Luís Pimentel
| Nome orixinal | Luís Benigno Vázquez Fernández [1][2] |
|---|---|
| Biografía | |
| Nacemento | 18 de decembro de 1895 [3] Lugo, España |
| Morte | 13 de febreiro de 1958 Lugo, España |
| Formación profesional | medicina |
| Educación | Universidade de Santiago de Compostela |
| Actividade | |
| Ocupación | poeta |
| Membro de | |
| Xénero artístico | poesía |
| Influencias | |
| Familia | |
| Cónxuxe | M.ª del Pilar Cayón Fernández [5] |
| Fillos | Rula |
| Irmáns | Carlos Vázquez Fernández-Pimentel José Vázquez Fernández-Pimentel María Mercedes V. Fernández-Pimentel |
| Premios | |
| |
Sinatura | |
Luís Benigno Vázquez Fernández-Pimentel[1][2], máis coñecido como Luís Pimentel, nado en Lugo o 18 de decembro do 1895 e finado na mesma cidade o 13 de febreiro de 1958, foi un médico e destacado poeta galego de vangarda,[4] escritor en lingua castelá e, puntualmente, en lingua galega, cunha bibliografía escasa e dispersa.[6] Pertencente á xeración de 1925 e relacionado coa xeración do 27, nel apréciase unha síntese de movementos vangardistas de dentro e de fóra de Galiza. A súa obra fundamental apareceu en Sombra do aire na herba (1959).
A Real Academia Galega designouno como figura a ser homenaxeada no Día das Letras Galegas do ano 1990.[7]
Traxectoria
[editar | editar a fonte]Foi fillo do matrimonio formado por Luís Vázquez Barreiro (1846-1908), mestre de obras, viúvo, que viñera á cidade de Lugo dende a parroquia de Calde, casado en segundas nupcias con Consuelo Fernández-Pimentel (nada en Mondoñedo).[8] O pai morreu tendo o pequeno Luís trece anos. A nai volveu casar aos dous anos de enviuvar, co médico Xermán Alonso Hortas.[9] Luís viviu case toda a súa vida na praza maior de Lugo. Rematou o bacharelato en 1914. Seguindo o exemplo do padrasto, Luís e os seus irmáns Carlos e Xosé, estudaron Medicina na Universidade de Santiago de Compostela. Os catro acabarían traballando xuntos no sanatorio Alonso-Pimentel da luguesa rúa Bispo Aguirre.
Luís licenciouse en 1922. Antes de dedicarse á poesía, fixo incursións na pintura e na música. Posteriormente realizou o doutoramento en Madrid, aloxándose na Residencia de Estudiantes, nunha época na que nesa cidade existía un grande ambiente cultural (residían daquela alí Federico García Lorca, Salvador Dalí, Luis Buñuel, Ramón María del Valle-Inclán e Pío Baroja), para volver xa definitivamente ao seu Lugo natal e exercer como médico. No 1927 entra a formar parte da directiva do Círculo das Artes de Lugo e máis tarde consegue unha praza como médico de garda no Hospital Municipal.[10] Trabou amizade persoal con Ánxel Fole, quen o animaba constantemente a publicar os seus versos, e estableceu correspondencia con outros poetas como Dámaso Alonso, Vicente Aleixandre ou Jorge Guillén.[11]
No 1924 publicou os seus primeiros poemas na revista Ronsel, dirixida por Evaristo Correa Calderón e Álvaro Cebreiro. Son poemas intimistas e sinxelos, pero moitas veces irónicos e mesmo burlescos.[10] Colaborou tamén no xornal vigués El Pueblo Gallego, na revista Nós, na madrileña La Gaceta Literaria, na lisboeta Descobrimento, nas luguesas Yunque e Vanguardia Gallega, na santiaguesa Resol, na viguesa Alba (que lle dedicou monograficamente o n.º 10, de 1960) e noutras publicacións literarias e poéticas.[12][13] A ferrolá Aturuxo foi a primeira en dedicarlle un monográfico (n.º 11, 1960).
