Krokowa
| wieś | |
Pałac w Krokowej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) |
719[2] |
| Strefa numeracyjna |
58 |
| Kod pocztowy |
84-110[3] |
| Tablice rejestracyjne |
GPU |
| SIMC |
0165110 |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego | |
Położenie na mapie powiatu puckiego | |
Położenie na mapie gminy Krokowa | |
Krokowa (kaszb. Krokòwa, niem. Krockow)[4] – wieś kaszubska w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie puckim, w gminie Krokowa przy skrzyżowaniu dróg wojewódzkich nr 213 i nr 218.
Krokowa wraz z miejscowościami ościennymi Minkowicami, Goszczynem tworzy zwarty obszar zabudowany o charakterze małomiasteczkowym. Znajdowała się tu stacja końcowa linii kolejowej Puck – Krokowa.
Miejscowość jest siedzibą gminy Krokowa.
W latach 1945–1975 miejscowość administracyjnie należała do tzw. dużego województwa gdańskiego, a w latach 1975–1998 do tzw. małego województwa gdańskiego.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Wieś od XII wieku do 1945 należała do rodu Krokowskich. Od końca XVI w. do połowy XIX w. Krokowa była centrum kalwinizmu na Pomorzu Gdańskim i przynajmniej do połowy XIX w. odbywały się tutaj regularne nabożeństwa ewangelicko-reformowane po kaszubsku. Po wygaśnięciu polskiej linii rodu pod koniec XVIII w., Krokowa przeszła w ręce linii zniemczonej używającej nazwiska von Krockow. Najbardziej dramatyczny moment rodziny von Krockow przypadł na lato 1939. W rodowej posiadłości, która leżała na terytorium II Rzeczypospolitej, żyło czterech braci von Krockowów: Albrecht, Heinrich, Reinhold i Urlich, mających obywatelstwo polskie. Reinhold został wcielony do polskich ułanów, a Heinrich i Urlich uciekli na niemiecką stronę i zaciągnęli się do hitlerowskiego wojska. Cała trójka uczestniczyła w walkach, we wrześniu 1939 26-letni Albrecht, aby uniknąć rozkazu mobilizacyjnego, dokonał samookaleczenia: stracił palec u nogi. Był gospodarzem majątku do 1945. Ułan Reinhold po kilku tygodniach powrócił z niemieckiej niewoli i spotkał się z braćmi w Krokowej. Reinhold wstąpił do SS i z dwójką braci walczył dla III Rzeszy. Wszyscy trzej zginęli na froncie[5]. Z kwerendy, którą na zlecenie wojewody pomorskiego wykonał profesjonalny historyk wynika, że nekrologi trzech poległych braci von Krockow zawierały stwierdzenie: W ciężkich czasach polskich rządów pozostawali wierni niemczyźnie[6].
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]- kościół parafialny św. Katarzyny Aleksandryjskiej, neogotycki, z połowy XIX w., do 1945 ewangelicki. Ceglany, nietynkowany, o charakterystycznych, ośmiokątnych, płasko zwieńczonych wieżach z ceglaną balustradą. Główną patronką krokowskiego kościoła jest św. Katarzyna Aleksandryjska, natomiast na bocznych obrazach widnieją: św. Pius X i św. Wojciech. Kościołem opiekują się Zmartwychwstańcy.
- pałac – z częściowo zachowaną fosą był budowany od XIV wieku, a obecny kształt uzyskał w XVIII w. W 1945, gdy właściciele zostali zmuszeni do wyjazdu do Niemiec, budynek został znacjonalizowany. W niewielkim pałacu obok dyrekcji Zakładu Hodowli Roślin był Kaszubski Dom Kultury. To tu miał siedzibę około 20-osobowy zespół folklorystyczny Kaszëbë, założony i prowadzony przez Jerzego Łyska – kierownika Kaszubskiego Domu Kultury. Ten dom był jedną z najatrakcyjniejszych placówek wiejskich powiatu puckiego. Niestety pałac popadł w ruinę. W 1990 został ze smakiem odrestaurowany przez polsko-niemiecką fundację, w skład której wchodzą także dawni właściciele. Obecnie jest to luksusowy hotel i muzeum, w którym historyczna narracja skupia się na losach członków rodu[5].
Kolej w Krokowej
[edytuj | edytuj kod]W dużej części finansowana przez rodzinę von Krockow, 1-torowa linia kolejowa (rozstaw torów 1435 mm) z Pucka do Krokowej o długości 22,39 km, budowana była przez konsorcjum cukrowni, gorzelni i organizacji rolników z okolicznych terenów[7]. Dotarła do wsi jesienią 1903. Otwarcie całej linii, której wykonawcą była firma Lenz & Co., nastąpiło 26 września 1903.
W latach 2001–2003 baza Kolei Drezynowej[8] (obecnie nie funkcjonuje).
Linię kolejową Swarzewo - Krokowa rozebrano i zamiast niej jest obecnie asfaltowa trasa rowerowa o takim samym przebiegu.
Przyroda
[edytuj | edytuj kod]W najbliższej okolicy znajdują się rezerwaty przyrody Zielone, Moroszka Bielawskiego Błota i Woskownica Bielawskiego Błota.
Związani z Krokową
[edytuj | edytuj kod]- prof. Alfred Czermiński – były prorektor Uniwersytetu Gdańskiego, założyciel i rektor Wyższej Szkoły Administracji i Biznesu im. Eugeniusza Kwiatkowskiego w Gdyni
- Albrecht von Krockow
- Christian Graf von Krockow
- Kazimierz Plocke – były wójt gminy, poseł Platformy Obywatelskiej, wiceminister Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- Elektrownia Jądrowa Żarnowiec
- Karwia
- Karwieńskie Błota Drugie
- Karwieńskie Błota Pierwsze
- Wielka Piaśnica
- Żarnowiec
- Parafia św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Krokowej
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 62058
- ↑ Polska w Liczbach [online], polskawliczbach.pl [dostęp 2023-11-24] (pol.).
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 629 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Fryderyk Lorentz, „Polskie i kaszubskie nazwy miejscowości na Pomorzu Kaszubskiem” (ISBN 83-60437-22-X) (ISBN 978-83-60437-22-3)
- ↑ a b Roman Daszczyński, Albrecht von Krockow – ludzki pan? Historia człowieka, któremu chcą odebrać obywatelstwo. wyborcza.pl. [dostęp 2013-07-31].
- ↑ Roman Daszczyński, Pomorski arystokrata, który miał być przyjacielem Polski, zataił, że służył w SS. wyborcza.pl. [dostęp 2013-07-31].
- ↑ Ogólnopolska Baza Kolejowa
- ↑ Kolej Drezynowa
| Wsie | |
|---|---|
| Kolonia | |
| Osady | |
| Osada leśna | |
| Części wsi |
|
| Kolonia wsi | |
| Pozostałe miejscowości |