Edukira joan

SARS-CoV-2

Aldatu loturak
Wikipedia, Entziklopedia askea
COVID-19 pandemia

• Birus espezieen multzoa: Koronabirus • Birusa: SARS-CoV-2 • Gaixotasuna: COVID-19 •
• Pandemiari buruzko informazioa: COVID-19 pandemia • Euskal Herrian: COVID-19 pandemia Euskal Herrian • Zerrenda:COVID-19 gaixotasunaren ondorioz hildakoak
Adi! Wikipediak ez du aholku medikurik ematen. Arazoren bat izanez gero, deitu zure osasun zentrora

Artikulu hau birusari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Koronabirus (argipena)».
SARS-CoV-2
Sailkapen zientifikoa
ErreinuaOrthornavirae
FilumaPisuviricota
KlaseaPisoniviricetes
OrdenaNidovirales
FamiliaCoronaviridae
GeneroaBetacoronavirus
Espeziea Severe acute respiratory syndrome-related coronavirus
[[|]]
Datu orokorrak
OstalariaHomo sapiens, Felis catus, Canis familiaris, VeroE6/TMPRSS2 (en) Itzuli, Vero C1008 (en) Itzuli, Caco-2 (en) Itzuli, Calu-3 (en) Itzuli, HEK293T (en) Itzuli eta Huh-7 (en) Itzuli
AurkitzaileaZhang Jixian (en) Itzuli
GaixotasunaCOVID-19 gaixotasunaren 2019-2020ko pandemia eta COVID-19a
Genomaren neurria29.903
Genomaren kokapenancbi.nlm.nih.gov…

SARS-CoV-2 birusa[1] edo Wuhango koronabirusa 2019ko abenduan lehenengo aldiz aurkitutako koronabirus bat da. COVID-19 gaixotasuna eragiten du gizakiengan (Wuhango gripea, Wuhango itsaski azokako pneumonia birusa edo Wuhango pneumonia ere deitu izan da, Txinako Wuhan hirian aurkitu baitzen lehen aldiz)[2]. Zentzu positiboko base-pare bakarreko RNA birus bat da. 2019-2020ko koronabirusak sortutako pneumonia epidemiaren ostean bere genoma osoa sekuentziatu zen[3][4][5].

Jatorria ez dago argi, baina baliteke beste animalia batetik pasa izana gizaki batengana[6]. Hasieran animalietatik gizakietara salto egin bazuen ere, 2020ko urtarrilaren 20an Guangdongen lehen gizaki-gizaki kutsatzea aurkitu zen.

Birologia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Jatorria

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Saguzarretik gizakietara

2020ko urtarrilaren 22an, Journal of Medical Virology aldizkariak birusaren azterketa genomikoaren berri eman zuen txostena plazaratu zuen, zeinak Wuhango ingurumariko sugeak ezarri zituen birusaren jatorritzat. Alabaina, ikerketa gehiago behar dira ondorio horren zuzentasuna ziurtatzeko.[7] Urte bereko urtarrilaren 26an, beste jatorri posible bat aztertzeko ikerketa bat martxan jarri zen; ikertalde honek birusaren jatorria saguzar-zopa bat dela frogatzea zuen xede, zopa hori ohikoa da Wuhan inguruan. Baliteke saguzarrak bezalako animalia basatiak birusaren lehen kutsatzaileak izatea.[8] Beste aditu batzuk birkonbinazio homologo batek SARS CoVZC45 eta CoVZXC21 motako birus bat Beta-CoV ezezagun baten RBDarekin nahasi zituela diote.[9]

Kutsatzea

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Filogenetika eta taxonomia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
SARS-CoV-2 birusaren bizi zikloa

Koronabirus birus-familia handia da, eta arnas gaixotasunak eragin ditzaketen birusek osatua, bai gizakiengan bai animaliengan. Gutxitan bada ere, animalien koronabirusak eboluzionatu eta gizakia infektatu dezake, eta gero pertsona batetik bestera heda daiteke, 2002ko azaroan Guangdong probintzian (Txina) agertu zen SARS birusarekin gertatu zen bezala (hau ere Guandongen agertu zen, 2002an. Antzekoa den MERS-CoV birusa ere Saudi Arabian atzeman zen lehen aldiz 2012an.

