
29 maja 1724–21 lutego 1730 | |
| Arcybiskup Benewentu | ||
| Okres sprawowania |
18 marca 1686–21 lutego 1730 | |
| Wyznanie | ||
| Kościół | ||
| Śluby zakonne |
13 lutego 1668 | |
| Diakonat |
22 lutego 1671 | |
| Prezbiterat |
24 lutego 1671 | |
| Nominacja biskupia |
28 stycznia 1675 | |
| Sakra biskupia |
3 lutego 1675 | |
| Kreacja kardynalska |
22 lutego 1672 | |
| Kościół tytularny |
San Sisto (16 maja 1672) | |
| Pontyfikat |
29 maja 1724 | |
Benedykt XIII (łac. Benedictus XIII, właśc. Vincenzo Maria Orsini de Gravina OP; ur. 2 lutego 1650[a] w Gravina in Puglia, zm. 21 lutego 1730 w Rzymie[1]) – włoski duchowny rzymskokatolicki, dominikanin, 245. papież w okresie od 29 maja 1724 do 21 lutego 1730[2], Sługa Boży.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Wczesne życie
[edytuj | edytuj kod]Pochodził z arystokratycznego rodu, który dał Kościołowi kilku papieży[3]. Urodził się jako Pietro Francesco Orsini; był synem Ferdinanda Orsini i Giovanny Frangipani[3]. Zrezygnował z praw dziedzicznych i w 1667 wstąpił do zakonu dominikanów[2]. W 1668 złożył śluby zakonne, w lutym 1671 przyjął święcenia najpierw diakonatu, następnie kapłaństwa[3]. Chciał prowadzić pobożne, skromne życie w klasztorze, jednak zabiegi rodziny dały mu w młodym wieku miejsce w Kolegium Kardynałów (22 lutego 1672, prezbiter San Sisto) oraz arcybiskupstwo Manfredonii (konsekrowany 3 lutego 1675 przez kardynała Paluzzo Paluzzi Altieri)[3]. W 1680 został biskupem Ceseny (z tytułem personalnym arcybiskupa), w marcu 1686 – ze względu na niesprzyjający jego zdrowiu klimat w Cesenie – przeniesiony na arcybiskupa Benewentu[3]. W styczniu 1701 został kardynałem biskupem Frascati, a w 1715 kardynałem biskupem Porto e Santa Rufina[3]. Przez cały czas utrzymywał jednocześnie stolicę Benewentu, a w 1715 został subdziekanem Kolegium Kardynałów[3].
Jako kardynał zasiadał w następujących kongregacjach Kurii Rzymskiej:
- Kongregacji ds. Soboru Trydenckiego (1672–1724, w tym w latach 1673–1675 jako prefekt)
- Kongregacji ds. Biskupów i Zakonników (1672–1724)
- Kongregacji ds. Odpustów i Świętych Relikwii (1672–1724)
- Kongregacji ds. Obrzędów (1675–1724)
- Kongregacji ds. Kościelnych Immunitetów (1684–1724)
- Kongregacji ds. Egzaminowania Biskupów (1690–1721)
- Kongregacji Świętego Oficjum Inkwizycji (1691–1724)
- Kongregacji ds. Wizytacji Apostolskich (1720–1724)
Wybór na papieża
[edytuj | edytuj kod]Brał udział we wszystkich kolejnych konklawe – w 1676, 1689, 1691, 1700 i 1721[3]. Konklawe 1724 po śmierci Innocentego XIII nie mogło przez dziewięć tygodni wyłonić nowego papieża wskutek starć frakcji hiszpańskiej, francuskiej i prohabsburskiej[1]. Kardynał Orsini, kandydat kompromisowy, został wybrany 29 maja 1724 i wzbraniał się przed przyjęciem decyzji konklawe, ostatecznie przekonał go przełożony zakonu dominikanów[1]. Orsini przyjął początkowo imię Benedykta XIV, zmienił je jednak na Benedykt XIII (inny Benedykt XIII, Pedro da Luna, był antypapieżem na przełomie XIV i XV wieku)[2]. Wybór imienia był poświęcony innemu dominikaninowi na tronie papieskim, Benedyktowi XI (zmarłemu w 1304). Nowy papież został koronowany 4 czerwca 1724.
Pontyfikat
[edytuj | edytuj kod]Po wyborze Benedykt podjął decyzję o utrzymaniu przy sobie godności arcybiskupa Benevento, powierzył zatem administrację swojemu wieloletniemu sekretarzowi, Niccolò Coscii, którego dodatkowo mianował kardynałem i uczynił swoim najbliższym współpracownikiem[1]. Nie był to trafny wybór, Coscia szybko zaczął wykorzystywać swoją silną pozycję w Państwie Kościelnym do serii nadużyć, ostatecznie nie zawahał się nawet przed przywłaszczeniem znacznej sumy ze skarbca watykańskiego[2]. Pod naciskiem nowego współpracownika, papież mianował też kardynałem Nicolò Lercariego, który stał się prawą ręką Coscii[1]. Osoba kardynała Coscii rzuca cień na pontyfikat Benedykta XIII, który niezależnie od tego podjął wiele dobrze ocenianych działań[2]. Po jego śmierci, kardynałowi Coscii wytoczono proces, w którym skazano go na 10 lat więzienia i grzywnę 100 000 skudów[2].
