Przejdź do zawartości

Liam Neeson

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Liam Neeson
Ilustracja
Liam Neeson (2012)
Imię i nazwisko

William John Neeson

Data i miejsce urodzenia

7 czerwca 1952
Ballymena

Zawód

aktor

Współmałżonek

Natasha Richardson (1994–2009; jej śmierć)

Lata aktywności

od 1976

Odznaczenia
Order Imperium Brytyjskiego od 1936 (cywilny)
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Liam Neeson, właściwie William John Neeson[1][2] (ur. 7 czerwca 1952 w Ballymenie[3]) – północnoirlandzki aktor filmowy i teatralny[4][5], nominowany do Oscara za główną rolę w filmie Lista Schindlera[6].

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Wczesne lata

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w Ballymena, w hrabstwie Antrim, w Irlandii Północnej, w rodzinie rzymskokatolickiej jako trzecie z czwórki dzieci Katherine „Kitty” Neeson (z domu Brown), kucharki i Bernarda „Barneya” Neesona, dozorcy w podstawówce Ballymena Boys All Saints Primary School[7][8][9]. Wychowywał się z trzema siostrami: Elizabeth, Bernadette i Rosaleen. W wieku dziewięciu lat rozpoczął lekcje boksu w All Saints Youth Club, a później był amatorskim mistrzem boksu w Ulsterze[10].

Mając 11 lat po raz pierwszy wystąpił na scenie po tym, jak jego nauczyciel angielskiego zaproponował mu główną rolę w szkolnym przedstawieniu[11]. Na jego zainteresowanie aktorstwem wpłynął również Ian Paisley[12]. W 1971 rozpoczął studia na wydziale fizyki i informatyki w Queen’s University Belfast w Irlandii, przed wyjazdem do pracy w St. James’s Gate Brewery[13]. Na uczelni odkrył talent do gry w piłkę nożną i został zauważony przez irlandzkiego menadżera Seána Thomasa z Bohemian F.C. W Dublinie rozegrał jeden mecz przeciwko Shamrock Rovers F.C., ale nie zaproponowano mu kontraktu[14].

Po opuszczeniu uniwersytetu, powrócił do Ballymena, gdzie pracował dorywczo jako operator wózka widłowego w Guinness i kierowca ciężarówki. Uczęszczał również przez dwa lata do kolegium nauczycielskiego w Newcastle upon Tyne w Anglii, przed ponownym powrotem do rodzinnego miasta. Ukończył Gaiety School of Drama w Dublinie.

Kariera

[edytuj | edytuj kod]

W 1976 roku dołączył do zespołu artystycznego The Lyric Players' Theatre w Belfaście, gdzie występował przez dwa lata. W 1977 roku pierwsze doświadczenia filmowe, grając Jezusa Chrystusa i ewangelistę w filmie religijnym Wędrówka Pielgrzyma (Pilgrim's Progress). W 1978 roku przeniósł się do Dublina, gdy zaproponowano mu udział w sztuce Mówię ja, mówi on (Says I, Says He, 1977) Rona Hutchinsona o konflikcie w Irlandii Północnej. Po występie w kilku innych produkcjach, dołączył do Abbey Theatre[15][16].

W 1980 reżyser John Boorman zaangażował go do roli Lenniego Smalla w spektaklu Myszy i ludzie Johna Steinbecka, a następnie powierzył mu rolę sir Gawaina w filmie Excalibur (1981) u boku Nigela Terry’ego, Helen Mirren i Nicholasa Claya. Potem przeniósł się do Londynu, gdzie kontynuował pracę na scenie. Pojawiał się też na ekranie jako Kegan, „człowiek z gór” w filmie fantasy Petera Yatesa Krull (1983) z Kenem Marshallem, Churchill w dramacie historycznym Rogera Donaldsona Bunt na Bounty (The Bounty, 1984) u boku Mela Gibsona i Anthony’ego Hopkinsa, Fielding w dramacie wojennym Rolanda Joffé’a Misja (The Mission, 1986) z Robertem De Niro i Jeremym Ironsem oraz gościnnie jako Sean Carroon w trzecim sezonie serialu NBC Policjanci z Miami (Miami Vice, 1986).

Następnie przeniósł się do Hollywood. Uznanie krytyków przyniosła mu rola oskarżonego o morderstwo sekretarki prokuratora generalnego - bezdomnego włóczęgi i weterana z Wietnamu w filmie Petera Yatesa Podejrzany (Suspect, 1987) z Cher i Dennisem Quaidem. W thrillerze Buddy’ego Van Horna Pula śmierci (The Dead Pool, 1988) u boku Clinta Eastwooda wystąpił w roli Petera Swana, reżysera filmowego horroru. Tytułowa rola Peytona Westlake’a/człowieka ciemności w filmie sensacyjno-kryminalnym Sama Raimi Człowiek ciemności (Darkman, 1990) zdobyła nominację do nagrody Saturna. Za kreację Oskara Schindlera w biograficznym dramacie wojennym Stevena Spielberga Lista Schindlera (Schindler's List, 1993) otrzymał nagrodę krytyków filmowych w Chicago oraz został nominowany do Oscara, Złotego Globu i BAFTA. Jako Michael Collins (irlandzki przywódca) w biograficznym dramacie wojennym Michaela Apteda Michael Collins (1996) zdobył nagrodę Evening Standard British Film Awards i nominację do Złotego Globu.

