Gaan na inhoud

Nikolaas II van Rusland

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Nikolaas II
Keiser van die Hele Rusland
Dinastie Holstein-Gottorp-Romanof
Bewind 1894–1917
Kroning 26 Mei 1896
Volle naam Nikolai Aleksandrowitsj Romanof
Ander titels Tsaar
Gebore 6 Mei 1868
Tsarskoje Selo
Gesterf 17 Julie 1918
Jekaterinburg
17 Julie 1998
Katedraal van Petrus en Paulus, Sint Petersburg, Russiese Federasie
Voorganger Aleksander III
Opvolger 1. Tsarewitsj Aleksei (eerste abdikasie – die abdikasie is later verander sodat die troon sou gaan na groothertog Michail)
2. Groothertog Michail (tweede abdikasie – wys die troon van die hand)
3. Georgi Lwof, president van die tussentydse regering
Gade Aleksandra Fjodorowna
Kinders Olga
Tatjana
Maria
Anastasia
Aleksei
Vader Aleksander III
Moeder Maria Fjodorowna

Nikolaas II Aleksandrowitsj (Russies: Николай II Александрович; Nikolai II Aleksandrowitsj) (Tsarskoje Selo, 6 Mei 1868 – Jekaterinburg, 17 Julie 1918) was die laaste keiser van Rusland en die laaste heerser van die Romanof-dinastie (1613–1917). Hy het van 1 November 1894 regeer tot met sy gedwonge abdikasie op 15 Maart 1917.

Tydens sy bewind het die Russiese Ryk verval van een van die grootste magte van die wêreld tot een van ekonomiese en militêre agteruitgang. Weens die Chodinka-tragedie, anti-Semitisme, Bloedige Sondag, die gewelddadige onderdrukking van die 1905-rewolusie, die teregstelling van politieke opponente en sy vermeende verantwoordelikheid vir die Russies-Japannese Oorlog, het hy die bynaam Bloedige Nikolaas by sy teenstanders gekry.[1][2] Historiografie in die Sowjetunie beeld Nikolaas uit as ’n swak en onbevoegde leier, wie se besluite gelei het tot militêre nederlae en die dood van miljoene onderdane.[3]

Rusland het van 1904 tot 1905 groot verliese in die Russies-Japannese Oorlog gely, onder meer die verwoesting van die Baltiese Vloot, die verlies van Russiese invloed oor Mantsjoerye en Korea en die Japannese anneksasie van Suid-Sachalin. Die Anglo-Russiese Vriendskapsverdrag, wat daarop gemik was om Duitsland te keer om invloed in die Midde-Ooste te kry, het geëindig in politieke en diplomatieke konfrontasies tussen Rusland en die Verenigde Koninkryk.

Nikolaas het die Russiese mobilisasie op 30 Julie 1914 goedgekeur wat daartoe gelei het dat Duitsland op 1 Augustus 1914 oorlog teen Rusland verklaar het. Daar word geraam sowat 3 300 000 Russe het in die Eerste Wêreldoorlog gesneuwel.[4] Die keiserlike weermag se groot verliese en die bevelvoerder se onbevoegde beheer in die oorlog, asook die gebrek aan kos en ander voorraad aan die tuisfront, was die grootste faktore wat tot die val van die Huis van Romanof gelei het.

Ná die Februarie-rewolusie van 1917 het Nikolaas namens homself en sy seun geabdikeer. Hy en sy gesin is in hegtenis geneem en in die somer van 1918 na Tobolsk gestuur.[5] Met die goedkeuring van Lenin, Swerdlof en die res van die Bolsjewistiese leiers is Nikolaas en sy gesin eindelik in die nag van 16–17 Julie 1918 tereggestel.[6] Hul oorskot is eindelik presies 80 jaar later, op 17 Julie 1998, in Sint Petersburg begrawe.

In 1981 is Nikolaas en sy gesin deur die Russies-Ortodokse Kerk buite Rusland in New York as martelare en heiliges verklaar.[7] Op 15 Augustus 2000[8] het die Russies-Ortodokse Kerk in Rusland hulle as "verduurders van lyding" heilig verklaar: ’n titel wat gegee word aan gelowiges wat op ’n manier soos Christus sterf.[9]

Familie-agtergrond

[wysig | wysig bron]
Nikolaas II as kind by sy ma, Maria Fjodorowna (in 1870).

Nikolaas is in die Aleksander-paleis in Tsarskoje Selo gebore as die die oudste seun van keiser Aleksander III en prinses Dagmar van Denemarke (toe bekend as Maria Fjodorowna). Sy familie en vriende het hom "Nicky" genoem. Hy het vyf jonger sibbes gehad: Aleksander (1869–1870), Georgi (1871–1899), Ksenia (1875–1960), Michail (1878–1918) en Olga (1882–1960).

Sy grootouers aan vaderskant was keiser Aleksander II en keiserin Maria Aleksandrowna (gebore prinses Marie van Hesse en by die Ryn). Aan moederskant was sy grootouers koning Christiaan IX en koningin Louise van Denemarke. Hy was hoofsaaklik van Duitse en Deense afkoms – sy laaste etnies Russiese voorouer was groothertogin Anna Petrowna van Rusland (1708–1728), die dogter van Pieter die Grote.

Nikolaas II (links) en sy neef koning George V van die Verenigde Koninkryk in Duitse militêre uniforms in Berlyn voor die oorlog (1913).

Nikolaas was verwant aan verskeie monarge van Europa. Sy ma se sibbes het ingesluit konings Frederik VIII van Denemarke en George I van Griekeland, asook Brittanje se koningin Alexandra (vrou van koning Edward VII).

Koning George V van die Verenigde Koninkryk was die neef van Nikolaas, sy vrou Aleksandra en keiser Wilhelm II van Duitsland. Nikolaas was ook ’n neef van Haakon VII van Noorweë, Maud van Wallis en koning Konstantyn I van Griekeland. Nikolaas en Wilhelm II was ook op twee maniere agterkleinneefs. Nikolaas en sy vrou was self kleinneef en -niggie asook agter-agterkleinneef en -niggie.

Tsesarewitsj

[wysig | wysig bron]
Nikolaas as tsesarewitsj in 1892.

Op 13 Maart [O.S. 1 Maart] 1881 het Aleksander III die troon bestyg ná die sluipmoord op sy pa, Aleksander II, en Nikolaas het as die oudste seun die tsesarewitsj (troonopvolger) geword. Om veiligheidsredes het die nuwe tsaar en sy gesin hul hoofwoning na die Gatsjina-paleis buite die stad geskuif en net vir amptelike geleenthede in die Anitsjkof-paleis in die hoofstad oorgebly.

In 1884 het Nikolaas meerjarig geword en later dié jaar is sy oom groothertog Sergei Aleksandrowitsj getroud met prinses Elisabeth van Hesse-Darmstadt (Ella), dogter van prins Lodewyk IV en sy oorlede vrou, prinses Alice, en ’n kleindogter van koningin Victoria. Op die troue in Sint Petersburg het die 16-jarige Nikolaas Ella se jongste suster, die 12-jarige Alix, ontmoet. Vyf jaar later, in 1889, het sy Sint Petersburg besoek en die twee het verlief geraak.

In 1893 het Nikolaas namens sy ouers die troue van sy neef George, Hertog van York, met prinses Mary van Teck bygewoon. Koningin Victoria is getref deur die fisieke ooreenkoms tussen die twee neefs en hul voorkoms het verskeie gaste op die troue verwar. In dié tyd het Nikolaas ’n verhouding gehad met die Sint Petersburgse ballerina Matilda Ksjessinskaja.[10]

Hoewel Nikolaas die troonopvolger was, het Aleksander (wat toe in sy 40's was) gedink daar is nog baie tyd oor om sy oudste seun die sake van die regering te leer.[11] Sergei Witte, Rusland se minister van finansies, het sake anders gesien en voorgestel Nikolaas word in die Siberiese Spoorwegkomitee aangestel.[12] Aleksander het gemeen Nikolaas is te jonk vir ernstige verantwoordelikhede, maar volgens Witte sou die jong tsesarewitsj nooit staatsake verstaan as hy nie daaraan bekend gestel word nie.[12] Aleksander se aanname dat hy nog lank sou leef en daar nog baie tyd was om Nikolaas op te lei, is teen 1894 verkeerd bewys toe Aleksander se gesondheid begin agteruitgaan.[13]

Verlowing, troonbestyging en troue

[wysig | wysig bron]
Die Romanof-familie saam met lede van die Deense koningshuis. Dit sluit in keiser Aleksander III van Rusland, Maria Fjodorowna, koning Haakon van Noorweë, Nikolaas II, koning Christiaan IX van Denemarke, koning Konstantyn I van Griekeland, koningin Alexandra van Brittanje, prins Andreas van Griekeland, koningin Louise van Denemarke en koning George I van Griekeland.

In April 1894 is Nikolaas saam met sy oom Sergei en tante Ella na Koburg in Duitsland vir die troue van Ella en Alix se broer, Ernst Ludwig, Groothertog van Hesse, met hul gemeenskaplike niggie prinses Victoria Melita van Sakse-Koburg en Gotha. Onder die gaste was koningin Victoria en keiser Wilhelm II. In Koburg het Nikolaas vir Alix gevra om te trou, maar sy het dit van die hand gewys. As diep godsdienstige lidmaat van die Lutherse Kerk was sy ongewillig om haar tot die Russies-Ortodokse geloof te bekeer.[14] Die Duitse keiser het egter vir haar gesê sy het ’n plig om met Nikolaas te trou en haar geloof te verander, nes haar suster Ella in 1892 gedoen het. Op 20 April 1894 het Nikolaas en Alix verloof geraak.

Die amptelike verlowingsfoto van Nikolaas en Alix (April 1894).

Sy ouers was aanvanklik daarteen gekant omdat Alix ’n swak indruk gewek het op haar besoeke aan Rusland. Hulle het ook gehoop om Rusland se nuwe bondgenootskap met Frankryk te versterk deur ’n huwelik tussen Nikolaas en prinses Hélène van Orléans, dogter van Philippe, die Graaf van Parys. Hulle het net hul toestemming gegee toe hulle besef Aleksander II se toestand versleg. Koningin Victoria was ook aanvanklik teen hul huwelik gekant omdat sy blykbaar nie van Rusland gehou het nie.

Teen Oktober 1894 het Aleksander III op sy sterfbed gelê, en hy en Nikolaas het Alix gevra om na die keiserlike paleis in Liwadija te kom.[15] Sy het op 22 Oktober daar aangekom en 10 dae later is Aleksander op 49-jarige ouderdom dood. Nikolaas, toe net 26, was die nuwe keiser van Rusland. Daardie aand het sy pa se priester hom ingeseën as keiser Nikolaas II. Die volgende dag het Alix die Ortodokse geloof aangeneem met die naam Aleksandra Fjodorowna, die titel groothertogin en die aanpsreekvorm Keiserlike Hoogheid.[16]

Nikolaas het dalk onvoorbereid gevoel vir die taak wat voorlê, want hy het sy neef en swaer groothertog Aleksander gevra:[17] "Wat gaan van my en die hele Rusland word?"[18]

Tsaar Aleksander se stoet het Liwadija op 7 November verlaat op pad na Moskou – met onder andere sy niggie koningin Olga van Griekeland en sy vrou se swaer en suster die Prins en Prinses van Wallis. Nadat hy in die Kremlin in staatsie gelê het, is hy op 19 November in Sint Petersburg begrawe.[19]

Nikolaas en Aleksandra sou oorspronklik in die Russiese lente van 1895 trou, maar op Nikolaas se aandrang is dit vervroeg. Hy het Aleksandra nou nodiger as ooit gehad.[20] Die troue het op 26 November 1849 plaasgevind, op die verjaardag van die keiserin-weduwee Maria Fjodorowna, en die hof se rouproses is effens verslap. Hulle is die middag ’n paar minute voor een in die eg verbind.[21]

Titel

[wysig | wysig bron]
Nikolaas II se kroning, deur Walentin Serof.

