Sozialismo libertario

Sozialismo libertario

Sozialismo motak

Anarkista Arabiarra Autogestioa Blanquismoa Demokratikoa Ekologista Estatukoa Kristaua Libertarioa Merkatukoa Sozialdemokrazia Utopikoa XXI. mendekoa Zientifikoa

Sozialismo libertarioa ekoizpen-bideen sozializazioa bultzatzen duen ideologia politikoen multzo bat da, hau da, jabetza pribatuaren desjabetzea eta kolektibizazioa, eta ekoizpenaren norabidea — zer ekoitzi eta zer ez ekoitzi — langile-batzarren bidez erabakitzen dena. Ideologia hauek estatu-sozialismotik bereizten dira, zeinean ondasun produktiboen (estatuaren kontrolaren alde egin beharrean) langileen kontrolaren alde egiten duten. Beste sozialismo modu batzuek bezala kapitalismoa arbuiatzen dute.

Sozialismo libertarioa, anarkosozialismoa sozialismo anarkista, sozialismo askea, estaturik gabeko sozialismoa, eta anarkismo sozialista moduan ere izendatua, antiautoritarioa, estatuaren aurka dagoen filosofia politiko libertarioa da. Mugimendu sozialistaren parte da, Estatu-sozialismoa arbuiatzen duela, zeinean Estatuak ekonomiaren kontrol zentralizatua mantentzen baitu, printzipio libertarioen aurka eginez.

Sozialista libertarioek lantokiko soldaten esklabotza-harremanak kritikatu egiten dituzte ; langileen autogestioa eta antolaketa politikoko egitura deszentralizatuak babestuz. Tradizio eta mugimendu sozialista zabal gisa, sozialismo libertarioak pentsamendu anarkista eta marxista barne hartzen ditu, baita ezkerreko beste joera libertario batzuk ere . Anarkismoa eta marxismo libertarioa dira sozialismo libertarioaren korronte nagusiak.

Sozialismo libertarioak, oro har, Estatuaren kontzeptua arbuiatzen du. Askatasunean eta justizian oinarritutako gizartea defendatzen du. Hori lortzeko ekoizpen-bide jakin batzuk kontrolatzen duten jabedun klase edo politiko eta ekonomiko baten menpe jartzen duten erakunde autoritarioen abolizioaren bitartez soilik lor daitekeela aldarrikatzen dute. Sozialista libertarioek zuzeneko demokrazian eta elkarte federal edo konfederaletan oinarritutako egitura deszentralizatuen alde egiten dute, hala nola, hiritar / herri batzarrak, kooperatibak, munizipalismo libertarioa, sindikatuak eta langileen kontseiluak . Hori askatasunaren eta elkartze askearen deialdi orokor baten barruan egiten da, giza bizitzaren alderdi guztietan autoritate ez-legitimoa identifikatuz, kritikatuz eta era praktiko batean deseginez. Sozialismo libertarioa boltxebismoaren , leninismoaren, fabianismoaren eta sozialdemokraziaren erreformismoaren ikuspegi autoritario eta abangoardistatik bereizten da .

Ezkerreko libertarismoaren forma eta alde sozialistak , sozialista libertario gisa deskribatu ohi diren iraganeko eta oraingo korronte eta mugimenduek barne hartzen dute anarkismoa (bereziki anarkismo-eskola anarkistak: anarkokomunismoa, anarkosindikalismoa , anarkismo kolektibista , anarkismo berdea, anarkismo indibidualista, mutualismoa eta anarkismo soziala) , baita komunalismoa, sozialismo demokratikoaren zenbait forma, marxismo libertarioa ( autonomismoa, kontseiluko komunismoa, ezkerreko komunismoa eta Luxemburgismoa, besteak beste), sindikalismo iraultzailea eta sozialismo utopikoaren zenbait bertsio.

