Saperzy Korpusu Ochrony Pogranicza

Saperzy Korpusu Ochrony Pogranicza – jeden z rodzajów wojsk Korpusu Ochrony Pogranicza.

Formowanie i zmiany organizacyjne

W 1928 roku zorganizowano ośrodki szkolenia pionierów przy brygadach KOP i nieetatowe drużyny saperów w każdym batalionie granicznym. 26 kwietnia 1928 roku następujący oficerowie zostali przeniesieni do KOP na stanowiska komendantów ośrodków wyszkolenia pionierów: por. sap. Zygmunt Stanisław Jeżewski z bmost, por. sap. Hieronim Kurczewski z 7 psap, por. sap. Jan I Kawiński z 10 psap, por. sap. Antoni Frelich z 3 psap,? por. sap. Mieczysław III Piotrowski z 2 psap, por. sap. Franciszek Ulawski z 1 psap..

Zadaniem ośrodków było szkolenie i stałe uzupełnianie drużyn saperów w batalionach. Dwa razy w roku organizowano pięciomiesięczne kursy. Pierwsze kursy rozpoczęły się 15 kwietnia 1928 roku. Każdy z batalionów skierował na kurs 12 podoficerów i 10 szeregowców. Na podstawie zarządzenia organizacyjnego L.dz. 700/tj. org./31 dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza z lutego 1931 roku na bazie ośrodków wyszkolenia saperów sformowano sześć kompanii pionierów.

Struktury organizacyjne

Struktura kompanii pionierów z lutego 1931 

• dowódca kompanii
• oficer młodszy
• sierżant -szef
• podoficer gospodarczy
• podoficer sprzętowy
• podoficer broni i gazowy
• podoficer sanitarny
• woźnice – 7
• kucharze – 2
• szewc
• krawiec
• ordynansi – 2

I, II i III pluton, każdy w składzie:

• dowódca plutonu
  • dwie drużyny pionierów

Razem kompania liczyła: 2 oficerów, 22 podoficerów i 73 szeregowych. Posiadała etatowo 15 koni, 6 wozów dwukonnych, jedną kuchnie polową. Na uzbrojeniu posiadał 17 karabinów z bagnetem, ? karabinków, 6 pistoletów, 1 sztylet, 5 szabel.

Organizacja kompanii saperów KOP z 18 maja 1934 roku
Na podstawie rozkazu L.dz. 1293/Org. Tj. Organizacja kompanii saperów KOP z 18 maja 1934 roku kompanie saperów KOP otrzymały nową organizację według trzech typów różniących się liczbą żołnierzy. Organizację typu I otrzymała kompania „Polesie”, typu II - kompania „Wilejka”, typu III - kompanie „Podole”, „Grodno”, „Hoszcza” i „Nowogródek”.

Kompania saperów KOP typ I

• dowódca kompanii
• drużyna gospodarcza (podoficerowie: gospodarczy, sprzętowy, broni i gazowy oraz personel pomocniczy)
• I pluton saperów a. cztery drużyny
• II pluton saperów a. trzy drużyny
• III pluton saperów a. trzy drużyny

Stan osobowy kompanii wynosił 123 żołnierzy, w tym 4 oficerów, 13 podoficerów i 106 saperów.

Kompania saperów KOP typ II

• dowódca kompanii
• drużyna gospodarcza
• I pluton saperów a. trzy drużyny
• II pluton saperów a. trzy drużyny
• III pluton saperów a. trzy drużyny

Stan osobowy kompanii wynosił 106 żołnierzy, w tym 4 oficerów, 11 podoficerów i 91 saperów.

Kompania saperów KOP typ III

• dowódca kompanii
• drużyna gospodarcza
• I pluton saperów a. trzy drużyny
• II pluton saperów a. trzy drużyny

Stan osobowy kompanii wynosił 92 żołnierzy, w tym 3 oficerów, 9 podoficerów i 80 saperów.

Mobilizacja w 1939

Zarządzona 23 marca 1939 roku mobilizacja częściowa objęła również pododdziały saperów KOP. Wzmocniono i przesłano na zachód kompanie saperów KOP „Wilejka”, „Stołpce”, „Stolin”, „Hoszcza”, pluton saperów zmotoryzowanych „Kleck” i jeden pluton z kompanii saperów „Czortków”. Ten ostatni włączono w skład 1 pułku kawalerii KOP, jako pluton pionierów.

W dniach 24-26 sierpnia 1939 roku, zgodnie z planem mobilizacyjnym „W”, kompania saperów KOP „Grodno” sformowała 43 batalion saperów dla 33 Dywizji Piechoty.

Pododdziały saperów KOP

Ośrodki wyszkolenia pionierów 1928-1931

W kwietniu 1928 roku zostało zorganizowanych sześć ośrodków wyszkolenia pionierów, których zadaniem było szkolenie żołnierzy przeznaczonych do służby w drużynach pionierów poszczególnych batalionów granicznych:

• Ośrodek Wyszkolenia Pionierów 1 Brygady Ochrony Pogranicza,
• Ośrodek Wyszkolenia Pionierów 2 Brygady Ochrony Pogranicza,
• Ośrodek Wyszkolenia Pionierów 3 Brygady Ochrony Pogranicza,
• Ośrodek Wyszkolenia Pionierów 4 Brygady Ochrony Pogranicza,
• Ośrodek Wyszkolenia Pionierów 5 Brygady Ochrony Pogranicza,
• Ośrodek Wyszkolenia Pionierów 6 Brygady Ochrony Pogranicza.

Kompanie saperów KOP 1931-1939

• kompania saperów KOP „Czortków”
• kompania saperów KOP „Grodno”
• kompania saperów KOP „Hoszcza”
• kompania saperów KOP „Stolin”
• kompania saperów KOP „Stołpce”
• kompania saperów KOP „Wilejka”

Szefowie służby inżynieryjnej i szefowie saperów KOP

• ppłk sap. Adam Bobrowski (od 26 IV 1928)
• mjr Eugeniusz Oskierko (do I 1931 → szef saperów 20 DP)
• mjr sap. Ryszard Jaworowski (I 1931 → dowódca 5 bsap)
• mjr / ppłk sap. Aleksander Filipowski (1934 - 1939 → dowódca saperów GO gen. Kruszewskiego)

Bibliografia

• Dzienniki Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
• Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919-1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
• Zdzisław Józef Cutter: Saperzy polscy 1918-1939. Organizacja, szkolenie i wyposażenie materiałowo-techniczne. Wrocław: 2001. ISBN 83-87384-05-4.
• Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część I. Powstanie i przemiany organizacyjne KOP do 1939 r. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 149, s. 148-160, 1994. Warszawa: Wydawnictwo Czasopisma Wojskowe. ISSN 0043-7182. 
• Jerzy Prochwicz, Andrzej Konstankiewicz, Jan Rutkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Barwa i Broń, 2003. ISBN 83-900217-9-4.
• Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część II. Przemiany organizacyjne i przygotowania wojenne KOP w 1939 roku. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 4 (150), 1994. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182. 
• Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
• Zarządzenie dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza w sprawie organizacji kompanii pionierów nr L.700/Tjn.Og.Org/31 z lutego 1931.