2020ko urtarrilaren 28an jakin zen birusa sintomarik erakusten ez duen gaixoak ere transmititu dezakeela.[10] Erakundeek onartu zuten honek zailtasunak sortzen dituela birusari aurre egiteko unean.[10]

Wuhaneko betakoronabirusaren sekuentziak antzekotasunak erakusten ditu saguzarretan aurkitutako betakoronabirusekin, baina beste hainbat koronabirusekin alderatuta, hala nola SARS Co-V eta MERS-CoV birusekin, ez da genetikoki berdina.[11][12]

Koronabirus berriaren bost genoma isolatu eta aztertu dira, besteak beste, Beta-KoV/Wuhan/IVDC-HB-01/2019, Beta-CoV/Wuhan/IVDC-HB-04/2020, Beta-CoV/Wuhan/DC-HB-05/2019, BetaCoV/Wuhan/WIV04/2019 eta BetaCoV/Wuhan/IPBCAMS-WH-01/2019 genomak.[11][13][14]

Birus berri honen RNAren sekuentziak 30 mila nukleotido inguruko luzera du.

Birusaren egitura

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
SARS-CoV-2 birusaren egitura

SARS-CoV-2 birusa tamaina erdikoa da birusen artean (diametroa: 50-160 nanometroak). RNA du material genetikoa, kate bakarrekoa eta polaritate positibokoa (+). Horrek esan nahi du zelulak infektatzen dituenean RNA horrek zuzenean proteinak sortzen dituela (RNA-m-aren gisa jarduten du, beraz).

Bestalde, SARS-CoV-2aren RNA saguzarrak infektatzen dituzten beste koronabirus batzuen antzekoa da, baina SARS-CoV-tik desberdina [15]

RNA horrek 30.000 nukleotido inguru dauzka, eta birusaren lau proteina nagusi kodetzen ditu:

  • S proteina (spike proteine, ingelesez): birusaren birulentzian funtsezko zeregina duena. Glikoproteina bat da, birusaren kanpoko bilgarrian dagoena, espikula itxurakoa. Proteina hau birusaren bilgarritik nabarmentzen da. S proteinaren bitartez birusa infektatutako zelularen gainazalari atxikitzen zaio. S proteina, zehazki, gorputzeko zelula batzuek duten ACE2 proteinara lotzen da [16] [17]. SARS-CoV-2 birusaren aurkako txerto batzuek (tozinameran-ek, esaterako) S proteinaren aurkako antigorputzen sorrera eragiten dute.
  • M proteina: birusaren bilgarrian dago
  • E proteina: hau ere birusaren bilgarrian dago
  • N proteina: birusaren kapsidean dago, hots, RNA biltzen duen proteinazko babes geruzean

Birusaren erreplikazioa

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
SARS-CoV-2aren zikloa zelula infektatzerakoan

Infektatzen duenean, SARS-CoV-2a gorputzeko zelula-dianari itsasten zaio, bere S proteina ("Spike") zelula horien mintz plasmatikoan dagoen ACE2 hartzailearekin lotzean. ACE2 errezeptoreak dituzten gorputzeko zelulak biriketan, hesteetan, arterietan, bihotzean eta giltzurrunetan daude; horregatik, horiek dira birusak gehien kaltetzen dituen gorputz-eremuak.