Ikuspegi orokorra

Definizioa

1860ko abuztuaren 17ko Le Libertaire frantziar argitalpen komunista libertarioaren edizioa, Joseph Déjacquek zuzendua

Sozialismo libertarioa interpretazio anitzak dituen Mendebaldeko filosofia bat da, nahiz eta ezaugarri orokor batzuk dituen. Langilearengana bideratutako lanaren ekoizpen- eta antolaketa-sistema defendatzen du, eta, zenbait alderditan, ekonomia neoklasikotik erabat aldentzen da, kooperatiba demokratikoen alde edo ekoizpen-bitartekoen jabetza komunaren alde (sozialismoa). Sistema ekonomiko hau gizabanakoen askatasuna maximizatzen eta boterearen edo agintearen kontzentrazioa minimizatzen saiatzen den moduan gauzatzea proposatzen dute. Bere aldekoek botere politiko eta ekonomikoaren deszentralizazioaren bidez hori lortzea proposatzen dute, eta horrek jabetza pribatu eta enpresa gehienak maila handian sozializatzea ekartzen du (baina jabetza pertsonalarekiko errespetuari eutsiz). Sozialismo libertarioak ekonomikoki esanguratsuak diren jabetza pribatuaren forma gehienen legitimitatea ukatzeko joera du, jabetza-harreman kapitalista askatasun indibidualaren aurkako dominazio forma gisa ikusiz.

Noam Chomsky pentsalari sozialista libertario garaikide ezagunenetako bat da.

Libertario terminoa erabili zuen lehen aldizkari anarkista Le Libertaire, Journal du Mouvement Social izan zen eta Joseph Déjacque komunista libertario frantsesak New Yorken argitaratu zuen 1858 eta 1861 artean. Libertario hitzaren hurrengo erabilera Europan izan zen, Le Havre-n (1880ko azaroaren 16tik 22ra) Frantziako Kongresu anarkista batean komunismo libertario kontzeptua erabili zenean. 1881eko urtarrilean "Komunismo Libertario edo Anarkista"ri buruzko manifestu frantsesa argitaratu zen. Azkenik, 1895ean Sébastien Faure eta Louise Michel anarkistek Le Libertaire argitaratu zuten Frantzian. Hitz bera Frantziako argitalpen anarkisten debekua saihesteko erabiltzen zen libertaire ahaide frantsesetik dator. Tradizio honetan, libertario terminoa, oro har, anarkismoaren sinonimo gisa erabiltzen da, hitzaren jatorrizko esanahia izanik. Europako mugimendu sozialistaren testuinguruan, libertario terminoa erabili izan da normalean Mikhail Bakunin bezalako autoritarismoaren eta estatu sozialismoaren aurka zeuden sozialistak deskribatzeko eta, neurri handi batean, anarkismo sozialarekin, anarkismo indibidualista sozialista libertarioa ere bada ere. Indibidualismo ez-locketarrak sozialismoa barne hartzen du, sozialismo libertarioa barne.

Sozialismoaren eta libertarismoaren arteko lotura kapitalismoarena baino lehenagokoa da, eta antiautoritario askok kapitalismoaren eta Ameriketako Estatu Batuetako libertarismoaren arteko lotura okerra dela uste dutena salatzen jarraitzen dute. Noam Chomskyk esan zuen bezala, libertario koherente batek "ekoizpen-bideen jabetza pribatuaren eta soldatapeko esklabotzaren aurka egin behar du, sistema horren osagai bat baita, bateraezina delako lana askatasunez eta ekoizlearen kontrolpean egin behar delako printzipioarekin". Sozialismo anarkista, anarkosozialismoa, sozialismo askea, estaturik gabeko sozialismoa, anarkismo sozialista eta libertinaje sozialista bezalako terminoak sozialismo libertarioaren alde anarkista aipatzeko erabili dira

