ద�త్�య వ� కవచం

ఉ�త ���ల �దయ్ �ం�ష�

www.freegurukul.org
“ఉ�త ���ల �దయ్ �ం�ష�” �వ్� ��వ�, ���య్ల� ��న �దయ్ ఉ�తం� + �లభం� + ఆకరష్�యం� +
�ణయ్త� �� అం�ం� �� �రయ్�మం� �గం� ఈ �సత్��న్ �� �కష్ �� �� �ం� �క�ం� అం��త్�న్�.
ఇం�� �� ��� కృతజఞ్త ��య���ం��న్�.

�� �� �� �వల �సత్రణ� �గం� ఈ �ం�ష� �థ్�ంచబ�న�. ���వ్�� అ�న్ �వ� అం�ంచబ��.

ఇ�వం� �సత్�� �� ��నటల్�� (�క) �క��త్ �� ��య�యం�. �� �� ��య్�ధ్� ఉ�తం� అం��
��త్�, త�వ్� ఉనన్త ��వ�, ���య్� క��న ��య్�ధ్ల� మన ���� అం�ంచవ�చ్. �� క�� నవ �రత
��మ్ణ �రయ్�మం� ప���ట�, �గ�వ్మయ్ం అ�ట� ఆస�త్ ఉం� సం��ంచగల�.

ఈ �ం�ల� ఉ�తం� ఆ� �� � చ��ట�, ��మ�(��ల్�) ����ట� గల ��గ్�:

1) �� �కష్ �� �� ��: http://geetadeeksha.com
2) ఉ�త ���ల �దయ్ �ం�ష� �� �� : www.freegurukul.org
3) �� �� �� �� : https://sites.google.com/site/sairealattitudemanagement
4) ��� ఆ�: Free Gurukul

గమ�క: భ�త్,�ఞ్న,ధరమ్ ���రధ్ం ఉ�తం� eBook �పం� �� �కష్ �� �� �� స�యం� ఇవవ్డం జ��ం�. ఇ�
��రజ్న దృ�ట్�� ఉ�త �వ. ఈ �వ� అంత�జ్లం��(ఇంట�న్�) ���స్ / ���� అభయ్ంత�� ��� అ��నన్
�సత్�ల� ��ంచటం జ��న�. అ���ం� ఏ�� అభయ్ంతరకర�న� ఉనన్� �� ��ప మన�, ���
�ల�ంచగల� అ� మన� ���ం��న్�.

Website: www.freegurukul.org Mobile App: Free Gurukul email: support@freegurukul.org

Facebook: www.facebook.com/freegurukul Helpline: 9042020123

“ మన లకష్�ం: ��వ�, ���య్ల� ��న �దయ్ అ�� ఉ�తం� + �లభం� + ఆకరష్�యం� + �ణయ్త� �� అంద�� అం�ంచబ�� “

ఉ�త ���ల �దయ్ �ం�ష� – Free Gurukul Education Foundation

సరవ్ం పర�తమ్ �ద సమరప్ణమ�త్

 n$|òTü ïeTdüTÔ X¯óuÛeÑ TdüTÔ ÁbÕs¡úq
ø£+ˆˆ l <ä‘Ô· eÁ» ø£e#·eTT
kÕ<äse¡ TT>∑ ÁyÓTTøÏÿ H˚&Ó #·<Tä e⁄&ÉT X¯óuÛeÑ TÚ
bÕ<ë\T ‘êøÏ ø=\Te⁄&ÉT
Ä <ä‘T· ìÔ X¯sD ¡ T u§+<äT&É<Ó dü<‹ Zä j·TÚ
Ĉˆ l >∑DXÒ j ¯ T· +#·T lø±s¡eTTHé E{Ϻ
u§»® <=s¡≈î£ eTT+<Ó ÁyÓTTø£ÿ≈£î+&É
|üqT\T #˚jT· sê<äT, ÁbÕ]ú+#·eTqkÕs¡
dæ~∆ ø£\T>∑T <ëì #˚‘· Á|ü»≈£î
l <ä‘êÔÁ‘˚j·T eÁ»ø£e#·+ ø£+ˆˆ lsêeT#·+Á<äeT÷ØÔ!
sêsêy˚ s¡eT´#·]‘·! s¡|Tüò T≈£î\ ‹\ø±!
(nHê~ dü+düÿè‘· eT÷\eTT) z sê»X‚Ks√‘·eÔ T!
‘Ó\>∑T $es¡D ˙sê»düeTTq≈£î ˙≈£î ˙sê»qeTT˝Ÿ
‘˚ˆˆ l\\q nwü\º ø£àå ì ‘·\∫ ø=\T‘·T
s¡#·q $<ä´, <Ûqä , <Ûëq´, <Ûs’Ó ´¡ eTTà, yÓ\j·TT dü+‘·T
Ä~\øÏàå ì, >∑»\øÏàå nqT#·T ÁyÓTTø£ÿ
neTs¡yê~ düTÁãVü≤àD´ BøÏå‘·T\T M.Tech.
$»j·T\øÏàå jÓTÆ ÁuÀ#·TqT $uÛTÑ <äT˝≤s¡!
1 2

Ĉˆ nÁ‹eTTìøÏ, kÕ~Û« nqdü÷j·T e÷‘·≈î£ ne<ÛTä \T ˝Òì ìwü˜ >=ì nÁ‹‘·q÷Eì
ø£\\ |ü+≥yÓq’ |òTü qT&É <ä‘!Ô· <ä‘T· Ô >=˝…Ã<äHé
neì ÁuÀeHÓ+∫ ne<Û÷ä ‘· yÓ‹’ $ ø£e#·eTT eÁ» dü<èä X¯eTT, >±#·TqT
m<äT≥qTqï ìqTï ms¡T>∑ ˝ÒeTT. |üPìø£‘√ |ü]+ƒ #·T&û
ø£+ˆˆ <ä‘êÔÁ‘˚jT· kÕ«MT!
ñ‘·eÔ T >∑Ts¡T<˚e⁄&ûyÓ j·T]« »qT\≈£îHé d”ˆˆ uÛ÷Ñ $Tø±e\yÓ|’ ⁄ü ª>±$Tμ j·TTqï|ü &ÉT
∫‘·eÔ TT ˙ô|’ ì*ô|<ä >±&Ü+<Ûøä ±s¡eTTà>±<Ó Çe\!
yÓTT‘·eÔ TT y˚<qä \T B]à yÓ÷<äeTT ìe÷à eTqdüT >∑|Œæ q j·T+‘· eT<äeT#·Ãs¡+ãT\T
C≤„qeTTà ø£\T>∑TH˚ eTqdüTq+<äT!
ø£+ˆˆ |üee÷qT|ü⁄Á‘·! ø£|eæ s¡! >∑Ts¡T<˚e⁄˝…es¬ q’ ø£sT¡ DÏ+|ü≈î£ qï#√
ne˙ düT‘·Hê<äTø=qï Ä|ü⁄&Ô É ej·÷´! nC≤„q ‹$Ts¡+ãT n+‘·eTÚHÓ!
uÛeÑ ã+<Ûeä TT\qT Á<äT+#·TeTT n+<ëø£, <äjT· ã÷ì eTT+<äTqïq÷ Vü≤]Hé
mes¡j÷· ´ ˙≈£îkÕ{Ï? Væ≤‘· Vü≤qTeT+‘ê! ø£qTf…≥T¢? $qTf…≥T¢? ø£*j·TT f…≥T¢?

#·+ˆˆ dü$qj·T uÛøÑ ÔÏ p|æ n‹ÁX¯<∆ä ìs¡+‘·s¡ ‘˚ˆˆ <ë] jÓTTø£ÿfÒ $qs¡jT· ´! jÓTs¡T>∑sj ¡ T· ´!
∫+‘·q+ãT‘√ <ä‘Ô· >∑Ts¡T<˚e⁄ |ü<eä TT\ <ä]øÏs+¡ &ÉT
n$s¡fiB¯ ø£å dü<Tä sZ T¡ ì Ä|ü⁄ìÔ >± eTqq+ãT |üse¡ TTq+<äT&ÉT |üse¡ ÷‘·à es¡eTT >∑qT&ÉT
CÒjT· T#·THé neì qs¡»qà sê<˚yTÓ T? me]¬øs¡Tø£?
3 4
 XÀˆˆ »{≤<Ûsä +¡ bÕ+&ÉTs¡+>∑+ X¯S\Vü≤dü+Ô ø£èbÕì~Û+ ˆ
(>√kÕsTT ‘·T\d”<ëdüT dü÷Œ¤])Ô düs«¡ s√>∑ Vü≤s¡+<˚e+ <ä‘êÔÁ‘˚jT· eTVü≤+ uÛCÑ ˆÒ ˆ
d”ˆˆ B|æ+Ô #·T ª‘·sD ¡ ìÏ μ ‹$Ts¡+ãT ª|ü>μ∑ CÒ‘· ‘Ó\T>∑T nqTyê<äeTT:`
Á$T+>∑C≤*q H√|ü⁄ $T+∫ <ëì ‘˚ˆˆ <Ûeä fi¯ <˚VQü ì, »&É\qT <ë\TÃyêì,
Äø±X¯eTTqT ã÷ì Ä|üj÷Ó <Ûsä e¡ TT\THé X¯S\Vü≤düTHÔ ,é ø£èbÕì~ÛHé ì*∫ >=\T‘·T
ø£ã[+#·>±H√|ü⁄ ø£*|æ ã{Ϻ düs«¡ s√>±\T ‘·è{Ï˝Àq düeTdæb˛e⁄
>√cÕŒ<ä»\eTTq ≈£î+uÛdÑ +ü uÛeÑ ⁄&Óq’ <ä‘T· Ô HêÁ‘˚jT· T uÛõÑ sTT+‘·T ∫‘·eÔ T+<äT
ãTTwæ n>∑dTü ´Ô &ÉT eTTìZjT· T+&ÉT >±ø£
<Ûsä D
¡ \° ˝≤eTj·TTHé ‘·q dü«uÛ≤e+u…q’ n+øÏ‘e· TT
ø£eå TqT>√˝ÀŒe⁄≥ »s¡T>∑T>±ø£ eTˆˆ nqdü÷j·÷ dü‹ eTT<äT› _&É&¶ >É T∑ á
ÄÁ‘˚jT· T ã÷õ+#Ó<Hä é
‘˚ˆˆ ñqï‘·+u…q’ y˚Ts¡Te⁄ H=ø£ÿ ª<√eTμ eTqdüTHé ns¡ŒD CÒdÁæ yÓTT¬øÿ<äqTHê
ªñ|òμt eTq+#·TqT m–]b˛ ªq÷<äTμ >±ø£ uÛ≤>∑´+ãT H˚eT+<äT, á
˙<äT |ü<|ä +ü ø£»+ãT\Hé H˚qT $&ÉTe |òTü q‘·Hé ≈£L]Œq <ä‘<Ô· e˚ ⁄ >=\T‘·THé
˝ÒqT, z<ä‘!Ô· ãT<Û»ä q $qT‘·! <˚e! ø±s¡TD´ dæ+<ÛTä Hé, nôVA!
$qj·T+ u§|üŒ>∑ q+øÏ‘e· TTàì&Ó<Hä é
y˚H√fi¯fl ø°]+Ô #Ó<Hä é

5 6

ne‘ê]ø£ HÓ]+–‹ì. Hê≈£î Ç|ü &ÉT uÛÑ÷˝Àø£ dü+<äs¡ÙqyÓTTq]+∫

ãTTwüß\+<äs÷¡ yê´düeTVü≤]¸ì düMT|æ+∫ $qj·T n#·Ã{Ï $wüj·TeTT\T HÓs¡T>∑e˝…qTqï~. nqTÁ>∑Væ≤+∫
|üPs¡«ø£+>± á $<Û+ä >± n&ç>±s¡T, ªªz yê´dü eTVü≤ظ! Hêø±uÛ≤>∑´eTT ø£*Œ+|ü⁄&ÉTμμ.
ø£ * j· T T>∑ + ˝À <Û ä s êàs¡ ú ø ±eT yÓ ÷ ø£ å e TT\ dæ ~ ∆ m≥T¢ ÄyÓT#˚‹ì Á|üdüqTï&Ó’ düŒè•+∫ ªª<˚M! n˝≤π>
#˚ ≈ £ L s¡ T ‘· T +~? <ä T 'K$eTTøÏ Ô m≥T¢ ø£ \ T>∑ T ‘· T +~ >±$+#Ó<äqT. ˙‘√bÕ≥T q+BX¯«s¡Tìô|’ uÛÑ÷˝Àø£eTTqT
Ç‘·s¡eTT˝…’q dü+ø£\ŒeTT ˝…≥T¢ HÓs¡y˚s¡T‘êsTT, e÷≈£î |üs´¡ {Ï+#Ó<eä TT,μμ nì dürdüyT˚ ‘·T&Ó’ ÄyÓT≈£î $_Ûqï uÛ÷Ñ ˝Àø£
<äjT· #˚dæ m]+–+|ü⁄eTT <äèXÊ´e˝Àø£q+ #˚jT· ãj·T\T<˚sê&ÉT.
<ëìøÏ yê´dü uÛ>Ñ y∑ êqT&ç≥ì¢ jÓTqT ªªzãTTwüß˝≤sê! yês¡T $+<ë´#·\ÁbÕ+‘·+˝Àì ˇø£ ø°ø±s¡D´+
ˇø£ÿ|ü] |üsq¡ƒ eTT #˚‘H· ˚ uÛÀ>∑y÷Ó ø£eå TT\qT s¬ +{Ï˙ ‘·øD
å£ y˚T #˚sT¡ ≈£îHêïs¡T. nø£ÿ&É ˇø£ >∑+Á&É >=&É*¶ #˚‘<· ]äÛ +∫ y˚≥
dæ~+∆ |üCj
Ò T· T ˇø£Ák˛ÔÁ‘·eTTqT ‘Ó*ô|<äqT. ø√dü+ ‹s¡T>∑T‘·Tqï ˇø£ øÏsê‘·≈î£ ì #·÷XÊs¡T. yêì<˚V≤ü +
ªªVæ≤e÷\j·T|üs«¡ ‘· |ü+øÏ˝Ô À >öØ•Ks¡+ nqT ~e´ eÁ»+e˝… ø£]qƒ +>±qTqï~. bı&Éyq’Ó >√fi¯fl‘√q÷ ø√s¡\ ‘√qT
X¯è+>∑yTÓ Tø£≥T+~. nH˚ø£ ø£\Œeèø£eå TT\‘√ n<˚ •ebÕs¡«‘·T\ ñqï Äô|<ä›|ü⁄*ì #·+|ü&ÜìøÏ n‘·qT dæ<ä∆|ü&ܶ&ÉT.
ìyêdü kÕúq+. nø£ÿ&É ˇø£ düTes¡í eT+&É|eü TTqï~. n+<äT ˝ÒXy¯ TÓ HÆ êÁX¯eT ã&É*ø£\T ˝Òì <˚V≤ü +‘√ ì•Ã+‘·>± ì\ã&ç
düTes¡í dæ+Vü‰düeTT q~Ûw+˜æ ∫, Á|üdqü ïeTqdüTÿ&Ó’ eT+<ädàæ ‘· ñqï n‘·ì #·]‘· #·÷#·T≥≈£î $∫Á‘·+>± qTqï~.
eTTU≤s¡$+<ä+>∑\ X¯+ø£s¡ uÛ>Ñ y∑ êqTì‘√ uÛ>Ñ e∑ ‹ bÕs¡«r nø£ÿ&É ˇø£˝&Ò ç Ä ô|<ä|› ⁄ü *ì yÓ+ã&ç+∫ ‘·]$T
<˚$ Ç˝≤ nqï~ ªªz<˚yê~Û<y˚ ê! eTVü‰<˚yê! ˝Àø£Xó¯ uÛ+Ñ ø£sê! ø=≥ºkÕ–+~. Ä$+‘·qT p∫q bÕs¡«r<˚$ ªªHê<Ûë! m+‘·
MT e\¢ H˚qT nH˚ø£ eT+Á‘·, j·T+Á‘·, ‘·+Á‘· s¡V≤ü dü´eTT\
7 8
ÄX¯Ãs¡´+! >∑eTì+#·+&çμμ nqï~. n~ <ä˝≤<äeTTì ÄÁX¯eT ˇø£kÕ] ÄeTT˙X¯«s¡T&ÉT l <ä‘êÔÁ‘˚jT· kÕ«$T jÓTTø£ÿ
Á|ü<X˚ e¯ Te≥+ CÒ‘· X¯+ø£sT¡ &ÉT eTÚq+ eVæ≤+#ê&ÉT. bÕs¡«‹ ªdüà]Ôè>±$T‘ê«ìïμ (düà]+#·>±H˚ Á|ü‘·´ø£åeTj˚T yêìì
‹]– Ç˝≤ Á|ü•ï+∫+~. ªªÁ|üu÷ÑÛ ! eTÚq+>± qT+{Ïsπ \? Hê ªdüà]Ôè>±$Tμ n+{≤s¡T) |üØøÏ<å ë›eTì ‘·\+#ê&ÉT.
dü+<˚V≤ü eTTqT rs¡Ã+&çμμ. <ä‘êÔÁ‘˚j·TT&ÉT ‘·qø±$<Ûä+>± <äs¡ÙqyÓTTdü>∑T≥
X¯+ø£s¡T&ç˝≤ #Ó|üŒkÕ>±&ÉT ªªz bÕs¡«r! Hê≈£î #·÷∫q <ä˝≤<äq eTVü‰eTTì jÓTq˝Òì Äq+<ëX¯Ãs¡´+ãT\+
‘Ó*dæq+‘·es¡≈î£ , á $∫Á‘·+ jÓTTø£ÿs¡V≤ü dü´+ @B >=|üŒ u§+<ÓqT. Äj·Tq <ä‘êÔÁ‘˚jT· Tì kÕ«>∑‹+∫, dü‘ÿ· ]+∫,
$+‘·ø±<äT. n˙ïeTq+ #·÷düTqÔ ï, $+≥Tqï $X‚cÕ˝Ò. nsTTHê ñqï‘êdüq+ãTô|’ ≈£Ls¡TÃ+&ÉCdÒ ,æ |üPõ+∫ á $<Û+ä >±
˙≈£î dü+øÏ|å +Ôü >± $e]kÕÔqT ÁX¯<>∆ä ± $qT. nHêï&É T . ªªz <ä ‘ êÔ Á ‘˚ j · T kÕ«MT! H˚ q T ‘· e T]
˙e⁄ #·÷düTqÔ ï Ä øÏsê‘·≈î£ &ÉT |üse¡ T <Ûë]à≈£î&Óq’ ªdüàs¡Ôè>±$T‘ê«ìïμ |üØøÏå+#·T‘·\+|ü⁄‘√ kÕe÷qT´ì>±
_Û\T¢&TÉ . n‘·ì ù|s¡T ª<ä÷s¡ÁX¯e⁄&ÉTμ n‘·&TÉ Á|ü‹~qeTT $TeTTà düà]+#êqT.
ÁX¯$T+∫ dü$T<Û\ä T, <äs“¡ \¤ T, |ü⁄wüŒeTT\T, ø£+<äeT÷\eTT\T, H˚qT düà]+#·>±H˚ ‘·øD å£ + MTs¡T Çø£ÿ&É≈î£ y˚+#˚XÊs¡T.
|ò\ü eTT\qT ùdø£]+∫ ãTTwüß\ ÄÁX¯e÷\≈£î yÓ[fl ÇdüT+Ô {≤&ÉT. á $wüjT· +˝À H˚qT MT jÓT&É\ eTVü‰|üsê<Û+ä >±$+#êqT.
Á|ü‹|ò˝ü ≤ù|ø£˝å ìÒ n‘·HB˚ Ä•+#·&TÉ . eTTqT\+<äs÷¡ n‘·ìô|’ ˙e⁄ Hê ‘·|ü qT ø£$å T+‘·Te⁄ >±ø£!μμ nì nHêï&ÉT. n{Ϻ
$TøÏÿ* <äjT· ø£*– j·TT+{≤s¡T. <ä˝≤<äqTì‘√ <ä‘êÔÁ‘˚jT· T&ç˝≤ nHêï&ÉT ªªz <ä˝≤<äHê!
Çø£ÿ&É ª<ä˝≤<äT&ÉTμ (Ä≈£î˝Ò ÄVü‰s¡+>± J$+#·T Ç~Hê düV≤ü »dü«uÛ≤eeTT. dü<들e+‘√>±ì <äTsꓤe+‘√>±ì,
yê&ÉT) nH˚j÷Ó ^X¯«s¡T&ÉT ÄÁX¯eT+ ì]à+#·T ø=ì ñ+&˚yê&ÉT. uÛøÑ ‘
ÔÏ √{Ï >±ì, uÛøÑ ÔÏ ˝Ò≈î£ +&çq>±ì nqq´yÓTqÆ ∫‘·eÔ TT‘√

