Kaliska Kolej Dojazdowa
| Dane podstawowe | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Zarządca | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Tabela SRJP |
305 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Rozstaw szyn |
750 mm | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Sieć trakcyjna |
brak | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Parowóz Kalisko-tureckiej kolei powiatowej w parowozowni Zbiersk, okres międzywojenny | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kaliska Kolej Dojazdowa (KKD) – sieć kolei wąskotorowej 750 mm łączącej Opatówek, Russów i Turek z Kaliszem, wybudowana w latach 1914–1917, w 1918 przejęta przez powiat kaliski i przekazana Polskim Kolejom Państwowym
Historia
[edytuj | edytuj kod]W roku 1913 zarząd Towarzystwa Akcyjnego Cukrowni i Rafinerii w Zbiersku podjął decyzję o budowie kolei podjazdowej z Opatówka do Zbierska. Pierwsza informacja prasowa o podjęciu prac nad budową pochodzi z 17 maja 1914 – budowę rozpoczęto w rejonie Rożdżał. W tym samym czasie powstało również odgałęzienie do Russowa.
W 1916 niemieckie oddziały kolejowe przedłużyły linię od Zbierska do Turku. W 1917 kolejka została zakupiona przez powiat kaliski, który natychmiast przystąpił do budowy odcinka Borków Stary – Kalisz. Ruch pasażerski na kolejce kaliskiej zainaugurowano 15 października 1918. W okresie międzywojennym kolej funkcjonowała pod firmą Kalisko-Turecka Kolej Powiatowa jako wspólna własność powiatów kaliskiego i tureckiego. Poza przewozami kolejowymi prowadzony był także publiczny transport autobusowy. W 1939 kolejka znalazła się pod zarządem niemieckim. Okres II wojny światowej, pomimo bardzo intensywnej eksploatacji, przetrwała bez zniszczeń, co umożliwiło wznowienie ruchu regularnego natychmiast po przejściu frontu w 1945.
W 1949 nastąpiło przymusowe przejęcie kolejki przez PKP, które zarząd nad Kaliską Koleją Wąskotorową (przemianowaną następnie na Kaliską Kolej Dojazdową) powierzyło początkowo dyrekcji łódzkiej, a następnie poznańskiej. W tym czasie na kolei jako pierwszej w Polsce, wprowadzono do ruchu towarowego wagony transportery, które wyeliminowały kłopotliwy przeładunek ręczny z wagonów normalnotorowych na wąskotorowe. W latach 50. XX w. kolej przewoziła większość materiałów do budowy kompleksu górniczo-energetycznego w Turku. Po rozpoczęciu eksploatacji elektrowni Adamów, koleją transportowany był mazut do elektrowni[1]. Do roku 1991 prowadzono rozkładowy ruch pociągów pasażerskich na odcinkach: Opatówek – Żelazków, Zbiersk – Turek i Kalisz – Zbiersk. W kwietniu i maju 1994 rozebrano odcinek linii Borków Stary – Kalisz. W 1997 z usług kolejki zrezygnowała Cukrownia Zbiersk. Przewóz towarów w strukturach PKP trwał do końca 2001, po czym została przejęta ponownie przez powiat kaliski (50 km torów oraz ponad 6 ha terenów w Turku). Z chwilą przejęcia kolejki przez samorząd nowym operatorem zostało Stowarzyszenie Kolejowych Przewozów Lokalnych. W 2002, po sześciu miesiącach przerwy, wznowiono ruch pociągów, początkowo turystyczny, a od lipca również towarowy[2]. M.in. w ciągu trzech kwartałów 2009 roku przewieziono ponad 43,6 tysiąca ton towarów, głównie kamienia[3].
Aktualnie[kiedy?], w okresie letnim, uruchamiane są pociągi turystyczne na odcinku Zbiersk – Petryki, z których w czasie jednego weekendu korzysta 300–500 osób[4]. Pozostała część linii (odcinek Złotniki – Opatówek) jest w złym stanie technicznym[5] i nie nadaje się do użytku.
W 2015 roku KKD nieodpłatnie przejął powiat kaliski[6], który zamierza odtworzyć linię do Opatówka, przerwaną przez brak przejazdu przez drogę wojewódzką w miejscowości Florentyna[7]. Powiat Turecki od momentu, gdy po reformie PKP w 2001 r. wyłączono ze struktur PKP wszystkie koleje wąskotorowe, zdecydował się nie współfinansować KKD[1]. Brak współfinansowania przyczynił się do zaniechania kursowania kolei do Turku, a ostatni kurs do Turku odbył się w roku 2006[8].
W styczniu 2019 roku ruszyła grupa Kaliska Kolej Wąskotorowa – Wolontariat zrzeszająca wolontariuszy przy KKD. W ramach tej grupy organizowane są prace remontowe przy infrastrukturze kolei.
Ruch turystyczny
[edytuj | edytuj kod]| Rok | Liczba pasażerów |
|---|---|
| 2018 | 10,7 tys.[9] |
| 2019 | 2,3 tys.[9] |
| 2020 | 5,1 tys.[9] |
| 2021 | 5,3 tys.[9] |
| 2022 | 18,3 tys.[9] |
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Redakcja, Kalisz weźmie, Turek nie [online], Turek Nasze Miasto, 30 marca 2001 [dostęp 2020-10-23] (pol.).
- ↑ Ciuchcia na Muralu. 2018-07-07. [dostęp 2019-01-01].
- ↑ D. Łęczycki. Koleje SKPL. „Świat Kolei”. Nr 11/2009, s. 7. Łódź: EMI-Press. ISSN 1234-5962.
- ↑ Zarchiwizowana kopia. [dostęp 2016-07-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-27)].
- ↑ Tory z brzuchem [online], rc.fm [dostęp 2016-08-22].
- ↑ Kolejka dla powiatu [online], rc.fm [dostęp 2016-08-22].
- ↑ Wąskotorówką ze Zbierska do Opatówka? Plany reaktywacji ciuchci. 2017-08-01. [dostęp 2019-01-01].
- ↑ Turek: Dekada bez wąskotorówki [online], www.transport-publiczny.pl [dostęp 2020-10-23] (pol.).
- ↑ a b c d e Urząd Transportu Kolejowego, Koleje Wąskotorowe w 2022 r., Warszawa 2023, s. 21 [dostęp 2024-03-26].