Nikolaas se volle titel was Ons, Nikolaas II, deur Gods genade, Keiser en Outokraat van die Hele Rusland, van Moskou, Kiëf, Wladimir, Nowgorod; tsaar van Kazan, tsaar van Astrachan, koning van Pole, tsaar van Siberië, tsaar van Tsjersonesos, tsaar van Georgië; lord van Pskof en groothertog van Smolensk, Litaue, Wolhinië, Podolië en Finland; prins van Estland, Liwonië, Koerland en Semigalië, Samogitië, Belostok, Karelië, Twer, Joegra, Perm, Wjatka, Wolga-Bulgarië en ander gebiede; lord en groothertog van Nizjni Nowgorod, Tsjernigof, Rjazan, Polotsk, Rostof, Jaroslawl, Beloozero, Oedorski, Obdorië, Kondië, Witebsk, Mstislaf en al die noordelike gebiede; monarg van Iwerië, Kartalinië en die Kabardiese lande en Armeense gebiede; erf-lord en heerser van Tsjerkassië; lord van Turkestan; erfgenaam van Noorweë, hertog van Sleeswyk-Holstein, Stormarn, Dithmarschen en Oldenburg, en so meer, en so meer, en so meer.

Bewind

[wysig | wysig bron]

Ondanks ’n besoek in 1893 aan die Verenigde Koninkryk, waar hy die laerhuis in debat gesien en beïndruk gelyk het met die werking van die konstitusionele monargie, het Nikolaas die idee van verkose verteenwoordigers in Rusland die rug toegekeer. Kort nadat hy tsaar geword het, het ’n afvaardiging van kleinboere en werkers van verskillende dorpe se plaaslike vergaderings (zemstwo's) na die Winterpaleis gekom met voorstelle vir hofhervormings, soos die aanvaarding van ’n konstitusionele monargie,[22] asook hervormings wat die politieke en ekonomiese lewe van die boere sou verbeter.[23][24]

Nikolaas se keiserlike monogram.

Hoewel hulle voor die tyd beleefde pleidooie ingestuur het, was Nikolaas kwaad en het hy die advies van ’n keiserlike raad geïgnoreer deur vir hulle te sê: "... dit het onder my aandag gekom dat in die laaste maande in verskeie vergaderings van die zemstwo's stemme opgeklink het van dié wat ’n sinnelose droom het dat die zemstwo's gevra sal word om aan die regering van die land deel te neem. Ek wil hê almal moet weet ek sal al my krag daaraan wy om, ter wille van die hele nasie, die beginsel van absolute outokrasie te handhaaf; net so stewig en so sterk as my oorlede vader."[25]

Nikolaas en Aleksandra met hul eerste kind, Olga (1896).

Op 26 Mei 1896 is Nikolaas amptelik as tsaar gekroon in die Oespenski-katedraal in die Moskouse Kremlin.[26] Die volgende dag, op 27 Mei 1896, is ’n groot fees met kos, gratis drank en herdenkingsbekers in die Chodinka-veld buite Moskou gehou ter viering daarvan. Chodinka is gekies omdat dit die enigste plek naby Moskou was wat al die stad se inwoners kon huisves.[27] Dit is hoofsaaklik as militêre opleidingsterrein gebruik en was ongelyk, met loopgrawe. Voordat die kos en drank uitgedeel is, het gerugte ontstaan dat daar nie genoeg vir almal sou wees nie. As gevolg daarvan het die skare begin vorentoe beur om hul deel te kry. Mense het geval en is vertrap; sommige het in die veld se stof versmoor.[28] Van die sowat 100 000 mense daar, het na raming 1 389 gesterf[26] en rofweg 1 300 is beseer.[27] Die Chodinka-tragedie is beskou as ’n slegte voorteken en dit was dus vir Nikolaas van die begin van sy bewind af moeilik om die vertroue van die volk te wen. Die gala van die Franse ambassadeur is dié aand gehou. Nikolaas wou in sy kamers bly en bid vir die mense wat hul lewe verloor het, maar sy ooms het gedink sy afwesigheid op die bal sal betrekking met Frankryk nadelig beïnvloed. Nikolaas het dus die bal bygewoon en die rouende volk het hom daarna beskou as ligsinnig en onsimpatiek.

In die eerste paar jaar van sy bewind het Nikolaas maar net sy pa se beleid voortgesit en ontwikkel. In 1897 is Aleksander III se reeks finansiële hervormings afgehandel wat 15 jaar te vore begin het. Teen 1902 was die Transsiberiese Spoorlyn amper voltooi; dit het die Russiese handel in die Verre Ooste ’n hupstoot gegee, maar baie werk was nog aan die spoorlyn nodig.

Buitelandse sake

[wysig | wysig bron]

In buitelandse sake het Nikolaas die beleide van sy pa gevolg. Hy het die Frans-Russiese Alliansie versterk en ’n beleid van algemene Europese versoening gevolg, wat op sy aanbeveling gelei het tot die beroemde Haagse Vredeskonferensie. Die doel daarvan was die beëindiging van die wapenwedloop en die daarstelling van metodes om internasionale dispute vreedsaam op te los. Hoewel dit minder suksesvol was as wat gehoop is weens die wantroue tussen die groot moondhede, was die Haagse konvensies tog van die eerste amptelike verklarings van oorlogswette. In 1901 is Nikolaas II en die Russiese diplomaat Friedrich Martens benoem vir ’n Nobelprys vir Vrede – vir die inisiatief om die Haagse Vredeskonferensie byeen te roep en in werking te stel.[29]

Kerksake

[wysig | wysig bron]

In 1903 het Nikolaas in ’n kerkkrisis betrokke geraak oor die heiligverklaring van Serafim van Sarof. Daar is die vorige jaar voorgestel dat as hy tot heilige verklaar word, die keiserlike egpaar ’n seun en troonerfgenaam sal kry. Aleksandra het in Julie 1902 geëis dat Serafim in minder as ’n week tot heilige verklaar word, maar Nikolaas het gesê dit moet binne ’n jaar gebeur. Ondanks openbare teenkanting het die kerk geswig onder die druk van die keiser en keiserin en in Januarie 1903 het hulle aangekondig Serafim is ’n heiligverklaring waardig. Daardie somer het die keiserlike gesin vir dié geleentheid na Sarof gereis.[30]

Russies-Japannese Oorlog

[wysig | wysig bron]
Rusland se Baltiese Vloot is in die Slag van Tsushima deur die Japannese verwoes.

Teen die eeuwisseling van die 20ste eeu was ’n botsing tussen Rusland en Japan byna onafwendbaar. Rusland het in die Verre Ooste uitgebrei. Die groei van sy nedersettings en territoriale ambisies terwyl sy suidwaartse pad na die Balkan geblokkeer is, het gebots met Japan se eie territoriale ambisies op die Chinese en Asiatiese vasteland. Nikolaas het ’n aggressiewe buitelandse beleid gevolg ten opsigte van Mantsjoerye en Korea, en het die skema vir houtkonsessies in hierdie gebiede sterk ondersteun.[31]

’n Oorlog het in Februarie 1904 uitgebreek toe Japan die Russiese vloot onverwags by Port Arthur in Mantsjoerye aanval, voor ’n amptelike oorlogsverklaring.[31] Met die Russiese vloot wat in Port Arthur vasgekeer is, was die enigste ander vloot die Baltiese Vloot. Dit was halfpad om die aarde van Port Arthur verwyder, maar ’n besluit is geneem om dit op ’n nege maande lange seereis na die Ooste te stuur. Brittanje wou Rusland nie toelaat om die Suez-kanaal te gebruik nie vanweë sy bondgenootskap met Japan en omdat die Baltiese Vloot tevore per ongeluk op Britse vissersbote in die Noordsee losgebrand het. Die Baltiese Vloot is op pad na Port Arthur deur baie ongelukke getref en is byna deur die Japannese uitgewis in die Slag van Tsushima.[31]

Oor land het die Russiese leër logistieke probleme ondervind. Terwyl opdragte en voorraad uit Sint Petersburg gekom het, het gevegte in Oos-Asiatiese hawens plaasgevind met net die Transsiberiese Spoorlyn wat heen en weer vir die vervoer van voorraad en soldate gebruik kon word.[31] Die afstand van 9 200 km tussen Sint Petersburg en Port Arthur is deur ’n enkelspoor bedien, met geen spoor om die Baikalmeer nie. Die magte aan die front kon dus net stadig aangevul word. Die beleërde Port Arthur is ná nege maande van weerstand deur Japan oorgeneem.[31]

Nikolaas se standpunt oor die oorlog het baie mense verstom. Hy het die oorlog met selfvertroue binnegegaan en dit beskou as ’n geleentheid om Russiese moraal en patriotisme aan te vuur, terwyl hy min aandag gegee het aan die finansiële gevolge van ’n langafstandoorlog.[32] Kort voor die Japannese aanval op Port Arthur het Nikolaas nog geglo daar sal geen oorlog wees nie. Ondanks die uitbreek van die oorlog en Rusland se baie nederlae, het Nikolaas steeds in ’n oorwinning geglo vanweë sy beskouing van die Japannese as minderwaardig en militêr swak.[31]

Toe ’n Russiese nederlaag onafwendbaar lyk, het die oproepe om vrede toegeneem. Sy eie ma en sy neef keiser Wilhelm II van Duitsland het Nikolaas aangespoor om vredesonderhandelings aan te knoop. Nikolaas het egter ontwykend gebly en op 10 Oktober 1904 ’n telegram aan die keiser gestuur dat hy beplan om aan te hou veg totdat die Japannese uit Mantsjoerye verdryf is.[31] Eers op 27–28 Mei 1905, met die verwoesting van die Russiese vloot deur Japan, het Nikolaas besluit om vir vrede te onderhandel. Hy het Amerikaanse bemiddeling aanvaar en Sergei Witte aangestel as hoofgevolmagtigde vir die vredesonderhandelings. Die oorlog is beëindig met die ondertekening van die Verdrag van Portsmouth.[31]

Anti-Joodse opstande van 1903–1906

[wysig | wysig bron]

Die Kisjinef-koerant Bessarabets, wat antisemitiese materiaal gepubliseer het, het geld gekry van Wjatsjeslaf Plewe, die minister van binnelandse sake.[33] Dié berigte het die Kisjinef-opstand teen die Jode aangevuur. Nikolaas se regering het die opstand veroordeel en die streekgoewerneur afgedank. Die oortreders is aangekeer en deur die hof gestraf.[34] Die leiers van die Russies-Ortodokse Kerk het ook die opstand veroordeel.[35] In sy private hoedanigheid het Nikolaas sy bewondering van die oproermakers uitgespreek; hy het geglo antisemitisme is ’n nuttige manier om die volk agter sy bewind te verenig.[36] In 1911 het hy egter regeringsmaatreëls goedgekeur om antisemitisme te voorkom ná die sluipmoord van Pjotr Stolipin deur die Joodse rewolusionêr Dmitri Bogrof.[37]

Bloedige Sondag

[wysig | wysig bron]
Soldate brand los op werkers in Sint Petersburg.