9 10

qHÓïes¡T düà]kÕÔs√ yê] e<ä› ‘·øD

å£ y˚T kÕø屑·ÿ]kÕÔqT. yê] l<ä‘êÔÁ‘˚j·TT&ÉT ‘·q eÁ» ø£e#êìï ÄeTTìøÏ
n;ÛcÕº\qT rs¡TkÕÔqT. yê]ì nqTÁ>∑V≤æ kÕÔeTT. ø£qTø£H˚ ˙e⁄ ñ|ü<•˚ +#ê&ÉT n+<äT˝ÀH˚ ãTTwæ˙, #·+<ädTü ‡q÷, Hê´kÕ˙ï,
qqTïdüà]+#·>±H˚ H˚qT ˙m<äT≥ ì*#êqT. Ç|ü &ÉT ˙e⁄ <Ûë´Hê˙ï, |ò\ü ÁX¯ó‹˙, Á|üj÷Ó »Hê˙ï ≈£L&É ñ|ü<•˚ +#ê&ÉT.
˙≈£î ø±e\dæqes¡+ ø√s¡Tø√μμ. <ëì $ìjÓ÷>∑+ á$<Û+ä >± qTqï~.
Ç~ Ä\øÏ+∫q <ä˝≤<äqeTTì á$<Û+ä >± nHêï&ÉT. øπ X¯e Hêe÷\T
ªªz<ä‘êÔÁ‘˚jT· kÕ«MT! ˙e⁄ Hê m<äT≥ ì*∫ n&ÉT>∑T‘·T+fÒ
z+ øπ X¯yêj·T kÕ«Vü‰
ø√s¡<ä–q<˚<√, ø√s¡<ä>∑ì<˚<√ Hê≈£î ‘√#·≈£îqï~. MTπs
z+ Hêsêj·TD≤j·T kÕ«Vü‰
e÷qdæø£+>± Hêdæú‹ì Á>∑Væ≤+∫ Hê≈£î @~ eT+∫<√
z+ e÷<Ûyä êj·T kÕ«Vü‰
ìs¡sí TT+∫, n~Á|ükÕ~+#·+&ç.μμ
(n+≥÷ eT÷&ÉT kÕs¡T¢ #Ó+#ê‘√ >±¢dTü ˝Àì ˙fi¯ófl
düs¡«yê´|ü≈£î&Ó’q $wüßíe⁄ jÓTTø£ÿ ne‘ês¡yÓTÆq
≈£î&ç ns¡#˚‹˝À b˛düT≈£îì Á‘ê>±*. |üP»˝À ≈£Ls¡TÃqï
l<ä‘êÔÁ‘˚j·TkÕ«$T düà]+#·T≥ e÷Á‘·eTTq <√´‘·ø£eTÚ
$T>∑‘êyê]øÏ Á‘êbÕ*. $T>∑‘ê Hêe÷\T Ç˝≤ #·<yä ê*)
>∑Ts¡T<˚e⁄&ÉT, C≤„qÁ|ü<ë‘· Äj·TqøÏ ‘Ó*j·Tì<äT+&ÉTHê!
z+ >√$+<ëj·T qeT', z+ $wüyí ˚ qeT'
l<ä‘êÔÁ‘˚jT· kÕ«$T ‘·quÛ≈Ñ î£ &Ô ’Ó <ä˝≤<äq eTTìì p∫
Ç˝≤ nHêïs¡T. ªªHêjÓ÷ø£ÿ ªeÁ»ø£e#·eTTμ nqTq~ jÓTTø£ÿ{Ï z+ eT<ÛTä dü÷<äHêj·T qeT', z+ Á‹$Áø£e÷j·T qeT'
ø£ \ <ä T . <ëìì ˙ø=dü + ¬ > <ä q T, Á>∑ V æ ≤ +|ü ⁄ eTTμμ. z+ yêeTHêj·T qeT', z+ l<Ûsä êj·T qeT'
eTVü≤<들>´∑ eTHêï&ÉT <ä˝≤<äqeTTì.
z+ Vü≤èw”øπ XÊj·T qeT', z+ |ü<àä HêuÛ≤j·T qeT'
11 12
 z+ <ëyÓ÷<äsêj·T qeT', z+ dü+ø£sD
¸¡ ≤j·T qeT' dü+ø£\Œ+
z+ yêdüT<˚yêj·T qeT', z+ Á|ü<Tä ´e÷ïj·T qeT' z+ $|ò÷ü ï~Û|‘ ü j
· T˚ qeT'
nq+‘· $X¯«eTTq kÂs¡eT+&É\+˝Àì uÛ÷Ñ >√fi¯eTH˚
z+ nìs¡T<ë∆jT· qeT', z+ |ü⁄s¡Tc˛‘·eÔ ÷j·T qeT'
á edü T +<Û ä s ¡ ˝ Àì Ädæ j · ÷ K+&É e TTq>∑ \
z+ n<Û√ø£Cå ≤j·T qeT', z+ Hês¡d+æ Vü‰j·T qeT' uÛ≤s¡‘·<˚X¯eTT˝Àì .........sêheTTq......... õ˝≤¢˝Àì.......
z+ n#·T´‘êj·T qeT', z+ »Hês¡H› êj·T qeT' eT+&É\+ j·T+<ä*......... |ü≥ºD/q>∑s¡/Á>±eTeTTq
ìedæ+#·T...........................>√Á‘·eTTq............................yê] Ç+≥
z+ ñù|+Á<ëj·T qeT', z+ Vü≤s¡jT˚ qeT'
»ìà+∫ l............................. nqT ù|s¡T>∑\ H˚qT leT‹
z+ lø£ècÕíjT· qeT' ......................................... nqT Hê <Ûsä à¡ |ü‹ï‘√q÷, e÷
u≤Vü‰´+‘·s¡ Ä‘·àX¯ó~∆: dü + ‘êqeTT, yê] ≈£ î ≥T+ãeTT\T, ã+<Û ä T $TÁ‘·
|ü]yês¡eTT‘√, Áø°.X¯........................... dü+e‘·‡s¡.....................
XÀ¢ˆˆ z+ e÷düeTTq....................... ~qeTTq................ >∑+≥\.............
n|ü$Á‘·+' |ü$Á‘√yê düsê«ekÕú+>∑‘√|æyê ˆ ì$TwüeTT\≈£î Hê dü«>∑èVü≤eTTq, (edü‹ >∑èVü≤eTTq)
j·Tdüàsπ ‘Y |ü⁄+&ÉØø±ø£+å düu≤Vü‰´uÛ´Ñ +‘·s'¡ X¯ó∫'ˆˆ X¯óuÛ|Ñ Tüò &çjT· \ düTeTTVüAs¡eÔ TTq, düs«¡ <˚e‘·\ Hêsê~Û+∫
‘ꈈ H˚qT |ü$Á‘·T&Ó’ j·TTqïq÷, ˝Òø£ n|ü$Á‘·T&Ó’ j·TTqïq÷, yê] Á|”‹ø¬ ’ l <ä‘êÔÁ‘˚jT· eÁ» ø£e#·+ bÕsêj·TD #˚ôd<äqT
mø£ÿ&É ñqïq÷, @ dæ‹ú ˝À ñqïq÷, yÓ\T|ü\ X¯ØsêìøÏ >±ø£. á Hê dü‘‡· +ø£\ŒeTT Hê#·]+#·T≥≈£î, <ëì eT+∫
>±˙ ˝À|ü\ n+‘·sê‘·TàìøÏ >±ì X¯ó~∆ ø£\T>∑T≥≈£î |ò*ü ‘·eTTq+~ Hê≈£î »>∑‘T· qÔ ≈£î ø£fi≤´DeTT\T X¯óuÛeÑ TT\T
|ü⁄+&ÉØø±≈£îå &Óq’ ÄleTHêïsêj·TDTì <Ûë´ì+#Ó<qä T. »s¡T>∑T≥≈£î, uÛ>Ñ e∑ +‘·T&ÉT nqT≈£L*+#·T >±ø£.
13 14

ˇø£ >±¢dTü ˝Àì eT+∫˙{Ï˝À ˇø£ ‘·T\dæ Ä≈£î y˚ùdÔ ÁVü≤dü«Bs¡È ø£èX¯d÷ü \ú HêeT>√Á‘· $e]®‘· ˆ
n<˚ rs¡+∆ ne⁄≥T+~. |ü+#·u÷ÑÛ ‘Óø’ £ BbÕÔjT· <ä‘êÔÁ‘˚jT· qyÓ÷-düT‘
Ô ˚ ˆˆ 4
‘·sT¡ yê‘· $|ò÷ü ï~Û|‹ü $Hêj·T≈£îì Ç˝≤ düà]+#ê*.
j·T»„uÀÛ øπ #Ô · j·TC≤„jT· j·T»„s÷¡ |ü <Ûsä êj·T #·ˆ
XÀ¢ˆˆ z+
j·T»„Á|æj÷· j·T dæ<ë∆jT· <ä‘êÔÁ‘˚jT· qyÓ÷-düT‘ Ô ˚ ˆˆ 5
X¯óø±¢+ãs¡<säÛ +¡ $wüß+í X¯•es¡+í #·‘T· s¡T“¤»+ ˆ
Á|üdqü ïe<äq+ <Ûë´j˚T‘Y düs«¡ $|òTü Àï|üXÊ+‘·jT˚ {Ÿ ˆˆ
n<Í ÁãVü‰à Vü≤]s¡à<Û̊´-|ü´+‘˚ <˚e dü‡<ë•e' ˆ
l <ä‘êÔÁ‘˚j·T k˛ÔÁ‘·+ eT÷]ÔÁ‘·jT· dü«s¡÷bÕj·T <ä‘êÔÁ‘˚jT· qyÓ÷-düT‘Ô ˆ˚ ˆ 6
»>∑<Tä ‘·Œ‹Ô ø£Ásπ #Ô · dæ‹
ú dü+Vü‰s¡ ùV≤‘·y˚ ˆ
uÛeÑ bÕX¯ $eTTø±ÔjT· <ä‘êÔÁ‘˚jT· qyÓ÷düT‘ Ô ˚ ˆˆ 1 uÛÀ>±\j·÷j·T uÛÀ>±j·T, jÓ÷>∑j÷Ó >±´j·T <Ûë]DÒ ˆ
õ‘˚+Á~j·T õ‘·C≤„jT· <ä‘êÔÁ‘˚jT· qyÓ÷-düT‘Ô ˚ ˆˆ 7
»sê»qà $HêXÊj·T <˚V≤ü X¯ó~∆ ø£sêj·T #· ˆ
~>∑+ãs¡ <äj÷· eT÷πsÔ <ä‘êÔÁ‘˚jT· qyÓ÷-düT‘
Ô ˚ ˆˆ 2 ~>∑+ãsêj·T ~yê´j·T ~e´s¡÷|ü<säÛ êj·T #· ˆ
dü<√~‘· |üsÁ¡ ãVü≤à <ä‘êÔÁ‘˚jT· qyÓ÷-düT‘
Ô ˚ ˆˆ 8
ø£s÷¡ Œs¡ ø±+‹ <˚V‰ü j·T ÁãVü≤àeT÷]Ô <Ûsä êj·T #· ˆ
y˚<Xä Êg |ü]C≤„jT· <ä‘êÔÁ‘˚jT· qyÓ÷-düT‘ Ô ˚ ˆˆ 3 »+ã÷B«ù| eTVü‰øπ Áå ‘˚ e÷‘ê|ü⁄s¡ ìyêdæH˚ ˆ
»j·Te÷q dü‘ê+ <˚e <ä‘êÔÁ‘˚jT· qyÓ÷-düT‘ Ô ˚ ˆˆ 9
15 16
_Ûø±å ≥q+ >∑èùV≤ Á>±y˚T bÕÁ‘·+ ùV≤eTeTj·T+ ø£sπ ˆ <ä‘Ô· $<ë´j·T \ø°àå X¯ <ä‘kÔ· Õ´‘·à dü«s¡÷|æDÒ ˆ
HêHêkÕ«<ä´ eTsT÷ _Ûø±å <ä‘êÔÁ‘˚jT· qyÓ÷-düT‘ Ô ˚ ˆˆ 10 >∑TDìs¡TDZ s¡÷bÕj·T <ä‘êÔÁ‘˚jT· qyÓ÷-düT‘ Ô ˚ ˆˆ 16

ÁãVü≤àC≤„qeTsT÷ eTTÁ<ë eÁùdÔ#êø±X¯ uÛ÷Ñ ‘·˝Ò ˆ X¯Á‘·THêX¯øs£ +¡ k˛ÔÁ‘·+ C≤„q$C≤„q <ëj·Tø£+ ˆ

Á|üC≤„q |òTü q uÛÀ<Ûëj·T <ä‘êÔÁ‘˚jT· qyÓ÷-düT‘
Ô ˚ ˆˆ 11 düs«¡ bÕ|üXe¯ T+ j·÷‹ <ä‘êÔÁ‘˚jT· qyÓ÷-düT‘ Ô ˚ ˆˆ 17

ne<Û÷ä ‘· dü<ëq+<ä |üsÁ¡ ãVü≤à dü«s¡÷|æDÒ ˆ Ç<ä+ k˛ÔÁ‘·+ eTVü≤~›e´+ <ä‘Ô· Á|ü‘´· ø£øå ±s¡yTé ˆ
$<˚V≤ü <˚V≤ü s¡÷bÕj·T <ä‘êÔÁ‘˚jT· qyÓ÷-düT‘ Ô ˚ ˆˆ 12 <ä‘êÔÁ‘˚jT· Á|ükÕ<ë#·Ã Hês¡<q˚ Á|üø]° ‘
Ô y· Té ˆˆ 18

dü‘´· s¡÷|ü dü<ë#ês¡ dü‘´· <Ûsä à¡ |üsêj·TD ˆ Ç‹ l Hês¡<ä |ü⁄sêDÒ Hês¡<$ä s¡∫‘·+
dü‘ê´ÁX¯j÷· |üs√øå±j·T <ä‘êÔÁ‘˚jT· qyÓ÷-düT‘ Ô ˚ ˆˆ 13 <ä‘êÔÁ‘˚jT· k˛ÔÁ‘·+ dü+|üPs¡yí Té ˆ