Sozialismo libertarioaren historia kontatzen duen Economic Justice and Democracy (2005) liburuko kapitulu batean, Robin Hahnel ekonomialariak kontatzen du sozialismo libertarioak izan duen eraginik handiena XIX. mendearen amaieraren eta XX. mendearen lehen lau hamarkaden artekoa izan zela. Hahnel-en arabera, "sozialismo libertarioa sozialdemokrazia eta komunismoa bezain indar indartsua zen" XX mendearen hasieran. Sanit-Imierko Nazioarteko Anarkista, Hahnel-ek Internazional Libertarioa izendatzen duena, 1872ko Sanit-Imierko Kongresuan sortu zen, Hagako Lehen Nazioarteko Kongresuan marxisten eta libertarioen artean banatu eta egun gutxira. Internazional Libertario honek "arrakastaz lehiatu zen sozialdemokraten eta komunisten aurka aktibista antikapitalisten, iraultzaileen, langileen, sindikatuen eta alderdi politikoen leialtasunagatik berrogeita hamar urte baino gehiagoz". Hahnelentzat, sozialista libertarioek "protagonismo handia izan zuten 1905 eta 1917ko Errusiako iraultzetan. Sozialista libertarioek 1911ko Mexikoko Iraultzan nagusitasuna izan zuten. Lehen Mundu Gerra amaitu eta hogei urtera, sozialista libertarioek 1936an eta 1937an Espainia errepublikanoa zeharkatu zuen iraultza sozialaren Bestalde, marxismoaren baitan joera libertario bat ere garatu zen, 1910eko hamarkadaren amaieran, batez ere, boltxebismoaren eta leninismoaren aurkako erreakzio gisa, azken hauek boterera igo eta Sobietar Batasuna ezarri baitzuten Sozialista libertarioek argudiatzen dute estatu horiek kapitalismotik sozialismorako trantsizio-prozesuan zeudela, doktrina leninistari jarraituz, eta ez zutela inoiz garapen-etapa gehiago lortu. Sozialista libertarioek estatua berehala deuseztatzea bilatzen dute, trantsizio-aro batetik igaro gabe Piotr Kropotkinen The Conquest of Bread liburuaren hitzaurrean, Kent Bromleyk Charles Fourier frantses sozialista utopikoa jotzen zuen pentsamendu sozialistaren adar libertarioaren sortzailetzat, François-Noël Babeuf frantsesaren eta Philippe Buonarroti italiarraren ideia sozialista autoritarioen aurka baitzegoen.

Antikapitalismoa

John O'Neilen arabera, "ahaztu egiten da [Adam] Smith bezalako merkataritza-gizartearen lehen defendatzaileek, kezka handia zuten ez bakarrik Estatuaren jardueretan, baita ere lan mugikortasuna blokeatzen zuten gremioetan ere . Pentsamendu sozialistaren historiak ekialdeko boltxebismoaren eta mendebaldeko fabianismoaren barietateen garaipen politikoaren aurreko tradizio asoziatibo eta antiestatista luzea biltzen du".

Sozialismo libertarioa antikapitalista da, eta printzipio kapitalistetatik eta eskuin libertariotik bereiz daiteke, botere ekonomikoa kapitalik handiena dutenen eskuetan biltzen baitute. Sozialismo libertarioak boterea gizarteko kideen artean zabalago banatu nahi du. Sozialismo libertarioak eta ideologia eskuindar-libertarioek, hala nola neoliberalismoak, zera dute bereizgarri: lehenengoaren defendatzaileek uste izaten dute pertsona baten askatasun-mailan bere estatus ekonomiko eta sozialak eragina duela; bigarrenaren defendatzaileek, berriz, esparru kapitalista baten barruan, zehazki jabetza pribatu kapitalistaren pean, aukeratzeko askatasunean sinesten dute. Azken hau, batzuetan, sormen askea maximizatzeko desiratzat hartzen da, enpresa libreari lehentasuna emanez.

Anarkismoaren barruan, soldatapeko esklabutzaren kritika bat sortu zen, zeinak ia borondatezko esklabutza gisa hautematen den egoera bati erreferentzia egiten diona: pertsona baten bizibidea soldaten araberakoa denean, batez ere mendekotasuna erabatekoa bada. Termino horrek konnotazio negatiboak ditu, eta esklabotzaren eta soldatapeko lanaren arteko analogia ezartzeko erabiltzen da, pertsona baten jabe izatearen eta alokatzearen arteko antzekotasunetan oinarrituz. "Soldatapeko esklabotza" terminoa esplotazio ekonomikoa eta estratifikazio soziala kritikatzeko erabili da. Lehenengoa nagusiki lanaren eta kapitalaren arteko negoziazio-botere desorekatutzat hartu da (batez ere langileek konparatiboki soldata baxuak jasotzen dituztenean, adibidez, tailer klandestinoetan). Bigarrena, berriz, langileen autogestio eza, lan-aukera egokiak eta ekonomia batean aisialdirako aukerak ez izatea. Sozialista libertarioen ustez, askatasuna baloratzean, gizarteak sistema baten alde egiten du lan, non gizabanakoek gai ekonomikoei buruz gai politikoekin batera erabakitzeko boterea duten. Sozialista libertarioen asmoa da justifikaziorik gabeko agintearen ordez demokrazia zuzena, borondatezko federazioa eta herri-autonomia ezartzea bizitzako alderdi guztietan, baita komunitate fisikoetan eta enpresetan ere. Industria Iraultzaren etorrerarekin, Pierre-Joseph Proudhon eta Karl Marx bezalako pentsalariek soldatapeko lanaren eta esklabotzaren arteko alderaketa egin zuten, erabilera pertsonal aktibora bideratzen ez zen jabetza sozialaren aurkako kritikaren testuinguruan . Luditek makinek eragindako deshumanizazioa azpimarratu zuten, eta geroago Emma Goldmanek soldatapeko esklabotza salatu zuen: "Alde bakarra da zuek esklabo kontratatuak zaretela, ohiko esklaboen ordez".

