Tifinagh
Wygląd
Tifinagh – abdżad używany do zapisu niektórych spośród języków berberyjskich, m.in. języka tamazight i języka tuareskiego. Współczesny, zmodyfikowany alfabet, nazywany również neo-tifinagh, opiera się na starożytnym piśmie staroberberskim, znanym z inskrypcji[1]. Tifinagh, do niedawna wypierany przez alfabety łaciński i arabski, od roku 2003 jest wykorzystywany w szkolnictwie marokańskim na poziomie podstawowym do nauczania języka tamazight[2].
Alfabet
[edytuj | edytuj kod]Code | znak | Unicode | transliteracja | nazwa | ||
---|---|---|---|---|---|---|
łaciński | arabski | IPA | ||||
U+2D30 | ⴰ | a | ا | æ | ya | |
U+2D31 | ⴱ | b | ب | b lub β | yab | |
U+2D32 | ⴲ | b | ٻ | b lub β | yab fricative | |
U+2D33 | ⴳ | g | گ | ɡ | yag | |
U+2D34 | ⴴ | g | ڲ | ɡ | yag fricative | |
U+2D35 | ⴵ | dj | ج | d͡ʒ | Berber Academy yadj | |
U+2D36 | ⴶ | dj | ج | d͡ʒ | yadj | |
U+2D37 | ⴷ | d | د | j | yad | |
U+2D38 | ⴸ | d | د | j | yad fricative | |
U+2D39 | ⴹ | ḍ | ض | ðˤ | yaḍ | |
U+2D3A | ⴺ | ḍ | ض | ðˤ | yaḍ fricative | |
U+2D3B | ⴻ | e | ه | ə | yey | |
U+2D3C | ⴼ | f | ف | f | yaf | |
U+2D3D | ⴽ | k | ک | k | yak | |
U+2D3E | ⴾ | k | ک | k | Tuareg yak | |
U+2D3F | ⴿ | k | ک | k | yak fricative | |
U+2D40 | ⵀ | h b |
ھ ب |
h b |
yah = Tuareg yab | |
U+2D41 | ⵁ | h | ھ | h | Berber Academy yah | |
U+2D42 | ⵂ | h | ھ | h | Tuareg yah | |
U+2D43 | ⵃ | ḥ | ح | ħ | yaḥ | |
U+2D44 | ⵄ | ˤ (ε) | ع | ʕ | yaε | |
U+2D45 | ⵅ | kh (x) | خ | χ | yax | |
U+2D46 | ⵆ | kh (x) | خ | χ | Tuareg yax | |
U+2D47 | ⵇ | q | ق | q | yaq | |
U+2D48 | ⵈ | q | ق | q | Tuareg yaq | |
U+2D49 | ⵉ | i | ي | i | yi | |
U+2D4A | ⵊ | j | ج | ʒ | yaj | |
U+2D4B | ⵋ | j | ج | ʒ | Ahaggar yaj | |
U+2D4C | ⵌ | j | ج | ʒ | Tuareg yaj | |
U+2D4D | ⵍ | l | ل | l | yal | |
U+2D4E | ⵎ | m | م | m | yam | |
U+2D4F | ⵏ | n | ن | n | yan | |
U+2D50 | ⵐ | ny | ني | nj | Tuareg yagn | |
U+2D51 | ⵑ | ng | ڭ | ŋ | Tuareg yang | |
U+2D52 | ⵒ | p | پ | p | yap | |
U+2D53 | ⵓ | u w |
و ۉ |
w | yu = Tuareg yaw | |
U+2D54 | ⵔ | r | ر | r | yar | |
U+2D55 | ⵕ | ṛ | ڕ | rˤ | yaṛ | |
U+2D56 | ⵖ | gh (ɣ) | غ | ɣ | yaɣ | |
U+2D57 | ⵗ | gh (ɣ) | غ | ɣ | Tuareg yaɣ | |
U+2D58 | ⵘ | gh (ɣ) j |
غ ج |
ɣ ʒ |
Aïr yaɣ = Adrar yaj | |
U+2D59 | ⵙ | s | س | s | yas | |
U+2D5A | ⵚ | ṣ | ص | sˤ | yaṣ | |
U+2D5B | ⵛ | sh (š) | ش | ʃ | yaš | |
U+2D5C | ⵜ | t | ت | t | yat | |
U+2D5D | ⵝ | t | ت | t | yat fricative | |
U+2D5E | ⵞ | ch (tš) | تش | t͡ʃ | yatš | |
U+2D5F | ⵟ | ṭ | ط | tˤ | yaṭ | |
U+2D60 | ⵠ | v | ۋ | v | yav | |
U+2D61 | ⵡ | w | ۉ | w | yaw | |
U+2D62 | ⵢ | y | ي | j | yay | |
U+2D63 | ⵣ | z | ز | z | yaz | |
U+2D64 | ⵤ | z | ز | z | Tawellemet yaz = Harpoon yaz | |
U+2D65 | ⵥ | ẓ | ﻈ | zˤ | yaẓ | |
U+2D6F | ⵯ | +ʷ | ۥ+ | ʷ | Labio-velarization mark = Tamatart = <super> 2D61 |
Podwójne litery(ligatury są dozwolone)
Code | znak | Unicode | transliteracja | nazwa | ||
---|---|---|---|---|---|---|
łaciński | arabski | IPA | ||||
U+2D5C U+2D59 | ⵜⵙ | ts | تس | t͡s | yats | |
U+2D37 U+2D63 | ⴷⵣ | dz | دز | d͡z | yadz | |
U+2D5C U+2D5B | ⵜⵛ | ch (tš) | تش | t͡ʃ | yatš | |
U+2D37 U+2D4A | ⴷⵊ | dj | دج | d͡ʒ | yadj |
Podstawowy Tifinagh (IRCAM) | Rozszerzony Tifinagh (IRCAM) | Inne Tifinagh litery | Nowoczesne Tuareg litery |
Kodowanie Unicode
[edytuj | edytuj kod]Tifinagh został dodany do standardu Unicode w marcu 2005, w jego wersji 4.1.
Blok Unicode odpowiedzialny za Tifinagh to U+2D30 do U+2D7F. Puste pola reprezentują wartości zarezerwowane.
Tifinagh Tabela na Unicode.org (PDF) | ||||||||||||||||
0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | A | B | C | D | E | F | |
U+2D3x | ⴰ | ⴱ | ⴲ | ⴳ | ⴴ | ⴵ | ⴶ | ⴷ | ⴸ | ⴹ | ⴺ | ⴻ | ⴼ | ⴽ | ⴾ | ⴿ |
U+2D4x | ⵀ | ⵁ | ⵂ | ⵃ | ⵄ | ⵅ | ⵆ | ⵇ | ⵈ | ⵉ | ⵊ | ⵋ | ⵌ | ⵍ | ⵎ | ⵏ |
U+2D5x | ⵐ | ⵑ | ⵒ | ⵓ | ⵔ | ⵕ | ⵖ | ⵗ | ⵘ | ⵙ | ⵚ | ⵛ | ⵜ | ⵝ | ⵞ | ⵟ |
U+2D6x | ⵠ | ⵡ | ⵢ | ⵣ | ⵤ | ⵥ | ⵦ | ⵧ | ⵯ | |||||||
U+2D7x | ⵰ | ⵿ |
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Ancient Berber script [online], www.omniglot.com [dostęp 2017-11-27] .
- ↑ Tifinagh alphabet and Berber languages [online], www.omniglot.com [dostęp 2017-11-27] .
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]Encyklopedie internetowe (pismo naturalne):