Gaan na inhoud

Pous Sixtus V

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
(Aangestuur vanaf Felice Peretti da Montalto)
Pous Sixtus V
Geboortenaam Felice Peretti da Montalto
Pontifikaat begin 24 April 1585
Pontifikaat eindig 27 Augustus 1590
Voorganger Gregorius XIII
Opvolger Urbanus VII
Gebore 13 Desember 1521
Grottammare, Ancona
Sterf 27 Augustus 1590
Rome, Italië
Ander pouse genaamd Sixtus

Sixtus V was die 227ste pous van die Rooms-Katolieke Kerk van 1585 tot 1590.

Biografie

[wysig | wysig bron]

Pous Sixtus V [1] is gebore as Felice Peretti da Montalto op 13 Desember 1521 in Grottammare by Ancona. Sy familie het uit Kroasië gekom en gevlug vir die Turke. Felice was die seun van Piergentile ("Peretto") Di Giacomo en Marianna da Frontilo Di Camerino. Hy was die 4de van sewe kinders en het armoedig groot geword. Hy het die pes oorleef ten spyte daarvan dat sy broer daaraan dood is. In 1551 tree hy toe tot die Franciskaner klooster waar sy oom aan moederskant, Salvatore, monnik was. In 1540 begin hy wysbegeerte studeer in Ferrara en in 1543 teologie in Bologna. In 1544 verhuis hy na Rimini en vandaar in 1546 na Sienna. Op 26 Julie 1548 voltooi hy die magistergraad in teologie aan die universiteit in Fermo. Vanaf 1548 gee hy klas aan die seminarie van Macerata en in 1551 word hy regent van die seminarie in Sienna. In 1553 neem Felice deel aan die generale kapittel van die Franciskanerorde en word in dieselfde jaar regent van die San Lorenzo seminarie in Napels. In 1556 word hy deur Pous Paulus IV as inkwisiteur na Venesië gestuur. Op 16 Julie 1560 word hy konsulent van die Roomse Inkwisisie. Hy neem deel aan die konsilie van Trente en word in 1561 benoem tot prokureur-generaal van die Franciskane. Danksy kardinaal Chislieri (later Pous Pius V) word Felice teologies adviseur van kardinaal Boncompagnie (later Pous Gregorius XIII). Op 15 November 1566 maak Pous Pius V hom biskop van Santa Agata dei Goti. Felice word kardinaal-priester op 17 Mei 1570 en in 1571 word hy aartsbiskop van Fermo. Na die dood van Pous Pius V kom kardinaal Montalto in botsing met Pous Gregorius XIII en word sy pensioen gestop. Deur die steun van Francesco De'Medici bly hy egter 'n belangrike prelaat. Op 24 April 1585 volg hy Pous Gregorius XIII op en word gekroon op 1 Mei 1585 deur kardinaal Ferdinando De'Medici. Hy regeer tot sy dood op 27 Augustus 1590. Hy word opgevolg deur Pous Urbanus VII.

Die naam ‘Sixtus’ beteken ‘die sesde’ in Latyn, maar die Grieks Xystus beteken ‘die beskaafde‘.

Pontifikaat

[wysig | wysig bron]

Een van die eerste handelinge van Pous Sixtus V [2] was om sy kleinneef Alessandro Damasceni, die toe veertien jaar oud was, tot kardinaal te bevorder. Die pous het 'n duidelike visie oor die Kerk en Rome as die spirituele sentrum van die wêreld. Hy onderneem stappe om die posisie van die Kerk in Europa te verbeter deur die mag van die Kerk in Frankryk te vergroot en die planne van die Hugenote om die Protestantisme te verbrei te vernietig. Hy bestry ook die bandiete in die Pouslike Staat met 'n yster hand. Op die dag van sy kroning het hy gevange bandiete tereggestel en hulle lyke op die brug van die Engeleburg ten toon gestel. Hy stel die doodstraf in vir egskeiding, homoseksualiteit en inses. Hy verbeter die lewenskwaliteit van die inwoners van Rome deur verbetering aan die infrastruktuur en stabilisering van die voedselvoorsiening. Met sy pouslike bul "Postquam verus" van 3 September 1586 stel hy die maksimum aantal kardinale vas op 70. Eers in 1958 sou Pous Johannes XXIII die aantal verhoog. Sixtus het die werking van die kurie verander deur op 11 Februarie 1588 15 "kongregasies" (eintlik kerklike staatsdepartemente) te stig. Hulle het voortaan onder voorsitterskap van die pous die kerklike sake bestuur en dit is vandag nog die geval, hoewel die aantal en spesifieke kongregasies verander het. Die kongregasies wat Sixtus gestig het was:

  1. Die Inkwisisie
  2. Die Segnatura
  3. Kerkstigting
  4. Rites en seremonies
  5. Indeks van verbode boeke
  6. Konsilie van Trente
  7. Kloosterordes
  8. Biskoppe
  9. Vatikaanse Pers
  10. Voorsiening van Rome
  11. Die vloot
  12. Publieke welvaart
  13. Wetenskap
  14. Paaie, brûe en waterweë
  15. Buitelandse Sake

Op 1 Augustus 1589 stig hy 'n kollege vir elf Slawiese priesters met sy bul "Sapientiam Sanctorum". Sixtus V verhoog die belasting sterk en teen die einde van sy kort pontifikaat was hy een van die rykste vorste van Europa.

Stadsverbeterings van Rome

[wysig | wysig bron]

Toe Sixtus V aan die bewind gekom het, was Rome in 'n verwaarloosde toestand. Slegs een derde van die ou stad was bewoon. Die akwadukte het nie meer gewerk nie en die paaie was in baie slegte toestand. Pelgrims het groot moeite gehad om die sewe hoofkerke van Rome te besoek. Sixtus het dadelik begin met die hervorming van die stadsbestuur en nuwe stadsbeplanning gedoen. Hoewel sy plan nie volledig voltooi is tydens sy pontifikaat nie, het sy plan Rome se ontwikkeling vir die volgende eeue bepaal. Sy beplanning getuig van 'n baroktendens met twee fokale punte en lang lane. Hy het vier obeliske laat oprig waaronder die een wat tans nog staan op die Sint Pietersplein.

Die kollege van kardinale

[wysig | wysig bron]

Pous Sixtus V het 33 kardinale aangestel in agt konsistories.

