Dortmund

Dortmund; Dortmund
	urban district of North Rhine-Westphalia (en)
	Irudi gehiago
Administrazioa
Estatu burujabe	Alemania
Alemaniako estatua	Ipar Renania-Westfalia
Eskualdea	Arnsberg
Alkatea	Thomas Westphal (en)
Izen ofiziala	Dortmund
Jatorrizko izena	Dortmund
Posta kodea	44135–44388
Udalerri kodea	05913000
Geografia
Koordenatuak	51°30′50″N 7°27′55″E / 51.5139°N 7.4653°E
Azalera	280,71 km²
Altuera	103 m
Mugakideak	Hagen, Bochum, Recklinghausen (en) , Unna (en) , Ennepe-Ruhr-Kreis, Witten, Lünen, Castrop-Rauxel, Unna, Schwerte, Kamen, Holzwickede, Herdecke eta Waltrop
Demografia
Biztanleria	595.471 (2023ko abenduaren 31); 2.154 (2022)
Dentsitatea	2.121 bizt/km²
Informazio gehigarria
Sorrera	882
Telefono aurrizkia	0231, 02304
Ordu eremua	UTC+01:00 eta UTC+02:00
Hiri senidetuak	Amiens, Buffalo, Leeds, Netanya, Novi Sad, Rostov Don, Xi'an, Zwickau, Leeds (en) , Trabzon eta Beyoğlu (en)
Matrikula	DO
	dortmund.de

Dortmund Alemaniako mendebaldean dagoen hiria da, Ipar Renania-Westfaliako estatuaren hiri nagusia dena eta herrialde osoko zazpigarren populatuena. Halaber, Essen hiriarekin batera osatzen du Europar Batasunako hirugarren metropolitar gunerik handiena, Paris eta Londres ostean. Hiriak 580.444 biztanle zituen 2010ean.

Geografia

Ruhr ibaiaren alde bietan dago Dortmund kokatua. Dortmund–Ems kanalak hiria Ipar Itsasoarekin elkartzen du eta kanalaren bukaeran Dortmundko kaia dago, Europako barne-kairik handiena. "Westfaliako hiri berdea" deitzen zaio izan ere udalerriaren erdia baino gehiago ibaiek, basoek, nekazal eremuek eta parkeek osatzen baitute.

Historia

Agiri zaharrek diotenez gaur egun Dortmund dagoen tokian Throtmanni^[1] izeneko herrixka bat zegoen 880 inguruan, baina suak erre zuen erabat. Frederiko I.a Germaniako Erromatar Inperio Santukoak 1152an herria berreraiki eta bertan bizi izan zen bi urtez. Erdi Aroan Hellweg merkatal bidean ezinbesteko geldialdia egin behar zen bertan. 1220an Hiri Inperial Askea bihurtu zen, Westfaliako hiri nagusia zen eta Hansa Ligan sartu zen. 1320ko agiri batean Dorpmunde izenaz agertzen da.

XIX mendean Prusiak Westfalia probintzian sartu zuen. Ikatz eta altzairu meategiek hiria aberastu zuten, bai eta garagardo lantegiek ere.

Bigarren Mundu Gerrako bonbaketek Dortmunden %60a suntsitu zuten. batez ere hiriaren erdialdea izan zen kaltetuena, %98ko suntsipenarekin. Hiria berreraikitzean parke zabalak diseinatu zituzten.

Ondasun nabarmenak

San Reinoldi eliza (Reinoldikirche): XIII mendeko eliza protestante erromanikoa.
Petrikirche eta Marienkirche eliza protestanteak.
Dortmundeko Opera Aretoa (Opernhaus Dortmund): 1938an Naziek suntsituriko sinagoga zegoen tokian 1966an eraikitako Musika aretoa.
Krügerpassage: 1912an eraikitako merkatal zentrua.
Brauerei-Museum: Hansa garagardo lantegiaren museoa.

Kirolak

Hiriko futbol talde garrantzitsuena Borussia Dortmund da. Zazpi Liga eta bi Kopa irabazi ditu. 1997an UEFAko Txapeldunen Liga eta Kontinente arteko Futbol Kopa irabazi zituen.

Hiri senidetuak

Dortmund ondorengo hiriekin senidetuta dago:^[2]

Hiritar ospetsuak

Bernd Krauss, (1957-), Borussia Mönchengladbach taldeko futbolari ohia eta errealeko entrenatzaile ohia.

Erreferentziak

↑ Rudolf Kötzschke (Hrsg.): Die Urbare der Abtei Werden a. d. Ruhr (= Publikationen der Gesellschaft für rheinische Geschichtskunde XX: Rheinische Urbare). Bd. 2: A. Die Urbare vom 9.-13. Jahrhundert. Hrsg. von Rudolf Kötzschke, Bonn 1908, Nachdruck Düsseldorf 1978, Bd. 3: B. Lagerbücher, Hebe- und Zinsregister vom 14. bis ins 17. Jahrhundert, Bonn 1908, Nachdruck Düsseldorf 1978, Bd. 4,I: Einleitung und Register. I. Namenregister. Hrsg. von Fritz Körholz, Düsseldorf 1978, Bd. 4,II: Einleitung, Kapitel IV: Die Wirtschaftsverfassung und Verwaltung der Großgrundherrschaft Werden. Sachregister. Hrsg. von Rudolf Kötzschke, Bonn 1958
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Ruhr Barrutiko hiri senidetuen zerrenda. © 2009 Twins2010.com (Noiz kontsultatua: 2009-10-28).
↑ Leeds - Dortmund senidetza. Leeds.gov.uk (Noiz kontsultatua: 2008-10-14).

Kanpo estekak

Dortmund hiriaren webgune ofiziala

Datuak: Q1295
Multimedia: Dortmund / Q1295

[1] Rudolf Kötzschke (Hrsg.): Die Urbare der Abtei Werden a. d. Ruhr (= Publikationen der Gesellschaft für rheinische Geschichtskunde XX: Rheinische Urbare). Bd. 2: A. Die Urbare vom 9.-13. Jahrhundert. Hrsg. von Rudolf Kötzschke, Bonn 1908, Nachdruck Düsseldorf 1978, Bd. 3: B. Lagerbücher, Hebe- und Zinsregister vom 14. bis ins 17. Jahrhundert, Bonn 1908, Nachdruck Düsseldorf 1978, Bd. 4,I: Einleitung und Register. I. Namenregister. Hrsg. von Fritz Körholz, Düsseldorf 1978, Bd. 4,II: Einleitung, Kapitel IV: Die Wirtschaftsverfassung und Verwaltung der Großgrundherrschaft Werden. Sachregister. Hrsg. von Rudolf Kötzschke, Bonn 1958

[RuhrTwins2010-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Ruhr Barrutiko hiri senidetuen zerrenda. © 2009 Twins2010.com (Noiz kontsultatua: 2009-10-28).

[dort-3] Leeds - Dortmund senidetza. Leeds.gov.uk (Noiz kontsultatua: 2008-10-14).

[1]

[2]

[3]