Sozialista libertario askok uste dute eskala handiko elkarte boluntarioek produkzio industriala kudeatu beharko luketela, langileek beren laneko produktu indibidualen gaineko eskubideak gordetzen dituzten bitartean. Bereizketa bat ikusten dute jabetza pribatuaren eta jabetza pertsonalaren kontzeptuen artean. Jabetza pribatuak gauza baten gaineko kontrol esklusiboa ematen dio gizabanakoari, gauza hori erabiltzen ari den ala ez kontuan hartu gabe; eta bere ekoizpen-ahalmena edozein dela ere, edukitzeak ez du inolako eskubiderik ematen erabiltzen ez diren gauzen gainean. Gainera, "lanaren eta bizitzaren arteko bereizketa zalantzan jartzen da; duintasunaren, autoerrealizazioaren eta askatasunaren nozioetan oinarritutako alternatibak proposatzen dira, menderatzearen eta esplotazioaren aurrean. Hemen garrantzitsua da askatasuna ez dela modu negatiboan murrizten (ikusmolde neoliberaletan bezala), baizik eta positiboa ere bada -lotuta, hau da, gizakiaren loraldiari buruzko ikuspegiekin-, askatasuna sakonki ulertzen du, askatasuna bere baldintza sozial eta komunitarioekin lotzen du eta, are garrantzitsuagoa dena, askatasunaren eta berdintasunaren gaiak bereizteari uko egiten dio".

Anti-autoritarismoa eta Estatuaren aurkakotasuna

Filosofia libertarioak, oro har, etengabe desafiatu eta justifikatu beharreko zapalkuntza-iturri gisa ikusten ditu botere-kontzentrazioak. Sozialista libertario gehienek uste dute pertsona batek beste baten gainean duen nagusitasun ekonomiko, sozial edo fisikoaren arabera boterea erabiltzen denean, frogaren zama autoritarioaren gain jartzen dela beti, giza askatasunaren irismena estutzeko duen efektuaren kontra, beren ekintza legitimotzat justifikatzeko. Sozialista libertarioak aginte-egitura zurrun eta estratifikatuen aurka daude, nahiz eta hauek politikoak, ekonomikoak edo sozialak izan. Estatu eta korporazioen ordez, sozialista libertarioek gizartea borondatezko elkarteetan (normalean kolektiboak, udalerriak, kooperatibak, elkarteak edo sindikatuak) antolatzea nahi dute, zuzeneko demokrazia edo adostasuna erabiltzen dutenak erabakiak hartzeko. erakunde hauek konbinatzea defendatzen dute goi-mailako federazioetarako ordezkari txandakagarriak eta gogoragarriak erabiliz. Espainiako anarkismoa praktikan horrelako federazioen adibide nagusia da.

Praktikan dauden antolakuntza eta erabakiak hartzeko eredu sozialista libertarioen egungo adibideen artean, zenbait mugimendu antikapitalista eta globalak daude Gobernu Onaren Kontseilu Zapatistak eta Indymedia sare globala (sei kontinenteetako 45 herrialde hartzen dituena). Mundu osoko gizarte indigenen adibide asko ere badaude, zeinen sistema politiko eta ekonomikoak zehatz-mehatz deskriba daitezkeen sozialista anarkista edo libertario gisa, eta horietako bakoitza bera sortu zuen kulturari bereziki egokitzen zaio. Libertarioentzat, printzipio komunen esparruko praktika aniztasun hori printzipio horien bizitasunaren eta haien malgutasunaren eta indarraren froga da.