Za postać Qui-Gona Jinna w filmie sci-fi George’a Lucasa Gwiezdne wojny: część I – Mroczne widmo (Star Wars Episode I: The Phantom Menace, 1999) był nominowany do nagrody Saturna i MTV Movie Award. Jako Alfred Kinsey w biograficznym dramacie Billa Condona Kinsey (2004) został uhonorowany nagrodą Irish Film & Television Academy i krytyków w Los Angeles i był nominowany do Złotego Globu. Z kolei jako Henri Ducard/Ra’s al Ghul w filmie Christophera Nolana Batman: Początek (Batman Begins, 2005) otrzymał nominację do nagrody Saturna i MTV Movie Award.

W 1999 królowa Elżbieta II nadała mu Order Imperium Brytyjskiego.

W 2007 podpisał umowę z Bethesda Softworks. Podkładał głos Jamesa – ojca głównego bohatera w grze Fallout 3, będącej kontynuacją znanej serii Fallout.

Życie prywatne

[edytuj | edytuj kod]

W różnych wypowiedziach dla mediów wielokrotnie podkreślał, że jest dumny z tego, że pochodzi z Irlandii Północnej. W 2014 roku wystąpił w kampanii reklamowej Rady Turystycznej Irlandii Północnej (Northern Ireland Tourist Board, NITB), promującej ten kraj jako cel turystyczny[17].

W latach 80. XX wieku był związany z Helen Mirren. W 1993 podczas prób nad broadwayowską sztuką Eugene’a O’Neilla Anna Christie poznał aktorkę Natashę Richardson[18], córkę aktorki Vanessy Redgrave i reżysera/scenarzysty Tony’ego Richardsona, którą poślubił 3 lipca 1994[19]. Zagrali razem także w dramacie psychologicznym Michaela Apteda Nell (1994). Wychowywali dwóch synów: Micheála Richarda Antonio (ur. 22 czerwca 1995) i Daniela Jacka (ur. 27 sierpnia 1996). 18 marca 2009 w Nowym Jorku Natasha Richardson zmarła w wyniku wypadku - krwotoku w mózgu, spowodowanego upadkiem na stoku narciarskim[20][21].

Filmografia

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Liam Neeson. Listal. [dostęp 2016-11-01]. (ang.).
  2. ↑ Liam Neeson. AdoroCinema. [dostęp 2016-11-01]. (port.).
  3. ↑ Liam Neeson. Rotten Tomatoes. [dostęp 2016-11-01]. (ang.).
  4. ↑ Liam Neeson, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2016-11-01] (ang.).
  5. ↑ Emily Sheridan: Liam Neeson looks happy and healthy again after regaining the weight he lost for new film role. „Daily Mail”. [dostęp 2016-11-01]. (ang.).
  6. ↑ The 66th Academy Awards. Oscars.org. [dostęp 2018-06-12]. (ang.).
  7. ↑ Bio, Fact. FrostSnow. [dostęp 2016-11-01]. (ang.).
  8. ↑ Victoria O’Hara: Liam Neeson's home town united in sadness. BelfastTelegraph.co.uk. [dostęp 2016-11-01]. (ang.).
  9. ↑ Biography - Liam Neeson. Cineman. [dostęp 2016-11-01]. (czam.).
  10. ↑ Star who shone in the boxing ring. BBC News. [dostęp 2016-11-01]. (ang.).
  11. ↑ Frankel, Martha (grudzień 1990), Man' of the Year, American Film
  12. ↑ Neeson Reveals Paisley Influence. BBC News. [dostęp 2016-11-01]. (ang.).
  13. ↑ Liam Neeson graduates 40 years on. BBC News. [dostęp 2016-11-01]. (ang.).
  14. ↑ Trevor Keane, Gaffers: 50 years of Irish football managers, Cork: Mercier Press, 2010, ISBN 978-1-85635-666-4, OCLC 793849205.
  15. ↑ Liam Neeson. AllMovie. [dostęp 2016-11-01]. (ang.).
  16. ↑ Liam Neeson. TV.com. [dostęp 2016-11-01]. (ang.).
  17. ↑ Liam Neeson promotes Northern Ireland tourism. [w:] N.Ireland [on-line]. bbc.com, 2014-03-10. [dostęp 2022-06-14]. (ang.).
  18. ↑ Patrick Hugueni (2009-03-17): Magical marriage takes a tragic turn. „New York Daily News”. [dostęp 2016-11-01]. (ang.).
  19. ↑ Liam Neeson Biography (1952-). Film Reference. [dostęp 2016-11-01]. (ang.).
  20. ↑ Maggie Coughlan: Liam Neeson Speaks Out on Natasha Richardson's Death, 5 Years Later. „People”. [dostęp 2016-11-01]. (ang.).
  21. ↑ Liam Neeson's son Micheál 'hit rock bottom' after mum Natasha Richardson. „Daily Mail”. [dostęp 2016-11-01]. (ang.).
  22. ↑ Obi-Wan Kenobi Finale Features Some Major Star Wars Character Cameos [online] (ang.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
Drama League Award za wybitny występ
Puchar Volpiego dla najlepszego aktora
1932-1959
1960-1989
1990-2009
2010-2029
Nagroda Stowarzyszenia Chicagowskich Krytyków Filmowych dla najlepszego aktora
Nagroda Stowarzyszenia Krytyków Filmowych Los Angeles dla najlepszego aktora
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Liam_Neeson&oldid=75137897”