Anderea gorarik

Anderea gorarik
Amaia Zubiriaren eta Txomin Artolaren musika-lana
Egilea(k)	Amaia Zubiria eta Txomin Artola
Ezaugarriak
Genero artistikoa	euskal balada
Hizkuntza	Nafar-lapurtera

Andere gorarik ahozko tradizioko euskal balada bat da, Resurreccion Maria Azkuek Cancionero Popular Vasco bilduman bildua, 1994. urtean. Aita Donostiak Luzaiden jaso zuen eta Txomin Artolak eta Amaia Zubiriak kantatu zuten.

Historia

Iparraldeko balada honen lehenengo aipamena Francisque Michelek egin zuen. Zoritxarrez, hasierako ahapaldia bakarrik aurkitzen da bertan.

Charles Bordesek, zortzi ahapalditako aldaera berri bat ematen du, baina nork eta non kantatua izan zen azaldu gabe; honen ondoan, Hazparnetik hurbil dagoen Doneztebe herrian bildutako beste aldaera baten lehendabiziko ahapaldia ere ematen du.

Bigarren aldaera luzea Nehor eta dufauk GHan (1921) argitaratua izan zen. Donostiak,1919. urtean bildutako beste bat agertu zen 1934an. Hauetaz landa, Azkuek bi ahapaldi besterik ez du ematen, eta gainera, ohitura txar bezain zahar bati jarraituaz, inolako bilketa daturik eman gabe. Azken aldaera, oraingoz, Dominique Bordacharrena dugu, Dassance jaunak garazin bildu eta GHan (1963) argitaratu zuena.

Interpretazioa

Datu zehatzik ematen ez badu ere, Michelek balada honek marinel baten emazteaz diharduela suposatzen du, eta bere asmoa "stigmatiser le vice et dílètrir le escandale" omen da. Anderea gorarik baladan egiaz kontatzen dena, aitaren ondoan zerbitzetik datorren gazte batek bere amari jartzen dion fideltasun froga da. Senarrarekiko fideltasun hori desagertzen da ezagutu ez duen gazte horren maitasunezko hitz ederren aurrean bere burua hari eskainiaz; baina ustez galaia zenak bere aita defendatzen du, eta orduan emaztea bere semea dela ohartzen da, jaiotze marka bati esker. Beraz, semearen bitartezko Senarraren etorrera bat genuke.

Hitzak

Hona hemen jasotako hitzak:

«	Anderea, gorarik zaude lehioan, zure senarra behera dago Frantzian; hura handik itzul ditaken artean eskutari har nezazu etxean. Ene senarra behera dago Frantzian hura handik itzul daitaken artean eskutari ninhaur aski niz etxean hauzoak hurbil utzi derauzkit juaitean. Izan nuzu Frantzian et'Espainian, bai eta ere Angletarre guzian; andere ederrik ikusi badut heietan zure parerik ez zen ene begietan. Mutil gaztea, ederki zira mintzatu, gaurko ostatu gure etxean baduzu ganbera garbi, ohea xuri dukezu, ninhaur ere aldean hurbil nukezu. Zure senarra ni baino gizon hobea zazpi urtez hark eman deraut ogia zortzigarrenean bere azpiko zaldia anderea, begira fidelitatea. Uri haize ura denean uherlo andretto hauk oro girare parlero hitzño hori juan zerautazu laxero ene senarra zukan truka ez niro. Anderea iragan zautzu denbora, eskeini tutzu ohea eta ganbara; heieklanin oi! zure gorputz propia, ez deia bada errazu hori egia Eskutari jaun bilho urdin faltsuia hi ote hiz nihaurren lehen semea altxazak, altxa ezker aldeko begia ene semeak han baitik sor seinalea. Iratzea beteko denean udarez zezen xuria erditzen denean xahalez labe gorria betetzen denean elurrez erranen dautzut zurea naizen bai ala ez. Ur gainean eginen diat zubia han ereinen ogitto hazi gorria han jin arte ogizko opil xuria ez duk izanen amaren barkamenduia.	»
—

Anderea gorarik abestiaren partitura

Bertsioak

• Anderea gorarik - Anje Duhalde
• Anderea gorarik - Amaia Zubiria eta Txomin Artola.

Berso-doinua

Neurria / Estrofaren izena

Zortziko txikia (hg) / Lau puntuko txikia (ip)

Egitura metrikoa

6 / 6A / 6 / 6A / 6 / 6A / 6 / 6A (hg) | 12A / 12A /12A / 12A (ip)

Egitura musikala

A1A2BA2

Erritmoa

5/8

Kanpo estekak

• Datuak: Q74863212