X¯S\Vü≤düÔ >∑<ëbÕDÒ eqe÷˝≤ düTø£+<Ûsä ¡ ˆ

j·T»„ dü÷Á‘·<säÛ ¡ ÁãVü≤àHé <ä‘êÔÁ‘˚jT· qyÓ÷-düT‘
Ô ˚ ˆˆ14

ø£så êø£så ¡ dü«s¡÷bÕj·T |üsê‘·Œs¡ ‘·sêj·T #· ˆ

<ä‘eÔ· TTøÏÔ |üsk¡ ˛ÔÁ‘· <ä‘êÔÁ‘˚jT· qyÓ÷-düT‘Ô ˚ ˆˆ 15
17 18

l <ä‘êÔ‘Á j
˚ T· k˛Ô‘Á e· TT 4. bı{Ϻyêì>± ˇø£kÕ], bı&É>∑]>± ˇø£|ü], ˝≤e⁄bÕ{Ï
yêì>± ˇø£kÕ], ø£è•+∫q yêì>± ˇø£kÕ], X¯Øsêìï
ô|’ XÀ¢øe£ TT\≈£î es¡TdüÁø£eTeTT˝À ‘ê‘·Œs¡´eTT <ë\TÃyê&Ée⁄q÷, HêeT >√Á‘ê<äT\T $dü]®+∫q
1. yÓ’yêVæ≤ø£ ã+<ÛäeTT\ qT+∫ $eTT≈£îÔ&ÉsTT mqï&É÷ yê&ÉTq÷, |ü+#·u÷ÑÛ ‘·eTT\q÷ B|æ+Ô |ü CÒjT· Tyê&ÉTqT
yêì˝À ‘·>T∑ \T ø=qì yê&ÉeP, düs«¡ »>∑+ãT\ düèwæ,º nsTTq l <ä‘êÔÁ‘˚jT· kÕ«MT ˙≈£î qeTkÕÿs¡eTT.
dæ ú ‹ , \j· T \≈£ î ø±s¡ D uÛ Ñ ÷ ‘· T &É T q÷, eT÷\ 5. j· T »„ uÛ À ø£ Ô j · T T, j· T »„ dü « s¡ ÷ |ü ⁄ &É T q÷, j· T »„
ø±s¡DeTTq÷ nsTTq l <ä‘êÔÁ‘˚j·T kÕ«MT! ˙≈£î $Á>∑VQü &ÉTq÷ eTVü‰ dæ<Tä &∆ TÉ q÷ nsTTq l <ä‘êÔÁ‘˚jT·
qeTkÕÿs¡eTT. kÕ«MT! ˙≈£î qeTkÕÿs¡eTT.
2. eTTdü*‘·qeTT, |ü⁄≥Tºø,£ eTs¡DeTT\ jÓTTø£ÿ e\j·TeTT 6. Ä~˝À ÁãVü≤à<˚e⁄ì jÓTTø£ÿj·T÷, eT<Û´ä ˝À lVü≤]
qT+∫ ‘·|Œæ +#·T yê&ÉeP, <˚V≤ü eTTq≈£î ªu≤Vü‰´uÛ≤´+‘·sμ¡ jÓTTø£ÿj·T÷, ∫≥º∫es¡ •e⁄ì jÓTTø£ÿj·T÷ •s¡dTü ‡\T
X¯ó~∆ jÓTTq>∑÷]à ~e´<˚V≤ü Á|ü<ëqeTT CÒjT· T yê&ÉeP, ø£*– Á‹eT÷]Ô‘·«eTT >∑\ l<ä‘êÔÁ‘˚j·÷! ˙≈£î
~>∑+ãsêø±s¡T&ÉeP, kÕø±s¡T&Ée⁄ nsTTq ø£s¡TD≤ qeTkÕÿs¡eTT
eT÷]ÔM nsTTq l <ä‘êÔÁ‘˚j÷· ! ˙≈£î qeTkÕÿs¡eTT.
7. uÛ À >±\j· T T&É e ⁄q÷, uÛ À >∑ y ˚ T ‘êHÓ ’ q yê&É T q÷,
3. ø£s¡÷Œs¡ ø±+‹ e+{Ï <˚Vü‰#êäj·T ø£*–qyê&ÉeP, jÓ÷>∑T´\˝À jÓ÷>∑T´&Ée⁄q÷, õ‘˚+Á~j·TT\T e÷Á‘·yT˚
|üs¡ÁãVü≤à dü«s¡÷|ü⁄&ÉeP, y˚<äXÊgbÕs¡+>∑‘·T&ÉeP ‘Ó\TdüTø√>∑*–q õ‘·E&„ eÉ P nsTTq z <ä‘êÔÁ‘˚j÷· !
nsTTq l <ä‘êÔÁ‘˚jT· kÕ«MT! ˙≈£î qeTkÕÿs¡eTT ˙≈£î qeTkÕÿs¡eTT.
19 20
8. ~>∑+ãs¡T&Ée⁄, ~e⁄«&ÉeP ~e´dü«s¡÷|ü⁄&Ée⁄, m\¢|ü &ÉT 12. ne<Ûä÷‘· s¡÷|ü+˝À m\¢|ü &É÷ ÁãVü‰àq+<ä+˝À
ÁãVü‰àqTdü+<ÛëqeTTq qT+&ÉT yê&Ée⁄ nsTTq eTTì–j·TT+&ÉT |üs¡ÁãVü≤à dü«s¡÷|ü⁄&ÉeP, X¯Øs¡
z<ä‘êÔÁ‘˚jT· kÕ«MT! ˙≈£î qeTkÕÿs¡eTT. <Ûë]ej·TT´q÷ X¯Øs¡+ qT+&ç $eTT≈£î&Ô eÉ ⁄q÷ nsTTq
9. >=|üŒ »+ã÷B«|ü+ãTq qTqï e÷‘ê |ü⁄s¡TeTìj·T÷ JeqTà≈£î&Ô É e>∑T z <ä‘êÔÁ‘˚j÷· ! ˙≈£î qeTkÕÿs¡eTT.
ø=˝≤Ω|ü⁄s¡eTìj·T÷ |æ\Teã&ÉT düTøπ Áå ‘·eTTq ìyêdüeTT 13. dü‘´· dü«s¡÷|ü⁄&ÉTqT, dü<ë#ês¡eTT ø£\yê&ÉTqT, dü‘´·
>∑\yê&Ée⁄ dü‘T· Œs¡Twüß\#˚ dü<ë ø°]+Ô #·ã&ÉT yê&Ée⁄ <Û ä s ¡ à |ü s êj· T DT&É T q÷, dü ‘ ê´ÁX¯ j · T T&É T q÷,
nsTTq l<ä‘êÔÁ‘˚jT· kÕ«MT! ˙≈£î qeTkÕÿs¡eTT\T n|üs√ø£åC≤„HêqTuÛÑeeTT ø£*–q yê&ÉTq÷ nsTTq
10. düTes¡í _Ûø±å bÕÁ‘·qT #˚‘· <Û]ä +∫ Á|ü‹Á>±eTeTTq+<äT <ä‘êÔÁ‘˚jT· kÕ«$TøÏ Hê qeTkÕÿs¡eTT.
Ç+{Ï+{≤ _Ûøå£ >¬ ø’ =qT#·÷ |ü\Ts¡øe£ TT˝…q’ ~yê´Vü‰s¡ 14. X¯S\bÕDÏjT· TqT, >∑<ë<Ûë]j·TTq÷, eqe÷\#˚ XÀ_Û\T¢
eTT\qT d”«ø£]+#·T z<ä‘êÔÁ‘˚j·T kÕ«MT! ˙≈£î #·ø£ÿì ø£+sƒ¡eTTø£\yê&ÉTqT »+<Ûä´eTTqT <Ûä]+∫q
qeTkÕÿs¡eTT. ÁãVü‰àD dü«s¡÷|ü⁄&Éq÷ nsTTq l <ä‘êÔÁ‘˚jT· kÕ«$TøÏ
11. ÁãVü≤àC≤„q |üPs¡«ø£yTÓ qÆ T C≤„q eTTÁ<ä˝À qT+&ÉTyê&Ée⁄ Hê qeTkÕÿs¡eTT.
uÛ÷Ñ e÷´ø±X¯eTT˝Ò e\Te\T >±qTqï yê&ÉeP, |òTü qyÓTqÆ 15. ø£så e¡ T÷, nø£så e¡ T÷ (q•+#˚B, q•+#·qB) nsTTq
ÁãVü≤àC≤„q uÀ<Û≈ä î£ &Ée⁄ nsTTq z <ä‘êÔÁ‘˚j÷· ! ˙≈£î dü«s¡÷|üeTT>∑\yê&ÉTqT, |üs¡e÷‘·àdü«s¡÷|ü⁄&ÉTq÷,
qeTkÕÿs¡eTT. düs¡«yê´|æj·TTq÷, |üs¡eTTø£+fÒ |üs¡eTT nsTTq
yê&ÉTq÷, k˛ÔÁ‘·eTT #˚j·TT uÛÑ≈£îÔ\≈£î dü‘·«s¡y˚T
21 22

eTTøÏHÔ =dü>T∑ yê&ÉTq÷ nsTTq l<ä‘êÔÁ‘˚jT· kÕ«$TøÏ 18. á k˛ÔÁ‘·eTT eTVü‰~e´yÓTÆq~. Bìì X¯ó<ë∆+‘·'
Hê qeTkÕÿs¡eTT. ø£sD
¡ ‘√ bÕsêj·TDeTT #˚jT· T≥ #˚‘· l <ä‘êÔÁ‘˚jT·
16. düø\£ $<ä´\q÷ Á|ükÕ~+#·T yê&ÉTq÷, \ø°àå |ü‹j·TTq÷, kÕ«$T jÓTTø£ÿ kÕø屑êÿs¡+ ‘·|Œü ø£ ø£\T>∑T‘·T+~.
uÛÑø£ÔÁ|üdüqTï&Ó’ yê]øÏ Ä‘·à kÕø屑êÿs¡+ ø£*–+#·T <ä‘êÔÁ‘˚jT· Tì nqTÁ>∑V≤ü + #˚‘H· ˚ X¯øeÔÏ T+‘·T&Ó’ Hês¡<Tä &ÉT
yê&ÉTq÷, Á‹>∑TD≤‘·à≈£î&ÉTq÷, >∑TD≤r‘·T&ÉTq÷, ák˛ÔÁ‘êìï s¡∫+#ê&ÉT.
ìs¡TD Z dü«s¡÷|ü⁄&ÉTq÷ nsTTq <ä‘êÔÁ‘˚jT· kÕ«MT! ˙≈£î á $<Ûeä TT>± Hês¡<|ä ⁄ü sêDeT+<äT Hês¡<Tä &ÉT #Ó|Œæ q
qeTkÕÿs¡eTT. l<ä‘êÔÁ‘˚jT· k˛ÔÁ‘·eTT düe÷|üeÔ TsTTq~.
17. á k˛ÔÁ‘·eTT u≤Vü≤´eTTq qTqï X¯Á‘·Te⁄˝Òï ø±ø£
n+‘·s‘ Z¡ · X¯Á‘·Te⁄˝…q’ ø±eTÁø√<Ûë<äT\qT q•+|üCj Ò T·
>∑\<äT. Ç~ Ç≥T XÊg $C≤„Hê˙ï, n≥T nqTuÛÑe
kÕ<Û´ä yÓTqÆ Ä<∏ë´‹àø£ C≤„Hê˙ï ≈£L&É ø£\T>∑ CÒdTü +Ô ~.
á k˛ÔÁ‘·eTTqT |ü]+ƒ #·T≥ e\q ‘·øD å£ y˚T bÕ|üeTT\˙ï
n+‘·]+#·TqT. n{Ϻ k˛ÔÁ‘·eTT #˚d÷ü Ô Äsê<Û´ä <Óe’ yÓTqÆ
<ä‘êÔÁ‘˚j·T >∑Ts¡TeT÷]ÔøÏ Hê qeTkÕÿs¡eTT\qT
#˚jT· T#·THêïqT.

23 24
 Vü≤è<äj÷· ~Hê´dü+ :
l <ä‘êÔÁ‘˚j·T eÁ»ø£e#·+ z+ Á<ë+ Vü≤è<äj÷· j·T qeT'
ndü´ l <ä‘êÔÁ‘˚j·T eÁ»ø£e#· k˛ÔÁ‘· eT+Á‘·dü´ z+ ÁB+ •s¡ùd kÕ«Vü‰
øÏsê‘·s¡÷|” eTVü‰s¡TÁ<äãTTwæ' nqTwüߺ|t #Û·+<ä' l z+ Á<ä÷+ •U≤jÓTÆ ewü{Ÿ
<ä‘êÔÁ‘˚j÷Ó <˚e‘ê, Á<ë+ ;»yéT, Ä+X¯ø'ÔÏ Áøö+ ø°\ø£yTé ,
z+ Ä‘·àH˚ qeT'ˆ z+ ÁB+ eTqùd qeT' ˆ z+ Ä+ ÁB+ z+ Á<Ó+’ ø£e#êj·T VüQ+
l+ kÂ' ˆ z+ ø±¢+ ø°+¢ ≈£L+¢ ø¬ +¢’ øö¢+ ø£'¢ ˆ z+ Á<Í+ H˚Á‘·Á‘·j÷· j·T yÍwü{Ÿ
l <ä‘êÔÁ‘˚jT· Á|ükÕ<ä dæ<´∆ä sπ ú »ù| $ìjÓ÷>∑'ˆˆ z+ Á<ä' nÁkÕÔjT· |ò{
ü Ÿ
ø£sH¡ ê´dü+: ªªz+ uÛ÷Ñ s¡T“¤e' dü«s√+μμ ` nì |ü*øÏ #˚‘T· \T #·sT¡ dü÷Ô
z+ Á<ë+ n+>∑TcÕ˜u≤Û ´+ qeT' uÛ÷Ñ ‘· Áù|‘ê<äT\T ‘·eT kÕúq+˝À <ä÷s¡+>± ñ+&˚≥≥T¢ `
X¯Øs¡ s¡ø(å£ D) ø√dü+ ~>∑“+<Û+ä #˚j÷· *.
z+ ÁB+ ‘·s˙®¡ uÛ≤´+ qeT'
n<∏ä <Ûë´qyéT
z+ Á<ä÷+ eT<Û´ä e÷uÛ≤´+ qeT'
»>∑<+ä ≈£îs¡ ø£+<ëj·T dü∫Ã<ëq+<ä eT÷s¡j Ô T˚ ˆ
z+ Á<Ó+’ nHê$Tø±uÛ≤´+ qeT' <ä‘êÔÁ‘˚j÷· j·T jÓ÷^+Á<ä #·ÁHê›jT· |üse¡ ÷‘·àH˚ ˆˆ 1
z+ Á<ä' ø£s‘
¡ \· ø£s|¡ èü cÕ˜u≤´+ qeT'

25 26

ø£<ë jÓ÷^ ø£<ëuÛÀ^ ø£<ëq>∑ï' |æXÊ#·e‘Y ˆ

<ä‘êÔÁ‘˚j÷Ó Vü≤]' kÕøå±<é uÛTÑ øÏeÔ TTøÏÔ Á|ü<ëj·Tø£'ˆˆ 2 s¡+uÛ≤dü+Ô uÛÀ|üe÷H√s¡Tsê®qT |üPs¬ «’ ø£ »+|òTü ø£' ˆ
>∑÷&Û>É T∑ \Œ¤' ≈£Ls¡à|üèc˛˜\dü‘êŒ<√|ü]dü\ú ' ˆˆ 8
yêsêDd” |ü⁄s¡kÕïsT÷ ø√˝≤Ω|ü⁄s¡ »bÕ<äs'¡ ˆ
e÷VüQØ|ü⁄s¡ _Ûø±å o düV≤ü ´XÊsT÷ ~>∑+ãs¡' ˆˆ 3 s¡ø±Ôs$¡ +<ä dü<èä X¯se¡ TD°jT· |ü<ë<Ûsä '¡ ˆ
#·sêà+ãs¡<säÛ √ jÓ÷^ düàs¡èÔ >±MT ø£D å øÒ D
å£ Ò ˆˆ 9
Ç+Á<ä˙\ düe÷ø±s¡ X¯Ã+Á<äø±+‘· düeT<äT´‹' ˆ
yÓ<’ ÷ä s¡´ dü<èä X¯ dü÷Œ¤]XÔ Ã¯ \‹ÿ+∫»®{≤<Ûsä '¡ ˆˆ 4 C≤„H√|ü<X˚ ¯ ìs¡‘√ $|ü<s∆ä D
¡ BøÏ‘
å '· ˆ
dæ<ë∆dqü düMTd”q ãTTEø±jÓ÷ Vü≤düqTàK' ˆˆ 10
dæï>∑∆ <Ûëe\´ j·TTø±Ôø√å -‘·´+‘· ˙\ ø£˙ìø£' ˆ
ÁuÛ÷Ñ eø£'å X¯àÁX¯ó ˙˝≤+ø£' X¯XÊ+ø£ dü<èä XÊqq' ˆˆ 5 yêeT Vü≤ùdÔq es¡<√ <äøD
åÏ HÒ ê uÛj
Ñ T· +ø£s'¡ ˆ
u≤˝Àqà‘·Ô |æXÊN;Û' ø£«∫<éjT· Tø£'Ô |üØøÏ‘å '· ˆˆ 11
Vü‰düìs¡‘
® · ˙Vü‰s¡' ø£+sƒì¡ ]®‘· ø£+ãTø£' ˆ
e÷+dü˝≤+k˛ Bs¡Èu≤VüQ' bÕDÏì]®‘· |ü\e¢ ' ˆˆ 6 ‘ê´^ uÛÀ^ eTVü‰jÓ÷^ ì‘ê´q+<√ ìs¡+»q' ˆ
uÛTÑ øÏÔ Á|ü<√ eTTøÏ<Ô ë‘ê JeqTàø√Ô q dü+X¯jT· ' ˆˆ 13
$XÊ\|”q eøå±X¯Ã ‘êÁeTbÕDÏs˝›¡ À<äs'¡ ˆ
|üè<∏Tä \ ÁXÀDÏ \*‘√ $XÊ\ »|òTü qdü\ú ' ˆˆ 7
27 28
@e+ <Ûë´‘ê«-qq´∫‘√Ô eT<ä«Á» ø£e#·+ |üsπ ‘ ƒ Yˆ z+ e+ neTè‘· ‘·‘êÔ«‘·àH˚ l <ä‘êÔÁ‘˚j÷· j·T qeT'
e÷y˚Te |üX´¯ qŒs¡«Á‘· dü eTj·÷ düV≤ü dü+#·sπ ‘Y ˆˆ 14 neTè‘· HÓy’ <˚ ´ä + |ü]ø£\Œj·÷$T ˆ