Poprzez skłonności do przekupstwa kardynała Coscii, Wiktorowi Amadeuszowi II udało się uzyskać tytuł króla i prawa do nadawania biskupstw na Sardynii[1]. Dodatkowo w 1727 roku podpisał konkordat, przy okazji którego wynagrodził finansowo papieskich negocjatorów[1]. Za ich namową, Benedykt wydał korzystną dla cesarza Karola VI, bullę, która wprawdzie potępiła "monarchię sycylijską", lecz w praktyce nadała jej władcy kontrolę nad tamtejszym Kościołem[1]. Benedykt sprzeciwił się także nominacji kardynalskiej dla nuncjusza w Portugalii, wbrew żądaniom króla Jana V[1].
Działalność duszpasterską sprawował osobiście, mimo podeszłego wieku w chwili wyboru. Konsekrował nowe kościoły, udzielał sakramentów, przewodniczył synodowi plenarnemu na Lateranie, z okazji Roku Jubileuszowego[1]. Przeciwstawił się obyczajom duchowieństwa, ograniczył praktyki nepotyzmu. Zakazał także organizacji loterii państwowej, która stała się źródłem nadużyć, oraz potwierdził bullę Klemensa XI Unigenitus, potępiającą jansenizm[1]. Doprowadziło to nawet do podporządkowania się francuskiego kardynała de Noailles'a[1].
Rozszerzając kult Grzegorza VII na cały Kościół, wywołał kryzys międzynarodowy, ponieważ stanowiło to potwierdzenie stanowiska o wyższości Kościoła nad państwem świeckim (pochwalono ekskomunikę cesarza Henryka IV przez papieża Grzegorza)[1]. Działania Niccolò Coscii odebrały także popularność papieżowi w samym Rzymie.
Kreował 29 kardynałów na dwunastu konsystorzach. Dokonał kanonizacji Stanisława Kostki, Alojzego Gonzagi, Jana od Krzyża i Jana Nepomucena[2].
Benedykt XIII został pochowany w kościele S. Maria sopra Minerva w Rzymie, tradycyjnie związanym z zakonem dominikanów. Dwukrotnie, w 1755 i w 1931 podjęto próbę wszczęcia procesu beatyfikacyjnego papieża, jednak za każdym razem proces anulowano, ze względu na podawaną w wątpliwość moralność papieskiego sekretarza[3]. W 2004 proces wznowiono i odtąd Benedykt XIII jest sługą Bożym[3].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Większość źródeł podaje, że Benedykt XIII urodził się 2 lutego 1649, jednak rejestry chrztów katedry w Gravina potwierdzają jednoznacznie, że prawidłową datą jest rok 1650. Konfuzja w późniejszych źródłach wyniknęła z faktu, że w XVII wieku w południowych Włoszech powszechnie używano jeszcze kalendarza florenckiego, zgodnie z którym rok rozpoczynał się dopiero 25 marca (święto Zwiastowania), a nie 1 stycznia. Tym samym, data 2 lutego 1649 według kalendarza florenckiego odpowiada dacie 2 lutego 1650 według kalendarza współczesnego. Zob. Matteo Fantasia: I papi pugliesi: Bonifacio IX, Innocenzo XII, Benedetto XIII. Schena, 1987, s. 88, 93, 112. ISBN 978-88-7514-179-0.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j k l m John N. D. Kelly: Encyklopedia papieży. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1997, s. 411-413. ISBN 83-06-02633-0.
- ↑ a b c d e f g Rudolf Fischer-Wollpert: Leksykon papieży. Kraków: Znak, 1996, s. 150. ISBN 83-7006-437-X.
- ↑ a b c d e f g h i j Orsini, Vincenzo Maria. The Cardinals of the Holy Roman Church. [dostęp 2013-09-12]. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Richard P. McBrien, Leksykon papieży. Pontyfikaty od Piotra Apostoła do Jana Pawła II, Warszawa 2003
- Pope Benedict XIII. Catholic Encyclopedia. [dostęp 2013-09-12]. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Benedykt XIII – dokumenty w bibliotece Polona
| I wiek |
| ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| II wiek |
| ||||||
| III wiek | |||||||
| IV wiek |
| ||||||
| V wiek |
| ||||||
| VI wiek |
| ||||||
| VII wiek |
| ||||||
| VIII wiek |
| ||||||
| IX wiek |
| ||||||
| X wiek |
| ||||||
| XI wiek |
| ||||||
| XII wiek |
| ||||||
| XIII wiek |
| ||||||
| XIV wiek |
| ||||||
| XV wiek |
| ||||||
| XVI wiek |
| ||||||
| XVII wiek |
| ||||||
| XVIII wiek |
| ||||||
| XIX wiek | |||||||
| XX wiek |
| ||||||
| XXI wiek |
| ||||||
| Zobacz też |
| ||||||
| Biografia | |
|---|---|
| Pontyfikat | |
| Współpracownicy |
- ISNI: 000000012095538X
- VIAF: 7549012
- ULAN: 500121836
- LCCN: n88274527
- GND: 119539780
- BnF: 13530663m
- SUDOC: 050454099
- SBN: CFIV009838
- NKC: mzk2010593046
- BNE: XX1583329
- NTA: 069476845
- Open Library: OL5459706A
- PLWABN: 9810646366805606
- NUKAT: n2010152969
- J9U: 987007448731205171
- CANTIC: a10474018
- BNC: 000381827
- ΕΒΕ: 171525
- LIH: LNB:7gn;=Bs
- RISM: people/12161