Birusa zelulara akoplatu ondoren, mikrobioa endozitosi bidez sartzen da barrura. Birusak zelularen barruan jarraitzen dituen faseak honako hauek dira [18]

  • RNA biralaren erreplikazioa, RNAren mendeko RNA polimerasa baten bidez
  • RNA-m-aren itzulpena birusaren proteinak fabrikatzeko (erretikulu endoplasmatikoan)
  • sortutako proteinen mugimendua erretikulu endoplasmatikotik Golgi aparatura
  • birusaren RNA eta proteinen muntaia edo mihiztadura
  • birusaren irteera zelulatik exozitosiaren bidez
  • zelula infektatuaren heriotza 24-48 ordutan [19]

Sintomak eta tratamendua

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Sakontzeko, irakurri: «COVID-19»

Epidemiologia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ Gorbalenya, Alexander E.. (2020-02-11). «Severe acute respiratory syndrome-related coronavirus – The species and its viruses, a statement of the Coronavirus Study Group» bioRxiv: 2020.02.07.937862.  doi:10.1101/2020.02.07.937862..
  2. ↑ (Ingelesez) Wuhan seafood market pneumonia virus isolate Wuhan-Hu-1, complete genome. 2020-01-17 (Noiz kontsultatua: 2020-01-23).
  3. ↑ «中国疾病预防控制中心» www.chinacdc.cn (Noiz kontsultatua: 2020-01-23).
  4. ↑ «New-type coronavirus causes pneumonia in Wuhan: expert - Xinhua | English.news.cn» www.xinhuanet.com (Noiz kontsultatua: 2020-01-23).
  5. ↑ platform.gisaid.org (Noiz kontsultatua: 2020-01-23).
  6. ↑ (Ingelesez) «Lockdowns rise as China tries to control virus» BBC News 2020-01-23 (Noiz kontsultatua: 2020-01-23).
  7. ↑ Conversation, Haitao Guo, Guangxiang "George" Luo and Shou-Jiang Gao, The. «Snakes could be the source of the Wuhan coronavirus outbreak» CNN (Noiz kontsultatua: 2020-01-30).
  8. ↑ (Ingelesez) «Lockdowns rise as China tries to control virus» BBC News 2020-01-23 (Noiz kontsultatua: 2020-01-30).
  9. ↑ (Ingelesez) Ji, Wei; Wang, Wei; Zhao, Xiaofang; Zai, Junjie; Li, Xingguang. (2020-01-22). «Homologous recombination within the spike glycoprotein of the newly identified coronavirus may boost cross‐species transmission from snake to human» Journal of Medical Virology: jmv.25682.  doi:10.1002/jmv.25682. ISSN 0146-6615. (Noiz kontsultatua: 2020-01-30).
  10. ↑ a b Bastida Alzuru, Jone. «Koronabirusa kutsakorra da sintomak agertu aurretik ere» Berria (Noiz kontsultatua: 2020-01-30).
  11. ↑ a b «CoV2020» platform.gisaid.org (Noiz kontsultatua: 2020-01-30).
  12. ↑ «auspice» nextstrain.org (Noiz kontsultatua: 2020-01-30).
  13. ↑ (Ingelesez) «Novel 2019 coronavirus genome» Virological 2020-01-11 (Noiz kontsultatua: 2020-01-30).
  14. ↑ (Ingelesez) Wuhan seafood market pneumonia virus isolate Wuhan-Hu-1, complete genome. 2020-01-23 (Noiz kontsultatua: 2020-01-30).
  15. ↑ Bedford, Trevor; Hodcroft, Emma Phylogeny of SARS-like betacoronaviruses including novel coronavirus SARS-CoV-2
  16. ↑ Zhou P, Yang XL, Wang XG, Hu B, Zhang L, Zhang W, et al. (Febrer del 2020). "A pneumonia outbreak associated with a new coronavirus of probable bat origin". Nature. 579 (7798): 270–273
  17. ↑ Functional assessment of cell entry and receptor usage for lineage B β-coronaviruses, including 2019-nCoV». bioRxiv, 2020ko urtarrila
  18. ↑ Ciclo de infección del SARS-CoV-2 IBIAN Technologies
  19. ↑ Desvelan en 3D el ciclo de replicación de SARS-CoV-2 Biotech Magazine News 2020-11-25ean

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=SARS-CoV-2&oldid=9044180"(e)tik eskuratuta