Die kongregasie van 13 Mei 1585
[wysig | wysig bron]
  • Alessandro Damasceni Peretti, kardinaal-nepoot, priester van Rome.
Die kongregasie van 18 Desember 1585
[wysig | wysig bron]
  • Enrico Caetani, patriarg van Alexandrië.
  • György Draskovics, aartsbiskop van Kalocza-Bacs, Hongarye.
  • Giovanni Battista Castrucci, aartsbiskop van Chieti.
  • Federico Cornaro, senior, O.S.Io.Hieros., biskop van Padua.
  • Ippolito de' Rossi, biskop van Pavia.
  • Domenico Pinelli, senior, voormalig biskop van Fermo.
  • Decio Azzolini, senior, sekretaris van die pous, biskop van Cervi.
  • Ippolito Aldobrandini, senior, ouditeur van die Heilige Romeinse Rota (later Pous Clemens VIII).
Die konsistorie van 16 November 1586
[wysig | wysig bron]
  • Girolamo della Rovere, aartsbiskop van Turyn.
  • Philippe de Lénoncourt, raadgewer van die Franse koning, voormalig biskop van Auxerre, Frankryk.
  • Girolamo Bernerio, O.P., biskop van Ascoli-Piceno.
  • Antonio Maria Galli, biskop van Perugia.
  • Costanzo da Sarnano O.F.M.Conv.
  • Girolamo Mattei, ouditeur van die Apostoliese Kamer.
  • Benedetto Giustiniani, skatmeester van die pous.
  • Ascanio Colonna, ab van Santa Sofia, Benevento.
Die konsistorie van 7 Augustus 1587
[wysig | wysig bron]
  • William Allen, Engelse priester aan die Vatikaan.
Die konsistorie van 18 Desember 1587
[wysig | wysig bron]
  • Scipione Gonzaga, patriarg van Jerusalem.
  • Antonmaria Sauli, aartsbiskop van Genua.
  • Giovanni Evangelista Pallotta, pouslike assistent, aartsbiskop van Cosenza.
  • Pierre de Gondi, biskop van Parys, Frankryk.
  • Stefano Bonucci, O. Serv., biskop van Arezzo.
  • Juan Hurtado de Mendoza, aartsdeken van die katedraal van Toledo, Spanje.
  • Hughes de Loubenx de Verdalle, grootmeester van die Orde van Sint Johannes van Jerusalem.
  • Federico Borromeo, senior, kamerling van die pous.
Die konsistorie van 15 Julie 1588
[wysig | wysig bron]
  • Gian Francesco Morosini, biskop van Brescia.
Die konsistorie van 14 Desember 1588
[wysig | wysig bron]
  • Agostino Cusani, apostoliese protonotarius.
  • Francesco Maria Bourbon del Monte Santa Maria, referendaris van die Apostoliese Tribunaal vir Geregtigheid en Genade.
Die konsistorie van 20 Desember 1589
[wysig | wysig bron]
  • Mariano Pierbenedetti, biskop van Martorano.
  • Gregorio Petrocchini, O.E.S.A., prior generaal van sy orde.
  • Charles III de Lorraine-Vaudémont, verkose biskop van Metz, Frankryk.
  • Guido Pepoli, skatmeester van die pous.

Heiligverklarings

[wysig | wysig bron]
  • 1588 – Sint Didacus

Bulle, Ensiklieke en Dekrete

[wysig | wysig bron]
  • 3 Januarie 1586 – "Postquam verus" – Stel die maksimum aantal kardinale op 70.
  • 11 Februarie 1588 – " Immensa aeterni Dei" – Stigting van die regeringskongregasies.
  • 14 Maart 1588 – "Triumphantis Hierusalem" – St. Bonaventure word doktor van die Kerk verklaar.
  • 1 Augustus 1589 – "Sapientiam Sanctorum" – Stigting van die Slawiese Kollege.

Bibliografie

[wysig | wysig bron]
  • Duff, Eamon (2001). Saints and Sinners: A History of the Popes, Yale University Press. ISBN 0-300-09165-6.
  • Maxwell-Stuart, P. G. (2002). Chronicle of the Popes: The Reign-by-Reign Record of the Papacy from St. Peter to the Present, Thames & Hudson. ISBN 0-500-01798-0.

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ Sixtus V. (2008). Encyclopædia Britannica. Deluxe Edition. Chicago: Encyclopædia Britannica.
  2. ↑ Ott, M. (1912). Pope Sixtus V. In The Catholic Encyclopedia. New York: Robert Appleton Company. Besoek Maart 29, 2010 by: http://www.newadvent.org/cathen/14033a.htm

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]
Wikisource
Wikisource
Die Engelse Wikisource bevat bronmateriaal oor hierdie onderwerp onder die titel:
  • BBKL Inskrywing (met Literatuurverwysings) in die Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (Duits)
  • PTA Inskrywing in "Popes through the Ages" deur J. Brusher S.J. (Engels)
  • Bulle 'n Databasis van pouslike ensiklieke, dekrete en bulle (in Engels)

Nota

[wysig | wysig bron]

Saamgestel en vertaal uit die Nederlandse, Engelse, Duitse en Franse wikipedia en aangevul uit ander bronne soos aangedui.

Opvolging

[wysig | wysig bron]
Voorafgegaan deur
Gregorius XIII 		Pous (Pontifex Maximus)
1585 – 1590 		Opgevolg deur
Urbanus VII

Basis URL: nl:Paus Sixtus V

Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Pous_Sixtus_V&oldid=2674437"