Franciszek Ksawery Wierzchleyski

Sukcesja apostolska
Data konsekracji	4 października 1846
Konsekrator	Samuel Cyryl Stefanowicz
Współkonsekratorzy	Jan Marceli Gutkowski; Grzegorz Jachimowicz
Konsekrowani biskupi
Łukasz Baraniecki	1850
Adam Jasiński	1860
Antoni Manastyrski	1863
Maciej Hirschler	1870
Grzegorz Józef Romaszkan	1876
Seweryn Morawski	1881
Współkonsekrowani biskupi
Jan Bocheński	1850
Josyf Sembratowycz	1865
Jan Saturnin Stupnicki	1872
Sylwestr Sembratowycz	1879

Franciszek Ksawery Wierzchleyski
Data urodzenia	1 grudnia 1803
Data i miejsce śmierci	17 kwietnia 1884 ; Lwów
Miejsce pochówku	Kościół Matki Boskiej Gromnicznej i klasztor Karmelitanek Bosych we Lwowie
	Arcybiskup metropolita lwowski
Okres sprawowania	1860–1884
	Biskup diecezjalny przemyski
Okres sprawowania	1846–1860
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Nominacja biskupia	27 lipca 1846
Sakra biskupia	4 października 1846
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Franciszek Ksawery Wierzchleyski, w pisowni uwspółcześnionej Wierzchlejski^[1], herbu Berszten II (ur. 1 grudnia 1803 w Porębie Małej, zm. 17 kwietnia 1884 we Lwowie) – polski duchowny rzymskokatolicki, biskup diecezjalny przemyski a potem arcybiskup metropolita lwowski.

Życiorys

Urodził się w rodzinie ziemiańskiej. Syn Pawła i Anny z Dobrzańskich^[2]. Ukończył szkołę ludową w Nowym Sączu i liceum w Tarnowie^[3]. Następnie uczył się w Wiedeńskim Konwikcie Miejskim (1821–1825)^[4]. Po ukończeniu szkoły z wynikiem celującym i uzyskaniu święceń kapłańskich w 1826 z rąk biskupa tynieckiego Grzegorza Tomasza Zieglera^[5] uzupełniał studia teologiczne w l. 1826-1828 w Wyższym Instytucie Kształcenia Księży Diecezjalnych (Frintaneum) w Wiedniu^[3]. Przygotowywał się tam do doktoratu z teologii, studia jednak przerwał^[4].

Wykładowca z zakresu Starego i Nowego Testamentu w Instytucie Teologicznym OO. Bernardynów w Kalwarii Zebrzydowskiej (1828–1829)^[6] i Lwowie (1829–1834)^[3]. Następnie proboszcz parafii Gołogory (pow. złoczowski) i dziekan złoczowski (1834-1845)^[3]. Następnie był kanonikiem kapituły lwowskiej i inspektorem szkół ludowych w diecezji lwowskiej (1845-1846)^[6].

Biskup diecezjalny przemyski w latach 1846–1860^[7]. 27 lipca 1846 został mianowany biskupem diecezjalnym diecezji przemyskiej. Sakrę biskupią przyjął 4 października 1846, a ingres do katedry odbył 8 listopada 1846^[6]. Aktywny politycznie w okresie Wiosny Ludów, był posłem na Sejm Ustawodawczy w Wiedniu i Kromieryżu (25 lipca 1848 – 7 marca 1849), wybranym z okręgu wyborczego miasto Przemyśl^[8]. W parlamencie należał do „Stowarzyszenia” skupiającego demokratycznych posłów polskich^[9].

Arcybiskup metropolita lwowski w latach 1860–1884^[7]. 23 marca 1860 został przeniesiony na urząd arcybiskupa metropolity lwowskiego a ingres do katedry odbył 16 września 1860^[6]. W swojej diecezji wspierał rozwój szkolnictwa ludowego i seminarium duchownego^[6]. Jako wirylista był posłem do Sejmu Krajowego Galicji (1861-1884). Był prezesem Instytutu Ubogich Chrześcijan we Lwowie^[10]^[4]. Spośród hierarchów galicyjskich wyróżniał się lojalnością wobec władz austriackich. Od 18 kwietnia 1861 do 17 kwietnia 1884 był dożywotnim członkiem austriackiej Izby Panów^[3]. Pełnił honorowe godności: asystenta tronu papieskiego, prałata domowego Jego Świątobliwości oraz hrabiego rzymskiego^[11]. Był także austriackim tajnym c.k. radcą i Kawalerem Wielkiego Krzyża Orderu Leopolda^[4].

