Zdrojkowate

Zdrojkowate
	; Zdrojek błyszczący
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	goździkopodobne
Rząd	goździkowce
Rodzina	zdrojkowate
	Nazwa systematyczna
	Montiaceae Rafinesque; Ann. Gén. Sci. Phys. Bruxelles 5: 349. Jul-Sep 1820
Synonimy
	Hectorellaceae Philipson & Skipworth;
	Hectorellaceae Philipson & Skipworth;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Zdrojkowate (Montiaceae Raf.) – rodzina roślin okrytonasiennych wyróżniana w nowszych pracach systematycznych i filogenetycznych. Dawniej (też jeszcze w systemie Reveala z lat 1994-1999) rośliny tu należące włączane były do portulakowatych. Należy tu 14 rodzajów z 225 gatunkami. Największe zróżnicowanie osiągają w zachodniej części Ameryki Północnej i w Ameryce Południowej, rosną poza tym w pozostałej części Ameryki Północnej, na Antylach, wyspach subantarktycznych, w Australii i na przyległych wyspach, w Europie, Azji zachodniej i północno-wschodniej^[2]. Do polskiej flory należy tylko jeden gatunek – zdrojek błyszczący Montia fontana^[3]. Gatunki i mieszańce z rodzaju lewizja uprawiane są jako rośliny ozdobne^[4].

Morfologia

Rośliny jednoroczne i byliny, nagie, często z liśćmi skupionymi w rozetę przyziemną i spichrzowymi korzeniami. Liście często siedzące z szeroką nasadą, płaskie, nierzadko mięsiste. Kwiaty pojedyncze lub zebrane w szczytowe lub kątowe kwiatostany wierzchotkowe. Listków okwiatu zwykle w liczbie 4–5, czasem są liczniejsze (do 19), bywają zrośnięte u dołu. Pręcików jest tyle ile członów okwiatu. Zalążnia górna, powstaje z 2–8 owocolistków. Owoc jednonasienny, niepękający^[2].

Systematyka

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Rodzina znajduje się w politomii z wyćwiklinkowatymi, Didiereaceae, Halophytaceae i linią rozwojową prowadzącą do portulakowatych i kaktusowatych. Przy czym zdrojkowate są najprawdopodobniej siostrzane dla tej ostatniej grupy. Wraz z wszystkimi wymienionymi i szeregiem innych rodzin zdrojkowate wchodzą w skład rzędu goździkowców w obrębie dwuliściennych właściwych:

caryophylloids

Rhabdodendraceae

Simmondsiaceae – simondsjowate

	Asteropeiaceae

	Physenaceae

Macarthuriaceae

Microteaceae

Caryophyllaceae – goździkowate

	Achatocarpaceae

	Amaranthaceae – szarłatowate

Stegnospermataceae

Limeaceae – libawowate

Aizoaceae – pryszczyrnicowate

	Phytolaccaceae – szkarłatkowate

	Sarcobataceae

	Nyctaginaceae – nocnicowate

	Petiveriaceae

Molluginaceae – ugłastowate

Montiaceae – zdrojkowate

Halophytaceae

	Basellaceae – wyćwiklinkowate

	Didiereaceae

Talinaceae – porwinkowate

Anacampserotaceae

	Portulacaceae – portulakowate

	Cactaceae – kaktusowate

Pozycja według systemu Reveala

W systemie z lat (1994-1999) takson nie był wyróżniany, a należące tu rodzaje były włączone do portulakowatych^[5]. W systemie z roku 2007 zdrojkowate są już wyróżniane, przy czym jako odrębna rodzina wyodrębniane są tu też Hectorellaceae Philipson & Skipw. in Trans. Roy. Soc. New Zealand, Bot. 1: 31. 20 Sep 1961^[6] (grupa ta włączana jest przez APweb do zdrojkowatych^[2]).

Podział rodziny według APweb i GRIN^[7]

Calandrinia Kunth – kalandrynia
Calyptridium Nutt.
Cistanthe Spach
Claytonia L. – klajtonia
Hectorella Hook. f.
Lenzia Phil.
Lewisia Pursh – lewizja
Lewisiopsis Govaerts
Lyallia Hook. f.
Montia L. – zdrojek
Parakeelya Hershk.
Phemeranthus Raf.
Philippiamra Kuntze
Schreiteria Carolin

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-12-21] (ang.).
↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Vascular plants of Poland - a checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. IB PAN, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
↑ Mark A. Hershkovitz, Sean B. Hogan: Lewisia Pursh. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2017-12-21]. (ang.).
↑ Crescent Bloom: Portulacaceae. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-09-19]. (ang.).
↑ Reveal J. L.: Classification of extant Vascular Plant Families - An expanded family scheme. 2007. [dostęp 2009-09-19]. (ang.).
↑ Genera of Montiaceae. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2013-11-30].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-12-21] (ang.).

[3] Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Vascular plants of Poland - a checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. IB PAN, 2002. ISBN 83-85444-83-1.

[america-4] Mark A. Hershkovitz, Sean B. Hogan: Lewisia Pursh. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2017-12-21]. (ang.).

[A-5] Crescent Bloom: Portulacaceae. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-09-19]. (ang.).

[6] Reveal J. L.: Classification of extant Vascular Plant Families - An expanded family scheme. 2007. [dostęp 2009-09-19]. (ang.).

[7] Genera of Montiaceae. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2013-11-30].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]