Op Saterdag 21 Januarie 1905 het ’n priester, Georgi Gapon, die regering in kennis gestel dat ’n optog van werkers die volgende dag in Sint Petersburg sou plaasvind. Hy het gevra dat die tsaar teenwoordig sou wees sodat hulle ’n petisie aan hom kon oorhandig. Die ministers het dadelik bymekaargekom om die probleem te bespreek. Hulle het dit nie eens oorweeg om die tsaar, wat in Tsarskoje Selo buite Sint Petersburg was, oor die optog of die petisie in te lig nie. Hul voorstel dat ’n ander lid van die keiserlike familie die petisie ontvang, is afgewys. Eindelik het die ministers besluit om ekstra troepe na die stad te bring en te hoop sake ruk nie handuit nie. Daardie aand is die tsaar vir die eerste keer van die optog in kennis gestel.

Op Sondag 22 Januarie 1905 het vader Gapon sy optog begin. Die werkers het vreedsaam en vrolik deur die stad se strate geloop. Party het kruise, ikone en godsdienstige plakkate gedra en ander Russiese vlae en portrette van die tsaar. Hulle het godsdienstige liedere en God Behoed die Tsaar gesing. Om 14:00 moes die verskillende groepe voor die Winterpaleis bymekaarkom. Oral in die stad het hulle egter gevind dat hul pad na die paleis deur troepe geblokkeer word. Onseker oor wat dit beteken en gretig om nie die ontmoeting met die tsaar mis te loop nie, het die groepe mense vorentoe beweeg. In hierdie oomblik van chaos het die soldate losgebrand. Koeëls het mans, vroue en kinders getref en bloedvlekke op die sneeu gelaat.

Die amptelike getal slagoffers is 92 dood en ’n paar honderd gewond; die ware syfer was waarskynlik veel hoër. Intussen het Gapon verdwyn en is ander leiers gevange geneem. Hulle is uit die hoofstad verban en het elders gerugte versprei dat duisende mense doodgeskiet is. Daardie dag, bekend as Bloedige Sondag, het die verloop van die Russiese geskiedenis verander. Dit het die ou, legendariese geloof vernietig dat die tsaar en die volk een is. Buite Rusland het die toekomstige Britse eerste minister Ramsay MacDonald die tsaar aangeval. Hy noem hom ’n "bloedbevlekte skepsel en alledaagse moordenaar".[38]

1905-rewolusie

[wysig | wysig bron]
Die hoofartikel vir hierdie afdeling is: Russiese Rewolusie (1905).

Te midde van toenemende teenstand en opstande, en ná beraadslaging met Witte en die politikus prins Swjatopolk-Mirski, het die tsaar op 25 Desember 1904 ’n oekase oor hervorming met vae beloftes uitgereik.[39] Die goewerneur-generaal van Sint Petersburg, Dmitri Trepof, het opdrag gekry om drastiese stappe te doen om die rewolusionêre bedrywighede stop te sit. Die tsaar se oom groothertog Sergei is in Februarie deur ’n rewolusionêr in Moskou met ’n bom die lug ingeblaas toe hy die Kremlin verlaat. Op 3 Maart het die tsaar die rewolusionêre veroordeel. Intussen het Witte aanbeveel ’n manifes word uitgereik.[40] Hervormingskemas sou uitgewerk word deur die politikus Iwan Goremikin en ’n komitee wat bestaan het uit verkose verteenwoordigers van die zemstwo's en munisipale rade onder die presidentskap van Witte. In Junie het die Russiese oorlogskip Potemkin, wat deel van die Swartseevloot was, gemuit.

Groothertog Sergei en sy vrou, Ella.

Omstreeks Augustus/September, ná sy diplomatieke sukses in die beëindiging van die Russies-Japannese Oorlog, het Witte aan die tsaar geskryf en klem gelê op die dringendheid van politieke hervormings tuis. Die tsaar was onverstoorbaar; hy het die grootste deel van daardie herfs deurgebring deur te jag.[41] Met die Russiese nederlaag aan die hand van ’n nie-Westerse land het die aansien en mag van die outokratiese bewind sterk afgeneem.[42] Nikolaas, wat verbaas was oor die gebeure, het met woede en verbystering gereageer. Ná maande van wanorde het hy aan sy ma geskryf:

Dit maak my siek om die nuus te lees! Niks behalwe stakings in skole en fabrieke, vermoorde polisiemanne, Kosakke en soldate, betogings, wanorde, muitery nie. Maar die ministers, in plaas daarvan om met vinnige besluite te reageer, vergader net soos ’n klomp bang henne en kekkel oor verenigde ministeriële optrede... dreigende stil dae het aangebreek, inderdaad stil omdat daar algehele orde in die strate was, maar terselfdertyd het almal geweet iets gaan gebeur – die soldate het op die teken gewag, maar die ander kant wou nie begin nie. ’n Mens het dieselfde gevoel gekry as voor ’n donderstorm in die somer! Almal was gespanne en uiters senuweeagtig, en natuurlik kon daardie soort spanning nie lank hou nie... Ons is te midde van ’n rewolusie met ’n totaal ongeorganiseerde administratiewe staatsmasjien, en hierin lê die grootste gevaar.[43]

In Oktober het ’n spoorwegstaking in ’n algemene staking ontwikkel wat die land lamgelê het. In ’n stad sonder elektrisiteit het Witte aan Nikolaas gesê "die land is op die vooraand van ’n kataklismiese rewolusie". Nikolaas het geen ander keuse gehad as om stappe in die rigting van konstitusionele liberalisme te neem nie.[44] Die "keiser en outokraat van die hele Rusland" moes die Oktober-manifes onderteken, waarin hy toestem tot die stigting van ’n staatsdoema en om ’n deel van sy outokrasie aan hulle af te staan. Vir die volgende ses maande was Witte die eerste minister.

In die manifes belowe die tsaar om basiese burgerregte in te stel, groter deelname in die staatsdoema toe te laat en om die doema met wetgewende magte toe te rus. Hy was egter nogtans vasbeslote om sy outokrasie te bewaar. Dit is vervat in die 1906-grondwet, waarin hy beskryf word as die oppermagtige outokraat en waarvolgens hy omvattende uitvoerende mag behou, ook in kerksake. Sy kabinetsministers is nie toegelaat om by mekaar in te meng of mekaar te help nie; hulle was slegs aan hom verantwoordelik.

Verhouding met die Doema

[wysig | wysig bron]

Nikolaas het ’n swak verhouding met die Doema gehad. Die Eerste Doema het feitlik dadelik met die tsaar gebots. Sy 524 lede het skaars byeengekom, toe formuleer hulle ’n "Versoekskrif tot die Troon". Daarin is algemene stemreg geëis, sook radikale grondhervormings, die vrylating van alle politieke gevangenes en die afdanking van ministers wat deur die tsaar aangestel is ten koste van dié wat vir die Doema aanvaarbaar is.[45]

Groothertogin Olga Aleksandrowna, Nikolaas se jonger suster, het geskryf: "Daar was so ’n somberheid by Tsarskoje Selo. Ek verstaan niks van politiek nie. Ek het net gevoel alles loop verkeerd met die land en ons almal. Dit het nie gelyk of die Oktober-grondwet enigiemand tevrede stel nie. Ek het saam met my ma na die eerste Doema gegaan. Ek onthou die groot groep afgevaardigdes van kleinboere en fabriekswerkers. Die boere het somber gelyk. Maar die werkers was erger: Dit het gelyk of hulle ons haat. Ek onthou die droefheid in Alix se oë."[46]

Hoewel Nikolaas aanvanklik ’n goeie verhouding met sy eerste minister, Sergei Witte, gehad het, het Aleksandra hom gewantrou omdat hy ’n ondersoek gelas het na Grigori Raspoetin en, toe die politieke situasie agteruitgaan, het Nikolaas die Doema ontbind. Die Doema was vol radikale, van wie baie wou hê wetgewing moet deurgevoer word wat onder meer die besit van privaat eiendom afskaf. Witte, wat nie in staat was om die oënskynlik onoorkomelike probleme op te los om Rusland en die monargie te hervorm nie, het op 14 April 1906 aan Nikolaas geskryf om sy bedanking in te dien (hoewel Nikolaas hom volgens ander weergawes gedwing het om te bedank). Nikolaas was nie onwelwillend teenoor Witte nie en op 22 April is Witte ’n ridder van die Orde van Sint Aleksander Nefski gemaak, "met diamante". Die laaste twee woorde is in die keiser se eie handskrif geskryf, gevolg deur: "Ek bly onherroeplik goedgunstig teenoor jou en innig dankbaar, vir altyd, Nikolaas."

Nikolaas II, Stolipin en ’n Joodse afvaardiging tydens die tsaar se besoek aan Kiëf in 1911.

’n Tweede Doema het in Februarie 1907 vir die eerste keer byeengekom. Die linkse partye – onder andere die Sosiaal-Demokrate en die Sosiale Rewolusionêre, wat die Eerste Doema geboikot het – het 200 setels in die Tweede Doema gewen; meer as ’n derde. Weer kon Nikolaas nie wag om van die Doema ontslae te raak nie. In twee briewe aan sy ma kom sy bitterheid tot uiting: "’n Belaglike afvaardiging kom van Engeland om die liberale lede van die Doema te spreek. Oom Bertie het ons ingelig dat hulle baie jammer is, maar hulle was nie in staat om hulle te stop nie. Hul beroemde 'vryheid', natuurlik. Hoe kwaad sal hulle nie wees nie as ’n afvaardiging van ons na die Iere gaan om hulle sukses toe te wens in hul stryd teen hul regering."[47]

’n Bietjie later skryf hy: "Alles sal goed verloop as dit wat in die Doema gesê word tussen sy mure bly. Elke woord wat gesê word, word egter openbaar gemaak in die volgende dag se koerante, wat ywerig deur almal gelees word. Op baie plekke word die bevolking weer kriewelrig. Hulle begin weer praat oor grond en wag om te sien wat die Doema oor die kwessie gaan sê. Ek kry telegramme van oral oor waarin ek gevra word om ’n ontbinding te gelas, maar dit is te gou daarvoor. ’n Mens moet hulle toelaat om iets onteenseglik doms of gemeens aan te vang en dan – woeps! weg is hulle."[48]

Nadat die Tweede Doema soortgelyke probleme as die Eerste ervaar het, het die nuwe eerste minister, Stolipin (vir wie Witte as "reaksionêr" beskryf het), die Doema eensydig ontbind en die verkiesingswette so verander dat toekomstige Doemas ’n konserwatiewer aard het en dat hulle oorheers word deur die liberaal-konserwatiewe Oktobristeparty van Aleksander Goetsjkof. Stolipin, ’n bekwame politikus, het ambisieuse planne gehad vir hervorming. Dit het ingesluit die beskikbaarstelling van lenings aan die laer klasse om grond te kan koop, met die doel om ’n boereklas lojaal aan die kroon te skep. Toe die Doema vyandig bly, het Stolipin egter nie gehuiwer nie om artikel 87 van die grondwet op te roep wat die tsaar in staat stel om "dringende en buitengewone" noodmaatreëls af te kondig "tydens die reses van die Staasdoema".