O 12 de outubro de 1930 casou en Mondoñedo con María del Pilar Cayón Fernández,[14] que coñecera en 1918 en Santiago e coa que terá unha filla, Rula.[5][15] Despois da guerra civil asistiu aos faladoiros de Ánxel Fole e Celestino Fernández de la Vega.[16]
Publicou en vida un opúsculo de oito poesías e vinte e dúas páxinas, Triscos (Pontevedra: Colección Benito Soto, 1950). Logo de moitos intentos de edición por parte do autor,[17] postumamente, ao ano do seu pasamento, saíu do prelo Sombra do aire na herba, con corenta e dous poemas (Vigo: Galaxia, 1959). En castelán escribiu Barco sin luces (Lugo: Celta, 1960), obra tamén póstuma, con limiar de Dámaso Alonso, que recolle 33 poemas, de 1927, dividido en tres partes: "Diario de un médico de guardia" (sete poemas), "Oraciones" (seis) e "Interior" (vinte). En todos eles as súas propias vivencias son a temática fundamental, ateigadas dunha constante tenrura para todo o fráxil e delicado.[10]
Influencias e estilo
[editar | editar a fonte]As súas devocións líricas eran Teixeira de Pascoaes, Rainer Maria Rilke, Francis Jammes, Antonio Machado, Miguel de Unamuno, Rosalía de Castro e Jorge Guillén e sentía admiración polo estilo de Valle-Inclán e Joan Miró. Apaixonábao a música de Claude Debussy.[13]
Na súa poesía obsérvanse influencias do modernismo, de ismos vangardistas, do simbolismo francés e do existencialismo de posguerra. Canto á forma, destaca o verso libre, imaxes vangardistas, os paralelismos e as anáforas.
| “ | Luís Pimentel é, así, un destacado autor hispánico, que aínda que pode entrar a conformar esa xeración de vangarda galega do primeiro terzo do século XX, esa xeración do 25 da que falou xa no seu tempo Bal y Gay e despois Méndez Ferrín, tamén se pode recoñecer que compasa os homes do 27 cos que ademais de contacto epistolar, estableceu contacto literario e mesmo persoal… GEG.[3] | ” |
Obra
[editar | editar a fonte]En galego
[editar | editar a fonte]- Triscos (1950). Colección Benito Soto. Con introdución de Ánxel Fole e ilustracións de Rafael Alonso.
- Sombra do aire na herba (1959). Galaxia. Con prólogo de Celestino Fernández de la Vega. Publicación póstuma.[18]
En castelán
[editar | editar a fonte]- Barco sin luces (1960). Presentación de Dámaso Alonso. Ed. de Ánxel Xohán. Publicación póstuma.[19]
Compilacións
[editar | editar a fonte]- Poesía enteira (1981). Edicións Xerais de Galicia.[20]
- Luis Pimentel. Obra inédita o no recopilada (1981). Celta. Araceli Herrero (ed.).[21]
- Poesía galega (1989). Edicións Xerais de Galicia. Editada por Ramiro Fonte.[22]
- Luís Pimentel, biografía da súa poesía. (1990). Pontevedra. Xesús Alonso Montero. Edicións do Cumio.[20]
- Homenaxe a Luís Pimentel: Día das Letras Galegas 1990. (1990). Santiago de Compostela. Servizo de Publicacións da USC.[20]
- Luís Pimentel (1895-1958): Día das Letras Galegas 1990. (1990). Santiago de Compostela. Xunta de Galicia, Consellería da Presidencia.[20]
- Luís Pimentel: 1895-1958, unha fotobiografía. (1990). Santiago de Compostela. R. Piñeiro. Vigo. Editorial Xerais de Galicia.[20]
- Poesías completas, de Luís Pimentel (1990). Comares. Granada. Luís Rei Núñez (ed.).
- Luís Pimentel. Obra completa (2009). Editorial Galaxia. Editada por Araceli Herrero.[23]
Así mesmo, aparecen poemas de Pimentel en obras colectivas e antoloxías como 7 ensayos sobre Rosalía (1952) ou Antologia poética. Cancioneiro rosaliano (1985).
A obra de Pimentel foi traducida ao italiano, por Manuele Masini; ao catalán, polo mallorquino Josep Maria Llompart e ao ruso, por Elena Zernova.[24]
Recoñecementos
[editar | editar a fonte]En 1958 tralo seu pasamento o Grupo Brais Pinto fai no Centro Galego de Madrid un acto de lembranza en honor do poeta e, dous anos máis tarde, organiza, na mesma institución, unha homenaxe.[25]
Poemas de Pimentel foron musicados nos discos Bule, berra, chora (1978) de Xosé Manuel Conde e Rapazas, rapaces e rapazadas (1997) de Suso Vaamonde.
A Real Academia Galega designouno como figura a ser homenaxeada no Día das Letras Galegas do ano 1990.[7][16]
O CEIP Luís Pimentel de Lugo e rúas de varias vilas levan o seu nome (Burela, Cambre, Monforte de Lemos, Monterroso, Oleiros, Narón, Ourense, Ribeira…).
