Fanny Lewald
| Fanny Lewald | |
|---|---|
1848 | |
| Bizitza | |
| Jaiotza | Königsberg, 1811ko martxoaren 24a |
| Herrialdea | |
| Heriotza | Dresden, 1889ko abuztuaren 5a (78 urte) |
| Hobiratze lekua | Alter Friedhof (en) |
| Familia | |
| Haurrideak | ikusi
|
| Familia | ikusi
|
| Hezkuntza | |
| Hizkuntzak | alemana |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | idazlea |
Fanny Lewald (Königsberg, Prusiako Erresuma, 1811ko martxoaren 21a – Dresde, Alemaniar Inperioa, 1889ko abuztuaren 5a) alemaniar idazlea izan zen.[1][2][3][4][5]
Bizitza
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Fanny Lewald Ekialdeko Prusiako Königsberg herrian jaio zen 1811n, jatorri juduko familia burges batean. Hamahiru urterekin eskola utzi behar izan zuen, etxekoandre baten berezko trebetasunak ikasteko. Lewaldek hamazazpi urte zituela hartu zuen hitza teologo gazte batekin, eta kristau egin zen ezkondu ahal izateko. Baina, mutil-ezkongaia ezkondu baino lehen hil zitzaion.[6] Alemaniako Konfederazioan, Frantzian eta Italian ibili zen. 1841ean argitaratu zuen bere lehen eleberria "Europa"-n, August Lewald lehengusuaren egunkarian, Der Stellvertreter izenburupean. 1845ean Berlinen kokatu zen, eta 1854an Adolf Stahr idazlearekin ezkondu zen; artearen eta kulturaren historialaria ere bazen.
Idazle ibilbidea
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Lewald idazle gisa nabarmentzen hasi zen, epaiketa bati buruzko eskutitz bat argitaratu ostean. Bere lehengusuak, August Lewaldek, argitaratzen zuen Stuttgarteko Europa izeneko egunkarian argitaratu zuen gutuna. 1840an Federiko Gilen IV.a Prusiako erregeak Königsbergen zuen koroatzeari buruzko erreportaje bat idaztea proposatu zion orduan Augustek. Idazle emankorra bilakatu zen Fanny Lewald, eleberri arrakastatsu ugari argitaratuta. Bere idazkerak askotan familia burges batean hazitako emakume baten esperientziak erretratatzen zituen, emakumeentzako hezkuntza hobea eskatuz eta komenientziazko ezkontzak kritikatuz.[6]
"Diogena. Roman von Iduna Gräfin H..-H..D", Ida Hahn-Hahn (1805-1880) jatorri aristokratikoko idazlearen erretratu gupidagabea egin zuen, non bere estiloko parodia batekin barregarri uzten zuen.
1876an, Stah hil ostean, Dresdera joan zen, eta bertan bere literatura lanari ekin zion, 1889ko abuztuaren 5ean hil zen arte.[7]
Lanak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Bere eleberri ezagunenen artean, honako hauek daude:
- Klementine (1843)
- Jenny (1843)
- Prinz Louis Ferdinand (1849; bigarren argitalpena 1859)
- Das Mädchen von Hela (1860)
- Von Geschlecht zu Geschlecht (8 liburuki, 1863–1865)
- Nella (1870)
- Die Erlöserin (1873)
- Benvenuto (1875)
- Stella (1883; B. Marshallen ingelesezko itzulpena, 1884)
Emakumeen emantzipazioaren aldeko bere idatzien artean, "Osterbriefe für die Frauen" (Emakumeentzako Pazko Gutunak) (1863) eta "Für und wider die Frauen" (Emakumeen alde onak eta txarrak) (1870) nabarmentzen dira. Bidaia koadernoak ere idatzi zituen. Bere autobiografiak, "Meine Lebensgeschichte" (Nire bizitzaren historia) (6 liburuki, 1861-1862), bere garaiko bizitza literarioaren irudiak eman zituen.
Bere lanen aukeraketa bat Gesammelte Schriften (Bildutako idatziak) izenburupean argitaratu zen 12 liburukitan (1870-1874), eta bananduta, ingelesez, "Recollections of 1848" eta "The Educación of Fanny Lewald", Hanna Lewisek itzulia.[7]
Aintzatespenak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Omenez bere izeneko kalea du Dresde herrian.
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ Hernández, Publicado por Hortensia. Fanny Lewald escritora. (Noiz kontsultatua: 2024-08-08).
- ↑ (Ingelesez) «Fanny Lewald» Jewish Women's Archive (Noiz kontsultatua: 2024-08-08).
- ↑ (Ingelesez) «Fanny Lewald | Novelist, Feminist, Activist | Britannica» www.britannica.com 2024-08-01 (Noiz kontsultatua: 2024-08-08).
- ↑ (Alemanez) Biographie, Deutsche. «Lewald, Fanny - Deutsche Biographie» www.deutsche-biographie.de (Noiz kontsultatua: 2024-08-08).
- ↑ (Ingelesez) «Berlin Salons: Late Eighteenth to Early Twentieth Century» Jewish Women's Archive (Noiz kontsultatua: 2024-08-08).
- ↑ a b Eyck, Frank (1999).
- ↑ a b Chisholm, Hugh. "1911 Encyclopedia Britannica/Lewald, Fanny".
Bibliografia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Hainbat egile(1910-1911). «Lewald, Fanny». Chisholm, Hugh, ed. Encyclopædia Britannica. A Dictionary of Arts, Sciences, Literature, and General information (ingelesez) (11. argitalpena). Encyclopædia Britannica, Inc.; actualmente en dominio público.
Gilman, D. K.; Thurston, H. T.; Colby, F. M., eds. (1905). Lewald, Fanny". New International Encyclopedia (1. edizioa) ). New York: Dodd, Mead.
- K. Frenzel Erinnerungen und Strömungen (1890)
Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q77318
Multimedia: Fanny Lewald / Q77318