Przypisy

↑ Oryginalną pisownię można znaleźć w jego epitafium z popiersiem w kaplicy Najświętszego Sakramentu w katedrze lwowskiej (Kaplica Wiśniowieckich. lwow.info. [dostęp 2020-12-02].), w jego podpisie (portret z podpisem), w oficjalnym wykazie stanowisk (Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1883. Lwów: Nakładem c. k. Namiestnictwa, 1883, s. 222, 315, 566.) i u Karola Estreichera (K. Estreicher: Bibliografia Polskiej XIX. stólecia.). Uwspółcześnianie pisowni nazwisk postaci historycznych dotyczy osób, które żyły do roku 1800 (Słownik ortograficzny języka polskiego, PWN, Warszawa 1992).
↑ Franciszek Ksawery Eligiusz Wierzchleyski z Gaszyna h. Berszten (II) – M.J. Minakowski, Genealogia potomków Sejmu Wielkiego - online [25.12.2019]
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Parlament Österreich Republik, Franz Adlgasser, Kurzbiografie Wierzchlejski (Wierzchleyski), Franciszek Ksawery Ritter von - Parlamentarier 1848-1918 online [10.12.2019]
↑ ^a ^b ^c ^d Tadeusz Aleksander, Życie i działalność kościelna arcybiskupa Franciszka Ksawerego Wierzchlejskiego (1803–1884), w: "Rocznik Sądecki" t. 39, 2011, s. 128-147
↑ Franciszek Ksawery Wierzchleyski w bazie catholic-hierarchy.org (ang.) [dostęp 2012-02-19]
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Piotr Nitecki, Biskupi kościoła w Polsce, Warszawa 1992, s. 221–222
↑ ^a ^b Piotr Nitecki, Biskupi Kościoła w Polsce w latach 965–1999. Słownik biograficzny, wyd. II poprawione i uzupełnione, s. 478-479.
↑ Józef Buszko, Polacy w parlamencie wiedeńskim – 1848–1918, Warszawa 1996, s. 350.
↑ Protokoły Koła Polskiego w wiedeńskiej Radzie Państwa (lata 1867–1868), oprac. Zbigniew Fras i Stanisław Pijaj, Kraków 2001, s. 27.
↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1879. Lwów: 1879, s. 603. [dostęp 2016-05-03].
↑ Nekrolog ks. abp. F. K. Wierzchlejskiego, „Gazeta Lwowska” nr 90 z 18 kwietnia 1884, s. 1

Bibliografia

Tadeusz Aleksander, Życie i działalność kościelna arcybiskupa Franciszka Ksawerego Wierzchlejskiego (1803–1884), w: "Rocznik Sądecki", t. 39, 2011, s. 128-147 Sądecka Biblioteka Cyfrowa - wersja elektroniczna

Linki zewnętrzne

Publikacje Franciszka Ksawerego Wierzchleyskiego w bibliotece Polona [dostęp 2021-12-22]

[1] Oryginalną pisownię można znaleźć w jego epitafium z popiersiem w kaplicy Najświętszego Sakramentu w katedrze lwowskiej (Kaplica Wiśniowieckich. lwow.info. [dostęp 2020-12-02].), w jego podpisie (portret z podpisem), w oficjalnym wykazie stanowisk (Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1883. Lwów: Nakładem c. k. Namiestnictwa, 1883, s. 222, 315, 566.) i u Karola Estreichera (K. Estreicher: Bibliografia Polskiej XIX. stólecia.). Uwspółcześnianie pisowni nazwisk postaci historycznych dotyczy osób, które żyły do roku 1800 (Słownik ortograficzny języka polskiego, PWN, Warszawa 1992).

[2] Franciszek Ksawery Eligiusz Wierzchleyski z Gaszyna h. Berszten (II) – M.J. Minakowski, Genealogia potomków Sejmu Wielkiego - online [25.12.2019]

[:0-3] Parlament Österreich Republik, Franz Adlgasser, Kurzbiografie Wierzchlejski (Wierzchleyski), Franciszek Ksawery Ritter von - Parlamentarier 1848-1918 online [10.12.2019]

[:2-4] Tadeusz Aleksander, Życie i działalność kościelna arcybiskupa Franciszka Ksawerego Wierzchlejskiego (1803–1884), w: "Rocznik Sądecki" t. 39, 2011, s. 128-147

[5] Franciszek Ksawery Wierzchleyski w bazie catholic-hierarchy.org (ang.) [dostęp 2012-02-19]

[:1-6] Piotr Nitecki, Biskupi kościoła w Polsce, Warszawa 1992, s. 221–222

[:3-7] Piotr Nitecki, Biskupi Kościoła w Polsce w latach 965–1999. Słownik biograficzny, wyd. II poprawione i uzupełnione, s. 478-479.

[8] Józef Buszko, Polacy w parlamencie wiedeńskim – 1848–1918, Warszawa 1996, s. 350.

[9] Protokoły Koła Polskiego w wiedeńskiej Radzie Państwa (lata 1867–1868), oprac. Zbigniew Fras i Stanisław Pijaj, Kraków 2001, s. 27.

[10] Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1879. Lwów: 1879, s. 603. [dostęp 2016-05-03].

[11] Nekrolog ks. abp. F. K. Wierzchlejskiego, „Gazeta Lwowska” nr 90 z 18 kwietnia 1884, s. 1

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]