Władysław Spałek

Władysław Spałek
	; Płk Władysław Spałek (1936)
	pułkownik saperów
Data i miejsce urodzenia	14 grudnia 1887 ; Krzemieniec na Wołyniu
Data i miejsce śmierci	24 kwietnia 1977 ; Warszawa
	Przebieg służby
Lata służby	1910–1945
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego; Wojsko Polskie; Polskie Siły Zbrojne
Jednostki	Szkoła Wojskowa w Irkucku,; 1 batalion saperów syberyjskich; 1 Pułk Saperów; Departament Techniczny Ministerstwa Spraw Wojskowych; 9 Pułk Saperów; Batalion Mostowy; Oficerska Szkoła Piechoty; Oficerska Szkoła Inżynierii; 1 Grupa Saperów
Stanowiska	kierownika referatu technicznego; szef inżynierii i saperów przy Grupie Wschodniej i Naczelnym Dowództwie Powstania Górnośląskiego; wykładowcą w Oficerskiej Szkole Piechoty; dowódcą batalionu szkolnego; zastępcą dowódcy 9 pułku saperów; dowódca Batalionu Mostowego; zastępca szefa Departamentu Technicznego; dowódca 1 Grupy Saperów
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa; III powstanie śląskie; II wojna światowa; kampania wrześniowa
	Odznaczenia
	;

Władysław Spałek (ur. 14 grudnia 1887 w Krzemieńcu, zm. 24 kwietnia 1977 w Warszawie) – pułkownik saperów Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej i Polskich Sił Zbrojnych, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Życiorys

Władysław Spałek urodził się 14 grudnia 1887 roku w Krzemieńcu na Wołyniu. W latach 1901–1909 uczęszczał do gimnazjum w Ostrogu, a następnie do Szkoły Rolniczej Zachariasza Iwanowicza Škurìna w Leduchowie, w której złożył maturę. W 1910 roku został powołany do Armii Imperium Rosyjskiego. W 1911 roku skierowano go do Szkoły Wojskowej w Irkucku, którą ukończył w 1914 specjalność inżynieryjną. Służbę zawodową rozpoczął w 1 syberyjskim batalionie saperów, w szeregach którego walczył podczas I wojny światowej. Pod koniec 1914 roku dostał się do niewoli niemieckiej, w której przebywał do jesieni 1918 roku.

Na początku grudnia 1918 roku rozpoczął służbę w Wojsku Polskim^[1]. Otrzymał przydział do Sekcji Inżynierii i Saperów Departamentu Technicznego Ministerstwa Spraw Wojskowych, w której organizował zaopatrzenie wojsk w sprzęt i środki saperskie. Na początku 1919 roku wyjechał z misją wojskową do Francji po zakup sprzętu saperskiego. Po zakończeniu misji pozostał w Paryżu jako słuchacz Ecole Militaire du Génie, którą ukończył w 1920 roku. Po powrocie pracował nadal w tym Departamencie Technicznym Ministerstwa Spraw Wojskowych, na stanowisku kierownika referatu technicznego. W 1921 roku brał czynny udział, jako ochotnik, w III powstaniu śląskim. Pełnił funkcję szefa inżynierii i saperów przy Grupie Wschodniej i Naczelnym Dowództwie Powstania Górnośląskiego. Kierował robotami przy odbudowie mostów, budowie obiektów fortyfikacyjnych i brał udział w walkach pod Górą św. Anny.

Po wkroczeniu Wojsk Polskich na Górny Śląsk, wrócił do Departamentu V Inżynierii i Saperów Ministerstwa Spraw Wojskowych. 10 sierpnia 1922 roku otrzymał przeniesienie do Szkoły Podchorążych Piechoty w Warszawie na stanowisko wykładowcy fortyfikacji^[2]. W tym samym roku został dowódcą batalionu szkolnego w tej szkole^[3]. W latach 1923–1926 dowodził batalionem szkolnym w Oficerskiej Szkole Inżynierii pozostając oficerem nadetatowym 1 pułku saperów^[4]. W tym czasie napisał podręcznik „Taktyka”^[5] oraz książkę „Wojna rosyjsko-japońska 1904–1905 r.”^[6] (t.3 serii Kurs Historji Wojen). W 1926 roku, podczas przewrotu majowego, wierny rządowi dowodził grupą podchorążych broniąc rejonu Oficerskiej Szkoły Inżynieryjnej i części lotniska mokotowskiego. W tym samym roku został zastępcą dowódcy 9 pułku saperów^[7], a od 1927 do 1930 roku dowódcą baonu mostowego^[8]. Następnie został przeniesiony na stanowisko zastępcy szefa Departamentu Zaopatrzenia Inżynieryjnego Ministerstwa Spraw Wojskowych^[9], a potem na zastępcę szefa Departamentu Technicznego, gdzie opracował „Plan motoryzacji saperów” i 1 grudnia 1934 roku został zastępcą Dowódcy Broni Pancernych^[10]. Dowodził polską delegacją broni pancernej, która w sierpniu 1934 roku demonstrowała pluton tankietek TKS w Estonii, co doprowadziło do zakupu w 1935 roku ich sześciu sztuk przez Estonię^[11]. W 1937 roku został wyznaczony na stanowisko dowódcy 1 Grupy Saperów, na którym pozostał do wybuchu wojny w 1939 roku.