~>∑+ãs¡yéT uÛÑdüàdüT>∑+<Ûä ˝Ò|üq+ #·Áø£+ Á‹X¯S\+ &ÉeTs¡T+ >∑<ëj·TT<Ûä+ ˆ z+ dü+ düs«¡ ‘·‘êÔ«‘·àH˚ l <ä‘êÔÁ‘˚j÷· j·T qeT'
|ü<ëàdü+q jÓ÷– eTT˙+Á<ä e+~‘·+ <ä‘‹Ô̊ HêeTdüàs¡DqÒ ì‘·´yéT ˆ 15 ‘ê+ã÷˝≤~ düs√«|ü#êsêHé |ü]ø£\Œj·÷$T ˆ
(á $<Û+ä >± #·+<äq, |ü⁄wüŒ, <Û÷ä |ü, B|ü HÓy’ <˚ ë´~ |ü+#√|ü
(n<∏ ä |ü + #√|ü # ê¬ s ’ ' dü + |ü P »´, ªªz+Á<ë+μμ Ç‹ #êsê\÷ düeT]Œ+#êø£ <ä‘êÔÁ‘˚jT· Tì eT÷\ ;»eT+Á‘·+
nc˛º‘sÔ· X¡ ‘
¯ y· Té »ù|‘Y) ªªz+ Á<ë+μμ qT 108 kÕs¡T¢ »|æ+#ê*)
|ü+#√|ü#ês¡ |üPC≤ : (‘·<qä +‘·s+¡ ø£e#êìï á$<Û+ä >± |ü]+ƒ #ê*)
z+ \+ |üè~∏M ‘·‘êÔ«‘·àH˚ l <ä‘êÔÁ‘˚j÷· j·T qeT'
>∑+<Û+ä |ü]ø£\Œj·÷$Tˆ ø£e#·eTT:
z+ Vü≤+ Äø±X¯ ‘·‘êÔ«‘·àH˚ l <ä‘êÔÁ‘˚j÷· j·T qeT' z+ <ä‘êÔÁ‘˚jT· ' •s¡' bÕ‘·T düV≤ü ÁkÕuÒw® ßü dü+dæ‘
ú '· ˆ
|ü⁄wüŒ+ |ü]ø£\Œj·÷$T ˆ bòÕ\+ bÕ‘ê«q dü÷j˚Tj·TX¯Ã+Á<ä eT+&É\eT<Û´ä >∑'ˆˆ 1
z+ j·T+ yêj·TT‘·‘êÔ«‘·àH˚ l <ä‘êÔÁ‘˚j÷· j·T qeT'
<Û÷ä |ü+ |ü]ø£\Œj·÷$T ˆ ≈£Ls¡Ã+ eTH√eTj·T' bÕ‘·T Vü≤+ ø£+å ~«<ä\|ü<àä uÛ÷Ñ ' ˆ
z+ s¡+ n–ï ‘·‘êÔ«‘·àH˚ l <ä‘êÔÁ‘˚j÷· j·T qeT' ø√´‹s¡÷b˛ øÏD
å b° Õ‘·T, bÕ‘·T X¯u≤›‘à· ø£' ÁX¯ór ˆˆ 2
B|ü+ |ü]ø£\Œj·÷$T ˆ
29 30

Hêdæø±+ bÕ‘·T >∑+<Ûë‘êà eTTK+ bÕ‘·T s¡kÕ‘·àø£' ˆ eVæ≤ï ‘·‘«Ô· eTjÓ÷ jÓ÷^ s¡ø‘ å£ êqàDÏ |üPs¡ø+£ ˆ
õVü‰«+ y˚<ë‘·àø£+' bÕ‘·T <ä+‘√c˜ bÕ‘·T <Ûë]àø£' ˆˆ 3 ø£{+Ï ø£{dÏ úü ÁãVü‰à+&É yêdüT<˚yê‘·àø√-e‘·T ˆˆ 9

ø£b˛˝≤ eÁ‹ uÛ÷Ñ ' bÕ‘·T, bÕ‘·«X‚w+ü eTe÷‘·à$‘Y ˆ ãø±sê~ \ø±sê+‘· wü≥ŒÁ‘ê+ãT» uÀ<Ûøä '£ ˆ
dü«sê‘êà c˛&ÉXÊsêã® dæ‘ú '· kÕ«‘êà-e ‘ê<é >∑\yéT ˆˆ 4 »\‘·‘«Ô· eTjÓ÷ jÓ÷^ kÕ«~ÛcÕ˜q+ eTe÷e‘·T ˆˆ 10

düÿ+<ÛÍ #·+Á<ëqT»' bÕ‘·T, uÛTÑ CÖbÕ‘·T ø£è‘ê~ uÛ÷Ñ ' ˆ dæ<ë∆dqü düe÷d”q }s¡÷dæ<X∆˚ «¯ s√-e‘·T ˆ
»Á‘·TD° X¯Á‘·Tõ‘Y bÕ‘·T bÕ‘·T eø£'å dü\ú + Vü≤]' ˆˆ 5 yê~kÕ+‘· #·‘T· wüŒÁ‘· düs√s¡TVü≤ ìuÀ<Ûøä '£ ˆˆ 11

ø±~sƒê+‘· <ë«<äXÊs¡ |ü<àä >√ eTs¡T<ë‘·àø£' ˆ eT÷˝≤<Ûës¡+ eTV”≤s¡÷b˛ s¡ø‘ å£ ê<é Ms¡´ìÁ>∑V≤” ˆ
jÓ÷^X¯«sπ X¯«s¡' bÕ‘·T Vü≤è<äjT· + Vü≤è<äjT· + dæ‘
ú '· ˆˆ 6 |üèwü̃+#· düs«¡ ‘·' bÕ‘·T C≤qTq´düÔ ø£sê+ãT»' ˆˆ 12

bÕπsÙ« Vü≤]' bÕs¡à« eØÔ bÕ‘·T bÕs¡à« dæ‘ ú '· düàè‘·' ˆ »+ù|òTbÕ‘·«e <Û÷ä ‘˚+Á<ä' bÕ‘·«+Á|òT” rs¡bú Õeq' ˆ
Vü≤sƒj
¡ ÷Ó >±~ jÓ÷>∑»'„ ≈£îø°+å bÕ‘·T ø£èbÕì~Û' ˆˆ 7 düsê«+>∑+ bÕ‘·T düsê«‘êà s√e÷D´e‘·T øπ X¯e' ˆˆ 13

&Éø±sê~ |òøü ±s¡+‘· <äXÊs¡ düsd¡ ” s¡TùV≤ ˆ #·sà¡ #·sêà+ãs¡' bÕ‘·T, s¡ø+Ô£ uÛøÑ ÔÏ Á|æj÷Ó -e‘·T ˆ
Hê_Ûd˝úü Ò es¡eÔ ÷H√ Hê_Û+ eVü‰ï´‘·àø√-e‘·T ˆˆ 8 e÷+dü+ e÷+düøs£ '¡ bÕ‘·T, eTC≤®+ eTC≤®‘à· ø√-e‘·Tˆˆ14
31 32
nd”ìú dæsú B¡ 'Û bÕj·÷H˚à<Ûë+ y˚<ëÛ ' Á|übÕ\j˚T‘Y ˆ }s¡«∆ + bÕ‘·T eTVü‰dæ<'∆ä bÕ‘·« <Ûkä ÕÔ»{ ® ≤<Ûsä '¡ ˆ
X¯óÁø£+ düTKø£s'¡ bÕ‘·T, ∫‘·+Ô bÕ‘·T <äè&ÛÜø£è‹' ˆˆ 15 s¡ø±å V”≤q+‘·T j·T‘Y kÕúq+ s¡ø‘ å£ ê«~ eTT˙X¯«s¡' ˆˆ 22
(e÷˝≤eT+Á‘· »|ü' ˆ Vü≤è<äj÷· ~ Hê´dü')
eTH√ãT~∆ eTVü≤+ø±s¡+ Vü≤èw”øπ XÊ‘·àø√-e‘·T ˆ
ø£sH¡ ê´dü+:
ø£sπ à+Á~j·÷DÏ bÕr«X¯' bÕ‘·T C≤„H+˚ Á~j·÷D´»' ˆˆ 16
z+ Á<ë+ n+>∑TcÕ˜u≤Û ´+qeT'
ã+<Û÷ä Hé ã+<Û÷ä ‘·eÔ T' bÕj·÷#·ÃÁ¤ ‘·TuÛ´Ñ ' bÕ‘·T X¯Á‘·Tõ‘Y ˆ z+ ÁB+ ‘·s˙®¡ uÛ≤´+ qeT'
>∑èVü‰sêeT<Ûqä øπ Áå ‘· |ü⁄Á‘êBHé X¯+ø£s√-e‘·T ˆˆ 17 z+ Á<ä÷+ eT<Û´ä e÷uÛ≤´+ qeT'
z+ Á<Ó+’ nHê$Tø±uÛ≤´+ qeT'
uÛ≤sê´+ Á|üøè£ ‹$‘Y bÕ‘·T, |üXÊ«BHé bÕ‘·T XÊsYvuZ èÑÛ ‘Y ˆ
z+ Á<Í+ ø£ìwæø˜ ±uÛ≤´+ qeT'
ÁbÕD≤Hé bÕ‘·T Á|ü<ëÛ qCÀ„, uÛøÑ ±å ´BHé bÕ‘·T uÛ≤düÿs¡' ˆˆ 18
z+ Á<ä' ø£s‘¡ \· ø£s¡ |üècÕ˜u≤Û ´+ qeT'
düTK+ #·+Á<ë‘·àø£' bÕ‘·T, <ÛTä 'U≤‘Y bÕ‘·T |ü⁄sê+‘·ø'£ ˆ Vü≤è<äj÷· ~Hê´dü+'
|üXS¯ Hé |üXó¯ |ü‹' bÕ‘·T, uÛ÷Ñ ‹+ uÛ÷Ñ ‘˚X«¯ s√ eTeT ˆˆ 19 z+ Á<ë+ Vü≤<äj÷· j·T qeT'
z+ ÁB+ •s¡ùd kÕ«Vü‰
ÁbÕ#ê´+ $wüV≤ü s¡' bÕ‘·T, bÕ‘ê«π>ïj·÷´+ eTU≤‘·àø£' ˆ
z+ Á<ä÷+ •U≤jÓTÆ ewü{Ÿ
j·÷e÷´+ <Ûsä êà‘·àø£' bÕ‘·T, HÓs’ è¡ ‘ê´+ düs«¡ yÓ]’ Vü≤è‘Y ˆˆ 20
z+ Á<Ó+’ ø£e#êj·T VüQ+
esêVü≤' bÕ‘·T yês¡TD≤´+, yêj·Tyê´+ ÁbÕD<√-e‘·T ˆ z+ Á<Í+ H˚Á‘·Á‘·j÷· j·T yÍwü{Ÿ
øöuÒsê´+ <Ûqä <ä' bÕ‘·T, bÕ‘Ó«’ XÊHê´+ eTVü‰>∑Ts¡T' ˆˆ 21 z+ Á<ä' nÁkÕÔjT· |ò{ ü Ÿ
33 34

á $<Û+ä >± ø£e#ê+‘·+˝À ≈£L&Ü Ç+‘·≈î£ eTT+<äT l <ä‘êÔÁ‘˚jT· Tì <Ûë´qeTT

#˚dæq≥T¢>±H˚ e÷˝≤eT+Á‘·»|ü+ ø£s¡Hê´dü Vü≤è<äj·÷~
á $<Ûeä TT>± nqTe~+#·ã&çq~. XÀ¢øe£ TT\ dü+K´ dü]
n+>∑Hê´kÕ\T #˚dTü ø√yê*.
#·÷düTø=qe˝…qT.
@‘·Hà˚ eÁ»ø£e#·+ j·T' |üsπ ‘
ƒ Y X¯èDTj·÷<ä|æ ˆ
eÁ»ø±j·T •Ãs¡+JM <ä‘êÔÁ‘˚j÷Ó -Vü≤ eTÁãTeyéT ˆˆ
1. dü+kÕs¡eTqT eTVü‰eèø£eå TTq≈£î eT÷\yÓTqÆ {Ϻ yê&ÉTq÷,
dü∫Ã<ëq+<ä dü«s¡÷|ü⁄&ÉTq÷, jÓ÷^X¯«s¡T\≈£î Äq+<ä
Á|ü < ë‘· j · T THÓ ’ q #· + Á<ä T &É T q÷, |ü s ¡ e ÷‘· à
‘ê´^ uÛÀ^ eTVü‰jÓ÷^ düTK<äT'K $e]®‘'· ˆ
düs«¡ Á‘· dæ<∆ä dü+ø£˝ÀŒ JeqTàø√Ô-<ä´es¡‘
dü « dü « s¡ ÷ |ü ⁄ &É T q÷ nsTTq <ä ‘ êÔ Á ‘˚ j · T TìøÏ
Ô ˚ ˆˆ 23`24
qeTkÕÿs¡eTT.
Ç‘·T´ø±Ô«+‘·s<∆¡ ˚Û jÓ÷^ <ä‘êÔÁ‘˚j÷Ó ~>∑+ãs¡' ˆ 2. jÓ÷– dü«s¡÷|ü+˝À ˇø£kÕ], uÛÀ– e˝… ˇø£kÕ],
<ä˝≤<äH√-|æ ‘·»b® ÕÔ« JeqTàø£'Ô dü es¡‘Ô ˚ ˆˆ 25 ~>∑+ã]>± ˇø£|ü &ÉT, |æXÊ#·+ s¡÷|ü+˝À Ç+ø=ø£|ü &ÉT,
n≥÷ Ç≥÷ ‹s¡T>∑T‘·T+&˚ Ä<ä‘êÔÁ‘˚jT· eTVü‰eTTì
_Û˝À¢ <ä÷s¡ÁX¯yêHêeT ‘·<ë˙+ ÁX¯ó‘·yêì<äyTé ˆ uÛÀ–øÏ uÛÀ>∑eTT\÷, jÓ÷–>± yÓ÷ø£eå TT Á|ükÕ~+#·T≥˝À
düøè£ Á#·Ãe¤ D e÷Á‘˚D eÁC≤+>√-uÛeÑ <ä|´ü k ˆˆ 26 düs«¡ düeTs¡T&ú TÉ nsTTq Ä leTHêïsêj·TDT&˚.
Ç‘˚´‘·<é eÁ»ø£e#·+ <ä‘êÔÁ‘˚jT· dü´ jÓ÷–q' ˆ 3. á <ä‘êÔÁ‘˚jT· T&ÉT Á|ü‹~qeT÷ Á|ü‘÷· ´wüyfi˚ ¯ ø±o˝Àì
ÁX¯ó‘ê«X‚w+ü X¯+uÛTÑ eTT U≤‘Y |ü⁄qs¡ kÕ«Vü≤ Vü≤s¡«r ˆˆ 27 >∑+>±q~˝À kÕïqe÷#·]+#·TqT. |æ<|ä ü ø=˝≤Ω|ü⁄s¡+˝À

35 36
 eTVü‰\øÏàå Ä\j·T+˝À <˚M»|ü+ #˚kÕÔ&TÉ . ‘·sT¡ yê‘· 6. Äj·Tq qe⁄«\ ø±+‹ bı>∑eT+#·T _+<äT\qT $T+∫
eTVüQØ|ü⁄s¡+ (H˚{Ï e÷VüQsY >∑&Ûé) ˝À _Ûøå±≥q+ yÓTs¡dTü +Ô ≥T+~. ø£+sƒ+¡ jÓTTø£ÿ n+<ä+ X¯+U≤ìï dæ–˝Z Ò
#˚kÕÔ&TÉ . Ä ‘·sT¡ yê‘· düV‰ü ´Á~ |üs«¡ ‘·eTT\˝Àì ˇø£ ˝≤ #˚dTü +Ô ~. yÓqTï (eT÷|ü⁄s¡+) e÷+dü+‘√ ì+&ç |ü⁄wæ>º ±
>∑TVü≤˝À ~>∑+ãs¡T&Ó’ X¯jT· ìkÕÔ&TÉ . ñ+≥T+~. Äj·Tq u≤VüQe⁄\T Bs¡È+>± ñ+{≤sTT.
(ø±o˝Àì eTDÏø£]íø± |òü÷{Ÿ e<ä› ø£ì|æ+#˚ <ä‘·Ô Äj·Tq ns¡#‘ ˚ T· \T ˝Ò‘· ∫>∑Tsê≈£î\ ø£+fÒ ø√eT\+>±
bÕ<äTø£\T ø=*∫q yê]øÏ $X‚wyü TÓ qÆ |ü⁄D´+ \_ÛdTü +Ô ~). ñ+{≤sTT.
4. l <ä‘T· ìÔ X¯Øs¡+ Ç+Á<ä˙\eT[ ø±+‹‘√ Á|üø±•dü÷Ô 7. <ä‘êÔÁ‘˚jT· Tì #Ûê‹ $XÊ\eTT>± ã*wü+º >± ñ+≥T+~.
uÛ Ñ d ü à + |ü ⁄ \TeTTø√ã&ç ñ+≥T+~. n+<ä T #˚ ‘ · Äj·Tq q&ÉTeTT \*‘·+>±, $XÊ\+>± ñ+≥T+~.
#·+Á<äø±+‘· eTDÏ˝≤ ‘Ó\>¢ ± ≈£L&Ü yÓTs¡TdüT+Ô ≥T+~. |æsT¡ <äT\T ≈£L&Ü $XÊ\+>± ñ+{≤sTT.
>±*øÏ }π> »≥\T ‘·\ô|’ ms¡T|ü⁄ q\T|üP ø£*dæq 8. Äj·Tq ‘=&É\T ns¡{Ï dü+Ô uÛeÑ TT\e˝… ñ+&ÉT≥jÓT>±ø£
yÓ&’ ÷ÉÛ s¡´eTT\ e˝… Á|üø±•dü÷Ô ñ+{≤sTT. yÓ÷ø±fi¯fl es¡≈î£ $dü]Ô +∫ ñ+{≤sTT. yÓ÷ø±fi¯Sfl |æøÿ£ \÷
5. <ä ‘ êÔ Á ‘˚ j · T Tì ‘Ó \ ¢ ì qj· T qeTT\T yê‘· ‡ \´ e÷+dü+‘√ ì+&ç <äè&Û+É >± ñ+{≤sTT. ô|’bÕ<äeTT\T
k˛Œ¤sø¡ e£ TT\T. Äj·Tqø£ ø£qTbÕ|ü\T #·øÿ£ ì ˙\es¡+í ˝À ‘êuÒ\T jÓTTø£ÿ M|ü⁄ e˝… ñ+≥T+~. N\eT+&É\T
ñ+{≤sTT. Äj· T q yÓ ÷ eTT #· + Á<ä _ +ãeTTqT >∑÷&ÛeÉ TT>± ñ+{≤sTT.
uÀ*j·TT+≥T+~. ø£qTu§eTà\es¡≈î£ bÕøÏq Äj·Tq 9. <ä‘êÔÁ‘˚j·TTì n]ø±fi¯ófl ns¡TD|ü<äàeTT\ e˝…
>∑&+¶É ˙* es¡+í ˝À ñ+≥T+~. ms¡T|ü⁄s¡+>∑T˝À n‹ø√eT˝+>± ñ+{≤sTT. X¯Øs¡+ô|’
37 38