Notas
[editar | editar a fonte]- ↑ 1,0 1,1 "Vázquez Fernández, Luís Benigno". Dicionario biográfico de Galicia 3. 2010-2011. pp. 293–294.
- ↑ 2,0 2,1 "Vázquez Fernández, Luís Benigno". Diccionario enciclopédico galego universal 59. 2003-2004. p. 17-18. ISBN 84-7680-429-6.
- ↑ 3,0 3,1 Herrero Figueroa, A. (2005). "Pimentel, Luis". Gran Enciclopedia Galega (DVD).
- ↑ 4,0 4,1 "Vázquez Fernández, Luís Benigno". Enciclopedia Galega Universal 16. 1999-2002. p. 298. ISBN 84-7680-288-9.
- ↑ 5,0 5,1 Couto, P. (2007). "Luis Pimentel: Oración incompleta". Cien años de poesía: Cincuenta y tres poemas en catalán, gallego y vasco: estructuras poéticas, pautas críticas (en castelán). Peter Lang. pp. 221–237. ISBN 978-3-03910-765-0.
- ↑ Jaureguízar, Santiago (13/2/2008). "Se cumplen cincuenta años de la muerte de Luis Pimentel". El Progreso (en castelán).
- ↑ 7,0 7,1 Figuras homenaxeadas. Luís Pimentel RAG.
- ↑ Fernández de la Vega, C. (2009). "Vida e poesía de Luís Pimentel". Ensaios a proba do tempo. Galaxia. ISBN 978-84-9865-188-1.
- ↑ Nota necrolóxica no xornal ABC do venres 14/2/1958. Nótese que menciona a Germán como pai de Luís. Realmente era o padrasto.
- ↑ 10,0 10,1 10,2 Fernández de la Vega, C. (1983). "Vida e poesía de Luís Pimentel". Sombra do aire na herba. BBdCG.
- ↑ Alonso; Aleixandre e Guillén (1990). "Cartas inéditas a Luis Pimentel" (PDF). BGL (3): 111–120.
- ↑ Vilavedra, D., ed. (1997). Diccionario da Literatura Galega. II. Publicacións periódicas. Galaxia. ISBN 84-8288-137-X.
- ↑ 13,0 13,1 Fernández del Riego, F. (1971) [1951]. Historia da literatura galega (2ª ed.). pp. 221–223.
- ↑ Céltiga Ano VII. n.º 141. p. 33-34. 10/11/1930 Buenos Aires.
- ↑ Herrero. A., ed. (1981). Luis Pimentel. Obra inédita o no recopilada. Celta.
- ↑ 16,0 16,1 Angueira, A. (1995). De Rosalía a Dieste 33 anos das letras. Xerais. pp. 151–156. ISBN 84-7507-878-8.
- ↑ Pozo, L. (1990). A bordo de "Barco sin luces" (ou o mundo poético de Luís Pimentel). Sotelo Blanco. ISBN 84-7824-063-2. Reeditado en 2011 por Alvarellos.[1] Arquivado 02 de novembro de 2012 en Wayback Machine.
- ↑ Despois incluída na Biblioteca Básica da Cultura Galega (n.º 38) e na Biblioteca Galega 120 (n.º 37).
- ↑ En 2004 foi incluído na Biblioteca Gallega de Autores en Castellano de La Voz de Galicia
- ↑ 20,0 20,1 20,2 20,3 20,4 Obra na ficha do autor na RAG
- ↑ Obra inédita o no recopilada. Imaxe da portada
- ↑ Poesía galega. Imaxe da portada
- ↑ Luís Pimentel. Obra completa, na páxina web de Galaxia
- ↑ "Bitraga. Biblioteca de Tradución Galega". Arquivado dende o orixinal o 01 de setembro de 2017. Consultado o 31 de agosto de 2017.
- ↑ "Ficha do autor" Biblioteca Virtual Galega, UdC.
Véxase tamén
[editar | editar a fonte]Bibliografía
[editar | editar a fonte]- Agustín Fernández, S. (2007). "Luis Pimentel, poeta del abismo interior"". Madrygal (en castelán) (10): 35–43. ISSN 1138-9664.
- Alonso Montero, X. (1990). Luís Pimentel, biografía da súa poesía. Do Cumio. ISBN 978-84-87126-19-2. Arquivado dende o orixinal o 01 de setembro de 2017. Consultado o 01 de setembro de 2017.
- Blanco, C. (2005). Extranjera en su patria. Cuatro poetas gallegos. Rosalía de Castro, Manuel Antonio, Luís Pimentel, Luz Pozo Garza. Círculo de Lectores / Galaxia Gutenberg. ISBN 978-84-8109-565-4.