Die Derde Doema het ’n onafhanklike liggaam gebly. Hierdie keer was die lede versigtig. In plaas daarvan dat hulle met ywer probeer regeer het, het opponerende partye saamgewerk om die liggaam as ’n geheel te ontwikkel. Hulle het mag probeer behou deur hul vingers op die nasionale "beursie" te hou. Hulle het die reg gehad om ministers agter geslote deure te ondervra oor hul voorgestelde uitgawes. Hierdie sessies, wat deur Stolipin onderskryf is, was vir albei kante opvoedkundig en mettertyd is wedersydse antagonisme vervang deur weersydse respek. Selfs op die gebied van militêre uitgawes, waar die Oktober-manifes duidelik besluite aan die keiser oorlaat, was ’n Doemakommissie aan die werk. Dit het bestaan uit aggressiewe patriotte wat nie minder gretig as Nikolaas was om die gevalle eer van die Russiese weermag te herstel nie, en die kommissie het dikwels uitgawes aanbeveel wat meer was as wat voorgestel is.

Die monument vir Stolipin in Kiëf.

Mettertyd het Nikolaas ook meer vertroue in die Doema gekry. "Hierdie Doema kan nie daarvan beskuldig word dat hulle die mag probeer oorneem nie en daar is geen rede om met hulle vas te sit nie," het hy in 1909 aan Stolipin gesê.[49] Ongelukkig is Stolipin se planne deur konserwaties aan die hof ondermyn. Reaksionêre soos prins Wladimir Orlof het voortdurend vir die tsaar vertel die blote bestaan van die Doema is ’n klad op outokrasie – iets wat keiserin Aleksandra in elk geval altyd geglo het. Stolipin, het hulle geskinder, is ’n verraaier en geheime rewolusionêr wat met die Doema saamsweer om die regte wat God aan die tsaar gegee het, te steel. Witte was ook heeltyd besig met ’n gekonkel teen Stolipin. Hoewel Stolipin niks met Witte se val te doen gehad het nie, het Witte hom blameer. Verder het Stolipin onwetend die tsarina kwaad gemaak. Hy het ’n ondersoek na Raspoetin gelas en die resultaat aan die tsaar gegee, wat dit gelees het maar niks gedoen het nie. Stolipin het ook eie reg gebruik en Raspoetin gelas om Sint Petersburg te verlaat. Aleksandra het heftig kapsie gemaak, maar Nikolaas het geweier om sy eerste minister teen te gaan.[50]

Teen die tyd van die sluipmoord op Stolipin deur Dmitri Bogrof, ’n student en polisie-informant, op 18 September 1911 in ’n teater in Kiëf, was Stolipin moeg vir die laste van sy amp. Vir ’n man wat duidelike besluitneming verkies het, was dit frustrerend om saam met ’n tsaar te werk wat in fatalisme en mistisisme geglo het. Nikolaas het byvoorbeeld eenkeer ’n ongetekende dokument teruggestuur met die woorde: "Ondanks die mees oortuigende argumente ten gunste van ’n positiewe besluit in hierdie saak, dring ’n innerlike stem al hoe meer daarop aan dat ek nie verantwoordelikheid daarvoor aanvaar nie. Tot dusver het my gewete my nie in die steek gelaat nie. Daarom gaan ek in hierdie geval met wat dit vir my voorskryf. Ek weet jy glo ook '’n tsaar se hart is in die hande van God'. Laat dit so wees. Ek aanvaar ’n groot verantwoordelikheid voor God vir alle wette wat ek uitvaardig, en ek is te eniger tyd gereed om verantwoording te doen vir my besluit."[50]

Aleksandra, wat geglo het Stolipin het die bande gesny wat haar seun lewend hou, het die eerste minister gehaat.[50] In Maart 1911, in ’n woedebui en met die stelling dat die tsaar nie meer vertroue in hom het nie, het Stolipin gevra om te bedank. Twee jaar tevore, toe hy terloops opgemerk het dat hy wil bedank, het Nikolaas vir hom gesê:

Dit is nie ’n kwessie van vertroue of ’n gebrek daaraan nie. Dit is my wens. Onthou, ons woon in Rusland en nie oorsee nie... daarom sal ek nie die moontlikheid van enige bedanking oorweeg nie.[51]

Dié keer het dit nie so ver gevorder nie. Op 18 September 1911, in ’n optog waarin Stolipin se motor nie bewaak is nie, het Raspoetin, wat net toe uit sy bannelingskap teruggekeer het, geskree toe Stolipin se motor by hom verbyry: "Die dood volg hom! Die dood ry agter hom!"[52] Daardie nag het Bogrof vir Stolipin in ’n teater in Kiëf vermoor.[52]

In 1912 is ’n Vierde Doema verkies, met feitlik dieselfde lede as tevore. "Die Doema het te vinnig begin. Dit is nou stadiger, maar beter; meer houdend," het Nikolaas gesê.[49]

Die Eerste Wêreldoorlog het nie goed vir Rusland ontwikkel nie. Teen laat 1916 was die Romanof-familie so desperaat dat groothertog Pawel, Nikolaas se enigste oorlewende oom, hom glo gesmeek het om ’n grondwet en regering wat aan die Doema verantwoordelik is, goed te keur. Nikolaas het geweier en sy oom berispe omdat hy hom gevra het om sy kroningseed te verbreek om outokratiese mag vir sy opvolgers te bewaar.

Die tsarewitsj se siekte en Raspoetin

[wysig | wysig bron]
Tsarewitsj Aleksei, omstreeks 1913.

Die kwessie van die troonopvolging het sake verder vererger. Die tsaar en tsarina het vier dogters gehad: Olga in 1895, Tatjana in 1897, Maria in 1899 en Anastasia in 1901. Eers daarna, op 12 Augustus 1904, het hulle ’n seun, Aleksei, gehad. Die jong troonopvolger het hemofilie gehad, ’n oorerflike siekte wat keer dat bloed stol. Dit was destyds onbehandelbaar en het gewoonlik gelei tot ’n voortydige dood. As ’n kleindogter van koningin Victoria het Aleksandra dieselfde defekte geen gehad wat verskeie Europese koningshuise, onder meer dié van Pruise en Spanje, aangetas het. Aleksandra het die geen aan haar seun oorgedra.

Grigori Raspoetin.

Vanweë die kwesbaarheid van die outokrasie in dié tyd het Nikolaas en Aleksandra besluit om nie die nuus oor hul seun se siekte aan enigiemand buite die paleishuishouding bekend te maak nie. Selfs in die paleis was mense wat nie geweet het presies wat met Aleksei skort nie. Aleksandra het haar eers tot Russiese dokters gewend om haar seun te behandel. Hul behandelings het egter gewoonlik nie gewerk nie en sy het haar al hoe meer verlaat op mistisisme en heilige mans (of starets, soos hulle in Rusland genoem is). Dit het gelyk of een starets, ’n ongeletterde man van Siberië met die naam Grigori Raspoetin, sukses behaal het. Sedert 1912 het sy invloed op Aleksandra, en eindelik ook op Nikolaas, al hoe groter geword. In dié jaar is Aleksei amper dood weens ’n besering. Hy het al hoe meer gebloei totdat geglo is hy sal nie oorleef nie. Die laaste sakramente is op 10 Oktober 1912 op hom toegedien.

Desperaat het Aleksandra Raspoetin gekontak en dié het gesê: "God het jou trane gesien en jou gebede gehoor. Moet jou nie bekommer nie. Die kleintjie sal nie sterf nie. Moenie toelaat dat die dokters hom te veel pla nie."[53] Die bloeding het daardie selfde dag opgehou en die seun het begin herstel. Aleksandra het gedink dis ’n teken dat God met Raspoetin is; vir die res van sy lewe sou sy hom heftig verdedig en haar woede uithaal op enigeen wat dit durf waag om hom te bevraagteken.

Die adel was gekant teen sy invloed en in Desember 1916 is hy eindelik deur ’n paar Russiese adellikes vermoor.

Europese betrekkinge

[wysig | wysig bron]
Nikolaas II en sy seun, Aleksei, aan boord van die kesierlike jag, Standart, tydens koning Edward VII se staatsbesoek aan Rusland (Tallinn, 1908).

Rusland en Brittanje het in 1907 die Anglo-Russiese Konvensie onderteken as teenvoeter vir bespeurde Duitse aggressie. Brittanje het toe reeds ’n verdrag met Frankryk onderteken, en die Anglo-Russiese verdrag het dus gelei tot die Drievoudige Entente. Die volgende jaar, in Mei 1908, het Nikolaas en Alexandra se gemeenskaplike "oom Bertie" en "tant Alix", Brittanje se koning Edward VII en koningin Alexandra, ’n staatsbesoek aan Rusland gebring – die eerste regerende Britse monarge wat dit doen. Hulle het egter nie Russiese grond betree nie en aan die kus van die hedendaagse Tallinn op hul jagte gebly. Later dié jaar is Nikolaas onkant gevang deur die nuus dat sy minister van buitelandse sake, Aleksander Izwolski, ’n geheime ooreenkoms met sy eweknie in Oostenryk-Hongarye, graaf Alois von Aehrenthal, gesluit het dat Rusland nie die Oostenrykse anneksasie van Bosnië en Herzegowina sou teenstaan nie in ruil vir die Russiese vloot se toegang tot die Dardanelle en die Bosporus; dit was ’n hersiening van 1878 se Verdrag van Berlyn. Toe Oostenryk-Hongarye wel dié gebied in Oktober beset, het dit ’n diplomatieke krisis tot gevolg gehad. Toe Rusland oor die anneksasie beswaar aanteken, het Oostenryk gedreig om geheime kommunikasie tussen Izwolski en Aehernthal uit te lek. Dit het daartoe gelei dat Nikolaas in ’n brief teenoor die Oostenrykse keiser, Frans Josef, oor ’n breuk in vertroue gekla het.

In 1913, tydens die Balkan-oorloë, het Nikolaas persoonlik aangebied om as bemiddelaar tussen Serwië en Bulgarye op te tree. Die Bulgare het agter sy aanbod van die hand gewys. Nikolaas het in 1913 ook Berlyn besoek.[54]

300-jaarvierings

[wysig | wysig bron]

In Februarie 1913 is die 300-jarige bestaan van die Romanof-dinastie gevier. Op 21 Februarie is ’n Te Deum in die Kazan-katedraal en ’n staatsonthaal in die Winterpaleis gehou.[55]

In Mei het Nikolaas en sy gesin ’n pelgrimstog oor die hele ryk onderneem, al met die roete aan die Wolga langs wat die tienerjarige Michail Romanof van die Ipatijef-klooster in Kostroma na Moskou gevolg het toe hy die eerste Romanof-tsaar geword het.[56]

Eerste Wêreldoorlog

[wysig | wysig bron]

Op 28 Junie 1914 is aartshertog Frans Ferdinand van Oostenryk-Este, die erfgenaam van die Oostenryk-Hongaarse troon, in Sarajevo in ’n sluipmoordaanval gedood. ’n Oorlog was nie onafwendbaar nie, maar die leiers, diplomate en 19de-eeuse verbondskappe het ’n klimaat vir grootskaalse konflik geskep. Die begrip Pan-Slawisme en gedeelde etnisiteit het simpatie tussen Rusland en Serwië geskep. Territoriale konflik het gelei tot mededinging tussen Duitsland en Frankryk en tussen Oostenryk en Serwië, en as gevolg daarvan het bondgenootskapsnetwerke oor Europa ontwikkel. Die Drievoudige Entente en die Drievoudige Verbond is reeds voor die oorlog gevestig. Nikolaas wou nie Serwië alleen laat met die ultimatum deur Oostenryk-Hongarye nie, maar ook nie ’n oorlog ontketen nie. In ’n reeks briewe tussen hom en keiser Wilhelm II van Duitsland het albei hul hoop op vrede uitgespreek en elkeen het probeer om die ander sover te kry om terug te tree. Nikolaas het gehoop dat Rusland net aan die Oostenrykse grens sal hoef te mobiliseer om ’n oorlog met Duitsland te verhoed.

