Opatrunek gipsowy
Opatrunek gipsowy (potocznie: gips) – gaza nasączona wodną zawiesiną gipsu lub płat tworzywa sztucznego służący do unieruchomienia (np. złamanej) części ciała w odpowiedniej pozycji[1].
Konwencjonalny opatrunek gipsowy zaczyna twardnieć po około 10 minutach od jego przygotowania, a po 45 minutach jest już gotowy, ale nie kompletnie suchy. Aby całkowicie wyschnął potrzeba 72 godzin[2].
Tradycyjny opatrunek gipsowy ma wiele wad[3][4]:
- jest ciężki
- nieumiejętnie założony może spowodować wiele powikłań – zaburzenia ukrwienia kończyny (ucisk naczyń krwionośnych), prowadzący do uszkodzenia skóry (miejscowa martwica skóry), ucisk nerwów skutkujący późniejszym niedowładem
- długotrwałe noszenie go znosi fizjologiczne napięcie mięśni – z powodu braku oddziałujących na mięśnie bodźców, te tracą na masie i słabną
- z czasem zaczyna się kruszyć
- opatrunek gipsowy należy chronić przed wodą
- nie przepuszcza powietrza
- uniemożliwia prześwietlenie uszkodzonej kończyny
- powoduje suchość i świąd skóry pod gipsem.
Za pioniera stosowania gipsu do leczenia złamań i innych urazów uważa się Antoniusa Mathijsena (1805–1878), chirurga wojskowego, który wyniki swoich badań opublikował w holenderskim czasopiśmie medycznym w 1852 roku. Odkrył on, że mieszanka suchego gipsu z paskami grubego płótna jest po zmoczeniu doskonałym opatrunkiem usztywniającym w przypadku złamań kości[5]. Innym pionierem jest też Nikołaj Pirogow (1810–1881)[6], lecz podobne rozwiązania (ale z użyciem innych materiałów zamiast gipsu) wynaleźli i doskonalili już Ambroise Paré, Dominique Jean Larrey i Louis Seutin[7]. Istnieje wiele typów opatrunków służących do unieruchamiania różnych części ciała (np. opatrunek gipsowy biodrowy lub opatrunek gipsowy Desaulta).
W XXI wieku gips tradycyjny często zastępowany jest przez gips syntetyczny, który wykonany jest z włókien szklanych nasyconych żywicą poliuretanową. Zalety gipsu syntetycznego[3][5]:
- sztywnieje on po 5 do 10 minutach
- w pełni twardnieje po 45 minutach
- jest dużo lżejszy od tradycyjnego
- skóra ma dostęp powietrza
- przepuszcza promienie rentgenowskie umożliwiając diagnostykę i kontrolę procesu gojenia
- jest hipoalergiczny, nie powoduje suchości i świądu skóry
- nie kruszy się
- jest wodoodporny, jeśli się zmoczy można wysuszyć go suszarką, co ułatwia higienę na co dzień.
W XXI wieku przy wielu urazach zamiast gipsu kończynę unieruchamia się przy pomocy stabilizatora, czyli ortezy[3].
2 kwietnia 1945 roku Homer H. Stryker, chirurg-ortopeda z Kalamazoo w stanie Michigan zarejestrował patent na piłę oscylacyjną do ściągania gipsu[8].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ opatrunek gipsowy, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2017-07-24].
- ↑ Smith, Naphew, "The History and Function of Plaster of Paris in Surgery", 1967.
- ↑ a b c ADRIAN JUREWICZ: Gips - rodzaje, wady i zalety. Co zamiast gipsu?. medonet.pl. [dostęp 2022-10-18].
- ↑ Mała encyklopedia medycyny. T. 1. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987, s.341 ISBN 83-01-06177-4
- ↑ a b Maciej Baczak, Sławomir Łotysz, Dariusz Machla: 1000 wynalazków, czyli historia ludzkiej pomysłowości. Bielsko Biała: Wydawnictwo Dragon, 2020, s. 162, ISBN 978-83-8172-554-5
- ↑ Mała encyklopedia medycyny. T. 3. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987, s.912 ISBN 83-01-06177-4
- ↑ L.F. Peltier, Fractures: A History and Iconography of their Treatment, Norman Publishing, 1990.
- ↑ About Us - Company History [online], www.stryker.com [dostęp 2017-07-25] (ang.).