Orokorra den iritziaren aurka, sozialismo libertarioa ez da tradizioz mugimendu utopikoa izan, etorkizuneko gizarte batek nolakoa izango litzatekeen edo izan beharko lukeen analisi teoriko trinkoak edo iragarpenak saihesteko joera duena. Tradizioa izan da, horren ordez, horrelako erabakiak ezin direla orain hartu eta borroka eta esperimentazio bidez hartu behar direla, irtenbiderik onena demokratikoki eta organikoki lor dadin; eta borrokaren norabidea finkatutako adibide historikoan oinarritzea. Azpimarratzen dute metodo zientifikoaren arrakasta esplorazio arrazional irekiari atxikitzetik datorrela, ez bere ondorioetatik, dogmarekin eta aurrez zehaztutako iragarpenekin kontraste handian. Rudolf Rocker anarkista ezagunak esan zuen behin: "Ni anarkista naiz, anarkismoa azken helburua dela uste ez dudalako, baizik eta azken helbururik ez dagoelako".

Sozialismo libertarioak esplorazioa bultzatzen duenez, mugimendu trinko bat osatu beharrean ideia aniztasuna bultzatzen duelako, ezinbesteko eztabaidak sortu dira sozialista libertario gisa deskribatzen duten gizabanakoen inguruan, nahiz eta batzuk ez dauden ados sozialismo libertarioaren printzipio nagusi batzuekin. Peter Hainek sozialismo libertarioa anarkista baino minarkista gisa interpretatzen du, boterearen deszentralizazio erradikalaren alde eginez, estatuaren erabateko aboliziora iritsi gabe. Noam Chomsky sozialista libertarioak justifikatu gabeko botere sozial edo ekonomiko mota guztiak desegitearen alde egiten du, estatuaren esku-hartzea aldi baterako babes gisa babestu behar dela azpimarratzen du, egitura zapaltzaileak existitzen diren bitartean. Era berean, Peter Marshall- ek "Estatuaren boterea mugatu eta eskualdatu nahi duen deszentralizatzailea, guztiz deuseztatu nahi duen sindikatuari". Ekonomia sozializatu nahi duten baina oraindik Estatuari eginkizun mugatua ikusten dioten fabianak eta sozialdemokratak ere har ditzake . Sozialismo libertarioaren sustatzaileak ezagunak dira estatuen edo gobernuen existentziaren aurka egiteagatik, baita estatu erakundetan parte hartzeari uko egiteagatik. Iraganean, askok ez zuten zinik egin nahi izan epaiketan, ezta epaiketetan parte hartu ere, ezta espetxeratzeari edo deportazioari aurre egin behar ziotenean ere. Chamsy el-Ojeili-ren ustez, "Sarritan langile-klasearen edo herri-autoantolaketaren formei begiratzen diete komunistek sozialismoaren, iraultzaren eta gizarte-antolaketa post-kapitalistaren aldeko borrokaren galderei". Dena den, ezkerreko komunistek sarritan jarraitu dute euren burua antolatzen, asaldura, propaganda, hezkuntza eta bestelako esku-hartze politikoak egiten dituzten alderdien antzeko egituretan. Ezkerreko komunismoaren gaia nahasia da, eta hainbat aldaera esanguratsu eragin ditu: ikasketa edo kidetasun talde soilen aldeko alderdi banakoen erabateko errefusetik, espontaneismo hutsaren inozotasunaren kritikara eta, nahiz eta sarritan apalak izan, erakunde komunista diziplinatu, autokritiko eta jendetasunez lotuen papera lortzeko premia eta exijentzia izatera".

Askatasun zibilak eta askatasun indibiduala

Sozialista libertarioak askatasun zibilen (adierazpen askatasuna, erlijio askatasuna, biltzeko askatasuna eta beste askatasun zibilak ) defendatzaile eta aktibista sendoak izan dira, eta gizabanakoari eskubide zehatzak ematen dizkiote, hala nola, maitasun eta sexu gaietan askatasuna (maitasun askea) eta pentsamendu eta kontzientzia askatasuna. Aktibismo horretan, eskubide horiek mugatu dituzten estatu eta erlijio erakundeekin talka egin dute. Anarkismoa maitasun askearen defendatzaile garrantzitsua izan da jaio zenetik. Geroago maitasun askerako joera sendoa agertu zen anarko-feminismoarekin eta LGBT eskubideen defentsarekin batera. Azken boladan, anarkismoak iritziak eta neurriak hartu ditu sexuaren inguruko zenbait gairen inguruan, hala nola pornografia, BDSM eta sexu-industriaren inguruan .

