Waza z Bronocic

Waza z Bronocic – ceramiczna waza z rysunkiem interpretowanym jako najstarszy znany dowód używania pojazdu kołowego. Jej wiek szacuje się za pomocą datowania radiowęglowego na 3635–3370 p.n.e.^[1] i zaliczana jest do kultury pucharów lejkowatych. Obecnie przechowywana w Muzeum Archeologicznym w Krakowie (zwiedzającym udostępniona jest jedynie kopia).

Odkrycie

Naczynie odkryto w 1976 podczas wykopalisk archeologicznych prowadzonych na terenie dużej neolitycznej osady w Bronocicach nad Nidzicą w województwie świętokrzyskim, około 50 km na północny wschód od Krakowa. W latach 1974–1980 prace prowadził tam prof. Janusz Kruk z krakowskiego oddziału Instytutu Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk i Sarunas Milisauskas^[2] ze State University of New York w Buffalo^[1].

Dekoracja

Ornament przedstawia symbolicznie najważniejsze elementy prehistorycznego środowiska przetworzonego przez człowieka. Najistotniejszą częścią dekoracji jest 5 szczątkowych wizerunków przypominających wóz. Przedstawiają one czterokołowy pojazd z dyszlem dla zwierząt pociągowych. Linie łączące koła prawdopodobnie reprezentują osie. Koło pośrodku być może symbolizuje pojemnik na zbiory.

Inne rysunki przedstawiają drzewo, rzekę oraz schemat, który może symbolizować pole z krzyżującymi się drogami/rowami lub plan wioski.

Wizerunek na wazie jest najstarszym znanym wyobrażeniem pojazdu kołowego na świecie. Dowodzi, że pojazdy kołowe były znane w Europie Środkowej już w IV tysiącleciu p.n.e. Rogi zwierząt z Bronocic miały otarcia sugerujące, że były obwiązane sznurem tworzącym prawdopodobnie coś w rodzaju jarzma przyrożnego.^{[potrzebny przypis]}

Przypisy

↑ ^a ^b Wozy z Bronocic. Strona oficjalna Muzeum Archeologicznego z Krakowie. [dostęp 2009-11-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (22 maja 2015)]. (pol.).
↑ Milisauskas, Sarunas - Department of Anthropology - University at Buffalo [online], buffalo.edu [dostęp 2024-04-26] (ang.).

Linki zewnętrzne

Waza z Bronocic – ornament i opis
Konrad Godlewski, Archeologia. Piąte koło u wozu. www1.gazeta.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2003-08-23)]., Gazeta Wyborcza z 21-08-2003.

[muzeum-1] Wozy z Bronocic. Strona oficjalna Muzeum Archeologicznego z Krakowie. [dostęp 2009-11-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (22 maja 2015)]. (pol.).

[2] Milisauskas, Sarunas - Department of Anthropology - University at Buffalo [online], buffalo.edu [dostęp 2024-04-26] (ang.).

[1]

[2]