Montzoi
██ Montzoi klima
Montzoia urtaro batetik bestera norabidea aldatzen duen atmosferako zirkulazio orokorreko haize-sistema da: fenomenoa latitude txikietako Afrika mendebaldetik Ozeano Barerainoko lurraldeetan gertatzen da eta prezipitazio eta tenperatura patroien aldaketa bortitzak sorrarazten ditu.
Sorrera
Montzoien urteko zikloa eguzki-erradiazioaren eta lurraren eta uraren berotzeko ahalmen desberdintasunaren ondorio zuzena da. Urak eguzkitiko argia hainbat sakoneratan xurga dezakeenez, gutxiago islatzen da atmosferara, lurrak baino bero-energia handiagoa gordetzen baitu. Lur-masek beroa azkarrago jaso eta galtzen dute, xurgapena gainazalean bakarrik gertatzen baita. Oreka energetikoa mantentzeko, bero-energiaren soberako lekuetatik eskasiakoetara igarotzen da, eta itsasoa eta lurraren artean, lur-itsaso brisaren ondorioz gertatzen da. Esate baterako, udako egun beroetan lurreko airea lehenago berotzen da; hori dela eta, igo egiten da eta horrek uzten duen lekua itsasotiko aire hotzak betetzen du: itsas brisa izeneko fenomenoa da.
Montzoiak antzerako zerbait dira, askoz ere eskala handiagoan, ordea. Itsasoz inguraturiko kontinente batean bero-energia pilatzean dentsitate baxuko aire masak sortzen dira, hots, presio apaleko zonaldeak; itsas ingurunean, berriz, presio altua nagusi da. Beraz, airea presio altuetatik baxuetara mugitzen denez, itsasoko aire masa kontinenterantz higitzen da, oreka energetiko orokorra lortzeko.
Gainazal lurtar eta itsastarren arteko desoreka energetikoak gertatzen diren bitartean, Lurraren inklinazioaren eraginez gertatzen den beroketaren espazio eta denbora aldaketak urtaroetako desoreka energetikoak sortzen ditu hemisferioetan. Udako hiletan erradiazio zuzen handiena jasotzen duen lurraldeak beroketa erradiaktibo netoa jasaten du, hau da, atmosferara isurtzen dena baino eguzkiaren energia handiagoa jasotzen da. Era berean, neguan dagoen hemisferioan hozketa energetiko netoa gertatzen da. Urtean zehar bero-energia handiegiko eta txikiegiko lurraldeak aldatzen direnez, garraio-norabidea ere aldatu egiten da.
Kokapena
Montzoirik ezagun eta gogorrenak Indiakoak dira: izan ere, udan, kontinenteko airea beroagoa da eta, hortaz, presioa baxuagoa, Indiako Ozeanoko aire hezea sartzen da. Aireak India iparraldeko mendien kontra jo ondoren, gorantz igo eta hoztu egiten da; hori dela kausa, kondentsatu da eta prezipitazio handiak sortzen ditu. Neguan, aldiz, itsas inguruneko airea beroagoa da eta presioa, baxuagoa; beraz, kontinenteko aire hotz eta lehorrak itsasorantz higitzen dira. Neguko montzoi lehorra ahulagoa da, kontinentearen eta ozeanoaren arteko tenperatura-aldea udakoa baino txikiagoa izaten baita.