Nikolaas II (regs) en keiser Wilhelm II van Duitsland in 1905. Nikolaas dra ’n Duitse leëruniform en Wilhelm een van die Russiese husare.

Op 25 Julie 1914 het die ministersraad in Krasnoje Selo vergader. Hier het Nikolaas besluit om tussenbeide te tree in die Oostenryk-Serwiese konflik, ’n stap nader aan ’n algemene oorlog. Hy het die Russiese leër op 25 Julie "paraat gestel".[57] Hoewel dit nie algemene mobilisasie was nie, het dit die Duitse en die Oostenrykse grens bedreig en gelyk soos ’n gereedmaking vir oorlog.[57] Die leër het egter nie gebeurlikheidsplanne gehad vir ’n gedeeltelike mobilisasie nie en op 30 Julie 1914 het Nikolaas die noodlottige stap gedoen om die bevel van algemene mobolisasie te bevestig, al is hy sterk afgeraai.

Op 28 Julie het Oostenryk-Hongarye amptelik oorlog verklaar teen Serwië. Op 29 Julie 1914 het Nikolaas ’n telegram aan Wilhelm II gestuur met die voorstel dat die Oostenryk-Serwiese probleem aan die Haagse Konferensie voorgelê word. Wilhelm II het nie in sy antwoord die kwessie van die Haagse Konferensie aangeraak nie.[58][59][60][61][62][63][64][65][66][67] Graaf Witte het aan die Franse ambassadeur, Maurice Paléologue, gesê die Russiese oogpunt van die oorlog was malligheid; Slawiese solidariteit was eenvoudig nonsens en Rusland sou nie enige baat by die oorlog vind nie.[68]

Rusland het op 30 Julie opdrag gegee vir algemene mobilisasie, maar wou steeds nie aanval as vredesonderhandelinge sou plaasvind nie. Duitsland het uit reaksie op Russiese mobilisasie sy eie mobilisasieplanne aangekondig. Duitsland het Rusland gevra om binne die volgende 12 uur te demobiliseer.[69] Toe die altimatum om 19:00 in Sint Petersburg verval, het die Duitse ambassadeur in Rusland met die Russiese minister van buitelandse sake, Sergei Sazonof, vergader en drie keer gevra of Rusland nie wou heroorweeg nie. Toe, met ’n handdruk, het hy die nota oorhandig waarin Rusland se uitdaging aanvaar word. Op 1 Augustus is oorlog verklaar. Binne minder as ’n week, op 6 Augustus, het Frans Josef die Oostenryk-Hongaarse oorlogsverklaring teen Rusland onderteken.

Met die uitbreek van oorlog op 1 Augustus 1914 was Rusland heeltemal onvoorbereid.[70] Voor die oorlog het die weermag 1 400 000 soldate gehad; met die mobilisasie het nog 3 100 000 reserwes bygekom en nog miljoene is op ’n gereedheidsgrondslag geplaas. In elke ander opsig was Rusland egter onvoorbereid vir oorlog. Duitsland het 10 keer meer treinspore per vierkante kilometer as Rusland gehad, en terwyl Russiese soldate gemiddeld 1 290 km moes reis na die front, het Duitse soldate minder as ’n kwart van dié afstand gereis. Rusland se swaarnywerheid was nog te klein om die enorme leërs toe te rus wat die tsaar op die been gebring het en die land se ammunisiereserwes was jammerlik klein. Daar was ’n tekort aan enigiets van wapens en vervoermiddels tot stewels.

Met die Baltiese See wat deur Duitse duikbote afgesny is en die Dardanelle deur wapens van Duitsland se bondgenoot, Turkye, kon Rusland aanvanklik net hulp kry via Archangelsk, wat toegevries was in die winter, of via Wladiwostok, wat meer as 6 400 km van die frontlinie was. Teen 1915 is ’n treinspoor noord van Petrozawodsk na die Kolagolf gebou en hierdie verbinding het die grondslag gelê vir die ysvrye hawe van wat eindelik Moermansk genoem sou word. Die Russiese magte is verder grootliks verswak deur die wedersydse minagting tussen die oorlogsminister, Wladimir Soechomlinof, en die aanvoerder van die leërs in die veld, groothertog Nikolaas Nikolajewitsj.[70]

Desondanks is ’n onmiddellike aanval gelas op die Duitse provinsie Oos-Pruise. Die Duitsers het met groot doeltreffendheid daarheen opgeruk en die twee invallende Russiese leërs verslaan. Die Slag van Tannenberg, waar ’n hele Russiese leër uitgewis is, het ’n groot skadu gegooi oor die tsaar se toekoms. Die Russiese leërs het aan die begin van die oorlog groot sukses behaal teen beide die Oostenryk-Hongaarse en die Ottomaanse leërs, maar was nie opgewasse teen die magtige Duitse weermag nie. In September 1914, om druk op Frankryk te verlig, is die Russe gedwing om ’n geslaagde aanval op Galisië in Oostenryk-Hongarye te staak en eerder die Duits-besette Silesië aan te val.[71]

Russiese gevangenes by die Slag van Tannenberg, waar die Russiese Tweede Leër deur Duitse magte uitgewis is.

Geleidelik het ’n uitputtingsoorlog begin vorm aanneem aan die groot Oosterse Front, waar die Russe te staan gekom het teen die gekombineerde magte van Duitsland en Oostenryk-Hongarye, en hul verliese was enorm. Generaal Denikin, wat teruggeval het uit Galisië, het geskryf: "Die Duitse swaar geskut het hele rye loopgrawe weggevee, en hul verdedigers saam daarmee. Ons het skaars gereageer. Daar was niks waarmee ons kon reageer nie. Ons regimente, hoewel hulle uitgeput was, het die een aanval ná die ander met bajonette afgeweer... Bloed het sonder ophou gevloei; die manskappe het minder en minder en minder geword."[72] Totale verliese vir die lente en somer van 1915 was 1 400 000 gesneuweldes en gewondes, terwyl 976 000 soldate gevange geneem is.

Nederlae aan die front het wanorde tuis gekweek. Eers was Duitsers die teiken, en drie dae lank in Junie is winkels, bakkerye, fabrieke, privaat huise en langoedere van mense met Duitse vanne geplunder en afgebrand. Die woedende skare het hulle tot die regering gewend en geëis die keiserin moet in ’n klooster toegesluit, die tsaar afgesit en Raspoetin gehang word.

In Julie 1915 het koning Christiaan X van Denemarke, ’n kleinneef van die tsaar, Hans Niels Andersen na Tsarskoje Selo gestuur met ’n aanbod om as bemiddelaar op te tree. Hy het verskeie kere tussen Londen, Berlyn en Petrograd gereis en in Julie die tsaar se ma, Maria Fjodorowna, gespreek. Nikolaas het koning Christian se aanbod van die hand gewys omdat hy gevoel het dit sou verraad wees om ’n aparte vredesooreenkoms met die Sentrale Moondhede te teken terwyl sy bondgenote Brittanje en Frankryk in die oorlog bly.[73]

Die energieke en bekwame generaal Aleksei Poliwanof het Soechomlinof as oorlogsminister vervang, maar dit het nie die strategiese posisie verbeter nie.[70] Ná die groot Russiese terugval en die verlies van Pole het Nikolaas die rol van hoofbevelvoerder in September 1915 oorgeneem nadat hy sy kleinneef groothertog Nikolaas afgedank het. Dit was ’n fout, want die tsaar is daarna persoonlik verbind met die voortdurende verliese aan die front. Hy was ook meestal ver weg van Sint Petersburg by die hoofkwartier in Mogilef, en toe die rewolusie in Petrograd uitbreek, kon hy dit nie keer nie. Eintlik was dit grootliks ’n simboliese stap, want alle belangrike militêre besluite is deur die stafhoof, generaal Michail Aleksejef, geneem en Nikolaas het nie veel meer gedoen as om die troepe en hospitale te inspekteer nie.[74]

Nikolaas en sy gesin in die Krim (Mei 1916).

Die Doema het steeds ’n beroep gedoen om politieke hervormings, en politieke onrus het deur die oorlog voortgeduur. Nikolaas was afgesny van die openbare mening en het nie besef hoe sake agteruitgaan nie. Met Nikolaas aan die front is binnelandse sake en beheer oor die hoofstad in die hande van keiserin Aleksandra gelaat. Aleksandra se verhouding met Raspoetin en haar Duitse agtergrond het die gesag van die dinastie egter skade berokken. Nikolaas is verskeie kere oor Raspoetin se skadelike invloed gewaarsku, maar het niks daaraan gedoen nie. Gerugte oor en beskuldigings teen Aleksandra en Raspoetin was volop; Aleksandra is selfs daarvan beskuldig dat sy verraadagtige simpatie met Duitsland het. Woede oor Nikolaas se gebrek aan optrede en die groot skade wat Raspoetin se invloed aan Rusland se oorlogspogings en aan die monargie aanrig, het eindelik gelei tot Raspoetin se moord deur ’n groep adellikes onder leiding van prins Feliks Joesoepof en groothertog Dmitri Pawlowitsj, ’n neef van die tsaar, vroeg die oggend van 30 Desember [O.S. 17 Desember] 1916.

Ineenstorting

[wysig | wysig bron]

Die gebrek aan voorraad en toenemende swaarkry het groot stakings en rebellies tot gevolg gehad. Met Nikolaas aan die front was daar geen gesag nie en die hoofstad is deur stakers en muitende dienspligsoldate oorgeneem. Ondanks pogings van die Britse ambassadeur, sir George Buchanan, om die tsaar te waarsku dat hy konstitusionele hervormings sal moet instel om ’n rewolusie te keer, het Nikolaas by die leërhoofkwartier 600 km van Sint Petersburg af gebly en die hoofstad kwesbaar gelos vir intriges en opstande.[75]

Teen vroeg in 1917 was Rusland op die punt van algehele ineenstorting. Diensplig het 15 miljoen mans van plase weggeneem en kospryse het die hoogte ingeskiet. ’n Eier het vier keer soveel gekos as in 1914, en botter vyf keer soveel. Die strawwe winter het die spoorweë, wat toegegooi is met die vervoer van noodvoorraad, ’n finale knou toegedien.[75] Rusland het die oorlog met 20 000 lokomotiewe begin; teen 1917 was daar net 9 000 oor. Die treintrokke het afgeneem van ’n halfmiljoen tot 170 000. In Petrograd was daar feitlik geen teken van meel en brandstof nie.[75] Nikolaas het in die oorlog ’n drankverbod ingestel om patriotisme en produktiwiteit te verhoog, maar dit het ook gelei tot ’n verlies aan inkomste uit drankbelasting.[76]

Een van die laaste foto's van die tsaar, by Tsarskoje Selo ná sy abdikasie.