Emma Goldman anarkista estatubatuarra, anarka-feminista nabarmena, maitasun askea eta pentsamendu askeko aktibista

Anarko-feminismoa feminismo erradikalaren eta anarkismoaren sintesi gisa garatu zen, patriarkatua (emakumeen gaineko gizonezkoen dominazioa) derrigorrezko gobernuaren oinarrizko adierazpen gisa ikusten duena. Mende amaierako lehen anarkista feministen idazkietan inspiratu ziren, hala nola Lucy Parsons, Emma Goldman, Voltairine de Cleyre eta Virginia Bolten. Beste feminista erradikal batzuek bezala, anarko-feministek familia, hezkuntza eta genero rolen ikuskera tradizionalak kritikatzen eta hauek ezabatzea defendatzen dute. Sylvia Pankhurst Kontseiluko komunista aktibista feminista eta marxista libertarioa ere izan zen . Anarkistek ere interes aitzindari bat izan zuten LGBTI pertsonekin lotutako gaietan . Anarkismoaren baitan korronte garrantzitsu bat maitasun askea da. Maitasun askearen defendatzaileek Josiah Warren hasierako anarkistarengandik eta komunitate esperimentaletan oinarritzen ziren batzuetan, sexu askatasuna norbanakoaren jabegoaren adierazpen argi eta zuzen gisa ikusten zuten. Maitasun askeak emakumeen eskubideak azpimarratu zituen bereziki, sexu-lege gehienek emakumeak diskriminatzen baitzituzten: adibidez, ezkontza-legeak eta jaiotza-kontrolaren aurkako neurriak. Sozialista libertarioak tradizioz eszeptikoak izan dira eta erlijio antolatuaren aurka kokatu dute euren burua. Pentsamendu askea ikuspuntu filosofiko bat da, eta iritziak zientzian, logikaren eta arrazoiaren arabera eratu behar direla dio; eta ez luke aginte, tradizio edo bestelako dogmaren eraginik izan behar. Pentsamendu askearen aplikazio kognitiboa freethinking bezala ezagutzen da ingelesez eta pentsamendu librearen praktikatzaileak freethinkers bezala ezagutzen dira. Ameriketako Estatu Batuetan, pentsamendu askea kristauen eta antiklerikalaren aurkako mugimendua zen, "haren helburua gizabanakoa politikoki eta espiritualki aske izatea erlijio-gaietan bere kabuz erabakitzeko". Liberty aldizkari anarkistako kolaboratzaile ugari anarkismoan zein pentsamendu librean pertsonaia nabarmenak izan ziren. George MacDonald anarkista indibidualista Freethought eta The Truth Seeker aldizkarien koeditorea izan zen. EC Walker Lucifer, the Light-Bearer, amodio libreko eta pentsamendu libreko beste aldizkari baten editorea ere izan zen. Free Society (1895–1897 The Firebrand; 1897–1904 Free Society bezala ) Estatu Batuetako egunkari anarkista garrantzitsu bat izan zen XIX. mendearen amaieran eta XX. Argitalpenak irmoki defendatu zituen maitasun askea eta emakumeen eskubideak eta kritikatu egiten zuen comstockery —informazio sexualaren zentsura—. 1901ean, Francesc Ferrer i Guàrdia anarkista eta librepentsalari katalanak eskola moderno edo aurrerakoiak ezarri zituen Bartzelonan, Eliza Katolikoak kontrolatzen zuen hezkuntza sistemari muzin eginez. Ikastetxeek adierazitako helburua " langile klasea ingurune arrazional, laiko eta ez-koertzitibo batean heztea" zen. Antiklerikal sutsua, Ferrerrek «hezkuntzan askatasunean» sinesten zuen, elizaren eta estatuaren aginterik gabeko hezkuntzan.

XX mendean, Wilhelm Reich freudo-marxista austriarrak 1940ko hamarkadako bere liburuetako batean iraultza sexuala kontzeptua asmatu zuen. Reichek sexu askatasunaren aldeko propagandandista bihurtu zen, sexu-aholkularitza klinikoak irekit zuen ere, Vienan, langile klaseko pazienteentzat (Sex-Pol Alemaniako Politika Sexual Proletarioaren Elkartearen ordez). Elizabeth Dantoren ustez, Reich-ek "aholkularitza psikoanalitikoa, aholku marxista eta antisorgailuen" nahasketa bat eskaini zuen eta "guztiontzako adierazkortasun sexuala defendatu zuen, gazteentzat eta ezkongabeentzat barne, ezker politikoa zein psikoanalistak asaldatzen zituen permisibitate batekin". Klinikak berehala gainezka zeuden laguntza bila zebiltzan pertsonek. 1970eko hamarkadaren hasieran, Alex Comfort ingeles anarkista eta bakezaleak nazioarteko ospetsua lortu zuen The Joy of Sex eta More Joy of Sex sexu eskuliburuak idazteagatik.

