Su-zurrunbilo

Su-zurrunbiloa, su-tornadoa ere deitua, fenomeno arraroa da, non suak, baldintza jakin batzuetan (airearen tenperaturaren eta korronteen mende), bortizitate bertikala hartzen duen eta zurrunbilo bat edo tornado baten antzeko orientazio bertikaleko aire-zutabe bat eratzen duen.

Ezaugarriak

Su-tornadorik handienak baso-suteetatik sortzen dira. Sute horietan goranzko aire beroko korronteak eta konbergenteak daude.^[1] Normalean 10-50 metroko altuera izaten dute, metro gutxi batzuk zabal, eta minutu batzuk baino ez dute irauten. Hala ere, batzuek kilometro bat baino gehiagoko altuera izan dezakete eta 160 km/h-tik gorako haize-boladak izan ditzakete, 20 minutu baino gehiagoz.^[2] Horrelako su-zurrunbiloek 15 metroko zuhaitzak ere suntsitu ditzakete.^[3]

Adibide nabarmenak

Horrelako fenomeno batek izan ditzakeen eraginen adibide batzuk Bigarren Mundu Gerran gertatu ziren Alemaniako hirietan, hala nola Hanburgon, Gomorra Operazioan, non 43.000 pertsona hil ziren, edo Dresdengo bonbardaketa famatuan, non, hiriaren erdia suntsitzeaz gain, hiri txiki baten tamainako su-ekaitza eragin zuen eta 25.000 eta 40.000 pertsona artean hil zituen su-zurrunbiloa ere eragin zuen.

Beste adibide nabarmenak 1926ko apirilaren 7an San Luis Obispo inguruko petrolio-biltegi batean tximista erori ondoren sortu ziren su-zurrunbilo ugariak izan ziren, sutatik urrun zeuden egituretan kalte nabarmenak eragin zituztenak eta mila eta seiehun pertsona hil zituztenak.^[4]

Erreferentziak

↑ (Ingelesez) Umscheid, Michael E.; Monteverdi, J.P.; Davies, J.M.. (2006). «Photographs and Analysis of an Unusually Large and Long-lived Firewhirl» Electronic Journal of Severe Storms Meteorology 1 (2).
↑ Grazulis, Thomas P.. (1993ko uztaila). Significant Tornadoes 1680–1991: A Chronology and Analysis of Events. St. Johnsbury, VT: The Tornado Project of Environmental Films ISBN 1879362031..
↑ (Ingelesez) Victoria Department of Sustainability and Environment. (1983ko ekaina). (PDF) Otways Fire No. 22 - 1982/83 Aspects of fire behaviour. Research Report No.20. .
↑ (Ingelesez) Hissong, J. E.. (1926ko apirila). «Whirlwinds At Oil-Tank Fire, San Luis Obispo, Calif.» Monthly Weather Review 54 (4): 161–3. doi:10.1175/1520-0493(1926)54<161:WAOFSL>2.0.CO;2..^{[Betiko hautsitako esteka]}

Kanpo estekak

Datuak: Q1418211
Multimedia: Fire whirls / Q1418211

Artikulu hau meteorologiari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz.

[firewhirls-1] (Ingelesez) Umscheid, Michael E.; Monteverdi, J.P.; Davies, J.M.. (2006). «Photographs and Analysis of an Unusually Large and Long-lived Firewhirl» Electronic Journal of Severe Storms Meteorology 1 (2).

[significant_tornadoes-2] Grazulis, Thomas P.. (1993ko uztaila). Significant Tornadoes 1680–1991: A Chronology and Analysis of Events. St. Johnsbury, VT: The Tornado Project of Environmental Films ISBN 1879362031..

[Otways_Fire_No._22-3] (Ingelesez) Victoria Department of Sustainability and Environment. (1983ko ekaina). (PDF) Otways Fire No. 22 - 1982/83 Aspects of fire behaviour. Research Report No.20. .

[San_Luis_Obispo-4] (Ingelesez) Hissong, J. E.. (1926ko apirila). «Whirlwinds At Oil-Tank Fire, San Luis Obispo, Calif.» Monthly Weather Review 54 (4): 161–3. doi:10.1175/1520-0493(1926)54<161:WAOFSL>2.0.CO;2..^{[Betiko hautsitako esteka]}

[1]

[2]

[3]

[4]