1525
- Ovo je članak o godini 1525.
| Milenijum: | 2. milenijum |
|---|---|
| Vjekovi: | 15. vijek – 16. vijek – 17. vijek |
| Decenija: | 1490-e 1500-e 1510-e – 1520-e – 1530-e 1540-e 1550-e |
| Godine: | 1522 1523 1524 – 1525 – 1526 1527 1528 |
| Gregorijanski | 1525. (MDXXV) |
| Ab urbe condita | 2278. |
| Islamski | 931–932. |
| Iranski | 903–904. |
| Hebrejski | 5285–5286. |
| Bizantski | 7033–7034. |
| Koptski | 1241–1242. |
| Hindu kalendari | |
| • Vikram Samvat | 1580–1581. |
| • Shaka Samvat | 1447–1448. |
| • Kali Yuga | 4626–4627. |
| Kineski | |
| • Kontinualno | 4161–4162. |
| • 60 godina | Yin Drvo P(ij)etao (od kineske Ng.) |
| Holocenski kalendar | 11525. |
| Podrobnije: Kalendarska era | |
Godina 1525 (MDXXV) bila je redovna godina koja počinje u nedjelju (1. jan./sij. po julijanskom kalendaru).
- januar - Bitka kod Punta Quemade - Francisco Pizarro doduše porazio domoroce u Kolumbiji, ali se morao povući - neuspešna prva ekspedicija na Inke.
- 21. 1. - Najčešće navođeni datum za nastanak anabaptističkog pokreta u Švajcarskoj.
- 24. 2. - Bitka kod Pavije je odlučujuća špansko-nemačka pobeda nad francuskim kraljem François I koji je i zarobljen.
- 27. 2. - Turci Skradinjani uništili (Karlo)Bag, odvedeno roblje, među kojima braća Perušići, knez Ivan Posedarski i knez Gregorije Banić.
- 28. 2. - Astečki vladar Cuauhtémoc ubijen po Cortésovom naređenju, Tlacotzin postavljen za novog vladara.
- 12. 3. - Ferenc Batthyány je novi hrvatski ban (utjecaj samo u Slavoniji), uz njega je i Ivan Tahi kojeg plemstvo ne priznaje.
- ožujak - travanj? - Turci se zaleću do Vinodola i Modruša, narod bježi na Krk ili Italiju[1]; u ovo vrijeme Petar Kružić odbio Turke od Senja.
- 10. 4. - Dva dana nakon Krakovskog ugovora, Albert von Brandenburg-Ansbach se odriče položaja Velikog majstora Tevtonskih vitezova i postaje vladar sekularizovanog Pruskog Vojvodstva, kao vazal poljskog kralja Zigmunta (to je prva protestantska država)
- 16. 4. (Uskrs) - Kardinal Lorenzo Campeggi zaredio za svećenika ostrogonskog nadbiskupa László Szalkay-a.
- april, krajem - Afrički brodovi plove ispred Boke ka gornjem Jadranu; Novljanin Mistan-rajs ovih godina gusari oko južne Italije[2].
- 13. 5. - Deputacija ugarskog nižeg plemstva zahtjeva od kralja Ludviga da se s dvora, kao luterani, uklone svi Nijemci, kao i njemački i mletački poslanik, da niže plemstvo učestvuje u Državnom vijeću, da se smijeni kancelar Salkaj i, kao prikriveni Židov, spali podblagajnik Emerik Szerencses - kralj uglavnom odbija ovo.
- 15. 5. - Bitka kod Frankenhausena je odlučujući poraz nemačkih seljaka u Seljačkom ratu.
- 18. 5. - Kralj Ludvig došao sam na Rakoško polje među niže plemstvo, gdje su izloženi novi zahtjevi[3].
- 22. 5. - Deset prelata i 14 ugarskih magnata sklopilo savez za međusobnu obranu.
- 24. 5. - Nemiri u Budimu i Pešti povodom puštanja iz pritvora podblagajnika Serenčeša, napadnut i židovski kotar[3].
