Jose Mari Quesada Lasarte

Jose Mari Quesada Lasarte
	;
Bizitza
Jaiotza	Donostia, 1934ko uztailaren 23a
Herrialdea	Gipuzkoa, Euskal Herria
Heriotza	Donostia, 1968ko urtarrilaren 29a (33 urte)
Heriotza modua	: tortura
Hezkuntza
Hizkuntzak	gaztelania
Jarduerak
Kidetza	Euskadi Ta Askatasuna

Jose Mari Quesada Lasarte (Donostia, 1934ko uztailaren 23a -1968ko urtarrilaren 29a) frankismoak eraildako lehen ETAkidea izan zen.^[1]

Biografia

Jose Mari Quesada Donostiako Alde Zaharreko Fermin Calbeton kaleko pisu xume batean jaio zen, 1934an; handik urte bira bere arreba Juani jaioko zen. Ama Teresa Lasarte Imaz zen, Donostiara lan egitera etorritako ondarroarra ("Toxuneku", jatorri eibartarreko familia);^[2] aita, berriz Eugenio Quesada Urkia zen: Contadoresen lan egiten zuen, aitaren aldetik Asturiastik etorritako familiakoa.

1936ko matxinadan, Eugenio Quesada Errepublikako armadan izena eman zuen, eta borrokara joan zen; Agirreren Eusko Jaurlaritzaren datuen arabera 1937ko maiatzean hil zen, Bizkargiko borroketan, eta bere gorpua galdu zen. Teresa alarguna etxeak garbitzen eta Antigua auzoko etxe baten atezain bezala lan egin zuen; bertan bizi izan zen haur biekin. Han hazi zen Jose Mari; umetan ikasketak utzi behar izan zituen, linterna-denda batean lan egiteko.

1950eko hamarkadaren amaieran, San Luis Gonzaga parrokiaren inguruan gazte mugimendu handia izan zen. Jose Marik eta bere lagunek haien mendi irteeretan eta bestelako ekintzetan parte hartzen hasi ziren eta, pixkanaka, kontzientzia politikoaren sorrera etorri zen. 1958an atxilotu zuten lehenengo aldiz, eta Meliton Manzanasen polizia-etxetik Martuteneko espetxera bidali zuten egun batzuetarako. Handik 1962ra sei bider atxilotu zuten; Ederrena etxeko bizitokian manta bat prest izaten zuen, poliziak etortzen zirenean ziegara eramateko.^[1]

Militantzia

Quesada ETA-ko lehen militanteetako bat izan zen. 1961ean eginiko polizia-txosten batean Quesada (Jaime gerra-ezizena erabiltzen zuena) erakundearen organigraman bigarren agertzen zen, Txillardegiren azpitik. Izan ere, ETA-ren sorreran Donostiako Antigua auzoko hainbat kidek parte hartu zuten: Txillardegi, Rafa eta Jose Antonio Albisu, Pontxo Iriarte, Iñaki Balerdi, Valentin Angiozar, Eduardo Ferran... eta Jose Mari Quesada, zuzendaritzaren enkarguz kide berrien erakartzeaz arduratzen zena.^[3]

1961ean, gudari frankista ohien tren baten kontrako ekintza egin zuten eta Espainiako ikurrin bi erre zituzten; ostean, poliziak operazio handi bat burutu zuen Gipuzkoan eta Bizkaian; ETAren sare gehiena erori zen, "seigarren adarra" (ekintzailea) barne; poliziek ez ziren Quesadaraino ailegatu, baina Euzko Gaztedi eta ETA erakundeetako jende asko espetxeratu zuten, bere lagun guztiak barne. ETAren zuzendaritza berria Ipar Euskal Herrian kokatu zen, eta I Asanbladan (1962ko maiatza, Beloken) Araban eta Nafarroan hedatzea erabaki zuten: Quesadak Nafarroaren kargua hartu zuen; Eneko Irigarairekin izan zen Hendaian, eta Julen Madariaga, Pontxo Iriarte eta Jose Antonio Albisurekin aritu zen lan honetan. Eta Nafarroara apropos zuzendutako "Iratxe" izeneko argitalpena martxan jarri zen, (lehengo "Zutik" izenekoaz aparte).^[4]

