Jerry Lewis

Jerry Lewis
	; Jerry Lewis (lata 60.)
Imię i nazwisko	Jerome Joseph Levitch
Data i miejsce urodzenia	16 marca 1926 ; Newark
Data i miejsce śmierci	20 sierpnia 2017 ; Las Vegas
Zawód	aktor, komik, producent filmowy, scenarzysta, reżyser, piosenkarz
Współmałżonek	Patti Palmer; (1944–1980; rozwód); SanDee Pitnick; (1983–2017; jego śmierć)
Lata aktywności	1931-2016
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Gwiazda Jerry'ego Lewisa na Hollywoodzkiej Alei Sław

Jerry Lewis, właśc. Jerome Joseph Levitch^[1] (ur. 16 marca 1926 w Newark, zm. 20 sierpnia 2017 w Las Vegas) – amerykański komik, aktor, producent filmowy, scenarzysta, reżyser, piosenkarz. Wielokrotnie występował wspólnie z Deanem Martinem, tworząc jeden z najsłynniejszych aktorskich duetów na scenie, w telewizji i filmie^[2]. W 1984 został odznaczony Legią Honorową V klasy, a w 2006 Komandorią tego francuskiego orderu.

Życiorys

Urodził się w Newark w New Jersey w rodzinie artystów wodewilu jako syn Rachael „Rae” Levitch (z domu Brodsky; 1903–1983), pianistki, i Daniela „Danny’ego” Levitcha (1902–1980), ceremoniarza^[3]. Uczęszczał do Irvington High School w Irvington^[4].

W 1931, w wieku 12 lat zadebiutował na scenie w komedii. Porzucił szkołę średnią, aby występować w nowojorskich teatrach, programach burleskowych i nocnych klubach. W 1942 opracował procedury komiksowe, przyciągając Irvinga Kaye’a jako menedżera. W 1944 po raz pierwszy spotkał piosenkarza Deana Martina, a dwa lata później (1946) oficjalnie stali się zespołem występującym jako Martin i Lewis. Ich występ składał się ze śpiewu Martina i klaunady Lewisa. Dobrze przyjęte występy w Atlantic City, New Jersey oraz w nocnym klubie Copacabana w Nowym Jorku zaowocowały w 1948 ofertą Paramount^[5].

Ich pierwszy wspólny film, komedia My Friend Irma (1949), ustanowił Martina i Lewisa gwiazdami kasowymi, a kontynuacje My Friend Irma Goes West i At War with the Army (oba z 1950) zakończyły się równie dużym sukcesem. Martin i Lewis stali się najpopularniejszym duetem komediowym dekady i pojawili się w ciągu ośmiu lat w 16 filmach, w tym Scared Stiff (1953), Living It Up (1954), Artists and Models (1955) i Hollywood or Bust (1956). Byli również częstymi gośćmi telewizyjnymi i gospodarzami programu NBC The Colgate Comedy Hour. To właśnie podczas ich pobytu w NBC Lewis rozpoczął długą współpracę z Muscular Dystrofhy Association (MDA)^[6].

Przez wiele lat zajmował się działalnością dobroczynną, za którą w 2009 Amerykańska Akademia Filmowa przyznała mu Nagrodę za działalność humanitarną im. Jeana Hersholta.

Zmarł wskutek kardiomiopatii niedokrwiennej w swoim domu w Las Vegas w wieku 91 lat^[7].

Nagrody

Nagroda Akademii Filmowej 2009: Nagroda za działalność humanitarną im. Jeana Hersholta

Przypisy

↑ Personalidade: Jerry Lewis (EUA). InterFilmes.com. [dostęp 2019-11-20]. (port.).
↑ Jerry Lewis. Listal. [dostęp 2019-11-20]. (ang.).
↑ Jerry Lewis Biography (1926-). Film Reference. [dostęp 2019-11-20]. (ang.).
↑ Jerry Lewis. Film Reference. [dostęp 2019-11-20]. (ang.).
↑ Jerry Lewis. ČSFD.cz. [dostęp 2019-11-20]. (cz.).
↑ Jerry Lewis, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2019-11-20] [zarchiwizowane z adresu] (ang.).
↑ Richard Natale, Carmel Dagan (2017-08-20): Jerry Lewis, Comedy Legend, Dies at 91. „Variety”. [dostęp 2019-11-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-08-20)]. (ang.).