dü<ë eTè>∑#s· à¡ + e\Te e˝… <Û]ä düT+Ô {≤&ÉT. ‘·q uÛ≈Ñ î£ \Ô T ˇπøkÕ] $$<Ûsä ÷¡ |üeTT\˝À <äsÙ¡ qMTj·T>∑\ düeTs¡T&ú TÉ .
m|ü &ÉT mø£ÿ&É eTqdü÷Œ¤]>Ô ± düà]ôdÔ Äj·Tq ‘·q düs«¡ >±$T‘·«+ (mø£ÿ&çøÏ ø±yê\+fÒ nø£ÿ&É≈î£ ø£D
å +˝À
jÓ ÷ >∑ e TVæ ≤ eT #˚ ‘ · n|ü &˚ nø£ ÿ &É Á|ü ‘ · ´ ø£ å yÓfi¯fl>∑\ X¯øÏÔ) >∑\yê&ÉT. düs¡«ø±eT<äT&ÉT (n+<ä]
eTe⁄‘·T+{≤&ÉT. ø√]ø£\T rs¡Ã>∑\ düeTs¡Tú&ÉT. Ä kÕ«$T düs¡«<ë‘·
10. Äj·Tq m\¢|ü &É÷ C≤„H√|ü<X˚ ¯ ìs¡‘T· &Ó’ j·TT+{≤&ÉT. (n+<ä]ø° n˙ï Çe«>∑\ düeTs¡T&ú TÉ ).
uÛ≈Ñ î£ \Ô qT <äT'K $eTT≈£î\Ô qT #˚jT· T≥≈£î Äj·Tq ìã<ä∆ 13. <ä‘êÔÁ‘˚jT· T&ÉT ˇ+{Ïì+&Ü uÛdÑ àü + <Û]ä +∫j·TT+{≤&ÉT.
BøÏ‘ å T· \T. Äj·Tq ‘·s#¡ T· >± dæ<ë∆dqü +˝À ì{≤s¡T>± Äj·Tq <äs¡Ùq+ #˚‘·H˚ ø±<äT, düà]+#·T≥ #˚‘·H˚
≈£Ls¡TÃì ñ+{≤&ÉT. Äj·Tq Á|üdqü ï eTTK+‘√ m|ü &É÷ (eTqkÕsê) bÕ|üeTT\˙ï ìs¡÷à*+|ü ã&É‘êsTT.
∫s¡Tqe⁄« ∫+~düT+Ô ≥T+~. uÛÀ>∑eT÷ yÓ÷ø£eå T÷ s¬ +{Ï˙ Á|ükÕ~+#·>\∑ düeTs¡T&ú TÉ .
11. <ä‘êÔÁ‘˚jT· kÕ«$T ‘·q m&ÉeT #˚‹‘√ es¡<ä (s¡ø+åÏ #Ó) Äj·Tq |ü]|üPs¡íyÓTÆq JeqTà≈£îÔ&ÉT nq&É+˝À @
eTTÁ<ä‘√qT, ≈£î&ç #˚‹‘√ nuÛÑj·T eTTÁ<ä‘√q÷ e÷Á‘·+ dü+<˚V≤ü +˝Ò<Tä . (J$+∫j·TT+&É>±H˚ uÛeÑ ã+<Ûä
ø£ì|ækÕÔsT¡ . ˇø±H=ø£|ü &ÉT u≤\Tì>±H√, |æ∫à yê]‘√H√ $eTT≈£î&Ô ’Ó ^‘·˝À |üse¡ ÷‘·à #Ó|Œæ q≥T¢ Áu≤Vü≤àDTì,
˝Òø£ |æXÊ#·eTT\‘√H√ yê] e˝…H˚ yê] q&ÉTeTH˚ ñ+&ç #Û·+&Ü\Tì, >√e⁄˙ X¯óqø±˙ï ˇπø Ä‘·à uÛ≤e+‘√
eTq≈£î ø£ì|ækÕÔsT¡ . #·÷&É>\∑ sê>∑<«˚ wü s¡V≤æ ‘·TDÏí JeqTà≈£î&Ô TÉ , ne<Û÷ä ‘·
nì n+{≤s¡T.)
12. Äj·Tq ‘ê´–, uÛÀ–, jÓ÷–, e÷j·÷$eTT≈£îÔ&ÉT,
ì‘ê´q+<ä dü«s¡÷|ü⁄&ÉT, |ü]|üPs¡íC≤„ì>± ñ+{≤&ÉT.
39 40
14. ªªmes¡T á $<Ûeä TT>± nqq´ uÛ≤e+‘√ düsÁ¡ ‘ê qH˚ï ø£e#·eTT
<ä]Ùdü÷,Ô qH˚ï<Ûë´ìdü÷,Ô á eÁ»ø£e#êìï |ü]kƒ ÕÔs√ 1. l <ä‘êÔÁ‘˚jT· kÕ«$T ‘·qT düV≤ü ÁkÕs¡øe£ T\+˝À ñ+&ç
yês¡T JeqTà≈£î˝Ô ’… dü<ëHê‘√H˚ dü+#·]kÕÔsT¡ μμ nì l Hê •s¡dTü ‡qT s¡ø+åÏ #·T >±ø£! nqdü÷j·÷ <˚$|ü⁄Á‘·T&Óq’
<ä‘êÔÁ‘˚jT· eTVü‰eTTì, <ä˝≤<äqeTTì‘√ ‘Ó*bÕs¡T. Ä <ä‘êÔÁ‘˚j·T uÛÑ>∑yêqT&ÉT #·+Á<äeT+&É\+ eT<Ûä´
15. ~>∑+ãs¡T&ÉT, uÛÑdüàdüT>∑+<ÛäeTTqT <ë*Ãq yê&ÉT, Á|ü<X˚ e¯ TTq j·TT+&ç Hê bòÕ\ uÛ≤>∑eTTqT ø±bÕ&ÉT>±ø£!
#·Áø±j·TT<Ûeä TT Á‹X¯S\eTT, &ÉeTs¡Tø£+, >∑<ä yÓTT<ä˝q’… 2. ªªVü≤+μμ, ªªø£+å μμ nH˚ ;C≤ø£så ¡ s¡÷|üeTTq qTqï s¬ +&ÉT
Äj·TT<ÛäeTT\qT es¡Tdü>± ‘·q Hê\T>∑T #˚‘·T\˝À <äfie¯ TT\Tqï |ü<àä eTTqqT+&ÉT (ÄC≤„ #·Áø£eTTq dæ‘ ú T· &Ó’
<Û]ä +∫q yê&ÉT, |ü<ëàdüqeTTq ≈£Ls¡TÃì j·TT+&ÉTyê&ÉT, j· T Tqï) eTH√eTj· T T&É T nsTTq <ä ‘ êÔ Á ‘˚ j · T
jÓ÷^X¯«s¡T&ÉT, eTT˙+Á<äT\#˚ |üPõ+|üã&ÉT yê&ÉT uÛ>Ñ y∑ êqT&ÉT ≈£LsêÃìï (eTT≈£îÿ eT]j·TT ø£qTu§eT\
nsTTq l <ä‘êÔÁ‘˚jT· kÕ«$T ì‘·´eT÷ HêeT»|ü+˝À eT<Û´ä Á|ü<X˚ +¯ ) s¡ø+åÏ #·T>±ø£! CÀ´‹s¡÷|ü⁄&Ój
’ T· Tqï Ä
ìeT>∑ïyÓTÆ j·TT+{≤&ÉT. á$<Ûeä TT>± <Ûë´qeTT nsTTq <ä‘Ô· uÛ>Ñ y∑ êqT&ÉT Hêø£qTï\qT, X¯u≤›‘à· ≈£î&Óq’ <ä‘T· &Ô TÉ
‘·sT¡ yê‘· 108 kÕs¡T¢ ªªz+Á<ë+μμ nqT ;C≤ø£så e¡ TT\qT Hêø£sí¡ <ä«j·TeTTqT s¡ø+åÏ #·T>±ø£!
»|æ + #· e ˝… q T. ‘· s ¡ T yê‘· |ü + #√|ü #ês¡ | ü P »
3. HêjÓTTø£ÿ Hêdæøq£ T >∑+<Ûdä «ü s¡÷|ü⁄&Óq’ <ä‘êÔÁ‘˚jT· T&ÉT
>±$+|üe˝…qT.
ø±bÕ&ÉT>±ø£! eTTìes¡T´&Ó’q ÄkÕ«$T Hê õVü≤«qT
|ü+#√|ü #ês¡|Pü » : (Hê\Tø£qT) s¡ddü «ü s¡÷|ü⁄&Ó’ s¡ø+åÏ #·T>±ø£! Äj·Tq <Ûsä à¡
z+ \+ |üè~∏«....... nì yÓTT<ä\Tô|{Ϻ Ç≥T¢ eTVü≤Hê´düeTT dü«s¡÷|ü⁄&Ó’ HêjÓTTø£ÿ <ä+‘·eTT\qT, ô|<äe⁄\qT
nsTTq |æ<|ä ü ø£e#·eTTqT |ü]+ƒ #·e˝…qT. s¡ø+åÏ #·T>±ø£ !
41 42

4. nÁ‹eTVü‰eTTì düT|ü⁄Á‘·T&Óq’ <ä‘>Ô· T∑ s¡Te⁄ Hê #ÓøÿÏ fi¯flqT 7. düàs¡èÔ >±$T>±, bÕs¡Ù«e]Ô>± ñ+&˚ uÛ>Ñ e∑ ‘·‡«s¡÷|ü⁄&Óq’
s¡øÏå+#·T>±ø£! Ä <ä‘·ÔkÕ«$T Hê Ä‘·às¡÷|ü⁄&Ó’ Hê <ä‘êÔÁ‘˚jT· T&ÉTHê bÕs¡Ù« uÛ≤>∑eTTqT dü+s¡ø+åÏ #·T >±ø£!
X¯Øsêqï+‘·{Ï˙ ø±bÕ&ÉT>±ø£! $X¯ó<ä∆ #·Áø£dæú‘·T&Ó’ Vü ≤ sƒ ¡ j Ó ÷ >∑ + yÓ T T<ä ˝ … ’ q nìï jÓ ÷ >∑ $ <ä ´ \q÷
|ü<Vä ‰ü s¡T <äfie¯ TT\ |ü<àä eTTq ñ+&ÉT dü«s¡d«ü s¡÷|ü⁄&Óq’ Á>∑V≤æ +∫q <äj÷· X¯óe⁄ nsTTq l<ä‘êÔÁ‘˚jT· T&ÉT Hê
<ä‘êÔÁ‘˚jT· kÕ«$T ìC≤‘·à dü«s¡÷|ü⁄&Ó’ Hê ø£+sƒ¡ d”eTqT ñ<äse¡ TTqT ø±bÕ&ÉT >±ø£!
s¡øÏå+#·T>±ø£!
8. l<ä‘êÔÁ‘˚jT· T&ÉT ª&Éμ ø±s¡eTTqT+&ç ª|òμü ø±s¡+
5. #·+Á<äTì ‘·eTTà&Ó’q <ä‘êÔÁ‘˚j·TT&ÉT Hê ¬s+&ÉT
uÛTÑ »eTT\qT ø±bÕ&ÉT>±ø£! dü‘´· j·TT>∑+ ÁbÕs¡+uÛ+Ñ ˝À
»ìà+∫q <ä‘·ÔuÛÑ>∑yêqT&ÉT Hê uÛÑT»<ä«j·Tj·TTqT 9. es¡≈L£ >∑\ |ü~<äfie¯ TT\Tqï |ü<àä dæ‘ ú T· &ÉTq÷ n–ï
s¡ø+åÏ #·T>±ø£! X¯Á‘·Te⁄\qT z&ç+#·T <ä‘êÔÁ‘˚jT· T&ÉT Hê ‘·‘«Ô· eTT ø£\yê&ÉTq÷ Hê_ÛjT· +<äT+&ÉT eTDÏ|Pü s¡ø£
»Á‘·Te⁄\qT (uÛTÑ »eTT yÓT&É eT<Û´ä e⁄qï meTTø£\qT) #·Áø£+˝À dæ‘
ú T· &Ó’ n–ïdü«s¡÷|ü⁄&Óq’ jÓ÷– <ä‘êÔÁ‘˚jT· T&ÉT
dü+s¡øÏå+#·T>±ø£ lVü≤] ne‘ês¡yÓTÆq <ä‘·TÔ&ÉT Hê eTD°|Pü s¡#Á· ø£ düV≤æ ‘·+>± Hê Hê_Ûì s¡ø+åÏ #·T>±ø£! ‘·q
eø£då \úü eTTqT s¡ø+åÏ #·T>±ø£! q&ÉTeTT u≤>∑+˝À ÁãVü‰à+&ÉeT+‘ê ø£*–q <ä‘T· &Ô TÉ
yêdüT<˚e dü«s¡÷|æjTÆÓ Hê q&ÉTeTTqT s¡ø+åÏ #·T >±ø£.
6. ªnHêVü≤‘·μ #·Áø£d‘ úæ T· &Ó’ ªø£μ ø±s¡+ qT+&ç ªsƒμ¡ ø±s¡+
es¡≈î£ >∑\|üHïÓ +&ÉT <äfie¯ TT\Tqï |ü<àä +˝À j·TTqï l 10. ªãμ ø±s¡+ qT+&ç ª\μ ø±s¡+ es¡≈î£ >∑\ Äs¡T <äfie¯ TT\
<ä‘Ô· uÛ>Ñ y∑ êqT&ÉT Hê Vü≤è<äjT· +˝À ì+&çjT· Tqï yêj·TT |ü<àä eTTq Ä <ä‘êÔÁ‘˚jT· T&ÉT »\‘·‘«· s¡÷|ü⁄&ÉT. n{Ϻ
s¡÷|ü⁄&Ó’ Hê Vü≤è<äj÷· ìï s¡ø+åÏ #·T>±ø£! Ä uÛ>Ñ y∑ êqTì Hê kÕ«~ÛcÕ˜q #·Áø±ìï s¡ø+åÏ #·T >±ø£.
43 44
11. dæ<X∆˚ «¯ s¡T&Óq’ Ä <ä‘êÔÁ‘˚jT· T&ÉT dæ<ë∆dqü + 14. l <ä‘êÔÁ‘˚jT· kÕ«$T eTè>∑#s· à¡ <Ûë]jÓTÆ Hê #·sà¡ eTTqT
12. y˚düTø=ì ≈£Ls¡TÃqï yê&Ó’ Hê ¬s+&ÉT ‘=&É\qT dü+s¡ø+åÏ #·T>±ø£! uÛøÑ Ô£ e‘·‡\T&Óq’ <ä‘T· &Ô TÉ Hê <˚V≤ü +˝Àì
s¡ø+åÏ #·T>±ø£! ªeμ ø±s¡eTT qT+&ç ªdüμ ø±s¡eTT es¡≈î£ s¡øeÔ£ TTqT s¡ø+åÏ #·T >±ø£! e÷+düeTTqT ô|+bı+~+|ü
>∑\ Hê\T>∑T <äfi¯eTT\ |ü<äàeTT˝À eTV”≤s¡÷|ü⁄&ÉT #˚jT· >∑\ <ä‘kÔ· Õ«$T Hê e÷+düeTTqT eè~∆ #˚jT· T>±ø£!
nK+&É ìwü ˜ > ∑ \ ÁãVü ≤ à#ê] nsTTq <ä ‘ · T Ô ì eTC≤® dü«s¡÷|ü⁄&É>T∑ ÄeTTìes¡T´&ÉT HêjÓTTø£ÿ eTC≤®
HêeT÷˝≤<Ûës¡ #·Áø±ìï ø±bÕ&ÉT>±ø£! <Ûë‘·Te⁄q≈£î s¡øj å£ T· >∑T>±ø£!
yÓ÷ø±fi¯fl MT<ä≈£î Vü≤düÔø£eT\eTT\qT ñ+#·Tø=ì 15. l<ä‘êÔÁ‘˚jT· kÕ«$T dæsú ¡ ãT~∆ >∑\yê&Ó’ HêmeTTø£\qT,
≈£Ls¡TÃqï <ä‘êÔÁ‘˚jT· T&ÉT Hê M|ü⁄qT nìï yÓ|’ ⁄ü \qT+&ç ÁãVü≤àdü«s¡÷|ü⁄&Ó’ Hêy˚T<ÛädüT‡qT, dü+s¡øÏå+#·T>±ø£!
dü+s¡øÏå+#·T>±ø£! <ä‘uÔ· >ÑÛ y∑ êqT&ÉT düTKÁ|ü<ë‘·jTÆÓ Hê X¯óÁø±ìï (‘˚»düT‡
nì uÛ≤e+), <äè&ÛÉ eÁ»ø±j·TT&ÉT <ä‘·ÔÁ|üuÛÑTe⁄ Hê
13. ne<Û÷ä ‘·\˝À düs√«qï‘·T&Óq’ <ä‘êÔÁ‘˚jT· T&ÉT HêjÓTTø£ÿ ∫‘·eÔ TTqT s¡ø+åÏ #·T >±ø£!
s¬ +&ÉT ª|æøÿ£ \μqT s¡ø+åÏ #·T >±ø£! rs¡ú bÕeqT&Ó’ rs¡ú
eTT\qìï+{Ï˙ |ü⁄˙‘·eTT #˚j·TT Ä eTTìÁX‚wüߘ&ÉT 16. Vü ≤ èw” ø £ e TT\≈£ î (Ç+Á~j· T eTT\≈£ î ) Á|ü u Û Ñ T yÓ ’ q
HêbÕ<äeTT\≈£î ø±bÕ&ÉT>±ø£! düsê«‘·à≈£î&Óq’ <ä‘>Ô· T∑ s¡T <ä‘êÔÁ‘˚jT· kÕ«$T HêeTqdüT‡qT, ãT~∆˙, nVü≤+ø±sê˙ï
eT÷]Ô Hê düsê«+>∑eTT\qT s¡ø+åÏ #·T>±ø£! $∫Á‘·yTÓ qÆ s¡ ø Ï å + #· T >±ø£ ! áX¯ « s¡ T &Ó ’ q Ä kÕ«$T Hê
øπ X¯eTT\T>∑\ Ä øπ X¯e⁄&ÉT Hês√eTeTT\qT ø±bÕ&ÉT>±ø£! ø£sπ à+Á~j·TeTT\qT ø±bÕ&ÉT >±ø£! l <ä‘êÔÁ‘˚jT· T&ÉT
Ä»qà uÛ Ñ > ∑ y êqT&Ó ’ HêC≤„ H ˚ + Á~j· T T\qT
dü+s¡øÏå+#·T>±ø£!
45 46

