Agustín Farabundo Martí
| Agustín Farabundo Martí | |
|---|---|
| Bizitza | |
| Jaiotzako izen-deiturak | Faramundo Agustín Martí |
| Jaiotza | Teotepeque, 1893ko maiatzaren 5a |
| Herrialdea | |
| Heriotza | San Salvador, 1932ko otsailaren 1a (38 urte) |
| Heriotza modua | heriotza zigorra: bala zauria |
| Familia | |
| Aita | Pedro Martí |
| Hezkuntza | |
| Heziketa | El Salvadorko Unibertsitatea |
| Hizkuntzak | gaztelania |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | militante politikoa |
| Sinesmenak eta ideologia | |
| Alderdi politikoa | |
Agustin Farabundo Marti Rodriguez (Teotepeque, El Salvador, 1893ko maiatzaren 5a – San Salvador, 1932ko otsailaren 1a) politikari komunista salvadortarra izan zen.
Biografia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Gaztaroa
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Farabundo Martík, Santa Cecilia de Santa Tecla eskolan ibili ondoren Zuzenbidea ikasi zuen Salvadorko Unibertsitatean. 1920an Guatemalara kanporatu zuten Jorge Meléndezen gobernuaren aurkako borroka sustatu izanagatik. Erbestean egonik, 1925 urtean Erdialdeko Amerikako Alderdi Komunista sortu zuen.
Antolakuntzetan partehartzea
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Urte horretan El Salvadorrera itzuli zen Gurutze Gorriaren ordezkari bezala eta Langile Salvadortarren Lurralde Federazioaren antolakuntzan aritu zen. Atxilotua eta herrialdetik bidalia izan zen hainbat alditan, baina antolakuntza eta propagandan lanean jarraitu zuen II. Internazionaleko ordezkari bezala. 1928an Ameriketako Estatu Batuetara bidaiatu zuen Amerikako Liga Antinperialistarekin bat egiteko. Hauek Nikaraguara bidali zuten non Augusto César Sandinoren idazkari bezala lanean aritu zen.
El Salvadorko Alderdi Komunistan militantzia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]El Salvadorko Alderdi Komunistako (PCS gaztelaniazko sigletatik, 1930. urtean sortua) kide izan zen El Salvador nazioarteko krisi ekonomikoa jasaten ari zela. Arturo Araujo presidentea boteretik botata iritsi zen Maximiliano Hernéndez Martínez jenerala agintera. 1932ko urtarrileko hauteskundeetan parte hartu zuen PCSek, baina hurrengo egunetan iruzurra salatu zuen. PCSko buruek herri altxamendu bat prestatzen hasi ziren gobernu martinistaren aurka. Farabundo Marti atxilotua izan zen 1932ko urtarrilaren 19an San Salvadorko San Miguelito auzoko etxe batean ikasle batzuekin zegoela (Alfonso Luna eta Mario Zapata). Altxamendua 1932ko urtarrilaren 22an hasi eta mendebaldean zehar hedatu zen. Nekazariak kuartel batzuen agintearekin egitea lortu zuten, baina ez zeuden ondo armaturik eta ez zuten plan zehatzik ere ez. Altxamendua zapaldua izan zen Martinez presidentearengatik, errepresio oso gogorrarekin, 15.000tik 30.000ra hildako egon zirelarik (inoiz ez da hilketaren zifra zehatzik ezagutu).
Marti, Luna eta Zapata kideekin batera epaitu eta heriotza zigorra ezarri ondoren, 1932ko otsailaren 1ean fusilatuak izan ziren. Beste hainbat lider erail zituzten, hala nola Feliciano Ama (Izalcoko lider indigena) edo Francisco Sanchez (Juayuako altxamendua zuzendu zuena).
Ondarea
[aldatu | aldatu iturburu kodea]El Salvadorko ezkertiarrek Farabundoren irudia, egon diren gobernu militarren aurkako erresistentziako ikurtzat hartzen dute. 1980ean gerrilen antolakuntzako aliantzari (gaur egun alderdi politiko bat bilakatu da, 2009ko hauteskundeak irabazi dituelarik) bere izena eman zitzaion, Nazio Askapenerako Farabundo Martí Frontea (gaztelaniazko FMLN siglez ezagunagoa). El Salvadorko Gerra Zibila (1980-1992) FMLNko parte bilakatu den talderik garrantzitsuenak ere haren izena zeraman: Farabundo Martí Askatasunerako Herri Indarra. 1972an, Jorge Arias Gomez historialariak Farabundo Marti: esbozo biografico izeneko liburua argitaratu zuen, haren bizitzari buruzko xehetasun ugari eman zituena.
Kanpo loturak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]| Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Agustín Farabundo Martí |
Datuak: Q472486
Multimedia: Farabundo Martí / Q472486