Linki zewnętrzne

Jerry Lewis w bazie IMDb (ang.)
Jerry Lewis w bazie Filmweb
Jerry Lewis w bazie Notable Names Database (ang.)

[interfilmes-1] Personalidade: Jerry Lewis (EUA). InterFilmes.com. [dostęp 2019-11-20]. (port.).

[listal-2] Jerry Lewis. Listal. [dostęp 2019-11-20]. (ang.).

[reference-3] Jerry Lewis Biography (1926-). Film Reference. [dostęp 2019-11-20]. (ang.).

[filmreference-4] Jerry Lewis. Film Reference. [dostęp 2019-11-20]. (ang.).

[csfd-5] Jerry Lewis. ČSFD.cz. [dostęp 2019-11-20]. (cz.).

[britannica-6] Jerry Lewis, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2019-11-20] [zarchiwizowane z adresu] (ang.).

[7] Richard Natale, Carmel Dagan (2017-08-20): Jerry Lewis, Comedy Legend, Dies at 91. „Variety”. [dostęp 2019-11-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-08-20)]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

1969–1989	Luis Buñuel (1969) Orson Welles (1970) Ingmar Bergman / Marcel Carné / John Ford (1971) Charles Chaplin / Anatolij Gołownia / Billy Wilder (1972) Alessandro Blasetti / Luis Buñuel / Frank Capra / George Cukor / Jean-Luc Godard / Siergiej Jutkiewicz / Alexander Kluge / Akira Kurosawa / Michael Powell / Satyajit Ray / King Vidor / Cesare Zavattini (1982) Michelangelo Antonioni (1983) Federico Fellini / John Huston / Manoel de Oliveira (1985) Paolo i Vittorio Taviani (1986) Luigi Comencini / Joseph L. Mankiewicz (1987) Joris Ivens (1988) Robert Bresson (1989)
1990–2009	Miklós Jancsó / Marcello Mastroianni (1990) Mario Monicelli / Gian Maria Volonté (1991) Francis Ford Coppola / Jeanne Moreau / Paolo Villaggio (1992) Claudia Cardinale / Robert De Niro / Roman Polański / Steven Spielberg (1993) Suso Cecchi D’Amico / Ken Loach / Al Pacino (1994) Woody Allen / Giuseppe De Santis / Goffredo Lombardo / Ennio Morricone / Alain Resnais / Martin Scorsese / Alberto Sordi / Monica Vitti (1995) Robert Altman / Vittorio Gassman / Dustin Hoffman / Michèle Morgan (1996) Gérard Depardieu / Stanley Kubrick / Alida Valli (1997) Warren Beatty / Sophia Loren / Andrzej Wajda (1998) Jerry Lewis (1999) Clint Eastwood (2000) Éric Rohmer (2001) Dino Risi (2002) Dino De Laurentiis / Omar Sharif (2003) Stanley Donen / Manoel de Oliveira (2004) Hayao Miyazaki / Stefania Sandrelli (2005) David Lynch (2006) Bernardo Bertolucci / Tim Burton (2007) Ermanno Olmi (2008) John Lasseter / Brad Bird / Pete Docter / Andrew Stanton / Lee Unkrich (2009)
2010–2029	John Woo (2010) Marco Bellocchio (2011) Francesco Rosi (2012) William Friedkin (2013) Thelma Schoonmaker / Frederick Wiseman (2014) Bertrand Tavernier (2015) Jean-Paul Belmondo / Jerzy Skolimowski (2016) Jane Fonda / Robert Redford (2017) David Cronenberg / Vanessa Redgrave (2018) Pedro Almodóvar / Julie Andrews (2019) Ann Hui / Tilda Swinton (2020) Roberto Benigni / Jamie Lee Curtis (2021) Catherine Deneuve / Paul Schrader (2022) Liliana Cavani / Tony Leung Chiu Wai (2023) Sigourney Weaver / Peter Weir (2024)