Op 23 Februarie 1917 het ’n kombinasie van besonderse koue weer en kwaai kostekorte in Petrograd daartoe gelei dat mense winkelvensters begin breek het om brood en ander noodsaaklikhede in die hande te kry. Rooi baniere het in die strate verskyn en die skares het gedreunsing: Weg met die Duitserin! Weg met Protopopof! Weg met die oorlog! Weg met die tsaar!"[75]

Die polisie het van die dakke af op mense begin losbrand, en dit het die oproer vererger. Die soldate in die hoofstad was nie gemotiveer nie en hul offisiere het geen rede gehad om lojaal teenoor die regering te wees nie. Hulle was kwaad en vol rewolusionêre drif, en het hulle aan die kant van die burgerlikes geskaar.[77]

Die tsaar se kabinet het hom gesmeek om na Petrograd terug te keer en het aangebied om dadelik te bedank. Honderde kilometers van daar het die tsaar, met waninligting van die minister van binnelandse sake, Aleksander Protopopof, dat die situasie onder beheer was, opdrag gegee dat streng teen die betogers opgetree word. Die beste deel van die weermag is in Pole en Galisië uitgewis en 170 000 rekrute – seuns van die platteland en ouer mans uit Petrograd se werkersklasbuurte – moes die fort in die hoofstad hou onder die bevel van gewonde en verlamde offisiere wat van die front teruggekeer het en kadette van die militêre akademies. Baie eenhede het weens ’n gebrek aan wapens en offisiere nooit eens formele opleiding gehad nie.[77]

Generaal Chabalof het op die oggend van Sondag 11 Maart 1917 probeer om die tsaar se opdrag te begin uitvoer. Ondanks groot plakkate wat mense gewaarsku het om uit die strate te bly, het groot skares saamgedrom. Hulle het net uitmekaargegaan nadat sowat 200 doodgeskiet is. Nikolas het hierop versterkings na die hoofstad gestuur en die Doema ontbind.[77] Dit was te laat.

Op 12 Maart het verskeie regimente begin muit, onder meer die legendariese Preobrazjenski-regiment wat deur Pieter die Grote gestig is. Die arsenaal is geplunder, en die ministerie van binnelandse sake, militêre regeringsgebou, polisiehoofkwartier, howe en talle ander polisiegeboue is aan die brand gesteek. Teen die middag was die Fort van Petrus en Paulus, mat sy swaar geskut, in die hande van die oproermakers. Teen die aand het 60 000 soldate by die rewolusie aangesluit.[77]

Lede van die Doema en die Petrogradse sowjet het ’n tussentydse regering gevorm om die orde te probeer herstel. Hulle het geëis dat Nikolaas II abdikeer. Die tsaar kon nie eintlik weier nie – sy generaals het saamgestem, hy het geen lojale soldate gehad nie, sy gesin was in die hande van die tussentydse regering en hy was bang ’n burgeroorlog breek uit en open die deure vir Duitse verowering.

Die einde

[wysig | wysig bron]

Abdikasie

[wysig | wysig bron]

Ná die Februarie-rewolusie het Nikolaas eindelik geabdikeer: eers ten gunste van sy seun, Aleksei, maar ’n paar uur later het hy op advies van dokters ook namens Aleksei bedank. Hy het sy broer, groothertog Michail, as nuwe tsaar aangewys.

Groothertog Michail wou nie die troon aanvaar nie tensy die volk toegelaat is om deur ’n grondwetlike vergadering te stem vir óf die voortsetting van die monargie óf ’n republiek, iets wat nooit gebeur het nie. Nikolaas II se abdikasie en die uitbreek van die Bolsjewistiese rewolusie het ’n einde gebring aan 300 jaar van Romanof-tsaars. Die val van die outokratiese keiserryk het liberale en sosialiste in Brittanje en Frankryk verheug. Die VSA was die eerste land wat die tussentydse regering erken het. In Rusland is die nuus van die tsaar se abdikasie met gemengde gevoelens begroet: vreugde, verligting, vrees, woede en verwarring.[78]

Dit is debatteerbaar of Nikolaas se gedwonge abdikasie regtig wettig was en of hy die reg gehad het om namens sy seun te abdikeer; hy was immers ná sy eie abdikasie eintlik ’n onderdaan van Aleksei en net groothertog Michail, as die aangewese regent, het die reg gehad om die opvolging te verander. Sommige historici glo Nikolaas het tot met sy dood tsaar gebly, al was dit net teoreties.

Gevangenskap

[wysig | wysig bron]
Die goewerneurshuis in Tobolsk waar die keiserlike gesin tussen Augustus 1917 en April 1918 gevange gehou is.

Nikolaas was desperaat om na Brittanje te gaan vir sy bannelingskap. Die Britse regering het op 19 Maart 1917 teensinnig aangebied om asiel aan die gesin toe te staan, hoewel voorgestel is dit sou beter wees as die Romanofs na ’n neutrale land gaan. Nuus oor die asiel het groot teenkanting van die Arbeidersparty en baie Liberale gekry, en die Britse ambassadeur, sir George Buchanan, het gemaan die verlinkses sou die gewese tsaar se teenwoordigheid gebruik "as ’n verskoning om die openbare mening teen ons te laat draai".[79] Die regering het die aanbod van asiel in April teruggetrek ná besware deur koning George V, wat bekommerd was dit sou oproer in Brittanje veroorsaak.

Die tsaar en Aleksei in Tobolsk (1917).

Die Franse regering wou ook nie die Romanofs aanvaar nie vanweë die toenemende onrus aan die Westerse Front en tuis oor die voortgesette oorlog teen Duitsland.[80][81] Nog ’n rede was die idee dat keiserin Aleksandra pro-Duits was.[79]

Om die gesin te beskerm teen die toenemende rewolusionêre toestande het die tussentydse regering die gesin in Augustus na Tobolsk in die Oeralgebergte gestuur totdat hulle in die lente van 1918 via Japan oorsee kon gaan.[82] Daar het hulle redelik gerieflik in die voormalige goewerneur se woning gebly. In Oktober 1917 het die Bolsjewiste egter die tussentydse regering oorgeneem. Nikolaas was nie baie bekommerd nie, want Boris Solowijef, die man van Maria Raspoetin, was veronderstel om reddingspogings te organiseer, maar niks het daarvan gekom nie. Daar is gerugte dat Solowijef vir die Bolsjewiste of Duitsers, of albei, gewerk het.[83]

Op 1 Maart 1918 is die gesin op soldaatrantsoene geplaas, wat beteken het die verlies van 10 lojale bediendes asook botter, koffie en ander luukses. Nikolaas en Aleksandra was geskok oor die nuus van die Verdrag van Brest-Litofsk, waarvolgens Rusland ingestem het om Pole, Finland, die Baltiese lande, Oekraïne, die Krim en die grootste deel van die Kaukasus af te staan.[84] Wat hulle moed gegee het, was die geloof dat hulp op pad was.[85]

Op 30 April 1918 is die Romanofs na hul finale bestemming gestuur: die dorp Jekaterinburg, waar hulle aangehou is in die Ipatijef-huis, die woning van die militêre ingenieur Nikolai Ipatijef.

Teregstelling

[wysig | wysig bron]
Die Russiese keiserlike gesin (tussen omstreeks 1913 en 1914.)

Daar is verskeie weergawes oor wat daarna gebeur het en historici het nog nie tot ’n finale vergelyk gekom nie.

Volgens die weergawe van Jakof Joerofski, die hooflaksman, is die gesin omtrent tweeuur die oggend van 17 Julie 1918 wakker gemaak; hulle het aangetrek en is na ’n kelderkamer agter die Ipatijef-huis geneem. Die voorwendsel was die gesin se veiligheid omdat Bolsjewistiese magte glo op pad na Jekaterinburg was en dalk op die huis sou skiet.[86]

Saam met Nikolaas, Aleksandra en hul kinders was hul dokter en drie bediendes wat vrywillig by die gesin gebly het: die tsaar se persoonlike dokter, Ewgeni Botkin, Aleksandra se bediende, Anna Demidowa, die gesinskok, Iwan Charitonof, en die voetsoldaat Aleksei Troepp. ’n Vuurpeloton het intussen in ’n aangrensende vertrek byeengekom; dit het bestaan uit sewe Kommunistiese soldate van Sentraal-Europa en drie plaaslike Bolsjewiste, en was onder die bevel van Joerofski.[86]

Terwyl die vuurpeloton die kamer binnegekom het, het Joerofski aangekondig die Oeral-sowjet van werkersafgevaardigdes het hulle ter dood veroordeel. Hy het daarna die tsaar trompop geskiet.[86]

Die vuurpeloton het daarna die res van die mense geskiet. Die tsaar is eerste dood; Anastasia, Tatjana, Olga en Maria het die eerste sarsie skote oorleef. Die susters het 1,3 kg se diamante en edelgesteentes in hul klere weggesteek wat aanvanklik die skote en bajonetsteke afgeweer het.[87] Hulle is daarna van naby in die kop geskiet.[88]

Volgens ’n aankondiging van die Presidium van die Oeral-streeksowjet is sameswerings ontbloot om die gewese tsaar te bevry, teenrewolusionêre magte was op pad na Jekaterinburg en die oudtsaar was skuldig aan onvergeeflike misdade teen die nasie.[89]

In die lig van die vyand se nabyheid aan Jekaterinburg en die Tsjeka se ontbloting van ’n ernstige Wit Leër-sameswering om die gewese tsaar en sy gesin te ontvoer... In die lig van die nadering van die Rooi hoofstad van die Oeralgebergte deur teenrewolusionêre groepe en die moontlikheid dat die gekroonde tiran ’n verhoor deur die volk sal vryspring (’n sameswering deur die Wit Leër om hom en sy gesin te ontvoer is blootgelê en die ooreenstemmende dokumente sal gepubliseer word), het die Presidium van die Oeral-streeksowjet, in die vervulling van die wil van die Rewolusie, besluit om die gewese tsaar Nikolai Romanof te skiet wat skuldig is aan tallose, bloedige, gewelddadige handelings teen die Russiese volk.[90]

Identifikasie

[wysig | wysig bron]
Jekaterinburg se "Kerk op Bloed" op die plek waar Ipatijef-huis eens gestaan het.

In 1979 het die amateur-argeoloog Aleksander Awdonin naby Swerdlofsk (Jekaterinburg) afgekom op die oorskot van Nikolaas II, sy vrou en drie van hul dogters, asook dié van die vier mense wat saam met hulle vermoor is.[91][92]

Die keiser en sy dogter Maria (1901).

In Januarie 1998 is die oorskot, wat onder ’n grondpad naby Jekaterinburg opgegrawe is, amptelik uitgeken as dié van Nikolaas en sy gesin (uitsluitende een van die dogters en Aleksei). Die identifikasie, insluitende vergelykings van hul DNS met dié van lewende familielede, is uitgevoer deur aparte Russiese, Britse en Amerikaanse wetenskaplikes en hulle het bevind dit is oortuigend.[93][94][95][96]

In Julie 2007 het ’n amateur-historikus die bene van ’n seun en jong meisie naby Jekaterinburg ontdek.[97] Aanklaers het die ondersoek na die dood van die keiserlike gesin heropen en in April 2008 is in DNS-toetse deur ’n Amerikaanse laboratorium bevind die bene behoort aan Nikolaas se twee kinders Aleksei en Maria, volgens Russiese nuusagentskappe.[98] Dieselfde dag het Russiese owerhede aangekondig die oorskot van die hele familie is uitgeken.[98][99]

Op 1 Oktober 2008 het die Russiese hooggeregshof bevind Nikolaas II en sy gesin was die slagoffers van politieke vervolging en hul naam moet in ere herstel word.[100][101][102] In Maart 2009 is die resultate van die DNS-toetse gepubliseer; dit het bevestig dat die twee liggame wat in 2007 ontdek is, dié van Aleksei en Maria is.[103]

Begrafnis

[wysig | wysig bron]

Ná die DNS-toetse van 1998 is die oorskot van die keiser en sy gesin op 17 Julie 1998 uit die Katedraal van Petrus en Paulus in Sint Petersburg begrawe, presies 80 jaar ná hul teregstelling. Die seremonie is deur die destydse Russiese president, Boris Jeltsin, bygewoon. Hy het gesê: "Vandag is ’n historiese dag vir Rusland. Ons het baie jare lank geswyg oor hierdie afgryslike misdaad, maar die waarheid moes uitkom."[104]

Heiligverklaring

[wysig | wysig bron]
Tsaar Nikolaas II van Rusland
Tsaar-martelaar Nikolaas II van Rusland
Keiserlike Verduurder van Lyding
tsaar Nikolaas II van Rusland

Gebore (1868-05-18)18 Mei 1868,
Tsarskoje Selo, Sint Petersburg, Russiese Ryk
Oorlede 17 Julie 1918 (op 50),
Jekaterinburg, Russiese SFSR
Feesdag 17 Julie
Vereer in Russies-Ortodokse Kerk
Heilig verklaar in 1981 en 2000
Heilig verklaar deur Russies-Ortodokse Kerk Buite Rusland en die Russies-Ortodokse Kerk
Pelgrimsoord Kerk op Bloed, Jekaterinburg

In 1981 het die Russies-Ortodokse Kerk Buite Rusland Nikolaas en sy gesin erken as martelaar-heiliges. Op 14 Augustus 2000 het die sinode van die Russies-Ortodokse Kerk in Rusland hulle ook as heiliges erken – maar nie as martelare nie omdat hul dood nie regstreeks uit hul Christelike geloof gespruit het nie. In plaas daarvan is hulle as "verduurders van lyding" heilig verklaar.