Przyczynił się do rozwoju żeglarstwa w II RP. W grudniu 1931 r. został komandorem^[12]^[13] Oficerskiego Yacht Klubu Rzeczypospolitej^[14], który od 1932 r. miał siedzibę w Warszawie przy Wybrzeżu Kościuszkowskim 2^[15].

Z chwilą wybuchu II wojny światowej dowódca Wojsk Kolejowych w Polu. W 1940 roku pełni obowiązki komendanta podobozu w Tighuabruaich (Tignabruaich) na szkockiej wyspie Bute, później zwanej „Wyspą Wężów”^[16]. Był autorem krótkiego zarysu „Organizacja saperów w latach 1918–1939”.

W 1947 r. powrócił do Polski i zamieszkał na Żoliborzu w Warszawie.

Zmarł 24 kwietnia 1977 r. Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w kwaterze Powstańców Śląskich i Wielkopolskich (kwatera C7-2-19)^[17].

Awanse

podporucznik – 1914
major – 1921 zweryfikowany ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919^[18]
podpułkownik – ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1930 roku i 5. lokatą^[19]
pułkownik – ze starszeństwem z dniem 19 marca 1937 roku^[20]

Ordery i odznaczenia

Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 8189 (1922)^[21]^[22]
Krzyż Walecznych (dwukrotnie: po raz pierwszy w 1921)^[23]
Złoty Krzyż Zasługi^[21] (dwukrotnie: 18 marca 1933^[24], 18 lutego 1939^[25])
Medal Niepodległości (3 maja 1932)^[26]^[27]
Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi^[21]
Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921^[21]
Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości^[21]
Odznaka „Znak Pancerny” (1934)^[28]
Krzyż Komandorski Orderu Krzyża Orła (Estonia)^[21]^[29]
Krzyż Oficerski Orderu Gwiazdy Rumunii (1923, Rumunia)^[21]^[30]

Opinie

Jest zrównoważony, opanowany, spokojny, bardzo inteligentny, wykształcony, sumienny, wzbudza posłuch i szacunek, bardzo dobry jako dowódca grupy.

/-/ gen. bryg. Kossakowski

Charakter: zrównoważony i lojalny. Przydatność służbowa: dowódca dość dobry. Wychowawca przeciętny.Wartości taktyczne: nie zdołałem jeszcze pod tym względem poznać. Dalsze użycie: więcej nadaje się do administracji niż do linii. (22 października 1937)

/-/ gen. Berbecki.

Charakter: spokojny i zrównoważony. Przydatność służbowa: pracuje lojalnie pod kierownictwem przełożonego. Wartości taktyczne: zdolności taktycznych nie stwierdziłem. Dalsze użycie: na obecnym stanowisku. /14.XI.1938/.

/-/ gen.Berbecki.

Ćwiczenie w zakresie obrony obustronnie opartej: praca słaba. /Kurs doskonalący dla wyższych dowódców w Centrum Wyszkolenia Piechoty 28.XI- 7.XII.1938/.

/-/ gen.Szylling.

Ćwiczenie w zakresie obrony stałej na skrzydle otwartym ugrupowania: praca przeciętna. /Muszę od razu zastrzec się, że warunki i sposób, w jakich ta praca została przeprowadzona, nie dają podstawy do oceny miarodajnej dla wartości danego dowódcy/.

/-/ gen.Piskor^[31].