Indarkeria eta indarkeriarik gabeko bitartekoak

Sozialista libertario batzuek beharrezko ikusten dute iraultza bortitza gizarte kapitalistaren abolizioan, beste batzuek indarkeriarik gabeko metodoen alde egiten duten bitartean. Beste askorekin batera, Errico Malatestak biolentzia erabiltzea beharrezkoa zela argudiatu zuenUmanità Novan (125 zenbakia, 1921eko irailaren 6a):

Gure asmoa eta helburua da guztiok sozialki kontziente eta eraginkor bihurtzea; baina helburu hori lortzeko, beharrezkoa da bizitza eta garapenerako baliabideak eskaintzea. Beraz, beharrezkoa da indarkeriaz suntsitzea, ezin baita besterik egin baliabide horiek langileei ukatzen dien indarkeriaren aurka.

Pierre-Joseph Proudhonek indarkeriarik gabeko iraultza baten alde egin zuen botere bikoitzeko prozesu baten bidez, non erakunde sozialista libertarioak ezarri eta elkarteak sortuko ziren, indarrean dagoen estatu kapitalistaren esparruan sare hedatu bat eratzea ahalbidetuz, azkenean estatua eta ekonomia kapitalista zaharkituta bihurtzeko asmoz. Anarkismoan indarkeriaren bilakaera, neurri batean, Proudhonen eta beste batzuen ideiek eragindako komunitateetako batzuen sarraskien ondorioz gertatu zen. Anarkista komunista askok indarkeria iraultzailearen beharra ikusi zuten kapitalismoari eta gobernuari zegokien bortizkeriaren aurka egiteko. Anarko-pazifismoa mugimendu anarkistaren barneko joera bat da, gizarte aldaketaren aldeko borrokan indarkeria erabiltzeari uko egiten diona. Hasierako eragin nagusiak Henry David Thoreau eta Leo Tolstoiren pentsamendua izan ziren. Gehienbat Herbeeretan, Britainia Handian eta Estatu Batuetan garatu zen, Bigarren Mundu Gerra baino lehenago. Indarkeriaren erabilerari aurkakotasunak ez die debekatu anarko-pacifistei erresistentziaren printzipioa onartzea, ezta ekintza iraultzailearena ere, baldin eta indarkerian ez bada gertatzen; izan ere, boterearen aurkako forma horien onarpena izan zen, non anarko-pacifista askok greba orokorraren kontzeptu anarkosindikalista arma iraultzaile handi gisa onartzera eraman zituena. Anarko-pazifistak botere dualaren estrategia ez bortitza arriskuan jartzera ere iritsi dira.

Beste anarkistek uste izan dute indarkeria (batez ere autodefentsa ) gizarte-iraultza eragin lezakeen asaldura eragiteko modu gisa justifikatuta dagoela.

Ingurumen-arazoak

Anarkismo berdea anarkismoaren barneko pentsamendu-eskola bat da, eta ingurumen-arazoei arreta berezia jartzen die. Hasierako eragin garrantzitsu bat Henry David Thoreau anarkista estatubatuarraren eta bere Walden liburua izan zen, baita Leo Tolstoi eta Elisee Reclus ere . XIX mendearen amaieran, anarko-naturismoa sortu zen anarkismoaren eta filosofia naturisten Kubako zirkulu anarkista indibidualisten barnean Frantzian, Portugalen eta Espainia. Korronte garaikide garrantzitsuak anarkoprimitibismoa eta ekologia soziala dira . 1990eko hamarkadaren hasieran nazioarteko sozialismo libertarioaren topagune garrantzitsu bat Democracy & Nature aldizkaria izan zen, non Takis Fotopoulos, Noam Chomsky, Murray Bookchin eta Cornelius Castoriadis bezalako aktibista eta teorialari nabarmenek idatzi zuten.