Nikolaas se heiligverklaring was egter omstrede. Die Russies-Ortodokse Kerk Buite Rusland was in 1981 verdeeld daaroor, want sommige lede het gemeen hy was ’n swak heerser en kon nie die opkoms van die Bolsjewiste keer nie. Een priester het uitgewys martelaarskap in die Russies-Ortodokse Kerk het niks te doen met die martelaar se persoonlike optrede nie, maar eerder met die manier waarop hy of sy gesterf het.[105]

Die Russies-Ortodokse Kerk in Rusland het die gesin se klassifikasie as martelare verwerp omdat hulle nie spesifiek vir hul geloof vermoor is nie. Sommige mense in albei kerke was ook teen die heiligverklaring gekant omdat hulle hom as ’n swak keiser beskou het wie se onbekwaamheid gelei het tot die Russiese Rewolusie en die lyding van sy volk; hulle het hom gedeeltelik blameer vir sy eie dood en dié van sy vrou, kinders en bediendes. Dit het nie vir hulle saak gemaak dat hy in sy privaat lewe ’n saggeaarde man en goeie eggenoot en pa was, of ’n leier wat opregte meegevoel met die kleinboere gehad het nie.[105]

Ondanks die oorspronklike teenkanting het die Russies-Ortodokse Kerk in Rusland hulle erken as verduurders van lyding, of mense wat hul dood met Christelike nederigheid tegemoetgegaan het. Die Kerk erken egter nie die bene wat in die Katedraal van Petrus en Paulus begrawe is, as dié van die keiserlike gesin nie.

Nalatenskap

[wysig | wysig bron]

Nikolaas word oor die algemeen beskou as onbekwaam vir die enorme taak om die uitgestrekte Russiese Ryk te regeer.[106] Die historikus Barbara Tuchman gee ’n verdoemende evaluasie van sy bewind en sê hy het net een idee van regeer gehad – om die absolute monargie wat hy van sy pa geërf het, ongeskonde te hou. Volgens haar het hy nie die intellek, energie en opleiding gehad wat sy amp vereis het nie en het hy "staatgemaak op persoonlike gunstelinge, nukke, koppigheid en ander metodes van ’n leëkop-outokraat". Sy meen sy beeld van onverstoorbaarheid was inderwaarheid traak-my-nieagtigheid. "Toe ’n telegram vir hom gebring word wat hom inlig oor die uitwissing van die Russiese vloot by Tsushima, het hy dit gelees, in sy sak gedruk en verder tennis gespeel."[107]

Nikolaas het wydverspreide kritiek in Rusland gekry ná die oorwinning van die rewolusionêre. Pawel Bikof, wat in Rusland die eerste volle weergawe van die val van die tsaar geskryf het, het Nikolaas beskryf as "’n tiran wat met sy lewe geboet het vir die eeue lange onderdrukking en despotiese regering van sy voorouers oor die Russiese volk, oor die verarmde en bloeddeurweekte land". Sowjet-historici het gemeen Nikolaas was nie geskik om ’n staatsman te wees nie, en dat hy ’n swak wil gehad het en deur avontuurlustige magte gemanipuleer is. Sy bewind is veroordeel weens die oormatige gebruik van die weermag, polisie en howe om die rewolusionêre beweging te vernietig. Hy is daarvoor gekritiseer dat hy nasionalisme en chauvinisme aangewakker het. Tydens die 1905-rewolusie was hy bekend as "Bloedige Nikolaas". Sy bewind is beskou as ’n tyd van lyding vir die Russe.[2]

Robert K. Massie gee ’n simpatieker beeld van die tsaar. Hy sê daar is steeds mense wat daarop aandring dat hy "Bloedige Nikolaas" was. Hy word algemeen beskryf as vlak, swak en dom – ’n eendimensionele figuur wat lamlendig oor die laaste dae van ’n korrupte en verbrokkelende stelsel gewaak het. Volgens hom erken historici dat Nikolaas ’n "goeie man" was – daar is genoeg historiese bewyse van sy persoonlike sjarme, sagmoedigheid, liefde vir sy familie, diepe geloof en sterk Russiese patriotisme – maar hulle reken persoonlike faktore is onbelangrik; wat saak maak, is dat Nikolaas ’n swak tsaar was... "Die tragedie van Nikolaas II was basies dat hy op die verkeerde plek in die geskiedenis verskyn."[108]

Titels en aanspreekvorms

[wysig | wysig bron]
  • 18 Mei 1868 – 13 Maart 1881: Sy Keiserlike Hoogheid Groothertog Nikolaas Aleksandrowitsj van Rusland
  • 13 Maart 1881 – 1 November 1894: Sy Keiserlike Hoogheid die Tsesarewitsj van Rusland
  • 1 November 1894 – 15 Maart 1917: Sy Keiserlike Majesteit die Keiser en Outokraat van die Hele Rusland
  • 15 Maart 1917 – 17 Julie 1918: Nikolaas Aleksandrowitsj Romanof
  • Sedert 2000: Sint Nikolaas die Verduurder van Lyding

Kinders

[wysig | wysig bron]
Foto Naam Gebore Oorlede Nota
By prinses Alix van Hesse-Darmstadt (6 Junie 1872 – 17 Julie 1918, getroud op 26 November 1894)
  Groothertogin Olga Nikolajewna  15 November [O.S. 3 November] 1895    17 Julie 1918    Deur die Bolsjewiste in Jekaterinburg doodgeskiet  
 Groothertogin Tatjana Nikolajewna  10 Junie [O.S. 29 Mei] 1897
 Groothertogin Maria Nikolajewna  26 Junie [O.S. 14 Junie] 1899
 Groothertogin Anastasia Nikolajewna    18 Junie [O.S. 5 Junie] 1901
 Tsarewitsj Aleksei Nikolajewitsj  12 Augustus [O.S. 30 Julie] 1904

Stamboom

[wysig | wysig bron]
 
 
 
 
 8. Nikolaas I van Rusland
 
 
 4. Aleksander II van Rusland
 
 
 
 
 
 
 9. Prinses Charlotte van Pruise
 
 
 2. Aleksander III van Rusland
 
 
 
 
 
 
 10. Lodewyk II, Groothertog van Hesse en by die Ryn
 
 
 5. Prinses Marie van Hesse en by die Ryn
 
 
 
 
 
 
 11. Prinses Wilhelmina van Baden
 
1. Nikolaas II van Rusland
 
 
 
 
 
 12. Friedrich Wilhelm, Hertog van Sleeswyk-Holstein-Sonderburg-Glücksburg
 
 
 6. Christiaan IX van Denemarke
 
 
 
 
 
 
 13. Prinses Louise Carolina van Hesse-Kassel
 
 
 3. Prinses Dagmar van Denemarke
 
 
 
 
 
 
 14. Landgraaf Wilhelm van Hesse-Kassel
 
 
 7. Prinses Louise van Hesse-Kassel
 
 
 
 
 