- Carballo Calero, R. (1978). "Originales inéditos en castellano de poemas de Luis Pimentel publicados en gallego". 1916. Anuario de la Sociedad Española de Literatura General y Comparada (en castelán) (1): 68–83.
- —————— (1980). "Sobre la poesía de Luis Pimentel". 1916. Anuario de la Sociedad Española de Literatura General y Comparada (en castelán) (3): 41–50.
- Díaz Díaz, D. (2014). "A sombra da Guerra Civil en Luís Pimentel". Moenia (20): 253–276. ISSN 1137-2346.
- Fernández de la Vega, C. (1983). "Vida e poesía de Luís Pimentel". Sombra do aire na herba. BBdCG. Galaxia.
- Fernández del Riego, F. (1971) [1951]. Historia da literatura galega (2ª ed.). Galaxia. pp. 221–223.
- —————— (1990). Diccionario de escritores en lingua galega. Do Castro. p. 450. ISBN 978-84-7492-465-7.
- Fernández Rodríguez, Manuel, ed. (2006). Poemas pola memoria. 1936-2006. Xunta de Galicia.
- García, J., ed. (2001). Poetas del Novecientos: entre el Modernismo y la Vanguardia: (Antología) (en castelán). Tomo I: De Fernando Fortún a Rafael Porlán. BSCH. pp. 182–201. ISBN 978-84-89913-26-4.
- Gómez, A.; Queixas, M. (2001). Historia xeral da literatura galega. A Nosa Terra. p. 205-206. ISBN 84-95350-79-3. Arquivado dende o orixinal o 02/07/2017. Consultado o 31/08/2017.
- Gurriarán, R. (2006). Ciencia e conciencia na Universidade de Santiago (1900-1940). USC. pp. 215, 221, 507, 540. ISBN 978-84-9750-644-1.
- Herrero Figueroa, A. (1991). "Luis Pimentel, poeta hispánico". Turia (en castelán) (16): 123–146. ISSN 0213-4373.
- —————— (1994). Sobre Luís Pimentel, Álvaro Cunqueiro e Carballo Calero: apontamentos de Filoloxía, Crítica e Didáctica da Literatura. Do Castro. ISBN 84-7492-721-8.
- —————— (2007). Unha cidade e un poeta (Lugo e Luís Pimentel). Deputación. ISBN 978-84-8192-382-7.
- López-Casanova, A. (1990). Luís Pimentel e Sombra do aire na herba. Ágora. Galaxia. ISBN 84-7154-716-3.
- Méndez Ferrín, X. L. (1984). De Pondal a Novoneyra. Xerais. pp. 52, 306. ISBN 84-7507-139-2.
- Pallarés, P. (1991). Rosas na sombra (a poesía de Luís Pimentel). Do Cumio. ISBN 84-87126-28-6. Arquivado dende o orixinal o 11 de decembro de 2017. Consultado o 10 de decembro de 2017.
- Piñeiro, R. (1958). "Luis Pimentel". Boletín da RAG (327-332): 180-183. ISSN 1576-8767. Arquivado dende o orixinal o 06 de maio de 2016. Consultado o 30 de agosto de 2017.
- Piñeiro, Pozo, López-Casanova, Rodriguez e Murado (1990). Luís Pimentel, unha fotobiografía. Xerais. ISBN 84-7507-280-1.
- Sánchez Reboredo, J. (1989). El silencio y la música (Ensayo sobre la poesía de Pimentel) (en castelán). ISBN 84-505-8829-4.
- Vilavedra, D., ed. (1995). "Vázquez Fernández, Luís". Diccionario da literatura galega. I. Autores. Galaxia. pp. 597–599. ISBN 84-8288-019-5.
Outros artigos
[editar | editar a fonte]| Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría: Luís Pimentel |
| A Galicitas posúe citas sobre: Luís Pimentel |
- Surrealismo humanista
- Xeración de 1925
- Literatura galega do século XX
- Carlos Vázquez Fernández-Pimentel (irmán)
Ligazóns externas
[editar | editar a fonte]- "Sombra do aire na herba.Escolma. A Rosalía". Biblioteca Virtual Galega.
- "Biblioteca Virtual Galega". UdC e Deputación da Coruña.
Rodríguez, Olivia. "Galicia, letra a letra". YouTube.
- "Vázquez Fernández-Pimentel, Luis". AS-PG.
- "Pimentel, Luis Vázquez Fernández (1895-1958)" Enciclopedia Universal Micronet (en castelán).
- Martínez González, X. (23/2/2008). "Luís Pimentel: o galego e un bilingüe"". Vieiros.