- 11. 6. - Krsto I. Frankapan Brinjski uspio, poslije 18 mjeseci, doturiti hranu i pomoć u opkoljeno Jajce (kasnije izloženo jakim napadima).
- 3. 7. - Ugarski sabor u Hatvanu počinje dolaskom kralja (koji mu se prvobitno protivio); dva dana kasnije za palatina izabran István Werbőczy umjesto pobjeglog Ištvana Batorija - pobjeda patriotske stranke.
- 11. 7. - Sukob između novog i starog palatina Batorija i Verbeca (magnati se opiru nižem plemstvu, formirali su konfederaciju "kolednika")[4].
- 19. 7. - U severnoj Nemačkoj osnovana kratkotrajna antiluteranska Liga iz Dessaua.
- 29. 7. - Rodrigo de Bastidas osniva Santa Martu, najstariji postojeći grad u Kolumbiji.
- 30. 8. - Sukob Krste Frankopana (koji traži stari obiteljski grad Senj) i ugarskog primasa Lasla Salkaja; Krsto ošamario nadbiskupa, zbog čega je bačen u tamnicu na neko vrijeme.
- listopad - Pál Tomori provalio preko Save i spalio "neki grad"[5].
- 1. 12. - Sultan Sulejman I poziva podanike na oružje i da se u Beograd dovozi građa za mostove - sprema se pohod na Budim[6].
- decembar - Šumadijski vlastelin Pavle Bakić prešao na mađarsku stranu, u dogovoru sa Tomorijem.
- + Turska četa spalila Titel[5].
- + Poslanici hrvatskog plemstva izjavljuju kralju da će se nagoditi sa Turcima ako ne dobiju pomoć; istovremeno i kod nadvojvode Ferdinanda koji im daje nešto novca[7].
- + Lujza Savojska, majka zarobljenog francuskog kralja, šalje preko Jeana Frangipanija pismo sultanu Sulejmanu (prethodna misija izgubljena u Bosni?).
- Iloku potvrđen status grada; prvi spomen Kraljevice (Portus Reginus).
- Kosinj opustio u ovo vrijeme.
- Obitelj Keglević dobija grad Lobor.
- Govor O poreklu i zgodama Slovena Vinka Pribojevića.
- Petar Kopić napravio kartu Istre i Balkanskog poluotoka.
- Pedro de Alvarado osvaja Mixco Viejo u Gvatemali.
- 1524-25 - Aleixo Garcia istražuje dan. Paragvaj, dolazi do periferije Carstva Inka.
- 1525-27 - Epidemija boginja u Peruu, bolest se proširila iz centralne Amerike - umro i car Inka Huayna Cápac[8].
- Kinesko ministarstvo rata naređuje presretanje i uništavanje brodova sa više od jednog jarbola na jugoistočnoj obali, kako bi se sprečilo gusarenje i ograničila spoljna privatna trgovina.
- 6. 1. - Caspar Peucer, nemački reformator († 1602)
- 5. 2. - Juraj II. Drašković, državnik i kardinal († 1587)
- pribl. - Nurbanu Sultanija, namesnica Murata III († 1583)
- pribl. - Nikola Brozić, glagoljaš († ca. 1579-85)
- 28. 2. - Cuauhtémoc, astečki vladar (* ca. 1495)
- 27. 5. - Thomas Müntzer, pobunjenički vođa (* ca. 1489)
- 30. 12. - Jakob Fugger, trgovac i bankar (* 1459)
- ↑ V. Klaić, str. 339
- ↑ Dr Goran Ž. Komar, Planinska sela Dračevice pod vlašću Venecije 1687-1797, rastko.rs (pristup 25.01.2013.)
- ↑ 3,0 3,1 V. Klaić, str. 311
- ↑ V. Klaić, str. 332
- ↑ 5,0 5,1 V. Klaić, str. 333
- ↑ V. Klaić, str. 349
- ↑ V. Klaić, str. 346
- ↑ George C. Kohn, Encyclopedia of Plague and Pestilence, p. 301
- Vjekoslav Klaić, Svezak drugi: dio treći.... Treća knjiga: Doba kralja Matijaša Korvina i Jagelovića (1458-1526) (archive.org)