Mönchengladbach

Mönchengladbach; Mönchengladbach
	hiri handia
	Irudi gehiago
Administrazioa
Estatu burujabe	Alemania
Alemaniako estatua	Ipar Renania-Westfalia
Eskualdea	Düsseldorf
Alkatea	Felix Heinrichs (en)
Izen ofiziala	Mönchengladbach
Jatorrizko izena	Mönchengladbach
Posta kodea	41061–41239
Udalerri kodea	05116000
Geografia
Koordenatuak	51°12′N 6°26′E / 51.2°N 6.43°E
Azalera	170,47 km²
Altuera	70 m
Mugakideak	Viersen (en) , Rhein-Kreis Neuss (en) , Heinsberg (en) , Erkelenz, Schwalmtal eta Korschenbroich
Demografia
Biztanleria	268.943 (2023ko abenduaren 31); 478 (2022)
Dentsitatea	1.578 bizt/km²
Informazio gehigarria
Telefono aurrizkia	02161, 02166
Ordu eremua	UTC+01:00 eta UTC+02:00
Hiri senidetuak	Bradford, Roubaix, Verviers, North Tyneside (en) , Thurrock (en) , Roermond eta Pavlodar
Matrikula	MG
	moenchengladbach.de

Mönchengladbach Alemaniako Ipar Renania-Westfalia estatuan dagoen hiria da. Düsseldorf barrutian kokatzen da eta 2010an 257.993 biztanle zituen.

Etimologia

Gaur egun lur azpitik doan Gladbach errekak ematen dio izena hiriari. Beste Gladbach bat ere badagoenez (Bergisch Gladbach), honengandik bereizteko 1888an München-Gladbach izena eman zitzaion. Ondoren gertatu zena izan zen jendeak Munich (München) hiriko auzoa zela pentsatzen zuela eta nahasmena ekiditeko Mönchengladbach izena ezarri zioten 1960an. Dena dela, bertakoek Gladbach izena erabiltzen jarraitzen dute.

Geografia

Rhin ibaitik 16 kilometro mendebaldera dago, Niers errekak sortzen duen lautadan hain zuzen ere. Hiriaren zatirik handiena beraz erabat laua da. Parke eta baso ugari daude hirian.

Barruti eta auzoak

Nord: Am Wasserturm, Dahl, Eicken, Gladbach, Hardt‑Mitte, Hardter Wald, Ohler, Venn, Waldhausen, Westend, Windberg
Ost: Bettrath‑Hoven, Bungt, Flughafen, Giesenkirchen‑Mitte, Giesenkirchen‑Nord, Hardterbroich‑Pesch, Lürrip, Neuwerk‑Mitte, Schelsen, Uedding
Süd: Bonnenbroich‑Geneicken, Geistenbeck, Grenzland‑Stadion, Heyden, Hockstein, Mülfort, Odenkirchen‑Mitte, Odenkirchen‑West, Pongs, Rheydt, Sasserath, Schloss Rheydt, Schmölderpark, Schrievers
West: Hauptquartier, Hehn, Holt, Rheindahlen‑Land, Rheindahlen‑Mitte, Wanlo, Wickrath‑Mitte, Wickrath‑West, Wickrathberg

Historia

Lehenengo asentamenduak duela 300 edo 400.000 urtetakoak dira, bertan Homo erectus eta Neanderthalgo gizakiaren aztarnak aurkitu baitira. Neolito eta Brontze Aroko harri pilak ere aurkitu dira.

Mönchengaldbachen sorrera 974an fundaturiko Gladbach Monasterioari lotuta dago. XII mendean monjeek merkatua eratu zuten monasterioaren iparraldean eta bertan artisauak kokatuz joan ziren. 1364-66 urte inguruan Gladbach herri bihurtu zen. oraindik harrizko harresiaren aztarnaren bat gelditzen da. Julichko Dukerriaren barruan gelditu zen Gladbach.

1794ean Napoleonen tropek herria hartu zuten eta erlijioaren aurkako legeak aplikatuz 1802ean Monasterioa itxi arazi zuten. Monasterioko liburutegi erraldoia suntsitua gelditu zen gainera. 1815ean Prusiaren esku gelditu zen eta honek Landkreis Gladbach barrutiaren buru izendatu zuen. Bigarren Mundu Gerraren ondoren Ipar Renania-Westfalia estatuan sarturik gelditu zen.

Ondasun nabarmenak

Rheydt jauregia (Schloss Rheydt): Pizkundeko jauregi ederra. 1180an jadanik aipatzen bada ere, XVI mendean berriztua izan zen. Gaur egun museoa da.
Abteiberg Museum: Arte garaikidearen museoa.