 
 15. Prinses Louise Charlotte van Denemarke
 

Sien ook

[wysig | wysig bron]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ Woods, Alan (1999) "The First Russian Revolution" Geargiveer 30 Junie 2012 op Wayback Machine in Bolshevism: The Road to Revolution by Alan Woods, Well Red Publications, ISBN 1900007053
  2. ↑ 2,0 2,1 Kallistov, D. P. (1977). History of the USSR in Three Parts: From the earliest times to the Great October Socialist Revolution. Progress Publishers.
  3. ↑ Martin Vennard, Tsar Nicholas - exhibits from an execution, BBC News, 27 Junie 2012.
  4. ↑ Urlanis, Boris (2003). Wars and Population. University Press of the Pacific. ISBN 1410209458
  5. ↑ Lieven 1993, p. 238
  6. ↑ Lieven 1993, pp. 242–244
  7. ↑ A Reader's Guide to Orthodox Icons The Icons that Canonized the Holy Royal Martyrs
  8. ↑ New York Times (2000) Nicholas II And Family Canonized For Passion
  9. ↑ ""Orthodox Terminology", Church of the Mother of God". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 19 Januarie 2015. Besoek op 14 Desember 2017.
  10. ↑ Kshessinska 1960. Dancing in Petersburg. Londen, vert. Haskell.
  11. ↑ Massie (1967) bl. 40
  12. ↑ 12,0 12,1 Pierre, Andre (1925) Journal Intime de Nicholas II, Paris: Payot, bl. 45
  13. ↑ "The Health Of The Czar". Western Daily Press. 15 Februarie 1894. Besoek op 10 Maart 2016 – via British Newspaper Archive.
  14. ↑ King (1994) bl. 54
  15. ↑ King (2006) bl. 326
  16. ↑ "The Czar And Princess Alix. Another Manifesto". Exeter and Plymouth Gazette. 5 November 1894. Besoek op 11 Maart 2016 – via British Newspaper Archive.
  17. ↑ Figes, Orlando (1996), A People's Tragedy, bl. 18.
  18. ↑ Feinstein, Elaine (2006). Excerpt from Anna of All the Russias. Vintage. ISBN 978-1-4000-3378-2.
  19. ↑ "Czar Alexander's Funeral". Sheffield Evening Telegraph. 20 November 1894. Besoek op 11 Maart 2016 – via British Newspaper Archive.
  20. ↑ Massie (1967) bl. 42.
  21. ↑ Massie (1967) bl. 44
  22. ↑ Warth, bl. 20
  23. ↑ Figes, bl. 165
  24. ↑ Pierre, Andre (1925) Journal Intime de Nicholas II, Paris: Payot, bl. 127
  25. ↑ Radziwill, Catherine (1931) Nicholas II, The Last of the Tsars, Londen: Cassell And Company Ltd., bl. 100.
  26. ↑ 26,0 26,1 Warth, bl. 26
  27. ↑ 27,0 27,1 Massie (1967) bl. 1017
  28. ↑ Warth, bl. 26–27
  29. ↑ The Nomination Database for the Nobel Prize in Peace, 1901–1956 Geargiveer 30 Mei 2013 op Wayback Machine. Nobelprize.org. Besoek op 1 Mei 2014.
  30. ↑ King (2006) bl. 137
  31. ↑ 31,0 31,1 31,2 31,3 31,4 31,5 31,6 31,7 Kowner, Historical Dictionary of the Russo-Japanese War, bl. 260–264.
  32. ↑ Warth, bl. 67
  33. ↑ "Beyond the Pale: The Pogroms of 1903–1906" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 April 2019. Besoek op 17 Julie 2008.
  34. ↑ Massie (1967) bl. 94–95, 122 in Russiese uitgawe
  35. ↑ Solzhenitsyn, Alexander (2001) Two hundred years together. Moskou. bl. 329
  36. ↑ Figes, Orlando (1996), A People's Tragedy, bl. 197–8
  37. ↑ Massie, Robert K. Nicholas and Alexandra (1967) bl. 228
  38. ↑ Massie, Robert K., The Fate of the Romanovs: The Final Chapter, Random House, ISBN 0-394-58048-6, 1995, bl. 125
  39. ↑ Harold Williams, Shadow of Democracy, bl. 11, 22
  40. ↑ H. Williams, bl. 77
  41. ↑ O. Figes, A People's Tragedy, bl. 191
  42. ↑ Kenez, Peter (1999) A History of the Soviet Union From the Beginning to the End, Cambridge University Press, ISBN 0521311985, bl. 7
  43. ↑ Lyons, M (1974) Nicholas II, The Last Tsar, Routledge & Kegan Paul, ISBN 0710078021, bl. 116
  44. ↑ http://www.peoples.ru/state/politics/vitte/
  45. ↑ Massie (1967) bl. 243
  46. ↑ Vorres, Ian (1985) The Last Grand Duchess, Londen, Finedawn Publishers, bl. 121
  47. ↑ Massie (1967) bl. 244
  48. ↑ Massie (1967) bl. 245
  49. ↑ 49,0 49,1 Massie (1967) bl. 246
  50. ↑ 50,0 50,1 50,2 Massie (1967) bl. 247.
  51. ↑ Massie (1967) bl. 248
  52. ↑ 52,0 52,1 Massie (1967) bl. 226
  53. ↑ Massie (1967) bl. 185
  54. ↑ Clay, Catarine (2006) King, Kaiser, Tsar: Three Royal Cousins Who Led the World to War, Walker & Company, ISBN 0802716237, bl. 300–301
  55. ↑ King (2006) bl. 391
  56. ↑ King (2006) bl. 397
  57. ↑ 57,0 57,1 Merriman, John (2009) A History of Modern Europe Volume Two, W. W. Norton & Company, ISBN 0393933857, bl. 967
  58. ↑ The Evidence in the Case. A Discussion of the Moral Responsibility for the War of 1914, as Disclosed by the Diplomatic Records of England, Germany, Russia, France, Austria, Italy and Belgium, deur James M. Beck (James M. Beck – LL.D. Late Assistant Attorney-General of the U. S. Author of "The War and Humanity."), (p.81, bl. 106)
  59. ↑ Palaeologus, M.G. (1991) Tsarist Russia during World War, Moscow: International Relations, bl. 155, 156 (Russies); 1ste uitg.: Paléologue M.G. La Russie des Tsars pendant la grande guerre.— Paris: Plon, 1922. (Chapter XII); Maurice Paléologue. An ambassador's memoirs (Volume 1, hoofstuk VIII)
  60. ↑ Buchanan, G. (1923) My Mission to Russia and other diplomatic memories. Londen: Cassell. bl. 200. Archive.org. Besoek op on 1 Mei 2014.
  61. ↑ Churchill, Winston (1931) The unknown war. Londen: C. Scribner's Sons, bl. 170.
  62. ↑ Massie (1967) bl. 84, 320 in die Russiese uitgawe
  63. ↑ Martin Gilbert. The First World War: A Complete History, 1994, bl. 27
  64. ↑ John Keegan. The First World War, 1998, bl. 63
  65. ↑ Hew Strachan, The First World War, Vol I: To Arms (2001), bl. 85
  66. ↑ Hamilton, Richard F. and Herwig, Holger H. (2003) Origins of World War One, Cambridge University Press, ISBN 0521817358, bl. 514
  67. ↑ Zubov, Andrei (red.) (2010) History of Russia XX Century Volume I, 1894–1939, AST Publishers, bl. 291
  68. ↑ Tames, bl. 43
  69. ↑ Josef und Ulli. "Germany during World War One" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 18 Oktober 2009. Besoek op 7 September 2009.
  70. ↑ 70,0 70,1 70,2 Tames, bl. 42
  71. ↑ Massie, Robert K. Nicholas and Alexandra: The Last Tsar and His Family (1967) bl. 309–310
  72. ↑ Tames, bl. 46
  73. ↑ Hall, C (2006) Little Mother of Russia, Holmes and Meier, ISBN 0841914222, bl. 264
  74. ↑ King, Greg and Wilson, Penny (2003) The Fate of the Romanovs, John Wiley & Sons, ISBN 0471207683
  75. ↑ 75,0 75,1 75,2 75,3 Tames, bl. 52
  76. ↑ Warth, bl. 199
  77. ↑ 77,0 77,1 77,2 77,3 Tames, bl. 53
  78. ↑ Tames, bl. 55
  79. ↑ 79,0 79,1 Massie, Robert K. Nicholas and Alexandra: The Last Tsar and His Family (1967) bl. 461
  80. ↑ Gareth Russell (2014). The Emperors: How Europe's Rulers Were Destroyed by the First World War. Amberley. pp. 164–65.
  81. ↑ Rose, Kenneth King George V (1983) bl. 210
  82. ↑ Massie, Robert K. Nicholas and Alexandra: The Last Tsar and His Family (1967) bl. 487
  83. ↑ Massie, Robert K. Nicholas and Alexandra: The Last Tsar and His Family (1967) bl. 488–492
  84. ↑ Massie, Robert K. Nicholas and Alexandra: The Last Tsar and His Family (1967) bl. 493–494
  85. ↑ Tames, bl. 62.
  86. ↑ 86,0 86,1 86,2 Nicholas & Alexandra – The Last imperial Family of Tsarist Russia, Booth-Clibborn Editions, 1998, ISBN 1861540388
  87. ↑ Massie (1995) bl. 8.
  88. ↑ Massie (1995) bl. 6.
  89. ↑ Alexander, Robert (2003). The Kitchen Boy: A Novel of the Last Tsar. Penguin Group US. ISBN 978-1-101-20036-0.
  90. ↑ Telegraph quoted in The Kitchen Boy by Robert Alexander (unpaginated).
  91. ↑ Robert K. Massie (2012). The Romanovs: The Final Chapter. Modern Library. p. 34. ISBN 978-0-679-64563-4.
  92. ↑ Coble, MD. "The identification of the Romanovs: Can we (finally) put the controversies to rest?". Investig Genet. 2: 20. doi:10.1186/2041-2223-2-20. PMC 3205009. PMID 21943354.
  93. ↑ "Экспертиза подтвердила, что найденные останки принадлежат Николаю II" (in Russies). ITAR-TASS. 5 Desember 2008. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 1 Februarie 2017.
  94. ↑ Coble, M. D.; Loreille, O. M.; Wadhams, M. J.; Edson, S. M.; Maynard, K.; Meyer, C. E.; Niederstätter, H.; Berger, C.; Berger, B.; Falsetti, A. B.; Gill, P.; Parson, W.; Finelli, L. N. (2009). "Mystery Solved: The Identification of the Two Missing Romanov Children Using DNA Analysis". PLoS ONE. 4 (3): e4838. doi:10.1371/journal.pone.0004838. PMC 2652717. PMID 19277206.
  95. ↑ "Famous DNA" (in Engels). Isogg.org. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 15 Oktober 2015. Besoek op 25 Oktober 2010.
  96. ↑ Parsons TJ, Muniec DS, Sullivan K, Woodyatt N, Alliston-Greiner R, Wilson MR, Berry DL, Holland KA, Weedn VW, Gill P, Holland MM (1997). "A high observed substitution rate in the human mitochondrial DNA control region". Nature Genetics. 15 (4): 363–8. doi:10.1038/ng0497-363. PMID 9090380.
  97. ↑ Harding, Luke (25 Augustus 2007). "Bones found by Russian builder finally solve riddle of the missing Romanovs". The Guardian (in Engels). London. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 4 Desember 2019. Besoek op 20 Mei 2010.
  98. ↑ 98,0 98,1 "DNA Confirms Remains of Tsar's Children". CBS News (in Engels). Associated Press. 30 April 2008. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 29 September 2013. Besoek op 28 September 2007.
  99. ↑ Details on further testing of the Imperial remains are contained in Rogaev, E.I., Grigorenko, A.P., Moliaka, I.K., Faskhutdinova, G., Goltsov, A., Lahti, A., Hildebrandt, C., Kittler, E.L.W. and Morozova, I., "Genomic identification in historical case of Nicholas II Royal family.", Proceedings of the National Academy of Sciences, (2009). The mitochondrial DNA of Alexandra, Alexei, and Maria are identical and of haplogroup H1. The mitochondrial DNA of Nicholas was haplogroup T2. Their sequences are published at GenBank as FJ656214, FJ656215, FJ656216, and FJ656217.
  100. ↑ BBC News. Russia's last Tsar rehabilitated. Besoek op 1 Oktober 2008
  101. ↑ "Last Tsar's family rehabilitated". Russiatoday.com. 1 Oktober 2008. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 24 Januarie 2009. Besoek op 7 September 2009.
  102. ↑ "Russia's Last Tsar Declared Victim of Repression" (in Engels). Time. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 27 Januarie 2012. Besoek op 7 September 2009.
  103. ↑ "DNA proves Bolsheviks killed all of Russian Tsar's children" Geargiveer 6 Maart 2014 op Wayback Machine, CNN, 22 Desember 2008.
  104. ↑ "Romanovs laid to rest". BBC News. 17 Julie 1998.
  105. ↑ 105,0 105,1 Massie (1995) bl. 134–135.
  106. ↑ Ferro, Marc (1995) Nicholas II: Last of the Tsars. New York: Oxford University Press, ISBN 0-19-508192-7, bl. 2
  107. ↑ Tuchman, Barbara W. The Guns of August. New York: Presidio Press, 1962, p.71.
  108. ↑ Massie (1967) bl. viii–x.

Ander bronne

[wysig | wysig bron]
  • Figes, Orlando (2015). A People's Tragedy: The Russian Revolution 1891−1924. The Bodley Head.
  • King, Greg (1994). The Last Empress. Birch Lane Press.
  • King, Greg (2006). The Court of the Last Czar: Pomp, Power and Pageantry in the Reign of Nicholas II. John Wiley & Sons.
  • Kowner, Rotem (2006). Historical Dictionary of the Russo-Japanese War. ISBN 0-8108-4927-5: The Scarecrow Press.{{cite book}}: AS1-onderhoud: plek (link)
  • Lieven, Dominic (1993). Nicholas II, Empreror of all the Russias. Londen: Pimlico.
  • Massie, Robert K. (1967). Nicholas and Alexandra.
  • Massie, Robert K. (1995). The Fate of the Romanovs: The Final Chapter. Random House. ISBN 0-394-58048-6.
  • Tames, Richard (1972). Last of the Tsars. Londen: Pan Books Ltd.
  • Warth, Robert D. (1997). Nicholas II, The Life and Reign of Russia's Last Monarch. Praeger. ISBN 0275958329.

Skakels

[wysig | wysig bron]
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Nikolaas_II_van_Rusland&oldid=2625720"