Przypisy

↑ Dziennik Rozkazów Wojskowych nr 2 z 12 stycznia 1919, s. 42.
↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 26 z 12 sierpnia 1922 roku, s. 607.
↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 42 z 1 listopada 1922 roku, s. 817.
↑ Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr 67 z 20 października 1923 roku.
↑ Taktyka, Litografia Oficerskiej Szkoły Inżynierii, Warszawa 1925.
↑ Wojna rosyjsko-japońska 1904–1905 r., Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, Warszawa 1926.
↑ Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr 46 z 27 października 1926 roku, s. 376.
↑ Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr 14 z 5 maja 1927 roku.
↑ Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr 11 z 18 czerwca 1930 roku, s. 211.
↑ Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr 14 z 22 grudnia 1934 roku, s. 266.
↑ Wojciech Mazur. Zagraniczne wizyty broni pancernej II Rzeczypospolitej. „Poligon”. Nr 2/2011, s. 48-51, marzec – kwiecień 2011. Magnum-X.
↑ Rys historyczny żeglarstwa w marynarce wojennej (portal Marynarki Wojennej RP).
↑ Rys historyczny... (Yacht Klub Marynarki Wojennej „KOTWICA”).
↑ Gen. E. Rydz-Śmigły, gen. T. Kasprzycki i komandor W. Spałek (Zbiory NAC on-line).
↑ Stołeczny Oficerski Yacht-Klub RP (Fotopolska.eu – Ocalić od zapomnienia).
↑ W obozach Sikorskiego („Tygodnik Powszechny” 2010, nr 18).
↑ Wyszukiwarka cmentarna – Warszawskie cmentarze.
↑ Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr 40 z 23 listopada 1921 roku, s. 211.
↑ Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr 5 z 20 lutego 1930 roku.
↑ Rocznik oficerski 1939, s. 242.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Czy wiesz kto to jest?. Stanisław Łoza (red.). Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 686.
↑ Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr 41 z 27 października 1922, s. 806.
↑ Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 2033 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 40, poz. 1854, s. 1554).
↑ M.P. z 1933 r. nr 64, poz. 82 „za zasługi na polu organizacji i wyszkolenia wojska”.
↑ M.P. z 1939 r. nr 45, poz. 76 „za zasługi na polu rozwoju turystyki”.
↑ M.P. z 1932 r. nr 109, poz. 142 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
↑ Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr 8 z 4 lipca 1932 s. 331.
↑ Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr 13 z 11 listopada 1934, s. 239.
↑ Zezwolenie na przyjęcie i noszenie orderów. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 4, s. 20, 19 marca 1935.
↑ Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr 75 z 6 grudnia 1923.
↑ „Generalny Inspektor Sił Zbrojnych Biuro Inspekcji” – opinie pułkowników.

Bibliografia

Rocznik Oficerski 1924, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Oddział V Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Warszawa 1924, s. 802, 828.
Rocznik Oficerski 1928, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1928, s. 582, 591.
Rocznik Oficerski 1932, Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, Warszawa 1932, s. 247, 822.
Zdzisław Barszczewski, Władysław Jasieński: Sylwetki saperów. Warszawa: Dom Wydawniczy „Bellona”, 2001. ISBN 83-11-09287-7.
Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939; stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Księgarnia Akademicka Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2006. ISBN 83-7188-899-6.

[1] Dziennik Rozkazów Wojskowych nr 2 z 12 stycznia 1919, s. 42.

[2] Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 26 z 12 sierpnia 1922 roku, s. 607.

[3] Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 42 z 1 listopada 1922 roku, s. 817.

[4] Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr 67 z 20 października 1923 roku.

[5] Taktyka, Litografia Oficerskiej Szkoły Inżynierii, Warszawa 1925.

[6] Wojna rosyjsko-japońska 1904–1905 r., Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, Warszawa 1926.

[7] Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr 46 z 27 października 1926 roku, s. 376.

[8] Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr 14 z 5 maja 1927 roku.

[9] Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr 11 z 18 czerwca 1930 roku, s. 211.

[10] Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr 14 z 22 grudnia 1934 roku, s. 266.

[11] Wojciech Mazur. Zagraniczne wizyty broni pancernej II Rzeczypospolitej. „Poligon”. Nr 2/2011, s. 48-51, marzec – kwiecień 2011. Magnum-X.

[12] Rys historyczny żeglarstwa w marynarce wojennej (portal Marynarki Wojennej RP).

[13] Rys historyczny... (Yacht Klub Marynarki Wojennej „KOTWICA”).

[14] Gen. E. Rydz-Śmigły, gen. T. Kasprzycki i komandor W. Spałek (Zbiory NAC on-line).

[15] Stołeczny Oficerski Yacht-Klub RP (Fotopolska.eu – Ocalić od zapomnienia).

[16] W obozach Sikorskiego („Tygodnik Powszechny” 2010, nr 18).

[17] Wyszukiwarka cmentarna – Warszawskie cmentarze.

[18] Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr 40 z 23 listopada 1921 roku, s. 211.

[19] Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr 5 z 20 lutego 1930 roku.

[20] Rocznik oficerski 1939, s. 242.

[sl-21] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Czy wiesz kto to jest?. Stanisław Łoza (red.). Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 686.

[22] Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr 41 z 27 października 1922, s. 806.

[23] Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 2033 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 40, poz. 1854, s. 1554).

[24] M.P. z 1933 r. nr 64, poz. 82 „za zasługi na polu organizacji i wyszkolenia wojska”.

[25] M.P. z 1939 r. nr 45, poz. 76 „za zasługi na polu rozwoju turystyki”.

[26] M.P. z 1932 r. nr 109, poz. 142 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.

[27] Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr 8 z 4 lipca 1932 s. 331.

[28] Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr 13 z 11 listopada 1934, s. 239.

[29] Zezwolenie na przyjęcie i noszenie orderów. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 4, s. 20, 19 marca 1935.

[30] Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr 75 z 6 grudnia 1923.

[31] „Generalny Inspektor Sił Zbrojnych Biuro Inspekcji” – opinie pułkowników.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]