Errepresioa

1962ko abuztuaren 18an, talde anarkista bat Franco Donostian hiltzen saiatu zen, ETAren laguntza logistikoarekin; atentatuak huts egin zuen, baina erantzuna errepresio operazio handia izan zen. Atxilotutakoen artean Quesada zegoen; ordurako bazekiten ETAkidea zela, eta Donostian Manzanas eta Lopez Arribas torturatzaileen eskuetatik igaro zen;^[5] gero Madrilen tratu txarrek Segurtasuneko Zuzendaritza Nagusia erakundearen Puerta del Solgo egoitzan jarraitu zuten; handik egun askotara Carabanchelgo espetxera heldu zenean, beste presoek txunditurik hartu zuten: burua kolpeekin itxuragabetua zuen, errotulak bistan, ezin zen ibili, eta prakak hanketara itsatsita zituen. Gerra Kontseilua egin zioten, "ETAren bileretan parte hartzeagatik, Nafarroako arduraduna izateagatik, eta preso politikoen (sic) senideen artean 8.000 pezeta banatzeagatik".

Espetxean, euskara hobetu zuen Rafa Albisuren laguntzaz (Mikel Antzaren aita), baina buruko min handiak izaten hasi zen; espetxe-kideek gogoratzen dutenez, 28 urte bakarrik izan arren, hilabete gutxitan ile guztia zuritu zitzaion. 1963ko urrian atera zen, Francoren errejimenak Joan XXIII aita santuaren heriotzarengatik emandako indultu orokorrarekin. Quesadak burkideekin harremana atxiki zuen, baina osasunak ez zion laguntzen: min handiak zituen. Hurrengo urteetan hiru operazio egin zizkioten, bat belarrian eta bi burmuinean, denak buruan jasotako kolpeen ondorioekin lotuak. 1967an bere minek okerrera egin zuten, eta memoria galtzen hasi zen; azaroan Donostia Ospitalean hartu zuten, eta bere lagunek eta senideek lagundu zuten harik eta 1968ko urtarrilaren 29an hil zen arte. 33 urte zituen eta, ospitaleko zuzendariak familiari baieztatu zionez, bere heriotza torturaren ondorio zuzena izan zen.^[1] Handik hil gutxira etorriko zen Txabi Etxebarrietaren hilketa.^[6]

Erreferentziak

↑ ^a ^b ^c (Gaztelaniaz) SA, Baigorri Argitaletxea. (2018-01-28). «QUESADA, EL PIONERO DE ETA MACHACADO POR LA TORTURA» GARA (Noiz kontsultatua: 2019-03-07).
↑ Gorosabel, Oier. «Toxunekuk, Kojunekuk eta Hankamotzenekuk» Eibar.ORG | Eibarko peoria (Noiz kontsultatua: 2019-03-07).
↑ Murua, Mikel Aizpuru. (2016). «¿El primer informe policial sobre ETA?: los archivos franquistas como fuente para la investigación histórica» Sancho el sabio: Revista de cultura e investigación vasca (39): 223–251. ISSN 1131-5350. (Noiz kontsultatua: 2019-03-08).
↑ España, Publicado por Navarra por. El primer etarra de Navarra, un colono guipuchi. (Noiz kontsultatua: 2019-03-08).
↑ «Euskal Memoria:-Euskal Memoriako blogak» www.euskalmemoria.eus (Noiz kontsultatua: 2019-03-08).
↑ 1982-, Buces Cabello, Javier,. 1968, Gipúzkoa en estado de excepción. ISBN 978-84-17713-00-3. PMC 1111653337. (Noiz kontsultatua: 2021-04-15).

Kanpo-estekak

Datuak: Q62000388

[:0-1] (Gaztelaniaz) SA, Baigorri Argitaletxea. (2018-01-28). «QUESADA, EL PIONERO DE ETA MACHACADO POR LA TORTURA» GARA (Noiz kontsultatua: 2019-03-07).

[2] Gorosabel, Oier. «Toxunekuk, Kojunekuk eta Hankamotzenekuk» Eibar.ORG | Eibarko peoria (Noiz kontsultatua: 2019-03-07).

[3] Murua, Mikel Aizpuru. (2016). «¿El primer informe policial sobre ETA?: los archivos franquistas como fuente para la investigación histórica» Sancho el sabio: Revista de cultura e investigación vasca (39): 223–251. ISSN 1131-5350. (Noiz kontsultatua: 2019-03-08).

[4] España, Publicado por Navarra por. El primer etarra de Navarra, un colono guipuchi. (Noiz kontsultatua: 2019-03-08).

[5] «Euskal Memoria:-Euskal Memoriako blogak» www.euskalmemoria.eus (Noiz kontsultatua: 2019-03-08).

[6] 1982-, Buces Cabello, Javier,. 1968, Gipúzkoa en estado de excepción. ISBN 978-84-17713-00-3. PMC 1111653337. (Noiz kontsultatua: 2021-04-15).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]