Miguel León-Portilla

Miguel León-Portilla
	; Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Mexiko Hiria, 1926ko otsailaren 22a
Herrialdea	Mexiko
Lehen hizkuntza	gaztelania
Heriotza	Mexiko Hiria, 2019ko urriaren 1a (93 urte)
Familia
Ezkontidea(k)	Ascensión Hernández Triviño (en)
Hezkuntza
Heziketa	Mexikoko Unibertsitate Nazional Autonomoa
Tesi zuzendaria	Ángel María Garibay K. (en)
Hizkuntzak	gaztelania
Jarduerak
Jarduerak	antropologoa, historialaria, diplomazialaria, hizkuntzalaria, filosofoa, dozentea eta idazlea
Enplegatzailea(k)	Mexikoko Unibertsitate Nazional Autonomoa
Lan nabarmenak	ikusi The Broken Spears (en) ;
Jasotako sariak	ikusi John Simon Guggenheim Memorial Foundation beka ; National Prize for Arts and Sciences (1981) ; Library of Congress Living Legend ; Madrilgo Complutense Unibertsitateko honoris causa doktoregoa (2010) ; Belisario Domínguez Medal of Honor (1995) ; honorary doctorate of the University of Alcala (2010) ; honorary doctorate of Seville University (2017) ; Menéndez Pelayo International Prize (2001) ; Silvert Award (2006) ; Alfontso X.a Jakitunaren Ordenako Gurutze Handia (1999) ; Juan de Mairena Award ; [[]] (1989ko abenduaren 11) ; Alfonso Reyes International Prize (2001) ;
Kidetza	Ameriketako Estatu Batuetako Zientzien Akademia Nazionala; Colegio Nacional (en) ; Academia Mexicana de la Lengua; Mexikoko Historiaren Akademia; Instituto de Investigaciones Históricas (en)

Herritar gailenaren izendapena jaso zuen 2016an.

Miguel León-Portilla (Mexiko Hiria, 1926ko otsailaren 22 - Ibidem, 2019ko urriaren 1) mexikar filosofo eta historialaria izan zen, nahuatl literaturan espezialista zein ikerlari handienetakoa. 1988tik Mexikoko Unibertsitate Nazional Autonomoan (UNAM) ikerlari emeritoa, 1995an Belisario Domínguez Domina jaso zuen. 1971ko martxoaren 23tik El Colegio Nacional instituzioaren partaidea izan zen.^[1] 1987tik 1992 arte UNESCOn Mexikoko Enbaxadorea izan zen. Mexikoko intelektual handienetariko bat izan zen.

Datu biografikoak

Miguel León-Portilla Mexiko Hirian 1926an jaio zen. Miguel León Ortiz eta Luisa Portilla Nájeraren seme nagusia izan zen. Haren ondoren Maria Luisa eta Jorge jaio ziren. Lehen ikasketak Espainiako errepublikazaleek sortutako El Colegio de Méxicon ikastetxean egin zituen. Ikasketak Guadalajaran bukatu zituen. Los Angelesko Loyola Marymount Unibertsitatean Arteetako gradua lortu zuen 1951n. Bost urte geroago Mexikoko Unibertsitate Nazional Autonomoaren Filosofia eta Letren Fakultatean doktoreago bukatu zuen; haren tesiaren izenburua La filosofía náhuatl estudiada en sus fuentes izan zen; lan hori egiteko Ángel María Garibay Kintanaren aholkularitza izan zuen. Lan hau unibertsitateak 1959an plazaratu zuen eta arrakasta handia izan zuen. Urte berean Visión de los vencidos argitaratu zuen, bere beste liburu ezagunetariko bat. Bigarren liburu horretan konkistaren aurrean nahuatl herriaren ikuspuntua jaso zuen nolabait. 1965an Ascensión Hernández Triviño hizkuntzalari espainiarrarekin ezkondu zen.

Liburu garrantzitsuenak

León-Portilla instituzio desberdinentzako artikulu ugari argitaratu zituen eta berrogei liburu baino gehiago. Horien artean hauek izan daitezke garrantzitsuenak:

La filosofía náhuatl estudiada en sus fuentes (1956). Bere doktoreago tesia, hizkuntza askotara itzulita.
Siete ensayos sobre cultura náhuatl (1958)
Visión de los vencidos (1959). Bere lan ezagunena.
Los antiguos mexicanos a través de sus crónicas y cantares (1961)
El reverso de la conquista. Relaciones aztecas, mayas e incas (1964)
Tiempo y realidad en el pensamiento maya (1968)
México-Tenochtitlan, su espacio y tiempos sagrados (1979)
La multilingüe toponimia de México: sus estratos milenarios (1979)
Hernán Cortés y la Mar del Sur (1985)
Cartografía y crónicas de la Antigua California (1989)
Quince poetas del mundo náhuatl (1993)
La filosofía náhuatl estudiada en sus fuentes (1993)
Francisco Tenamaztle (1995)
La flecha en el blanco (1996)
Bernardino de Sahagún, pionero de la antropología (1999)
Erótica náhuatl (2019)

Ikerketa esparru nagusiak

Mexikoko erdialdeko prehispanikoak
Nahuatl hizkuntza eta literatura. Kodex indigenen ikerketa.
Indigenen eskubideen aldeko defentsa.
Mexikoko humanismoa.
Kalifornia Beherearen etnohistoria.
Mexikoko iparmendebaldeko eta Estatu Batuetako hegomendebaldeko harreman kulturalen inguruko ikerketak.