17. ã+<ÛTä »qT\˝À düs«¡ ÁX‚wßü &˜ q’Ó <ä‘Ô· kÕ«$T HêjÓTTø£ÿ ne‘ês¡yTÓ qÆ <ä‘T· &Ô TÉ Hê |üXó¯ e⁄\qT, uÛ÷Ñ ‘·Hê<ÛTä &Óq’
ã+<Û ä T ø√{Ï ì s¡ ø Ï å + #· T >±ø£ ! X¯ Á ‘· T $CÒ ‘ · j Ó Æ T q ÄkÕ«$T Hê ◊X¯«s¡´eTT\qT, jÓ÷>∑ dæ<äT∆\qT
<ä‘êÔÁ‘˚jT· T&ÉT qqTï Hê X¯Á‘·Te⁄\ qT+&ç ø±bÕ&ÉT >±ø£! dü+s¡ø+åÏ #·T >±ø£!
X¯+ø£s¡ uÛÑ>∑yêqTì ne‘ês¡yÓTÆq <ä‘·Ô Á|üuÛÑTe⁄ Hê
>∑èVü≤eTTqT, øπ Áå ‘·eTT\qT, ‘√≥\qT, <Ûqä dü+|ü‹˙Ô , 20. $cÕìï Vü≤]+|ü#˚dæ $cÕìï ùd$+∫q •es¡÷|æ
|ü⁄Á‘ê<äT\qT dü+s¡ø+åÏ #·T>±ø£! <ä‘êÔÁ‘˚jT· T&ÉT ‘·÷s¡TŒ ~≈£îÿqq÷, Ä j·T»„d«ü s¡÷|ü⁄&ÉT
Äπ>ïj·T~≈£îÿqq÷ qqTïs¡ø+åÏ #·T >±ø£! <Ûsä êà‘·Tà&Óq’
18. Á|üøè£ ‹ ‘·‘«· eTTqT u≤>∑T>± HÓ]–q <ä‘êÔÁ‘˚jT· T&ÉT <ä‘·TÔ&ÉT <äøÏåD ~≈£îÿqq÷, düs¡« yÓ’]Vü≤è‘·TÔ&Ó’
HêuÛ≤s¡´qT, XÊs¡b„ ÕDÏ $wüßí <˚e⁄ì ne‘ês¡yTÓ qÆ Ä <ä‘Ô· X¯Á‘·Tìyês¡≈£î&Ó’q <ä‘·ÔkÕ«$T HÓ’s¡è‹eT÷\ j·T+<äT
uÛ>Ñ y∑ êqT&ÉT HêjÓTTø£ÿ |üXó¯ dü+|ü<qä T dü+s¡ø+åÏ #·T>±ø£! qqTï dü+s¡ø+åÏ #·T>±ø£!
Á|ü<ëÛ qyÓTqÆ ‘·‘«Ô· s¡V≤ü dü´eTT\ HÓ]–q Ä jÓ÷^X¯«s¡T&ÉT
Hê ÁbÕDeTT\qT, dü÷s¡´dü<èä X¯ó&Óq’ <ä‘Ô· uÛ>Ñ y∑ êqT&ÉT 21. esêVü≤s¡÷|ü+˝À dü+#·]+#˚ <ä‘Ô· Á|üuTÑÛ e⁄ qqTï |ü&eÉ T{Ï
Hê uÛÀ»q |ü<ës¡úeTT\qT #Ó&ÉT <äèwæº qT+∫ $wü ~≈£îÿq s¡øÏå+#·T>±ø£! Hêdæø±e÷s¡Z+ >∑T+&Ü ÁbÕD
ø£\Twæ‘e· TT\ qT+∫ ø±bÕ&ÉT >±ø£! yêj· T Te⁄qT |ü + |æ ÁbÕDeTT\ì∫à s¡ ø Ï å + #· T
<ä‘êÔÁ‘˚jT· T&ÉT yêj·TTe´ ~X¯˝À qqTï ø±bÕ&ÉT >±ø£!
19. #·+Á<ë‘·à≈£î&Óq’ <ä‘êÔÁ‘˚jT· T&ÉT HêjÓTTø£ÿ düTKeTT\qT <Ûqä <äT&ÉT ≈£îuÒsT¡ ì s¡÷|ü+˝À <ä‘êÔÁ‘˚jT· kÕ«$T ñ‘·sÔ ¡
s¡ ø Ï å + #· T >±ø£ ! Á‹|ü ⁄ sê+‘· ≈ £ î &Ó ’ q eTùV≤X¯ « s¡ T ì ~≈£îÿq qqTï s¡ø+åÏ #·T>±ø£! »>∑<Tä sZ T¡ e⁄ •e⁄ì s¡÷|ü⁄&Óq’
dü«s¡÷|ü⁄&Óq’ <ä‘eÔ· TT˙+Á<äT&ÉT Hê<äT'KeTT\ìï+{Ïì <ä‘T· &Ô TÉ áXÊq´ ~≈£îÿq qqTïø±bÕ&ÉT >±ø£!
B]Ã qqTï ø±bÕ&É T >±ø£ ! |ü X ¯ ó |ü ‹ X¯ + ø£ s ¡ T ì
47 48
22. eTVü‰ dæ<ä∆ dü«s¡÷|ü⁄&Ó’q <ä‘êÔÁ‘˚j·TT&ÉT Hê }s¡∆« Ä ‘·sT¡ yê‘·....
~≈£îÿqT, »&É\qT <ä]+#·T <ä‘·ÔjÓ÷^X¯«s¡T&ÉT 23. l <ä‘êÔÁ‘˚jT· kÕ«$T jÓTTø£ÿ á eÁ»ø£e#êìï me&ÉT
n<Û√~X¯j·T+<äTq÷ qqTï dü+s¡øÏå+#·T >±ø£! Ä~ |ü]|üPs¡í uÛøÑ ÔÏ ìwü̃\‘√ |ü]kƒ ÕÔ&√ Ä‘·&TÉ eÁ»ø±j·TT&Ó’
eTT˙+Á<äT&Óq’ l<ä‘êÔÁ‘˚jT· kÕ«$T s¡ø˝å£ ìÒ @~≈£îÿ dü+|üPs¡í Äs√>∑´+‘√ BsêÈj·TTsê›j·T+ ø£\yê&Ó’
qT+∫ nsTTHê qqTï |ü]bÕ*+∫ dü+s¡ø+åÏ #·T>±ø£! J$kÕÔ&TÉ .
e÷\ eT+Á‘·»|üeTT : 24. <ä‘êÔÁ‘˚jT· TDÏí nsTTq H˚qT dü«j·T+>± #ÓãT‘·Tqï
ø£sH¡ ê´dü+ : e÷≥*$. n+‘˚ > ±ø£ n≥T¢ # ˚ d æ q yê&É T Hê‘√
düe÷qyÓTqÆ ‘ê´–, uÛÀ– eT]j·T÷ jÓ÷– ne⁄‘ê&ÉT.
z+ Á<ë+ n+>∑TcÕ˜u≤Û ´+qeT'............
<äT'U≤r‘·T&Ée⁄‘ê&ÉT. n‘·ì dü+ø£˝≤Œ\T düs¡«<ë,
z+ Á<ë+ n+>∑TcÕ˜u≤Û ´+qeT'............
düs«¡ Á‘ê dæ~k∆ ÕÔsTT. n≥Te+{Ïyê&˚ dæ<∆ä dü+ø£\TŒ&ÉT,
Vü≤è<äjT· Hê´dü+ : Ä‘·&TÉ JeqTà≈£î&Ô TÉ , nì #ÓbÕŒ&ÉT kÕ«$T.
z+Á<ë+ Vü≤è<äj÷· j·T qeT'........... 25. á $<Û+ä >± |ü*øÏq ne<Û÷ä ‘êÁ>∑DÏ <ä‘êÔÁ‘˚jT· T&ÉT
z+Á<ë+ Vü≤è<äj÷· j·T qeT'........... n+‘·sê∆qeTj·÷´&ÉT. n+‘· <ä˝≤<äqeTVü‰eTTì ≈£L&Ü
á $<ÛäeTT>± ø£e#·eTT nsTTb˛sTTq ‘·s¡Tyê‘· á eÁ» ø£e#êìï »|æ+∫ <ä‘·Ô >∑Ts¡T<˚e⁄ì e˝…H˚
Ç+‘·≈î£ eTTqT|ü⁄ #˚dqæ ≥T¢>±H˚ e÷˝≤ eT+Á‘·»|ü+, JeqTà≈£î&Ô ’Ó Ç|üŒ{Ïø° ñHêï&ÉT.
ø£sH¡ ê´dü+, n+>∑Hê´dü+ #˚dTü ø√yê*.
49 50

26. n<˚ düeTj·T+˝À <ä÷s¡ÁX¯e⁄&ÉH,˚ ø√j·Tyê&ÉT ák˛ÔÁ‘êìï kÂK´y˚T >±ø£ uÛÑ>∑e<ëq+<äyÓTÆq |üs¡‘·‘·Ô«+ nq>±
<ä÷s¡+ qT+#˚ $Hêï&ÉT. Ä$<Û+ä >± ˇø£ÿ |üsê´j·T+ ÁãVü‰àq+<ä+ dæ~d∆ Tü +Ô ~. Ç~ y˚<,ä C≤„q $C≤„q ì~Û.
$qT≥ #˚‘H· ˚ n‹q X¯Øs¡+ ªªeÁ»ø±j·T+μμ nsTT+~. dü+^‘·XÊgeTT, n\+ø±s¡XÊgeTT, ø±e´ ìsêàD X¯øÔÏ
eTTø±ÔsTT+|ü⁄ ñ‘·ÔeT ø£$‘·«C≤„q+ ø£\T>∑T‘êsTT. ãT~∆, <Ûës¡D
ô|+bı+<äT‘êsTT.
27. á $<Û ä e TT>± <ä ‘ êÔ Á ‘˚ j · T jÓ ÷ ^X¯ « s¡ T ì
düeTdüÔ <äT'KeTT\qT á ø£e#·bÕsêj·TD Vü≤]+|ü
eÁ»ø£e#·eT+‘ê X¯+ø£s¡Tì e\q $qï bÕs¡«r<˚$
#˚dTü +Ô ~. ø±eTÁø√<Ûë~ n]wü&«É s¡eZ TT\T Áø£eTeTT>±
Äj·TqqT ‹]– Ç˝≤Á|ü•ï+∫+~. ‘·eTs¡T <äj·÷
n+‘·]+∫, u≤Vü‰´+‘·s¡ X¯Á‘·Te⁄\ |”&É düeTdæb˛‘·T+~.
düeTTÁ<äT˝…’ dü$es¡+>± Hê≈£î á <ä‘Ô· eÁ»ø£e#·eTT
ø°]Ô Á|ü‹wü\˜ T ÇqTeT&çkÕÔsTT.
>∑T]+∫ #Ó|Œæ ‹]. Ç|ü &ÉT Hê≈£î á »|ü+ #˚jT· T≥≈£î
jÓ÷>∑T´˝…es¡T? Bìì mø£ÿ&É @ $<Ûä+>± m|ü &ÉT á ø£e#·eTTqT y˚\Te÷s¡T¢ |ü]ƒ+∫q mì$T~
»|æ+#ê*? Ädüe÷#ês¡+ ‘Ó*|æ qqTï <Ûqä T´sê*ì s¡ø£eTT˝…’q eTVü‰s√>∑eTT\T q•kÕÔsTT. |ü<äeT÷&ÉT
#˚jT· +&ç nqï~. <ëìøÏ X¯+ø£sT¡ &ç˝≤ nHêï&ÉT. bÕs¡«r $<ÛäeTT˝…’q »«s¡eTT\T, ‘=+uÛ…’ Äs¡T s¡ø£eTT˝…’q
<˚$! ˙ dü+<˚V‰ü \≈£î düe÷<Ûëq+ $qTeTT. á k˛ÔÁ‘· H˚Á‘·s√>∑eTT\T, Çs¡y’Ó s¡øe£ TT˝…q’ y˚TVü≤ s√>∑eTT\T,
bÕsêj·TD #˚‘H· ˚ <äsêàs¡øú ±eT yÓ÷ø£eå TT\T dæ~k∆ ÕÔsTT. |ü<Ó›ì$T~ s¡ø£eTT\ ≈£îwüߘ s√>∑eTT\T, mì$T~
s¡<Ûä, >∑», ‘·Ts¡>∑ yêVü≤qjÓ÷>∑´‘· ø£\T>∑T‘·T+~. $<Ûeä TT˝…q’ X¯S\s√>∑eTT\T, mquÛs’… ø¡ e£ TT\ yê‘·eTT\T,
düø£˝…’X¯«s¡´eTT\T ÁbÕ|æÔkÕÔsTT. |ü⁄Á‘·, ø£fi¯Á‘·, $TÁ‘· q\uÛ’… ô|’‘´· s√>∑eTT\T, Çs¡y’Ó s¡øe£ TT\ X‚w¢ àü dü+ã+<Ûä

51 52
s√>∑eTT\T q•+∫b˛‘êsTT. ø£åj·Ts√>∑+ ìyê]+#· eTT|üŒ~ y˚\kÕs¡T¢ á ø£e#·eTT |ü]+ƒ ∫q Äø±X¯>e∑ Tq
ã&ÉT‘·T+~. #ê‘·T]∆ø£ »«sê\T, eT+Á‘·, ‘·+Á‘·, X¯øÔÏ dæ~+∆ #·TqT.
j·T+Á‘·eTT\ e\¢ e#·TÃ »«s¡eTT\T ìyê]+|ü ã&É‘êsTT.
≈£îjÓ÷>±<äT\T ø£\Œ‘·+Á‘·+ e\¢ e#˚à »«sê\T q•+∫ \ø£åkÕs¡T¢ bÕsêj·TD #˚dæqyê]øÏ düs¡« yê+#Û·\T
|”&\É T ‘=*–b˛‘êsTT. ø±s¡´eTT\T dæ~k∆ ÕÔsTT. $wüeèø£+å ÁøÏ+<ä <äøD
åÏ eTTK+>±
≈£Ls¡TÃì á eÁ»ø£e#·eTTqT ˇø£ HÓ\ bÕ≥T »|æ+∫q
Çy˚ ø±ø£ uÛ÷Ñ ‘·, Áù|‘·, sêø£då ,ü ≈£LcÕà+&É Ä~>± >∑\ yê]øÏ yê] X¯Á‘·Te⁄\T $ø£˝≤+>∑T˝…’ yê]ì |”&+ç #·sT¡ .
Á>∑V‰ü \e\¢ ø£*>π Á|üø√bÕ\T (eTq+ á ø±\+˝À |æ∫Ã
|ü⁄{Ï+º ~ nqT≈£î+≥T+{≤+), Á>∑V≤ü #ês¡+ ø=B› ÁbÕ|æ+Ô #˚ W<äT+u≤eèø£eå TT ÁøÏ+<ä (y˚T&ç#≥ Ó TºÁøÏ+<ä) »|æ+∫q
$|ü‘T· \Ô T, nH˚ø£ n+≥Ts√>±\T, $_Ûqï ø±\+˝À $_Ûqï <Ûqä <Ûëq´ düeTè~∆jT· T, _\«eèø£+å (e÷πs&ÉT #Ó≥Tº)
<˚Xd¯ Tü \Ô qT+&ç dü+Áø£$T+#˚ o‘·»«sê\T, Ä<Ûë´‹àø£ Ä~Û ÁøÏ+<ä |ü]ƒ+∫q \ø°åàÁbÕ|æÔj·TT, ‹+Á‹D°eèø£å+
<Ó$’ ø£ Ä~Û uÛÖ‹ø£ ‘ê|üeTT\T n˙ï Vü≤]+|ü ã&É‘êsTT. (∫+‘· # Ó ≥ Tº ) ÁøÏ + <ä | ü ] ƒ + ∫q ñ|ü Á <ä y ê\qT+∫
XÊ+‹j·TT \_Û+|ü#d˚ Tü +Ô ~ á eÁ»ø£e#· bÕsêj·TD+
á ø£e#·+ y˚sTT e÷s¡T¢ |ü]+ƒ ∫q qeÁ>∑V‰ü \<äTwüº #·\q+ nX¯«‘·e∆ èø£+å (sê$ #Ó≥Tº) ÁøÏ+<ä |ü]ùƒ dÔ ‘˚»düT‡, z»dü÷‡
e\¢ ø£*π> s√>∑eTT\T, <äT'KeTT\T ìdü‡+<˚Vü≤+>± ø£\T>∑T‘êsTT. ø=‘·Ô e÷$T&ç #Ó≥Tº ÁøÏ+<ä |ü]+ƒ ∫q
‘=*–b˛‘êsTT. yê]øÏ $yêVü≤+ »s¡T>∑T‘·T+~. ‘·T\dæ #Ó≥Tº ÁøÏ+<ä
Bìì |ü~y˚\ e÷s¡T¢ |ü]+ƒ ∫q ìdü‡+‘·T\T |ü⁄Á‘·ÁbÕ|æÔ |ü]+ƒ ∫q yê]øÏ C≤„qÁbÕ|æÔ ø£\T>∑T‘·T+~.
H=+<Ó<sä T¡ . Çs¡y’Ó y˚\ kÕs¡T¢ |ü]+ƒ ∫q nø±\ eTè‘·T´e⁄
‘=\–b˛e⁄qT.
53 54

