Breča
Breča (engl. Breccia, fr. Brèche, nem. Breccie, rus. Brekčiя) ili kršnik je stena izgrađena od nezaobljenih odlomaka veličine preko 2 mm istovrsnih ili različitih stena, povezanih nekim matriksom[1]. Breče pripadaju grupi klastičnih stena, podgrupi psefita, a nastaju vezivanjem ili cementacijom drobine nekim prirodnim vezivom(karbonatno, silicijsko i dr.). Ime je dobila po latinskoj reči breccia – lomljeni kamen.
Breča se sastoji od nezaobljenih fragmenata jedne ili više vrsta stena i vezivne supstance. Veličina fragmenata i odnos količine fragmenata prema vezivnoj masi su različiti. Pošto je osnovni materijal iz koga breče nastaju neklasiran po krupnoći (drobina), to su fragmenti breče obično vrlo različitih dimenzija.
U brečama se, osim fragmenata stena, nalaze i fragmenti skeleta i ljuštura organizama, a neke breče su sastavljene isključivo od takvih fragmenata. To su najčešće ljušture školjaka ili fragmenti kostiju. Takve breče, u kojima preovlađuju organski fragmenti, nazivaju se lumakelama.
Prema načinu postanka, odnosno prema geološkom procesu koji dovodi do fragmentiranja, breče delimo na:
- padinske – kada su nastale od padinskog (siparskog) materijala;
- obalske – nastale u priobalskim regionima mora ili jezera usled razornog dejstva talasa;
- tektonske – nastale drobljenjem materijala fragmentiranog na rasednim površima;
- vulkanske – nastale vezivanjem grubozrnog nezaobljenog vulkanoklastičnog materijala;
- kontaktne – nastale lomljenjem okolnih stena ili perifernih partija plutona i potom zahvatanih magmom kod raznih vrsta intruzija.
Podela breča vrši se i na osnovu sastava fragmenata, na: krečnjačke, dolomitske, mermerne, serpentinske, heterogene, itd. Kao i kod drobine, i ovde preovlađuje homogeni materijal, jer fragmenti od kojih je breča nastala nisu dugo transportovani.
Cement u brečama može biti vrlo različit. Ili je doveden spolja ili je nastao rastvaranjem materijala same drobine. Obično je cement istog sastava kao i sama breča, ali se sreće i cement drugačijeg sastava.
Prema načinu pojavljivanja, za breče se može reći da su u najvećem broju slučajeva neslojevite stene. Obično su masivne teksture, jer nisu stvarane u vodenoj sredini, nego najčešće na kopnu.
Breče imaju raznovrsnu primenu u građevinarstvu, naročito za dekorativne svrhe.
- ↑ Geološka terminologija i nomenklatura IV petrologija, Beograd, 1975
- Đorđević V., Đorđević P., Milovanović D. 1991. Osnovi petrologije. Beograd: Nauka