>∑s“¡ >¤ T∑ &ç˝À ìwü‘

˜ √ ≈£Ls¡TÃì áø£e#êìï |ü]ùƒ dÔ |ü⁄Á‘· á $wüj·÷ìï yÓTT≥ºyÓTT<ä≥ nÁ‹ ≈£îe÷s¡T&Ó’q
dü+‘êq+ ø£\T>∑T‘·T+~. <ÛHä ês¡T\∆ T |ü⁄D´πøÁå ‘ê\˝ÀqT, <ä‘êÔÁ‘˚jT· T&ÉT <ä˝≤<äq eTTì¬ø]+–+#ê&ÉT. ‘·<Tä |ü]
|üXó¯ düeTè~∆ø√s¡T yês¡T >√XÊ\˝ÀqT ≈£Ls¡TÃì Bìì |üsy¡ T˚ X¯«s¡T&ÉT bÕs¡«r<˚$øÏ ‘Ó*bÕ&ÉT. á eÁ»ø£e#êìï
|ü]+ƒ ∫q @ ø√]¬øH’ ê ‘·‘êÿ\ dæ~∆ bı+<äT‘·T+~. |ü]ƒ+∫q yê&ÉT BsêÈj·TTwüà+‘·T&Ó’ jÓ÷– ÁX‚wüߺ&Ó’q
q<äT\˝ÀqT #ÓsT¡ e⁄\˝ÀqT u§&ÉT˝¶ À‘·T ˙{Ï˝À ì*∫ <ä‘êÔÁ‘˚jT· Tì e˝… dü+#·]düT+Ô {≤&ÉT.
dü÷s¡´ dü+<äsÙ¡ q #˚d÷ü Ô y˚sTT |üsê´j·TeTT\T |ü]+ƒ ∫q
ø£Áå ‹j·TT\T j·TT<ë›\˝ÀqT, XÊgyê<äq˝À |ü+&ç‘T· \T, á $<Ûeä TT>± s¡TÁ<äj÷· eTfi≤+‘·s‘ Z¡ +· >± eT+Á‘· XÊg
$yê<äeTT\˝À düsT¡ «\Tq÷ »sTT+#Ó<sä T¡ . s¡ ÷ |ü y Ó T Æ q Væ ≤ eTe‘· “ ¤ + &É + ˝Àì ñe÷eTùV≤X¯ « s¡
ø£+sƒ+¡ ˝À‘·T ˙fi¯fl˝À¢ ì\ã&ç sêÁ‹y˚fi¯ Bìì |ü]+ƒ ∫q dü+yê<äs÷¡ |üeTT˝À ñqï l<ä‘êÔÁ‘˚jT· eÁ» ø£e#· k˛ÔÁ‘·eTT
yê]øÏ n|ükÕàs¡+, ≈£îwüߘ e+{Ï yê´<ÛäT\T ‹s√ düs«¡ eTT dü+|üPs¡eí TT.
eTTK+|ü&‘ É êsTT. l <ä‘êÔÁ‘˚jT· |üsÁ¡ ãVü≤àDÒ qeT'
ñ|üÁ<äyê\T (uÛÑ÷ø£+|ü+ e+{Ï$), <äT]“¤ø£å+ e+{Ï l <ä‘êÔÁ‘˚jT· |üsÁ¡ ãVü‰às¡ŒD eTdüTÔ '
Ä|ü<\ä T, eTVü‰e÷] e+{Ï yê´<ÛTä \T á ø£e#·|sü q¡ƒ +
e\¢ ñ|üX¯$TkÕÔsTT. Ä $<Ûä+>± |üs¡y˚TX¯«s¡T&ÉT
bÕs¡«r<˚$øÏ uÀ~Û+#ê&ÉT. á dü+>∑‹ yê´düeTVü‰eTTì
‘·q •wüß´\¬ø]+–+#ê&ÉT.
55 56
 l <ä‘êÔÁ‘˚jT· Tì ne‘ês¡+ ÄyÓT >=|üŒ‘·q+ Hês¡<Tä ì <ë«sê $qï Á‹eT÷s¡T\Ô
ˇø£ ø£˝≤Œ+‘·eTTq Á|üfi¯j·T+ dü+uÛÑ$+∫ uÛÑ÷$T uÛ≤s¡´˝…q’ yêDÏ \øÏàå , bÕs¡«‘·T\≈£î ˇøÏ+‘· ás¡´¸ ø£*–+<ä≥.
»˝≤s¡e¢ yÓTbÆ ˛sTT+~. ø=+‘·ø±\eTTq≈£î jÓ÷>∑ìÁ<ä˝À e⁄qï yês¡T ÁãVü‰à $wüßí eTùV≤X¯«s¡T\qT ÄyÓT bÕ‹Áe‘·´+ uÛ>Ñ ï∑ +
uÛ>Ñ y∑ êqTì Hê_Ûøe£ T\+ qT+∫ ÁãVü≤à Ä$s¡“$¤ +#ê&ÉT. düèwæ˜ #˚dæ Hês¡<äTì m<äT≥ ‘·eT e÷≥ HÓ>∑TZq≥T¢ #˚j·TeTì
Hês¡+_Û+#·eTì uÛ>Ñ y∑ êqTì#˚ |ü⁄s¡e÷sTT+#·ã&ç ÁãVü≤à n]ú+#ês¡T. ˝Àø£ e÷‘·\H˚ e÷j·T ÄeVæ≤+∫ |ü+‘·+‘√
düqø±~ ãTTwüß\qT, dü|üÔãTTwüß\qT eTØ∫ yÓTT<ä\>∑T ≈£L&çq n]ú+|ü⁄ |üs´¡ ekÕq+>± Á‹eT÷s¡T\Ô T eTTì≈£îe÷s¡T\
Á|üC≤|ü‘T· \qT düèwæ+º #ê&ÉT. ‘·sT¡ yê‘· X¯‘s· ÷¡ |ü eTqTe⁄\qT s¡÷|ü+˝À ÄyÓT e<ä≈› î£ yÓfi≤fls¡T. uÛÀ»q+ ø±yê\Hêïs¡T.
düèwæ+º #ê&ÉT. yê] ≈£îe÷¬sÔ <˚eVüA‹. ÄyÓT ø£se›¡ T Á|üC≤|ü‹ ‘·b˛Bø£˝å À ‘·q uÛsÑ eÔ¡ ⁄Hêï Áu≤Vü≤àDT\qT nuÛÀ»q+‘√
uÛ≤s¡´. yê] ≈£îe÷¬s\Ô ˝À nqdü÷j·÷<˚$, nÁ‹ eTVü≤]¸ì |ü+|ü˝øÒ £ ÄyÓT ‘·q uÛsÑ ìÔ¡ eTqdüT˝À <Ûë´q e÷sêZq nuÛ´Ñ ]ú+∫
|ü]Dj·Te÷&ç+~. ÄyÓT >=|üŒ|ü‹Áe‘·. ÄyÓT q&ç#≥ ˚ |ü &ÉT yê]ì uÛÀ»HêìøÏ ÄVü‰«ì+∫+~.
•\\T ÄyÓ T ø±*ì u≤~Û + #· ø £ <ä ÷ ~e˝… yÓ T ‘· Ô > ± ‘·eT≈£î nÁ‹ Ç+{Ï |ü<ësêú\T e\<äì ‘·eTøÏwyºü TÓ qÆ
e÷s¡T‘êj·T≥. uÛ÷Ñ $T @e÷Á‘·+ >∑T+≥\T ˝Òø£ #·<Tä qT>± >∑T–Zfifl¯ qT e+&çô|{≤º\ì nHêïs¡T. rsê #·÷ùdÔ n$ ÇqT|ü
e÷s¡T‘·T+<ä≥, ÄyÓTì u≤~Û+#· ≈£L&É<ìä . >∑T–Zfió¯ fl. eTT+<äT $düTuÔ ÀsTTq ÄyÓT ‘·q uÛsÑ Ô¡ ‘·qøÏ∫Ãq
‘·|+æ |ü #˚ùd dü÷s¡T´&ÉT ‘·q m+&É ÄyÓTô|’ #·\>¢ ± |ü&≥
˚ T¢ ~e´ X¯øÔÏ e\¢ yês¡T Á‹eT÷s¡T\Ô ì Á>∑V≤æ +∫ Ä >∑T–Zfió¯ fl
#˚kÕÔ&≥
É . e+&çô|≥º&ÜìøÏ n+^ø£]+∫+~.

57 58

yê]˝À q\¢>± e⁄qï ˇø£ n+<ä>±&ÉT Ç+ø=ø£ ìj·TeT+ nÁ‹ Hês¡<Tä \ nqTqj·T+ y˚Ts¡≈î£ ÄyÓT Á‹eT÷s¡T\Ô qT
e⁄+~, y˚TeTT ìwü˜>∑\yês¡eTT. eT&ç>± e÷≈£î uÛÀ»q+ ‹]– Á|ükÕ~+∫+~. <˚e‘·\+‘ê ÄyÓTqT düT‹Ô +#ês¡T.
e&ç¶+#ê*‡ ñ+≥T+~ ˙e⁄ düegjÓÆT e÷≈£î uÛÀ»q+ Á‹eT÷s¡TÔ\ es¡Á|ükÕ<äeTTq ÄyÓT≈£î eTT>∑TZs¡T
e&ç+¶ #·sê<äT, nHêï&ÉT. ˇø£ÿø£D
å + ìyÓ«s¡b˛sTTq ÄkÕ~Û« dü+‘êq+ ø£*>±s¡T. ÁãVü≤àes¡+ e\¢ #·+Á<äT&ÉT $wüßeí ⁄ e\¢
‘·q uÛsÑ qÔ¡ T eTqdüT˝À <Ûë´ì+∫+~. Äj·TqqT+∫ kÕBÛ«! <ä‘êÔÁ‘˚jT· T&ÉT, X¯+ø£sT¡ ì e\¢ <ä÷sê«düT&É÷ »ìà+#ês¡T.
˙e⁄ yê]øÏ neTàe⁄. neTàe˝… yê] Äø£* rs¡TÃ nì yê]ì ÄÁ‘˚jT· T\ì n+{≤s¡T. #·+Á<äT&ÉT neTè‘·+ e+{Ï
düe÷<Ûëq+ e∫Ã+~. ÇqT|ü >∑T>∑Tfi¯ófl yÓT‘·>Ô ± ñ&çø±sTT ø±+‘·T\qT yÓ<õä $Tà düX´¯ s¡øD å£ zwü<TäÛ \ s¡øD å£ #˚dæ Je
ø±ì ‹q&ÜìøÏ yê]e\¢ ø±<äT, m+<äTø£+fÒ ÄyÓT Hê bÕ|ü\ ø√{Ïì e]ú\¢ #˚kÕÔ&ÉT. <ä‘êÔÁ‘˚j·TT&ÉT ~e´C≤„q n;Ûwüº
dü+>∑‹ H˚qT #·÷düT≈£î+{≤qT nqT≈£îqï~. Á‹eT÷s¡T\Ô ÷ Á|ü<ë‘·. <äTsê«düT&ÉT eTTø√ÿ|æ. ~e´ XÊbÕqTÁ>∑Vü≤
eTT>∑TZs¡T bı‹Ôfi¯fl bÕbÕsTT ˝…’b˛j·÷s¡T. |üs¡ÁãVü≤à ÄÁ>∑ôVA<äÁ>∑T&ÉT. yês¡T |ü⁄≥º>±H˚ ô|<ä›yê¬s’ b˛j·÷s¡T.
ìsê«Vü≤ø£e÷ nqï≥T¢ yê]ì #·÷&É>±H˚ ÄkÕ~Û«øÏ #·qTu≤\T nsTT‘˚ #·+Á<äT&ÉT <äTsê«düT&ÉT ‘·eTøÏ ‘·|dü Tü ‡ #˚dTü ≈£îH˚+<äT
#˚bÕsTT. yê]øÏ ø£&ÉT|ü⁄ ì+&Ü bÕ\T|ü{Ϻ+~. eT÷&ÉT nqTeT‹ìeTàì ‘·*¢<ä+Á&ÉT\ì nuÛÑ´]ú+∫ ‘·eT Ç<ä›]
}j·T\˝À¢ yê]qT+∫ CÀ\bÕ&ç+~. n+X¯\÷ <ä‘êÔÁ‘˚j·TTì˝À Á|üy˚X¯ô|{Ϻ yêìøÏ düèwüº´+‘·ø£
Ç+‘·˝À nÁ‹ Hês¡<Tä \‘√ düV‰ü eTT>∑Ts¡eTà\T yêDÏ X¯øÁÔÏ |ükÕ~+∫ yÓ&*É b˛j·÷s¡T.
\ø°àå , bÕs¡«‘·T\ø£ÿ&É≈î£ #˚] düèwæº #·Áø±ìï Ä– b˛≈£î+&Ü Äs¡T #˚‘T· \‘√, eT÷&ÉT •s¡dTü ‡\‘√ X¯+K #·Áø£ Á‹X¯S\
»>∑‘T· \Ô qT ø±bÕ&ç ‘·eT|ü‘T· \qT ‘·eTøÏeTàì y˚&TÉ ≈£îHêïs¡T. &ÉeTs¡Tø£eTT˝Ò ø±ø£ ø£eT+&É\+ »|üe÷\\T >∑\ Äs¡T #˚‘T· \

59 60
<ä‘êÔÁ‘˚jT· kÕ«$T yÓ\XÊ&ÉT. >√e⁄q÷, X¯óqø±˙ï düe÷q+>± ‘·T<äeTT{Ï+º ∫ sêeD ≈£î+uÛøÑ s£ T¡ \í qT #·+|æ <Ûsä à¡ dü+s¡øD
å£
#·÷&É>\∑ ÄjÓ÷^X¯«s¡T&ÉT ~e´ es¡Á|ükÕ<ä X¯øeÔÏ T+‘·T&ÉT. #˚XÊ&ÉT lø£èwüß&í ’Ó Ä sêø£då Tü ˝Ò <äTsêàs¡T˝Z q’… sêE\T>±
~e´C≤„q Á|ü<ë‘·, jÓ÷^X¯«s¡T&ÉT, nwüdº <æ Tä \∆ ÷ >∑\yê&ÉT, uÛ÷Ñ $Tô|’ »ìàùdÔ ‹]– ì]®+#ê&ÉT.
dü‘´· dü«s¡÷|ü⁄&ÉT, dü<ë#ês¡T&ÉT, dü‘´· <Ûsä à¡ |üsêj·TDT&É÷, Ç˝≤ mìï kÕs¡T¢ #˚dHæ ê ˝≤uÛ+Ñ ˝Ò<ìä ø£*j·TT>∑+˝À
n|üs√ø£å C≤„HêqT uÛeÑ eTT ø£\yê&ÉT, düs«¡ ø±eT<äT&ÉT. Ä<äTsêàs¡TZ˝Ò ‹]– y˚πs«s¡T s¡÷bÕ\˝À y˚πs«s¡T #√≥¢
Äj·Tq düàs¡>Ô ±$T nq>± uÛøÑ ‘ ÔÏ √ ‘·q HÓes¡T mø£ÿ&É ñ<ä“$¤ düT+Ô fÒ á kÕ] C≤„q uÀ<Û\ä ‘√ yê]ì e÷]à XÊX¯«‘·
‘·\T#·T≈£î+fÒ nø£ÿ&É ‘·øD å£ + Á|ü‘´· ø£+å ø±>∑\ X¯øj
ÔÏ T· T‘·T&ÉT. |ü]cÕÿs¡+ #˚j÷· \ì <ä‘êÔÁ‘˚jT· Tì ne‘ês¡+ m‘êÔ&TÉ .
$wü«í +X¯+ >∑\yê&É>T∑ ≥#˚ Äj·Tq düs«¡ yê´|æ, mø£ÿ&ÉHH’Ó ê Äj·Tq eTqeTT+<˚ ˇø£ |æ∫Ãyê&ç˝≤ ‹s¡T>∑T‘·T+fÒ
ñ+&É>\∑ düeTs¡T&ú TÉ . eT‘·‡´, ≈£Ls¡à ne‘êsê˝À¢ y˚<√<äs∆ D ¡ , eTq+ >∑T]Ô+#· ˝Òø£ ádü&+ç #·T≈£î+{≤+. n≥T¢ #˚jT· ø£
<˚e‘·\øÏ <Óe’ ‘·«+ Á|ükÕ~+#ê&ÉT. ø£è‘·jT· T>∑+˝À ~e´ Äj·Tqì >∑T]Ô+∫ Äj·Tq X¯sD ¡ T bı+~‘˚ ~yê´;Ûweºü TT˝Ò
es¡Á|ükÕ~‘·T˝…’ düèwæºH˚ XÊdæ+∫q Væ≤s¡D≤´ø£å, Væ≤s¡D´ø£ >±ø£ C≤„q+ ≈£L&Ü Á|ükÕ~kÕÔ&TÉ .
•e⁄\qT es¡V≤ü , qs¡d+æ Vü‰e‘êsê\˝À ì]®+#ê&ÉT. ã*ì
yêeTqT&Ó’ bÕ‘êfi≤ìøÏ nD>∑Á<=ø±ÿ&ÉT. nsTT‘˚ Äj·Tìï >∑T]Ô+#·≥+ ø£s¡à|ü]|üø£«+ ø±ì
kÕe÷q´ e÷qe⁄\ e\¢ nj˚T´|üìø±<äT. eT] <ë] @~?
sêø£ådüT\+‘ê ‹]– ˝Àø£+˝À <äTwüºsêE˝…’ »ìàùdÔ,
|üs¡X¯ósêeTT&Ó’ ì]®+#ê&ÉT, eT+∫yê]øÏ ~yê´ÁkÕÔ\T e÷qeyê[MT<ä <äjT· ø£*– ÄkÕ«$T mH√ï ne‘êsê\T
Á|ükÕ~+#ê&ÉT. lsêeT#·+Á<äT&Ó’ \ø£\å dü+K´˝À sêø£då Tü *ï <Û]ä +∫ ˇø=ÿø£ÿ|ü &ÉT <˚XÊ≥q+#˚d,æ ˇø=ÿø£ÿ|ü &ÉT @<√
ˇø£ øπ Áå ‘·+˝À dæsú ì¡ yêdü+ #˚dæ s¡øs£ ø¡ ±\T>± ‘·q ne‘êsê˝À¢
61 62

eTVæ≤eT\T#·÷|æ yê´<ÛTä \qT |”&\É qT, ÄK]øÏ eTè‘·T´e⁄qT l<ä‘êÔÁ‘˚jT· kÕ«$T ª|æsêƒ |ü⁄s¡+μ˝À llbÕ<äe\¢uTÑÛ ì>±
≈£L&Ü ‘·|Œæ +∫ m+‘√ eT+~øÏ Äne‘ês¡+˝À ‘·qô|’ Áø°ˆˆX¯ˆˆ 1330˝À yÓ\dæ C≤„quÀ<Ûä #˚XÊs¡T. >±DY>±|ü⁄s¡+˝À
qeTàø£+ ø£*–+∫ C≤„q Á|üuÀÛ <Ûqä #˚, düHêàs¡+Z ˝À q&çbÕ&ÉT. lqèdæ+Vü≤ düs¡dü«‹ kÕ«$T>± Áø°X¯ˆˆ 1376˝À yÓ\dæ
˝Òøb£ ˛‘˚ Á|ü|+ü #·+˝À H˚&TÉ ñqï bÕbÕ‘·Tà\T y˚sTT¬s≥T¢ ~e´eTVæ≤eT #·÷bÕs¡T. ø£fi≤´DY eTVü‰sêh˝À le÷DÏø´£
ô|]π> yês¡+fÒ @e÷Á‘·+ ÄX¯Ãs¡´+˝Ò<Tä . Á|üuÛÑT>± Áø°ˆˆX¯ˆˆ 1817˝À yÓ*XÊs¡T. ~e´uÀ<Ûä\T #˚XÊs¡T,
Ä >∑ T s¡ T eT÷s¡ T Ô \ T @eT‘· + uÀ~Û + ∫Hê, @ eTVæ≤eT\T #·÷bÕs¡T. nø£ÿ˝Ÿ ø√≥˝À nø£ÿ˝Ÿ ø√≥
uÛ ≤ wü e ÷{≤¢ & ç H ê @Á|ü < ˚ X ¯ + ˝À HÓ \ ø=ìHê, Á|ü » \T eTVü‰sêCŸ˝≤ Áø°ˆˆX¯ˆˆ 1836˝À yÓ*XÊs¡T. ~e´eTVæ≤eT\T
eT+Á‘·eTT>∑T˝ú ’… yê] uÀ<Ûqä \T $ì düHêàs¡T˝Z H’… ês¡T. Ä #·÷bÕs¡T. wæ]¶˝À 1918 <ëø± kÕsTTu≤u≤>± Á|ü»*ï
>∑Ts¡T|üs+¡ |üs¡ nq+‘·+>± n˝≤ kÕ–b˛‘·÷H˚ e⁄qï~, Ç+ø√ bÕeqT\qT #˚XÊs¡T. Ms¡+‘ê <ä‘êÔÁ‘˚jT· Tì s¡÷bÕ+‘·sê˝Ò.
uÛ$Ñ wü´‘·T˝Ô À kÕ>∑T‘·÷H˚ ñ+≥T+~. Á|üdüTÔ‘·+ yÓTÆdü÷s¡T <ä‘·Ô|”sƒê~Û|ü‹ lll >∑D|ü‹
dü∫Ã<ëq+<äkÕ«$T <ä‘êÔÁ‘˚jT· Tì n+X¯>\∑ >∑Ts¡T<˚e⁄\ì
>∑Ts¡Te⁄ ˇø£ ªÁ{≤Hédàæ ≥sYμ e+{Ïyê&ÉT C≤„q+ $dü]Ô +|ü
uÛ≈Ñ î£ \Ô $XÊ«dü+.
#˚kÕÔ&ÉT. dü]jÓÆTq •wüß´&ÉT ª≥÷´Hé μ #˚dæq ª]d”esYμ
e+{Ïyê&ÉT. C≤„q uÀ<Ûìä n+<äTø√>∑\&ÉT, u≤>∑T|ü&>É \∑ &ÉT. eTq+ M] ø±\+˝À J$+#·&+É eTq n<äèwü+º .
á ªÁ{≤Hédàæ ≥sYμ >±ì ª]d”esYμ >±ì |üì #˚j÷· \+fÒ
ª|üesYdôü |’μ¢ Çyê«*‡+~ e÷Á‘·+ Ä |üsê‘·Œs¡T&˚, dü+<˚V≤ü +
˝Ò<äT. uÛÑ>∑e‘Y ø£è|ü˝Òø£ m+‘·eT+~ @$<Ûä+>± eT+∫
uÀ~Û+∫Hê n~ eTq ‘·\ø¬ ø£ÿ<äT.
63 64
 ∫e]>± ˇø£ e÷≥ l <ä‘·Ô düÔe+
ìwü˜‘√ »|ü+ <ë«sê uÛÑ>∑e<ësê<Ûäq #˚j·TT≥≈£î Çwüº|ü&˚ l >∑DXÒ Êj·T qeT' l düsd¡ «ü ‘Ó´’ qeT'
yê]ø√dü+ H˚qT ùdø£]+∫ ‘ê‘·Œs¡´+‘√ $|ü⁄©ø£]+∫ á
l<ä‘êÔÁ‘˚jT· eÁ»ø£e#·eTT MTø£+~+#·≥+, Ä<ä‘ÁÔ· |üuTÑÛ e⁄ l bÕ<ä e\¢uÑÛ >∑Ts¡TeT÷s¡j
Ô T˚ qeT'
ø£sT¡ D≤eTj·T <äèwæº Hêô|’ Á|üd]ü +#·≥+ e\¢H˚ kÕ<Û´ä eTsTT+~. l >∑Ts¡T <ä‘êÔÁ‘˚j÷· j·T qeT'
Bìì j·T<∏ë$~Ûì |ü]+ƒ ∫ düø\£ düqà+>∑fie¯ TT\qT Çã“&ç <ä‘êÔÁ‘˚jT· + eTVü‰‘êàq+ es¡<+ä uÛøÑ eÔ£ ‘·‡\+ ˆ
eTTã“&ç>± bı+<äT‘ês¡ì ‘·<ë«sê düTKXÊ+‘·T\‘√ Á|ü|Hü êï]Ô Vü≤s¡+ e+<˚ düàs¡èÔ >±MT düH√e‘·T ˆˆ 1
e]ú\T¢‘ês¡ì Ä•kÕÔqT.
düs«¡ ˝Àø£eTT\≈£L X¯óuÛeÑ T>∑T>±ø£! Bqã+<ÛTä + ø°bÕdæ+<ÛTä + düs«¡ ø±s¡D ø±s¡D+ ˆ
düs«¡ s¡ø±å ø£s+¡ e+<˚ düàs¡èÔ >±MT düH√e‘·T ˆˆ 2

X¯sD
¡ ≤>∑‘· BHês¡Ô |ü]Á‘êD |üsêj·TD+ ˆ
Hêsêj·TD+ $uÛTÑ + e+<˚ düàs¡èÔ >±MT düH√e‘·T ˆˆ 3

düsê«qs¡ú Vü≤s¡+ <˚e+ düs«¡ eT+>∑fi¯ eT+>∑fi+¯ ˆ

düs«¡ øπ X¢ ¯ Vü≤s¡+ e+<˚ düàs¡èÔ >±MT düH√e‘·T ˆˆ 4

65 66

dü<äTZs¡T düÔeeTT
ÁãVü≤àD´+ <Ûsä à¡ ‘·‘«· »„+ uÛøÑ Ô£ ø°]Ô $es¡q∆ + ˆ
l >∑DXÒ Êj·T qeT' l düsd¡ «ü ‘Ó´’ qeT' l bÕ<äe\¢uˆÑÛ
uÛøÑ ±Ô;wÛ ºü Á|ü<+ä e+<˚ düàs¡èÔ >±MT düH√e‘·T ˆˆ 5
qs¡d+æ Vü≤ düsd¡ «ü ‹ l >∑Ts¡T<ä‘êÔÁ‘˚j÷· j·T qeT'
XÀwüD+ bÕ|ü |ü+ø£d´ü B|üq+ C≤„q‘˚»dü' ˆ
dæ~∆ ãT~∆ eTVü‰jÓ÷>∑ es¡Dj° ÷Ó >∑D≤~Û|'ü ˆ
‘ê|ü Á|üXe¯ Tq+ e+<˚ düàs¡èÔ >±MT düH√e‘·T ˆˆ 6
j·Tdü‡«j·T+ dü∫Ã<ëq+<ä+ dü<Tä sZ T¡ + ‘·+ qe÷eT´Vü≤yéTˆˆ 1
düs«¡ s√>∑ Á|üXe¯ Tq+ düs«¡ |”&Ü ìyês¡D+ ˆ
j·Tdü´ <ä‘êÔÁ‘˚jT· uÛ≤y√ uÛøÑ ±ÔHê e÷‘·à <ëq‘·' ˆ
$|ü<Tä <äs∆ D
¡ + e+<˚ düàs¡èÔ >±MT düH√e‘·T ˆˆ 7
dü÷#·´‘˚ dü∫Ã<ëq+<ä+ dü<Tä sZ T¡ + ‘·+ qe÷eT´Vü≤yéT ˆˆ 2
»qà dü+kÕs¡ ã+<ÛTä |òTü ï+ dü«s¡÷bÕq+<ä <ëj·Tø£+ ˆ
jÓ÷>± CÀ®´‹ dü‡eTTB›|+Ôü »j·T\ø°àå qèdæ+Vü≤jÓ÷ ˆ
ìÁX‚Ùj·Tdü |ü<+ä e+<˚ düàs¡èÔ >±MT düH√e‘·T ˆˆ 8
n<ä«j·T+ dü∫Ã<ëq+<ä+ dü<Tä sZ T¡ + ‘·+ qe÷eT´Vü≤yéT ˆˆ3
»j·T˝≤uÛÑ j·TX¯' ø±eT <ë‘·T s¡‘ › dÔ· ´ü j·TdüeÔ + ˆ
jÓ÷>∑$<ë´ ∫Á‘·u≤Û qT+ ∫Á‘·u≤Û qT X¯s<¡ “ä e¤ + ˆ
uÛÀ>∑y÷Ó ø£å Á|ü<ùä d´eT+ Á|ü|sπü ‘
ƒ Y düøè£ r uÛyÑ ‘
˚ Y ˆˆ 9
C≤„q<ä+ dü∫Ã<ëq+<ä+ dü<Tä sZ T¡ + ‘·+ qe÷eT´Vü≤yéT ˆˆ 4

67 68
>∑DXÒ ¯ ôVAy˚T s¡ÿ~H˚ ì‘·´+ l #·Áø£|Pü »H˚ ˆ nwüº \ø°åàdüTÔ‹
BøÏ‘
å +· dü∫Ã<ëq+<ä+ dü<Tä sZ T¡ + ‘·+ qe÷eT´Vü≤yéTˆˆ 5
s¡<eä∏ T<Ûë´ eTX¯«|üPsê«+ >∑»Hê<ä Á|üuÀ~Û˙+ ˆ
n>∑d´Ôü eTTì dü+Áø±+‘· HêHêyÓ<’ ´ä <äTs¡+<Ûsä y¡ Té ˆ kÕÁe÷»´<ësTT˙+ <˚M+ >∑»\ø°àå + qe÷eT´Vü≤yéTˆˆ1
uÛeÑ |òTü ï+ dü∫Ã<ëq+<ä+ dü<Tä sZ T¡ + ‘·+ qe÷eT´Vü≤yéTˆˆ 6
<Ûqä eT–ïs¡q∆ + yêj·TT' <Ûqä + uÛ÷Ñ ‘êì |ü+#· #·ˆ
yê<√´<ä+#· ~›e´HêeT dü+ø°sqÔ¡ ø£fi≤ì~Û+ ˆ Á|üu÷ÑÛ ‘ÓX’ «¯ s¡´ dü+<ÛëÁr <Ûqä \ø°àå + qe÷eT´Vü≤yéT ˆˆ 2
Hê<ë_∆+ dü∫Ã<ëq+<ä+ dü<Tä sZ T¡ + ‘·+ qe÷eT´Vü≤yéTˆˆ 7
|üèB∏«>∑s“¡ ¤ düeTT~“¤qï HêHêÁMVæ≤ dü«s¡÷|æD+° ˆ
<ä‘Ô· |”sêƒ ~Û|+ü <Ûsä à¡ s¡øD
å£ √bÕj·T ã+<ÛTä s¡+ ˆ |üXó¯ dü+|ü‘‡· « s¡÷bÕ+#· <Ûëq´\ø°àå + qe÷eT´Vü≤yéTˆˆ 3
dü‘ÿ· $+ dü∫Ã<ëq+<ä+ dü<Tä sZ T¡ + ‘·+ qe÷eT´Vü≤yéTˆˆ 8
q e÷‘·‡s¡´+ q #· Áø√<Û√ q ;Û‹ s¡ï #· uÛ<Ò Bä 'Û ˆˆ
$<Û÷ä ‘· uÛøÑ Ô£ düy÷Ó àVü≤ eTe<Û÷ä ‘·+ »>∑<Tä sZ T¡ + ˆ j·T<ä“ø¤ ±ÔHê+ $˙‘êHê+ <Ûs’Ó ´¡ \ø°àå + qe÷eT´Vü≤yéTˆˆ4
kÕ«ÁX¯jT· + dü∫Ã<ëq+<ä+ dü<Tä sZ T¡ + ‘·+ qe÷eT´Vü≤yéTˆˆ9
|ü⁄Á‘· bÂÁ‘· dü«s¡÷ù|D |üXó¯ uÛèÑ ‘ê´‘·àHê dü«j·T+ ˆ
kÕ<ÛTä ‘·«+ uÛøÑ ÔÏ yÓTXÆ «¯ s¡´+ <ëq+ jÓ÷>∑ eTs√>∑‘ê+ ˆ dü+Ô uÛeÑ ˙Ô+#· dü+‘êq \ø°àå + <˚M+ qe÷eT´Vü≤yéTˆˆ 5
düqà‹+ C≤„q e÷q+<ä+ dü<Tä sZ T¡ + düeÔ ‘√ \uÛ‘ Ò Y ˆˆ 10
69 70

HêHê $C≤„q dü+<ÛëÁr+ ãT~∆ X¯ó~∆ |ü<ësTT˙+ ˆ

neTè‘·‘«Ô· Á|ü<ëÁr+ #· $<ë´\ø°àå + qe÷eT´Vü≤yéTˆˆ6

ì‘·´kÂuÛ≤>∑´ kÂo\´+ es¡\ø°àå <ä<ë‹ j·÷ˆ

Á|üdHü êï+ Áôd’D düT\uÛ≤+ Ä~\ø°àå + qe÷eT´Vü≤yéTˆˆ7

düs«¡ X¯øÔÏ dü«s¡÷bÕ+ #· düs«¡ dæ~∆ Á|ü<ësTT˙+ ˆ

düsπ «X¯«Ø+ l $»j·T\ø°àå + <˚M+ qe÷eT´Vü≤yéTˆˆ 8

nwü\º ø°àå düe÷Vü‰s¡ dü«s¡÷bÕ+ ‘ê+ Vü≤]Á|æj÷· + ˆ

yÓ÷ø£\å ø°àå + eTVü‰\ø°àå + düs«¡ \ø°àå + qe÷eT´Vü≤yéTˆˆ9

<ë]Á<ä´ <äT'KVü≤s¡D+ dü+eè~› s¡|æ dü+|ü<ë+ ˆ

dü∫Ã<ëq+<ä |üPs¡‘ í «· + nwü\º ø°àå düT‘
Ô s˚ “¡ y¤ ‘
˚ Y ˆˆ 10

71 72