Sustrai politikoak

Hasierako pentsamendu sozialista modernoaren barruan

Nekazarien matxinadak Erreforma osteko garaian

Roderick T. Long-entzat, sozialista libertarioek XVII. mendeko Inglaterrako Levelers aldarrikatzen dute euren arbaso ideologikoen artean. Hainbat egile sozialista libertarioek Gerrard Winstanley gizarte erreformatzaile protestante ingelesaren lan idatzia eta bere taldearen (Diggers ) aktibismo sozialak pentsamendu-lerro hori aurreikusten dutela identifikatu dute. George Woodcock historialari anarkistarentzat, Pierre-Joseph Proudhon bere burua anarkistatzat jo zuen lehen idazlea izan bazen ere, gutxienez aurreko bik anarkismoaren oinarrizko elementu guztiak biltzen dituzten sistemak zehaztu zituzten. Lehenengoa Gerrard Winstanley (1609 - K.a. 1660) izan zen, Mankomunitatean zehar Diggers mugimendu txikia zuzendu zuen lihozko arropagilea. Winstanley eta bere jarraitzaileak protesta egin zuten kristautasun erradikal baten izenean, Ingalaterrako Gerra Zibilaren ondorengo estutasun ekonomikoaren aurka eta Eredu Berriko Armadaren handiek gorde nahi zuten desberdintasunen aurka.

William Everard-en Leveler dokumentu bateko xilografia

1649-1650 bitartean, Diggers-ek Ingalaterrako hegoaldeko lur komunetan okupatu eta lur-lanean eta ondasunen parteketan oinarritutako komunitateak sortzen saiatu ziren. Komunitateek porrot egin zuten, baina Winstanleyren liburuxka sorta batek iraun zuen, eta horien artean The New Law of Righteousness (1649) izan zen garrantzitsuena. Kristautasun arrazional bat defendatuz, Winstanleyk Kristo "askatasun unibertsalarekin" parekatu zuen eta autoritatearen izaera unibertsala usteltzen zuela adierazi zuen. «Askatasunaren bedeinkazioan partekatzeko pribilegio berdina» ikusi zuen eta jabetzaren erakundearen eta askatasun ezaren arteko lotura estua antzeman zuen.

Murray Bookchin-ek adierazi zuen: "Mundu modernoan anarkismoa lehen aldiz nekazarien eta yeomanrien mugimendu gisa agertu zen gainbeheran zeuden erakunde feudalen aurka. Alemanian Nekazarien Gerretan izan zuen bozeramaile nagusia Thomas Muenzer izan zen. Muenzerrek eta Winstanleyk zituzten kontzeptuak bikain moldatzen ziren beren garaiko beharretara, aldi historikoa non biztanleriaren gehiengoa landa bizi zen eta indar iraultzaile militanteenak nekazaritza mundutik zetozenekoa. Mingarri akademikoa litzateke Muenzerrek eta Winstanleyk euren idealak lor zitezkeen ala ez argudiatzea. Benetako garrantzia duena da bere garaiari hitz egin izana; beren kontzeptu anarkistak Alemaniako nekazari armadak eta Ingalaterrako Eredu Berria hornitzen zituen landa-gizartetik berez jarraitu zuten".

Ilustrazio Aroa

William Godwin

Longentzat, sozialista libertarioek ere XVIII. mendeko entziklopedista frantsesetan, Thomas Jefferson eta Thomas Painerekin batera ikuspegiak maiz partekatzen dute. Gehiago aipatzen den izen bat William Godwin ilustrazio pentsalari ingelesarena da.

Woodcockentzat, anarkismoaren zirriborro landuago bat —nahiz eta oraindik izenik gabe— eman zuen William Godwin-ek Inquiry Concerning Political Justice (1793) lanean. Godwin anarkista iraultzailea baino anarkista graduala izan zen, geroko anarkista gehienengandik ezberdina zelako ekintza iraultzailearen gainetik nahiago zuelako borondate oneko pertsonen arteko eztabaida prozesu graduala eta —iruditzen zuenez— naturalagoa. Godwinek, Dissent tradizio ingelesaren eta Ilustrazioaren Frantziako filosofiaren eragina izan zuenak, estatuaren, jabetza metatuaren eta prozedura demokratikoaren bidez agintearen eskuordetzearen oinarrizko kritika anarkistak era garatuan aurkeztu zituen.

Noam Chomsky-k sozialismo libertarioa liberalismo klasikoaren "hedapen egokia eta naturala" dela uste du "gizarte industrial aurreratuaren arora". Chomsky-k ideia sozialista libertarioak Ilustrazio Garaiko ideia liberal klasikoen ondorengo gisa ikusten ditu, bere posizio ideologikoa "gizakiaren izaera libertario eta sortzailea elikatzea" dela argudiatuta. Chomsky-k etorkizun anarkosindikalista bat aurreikusten du , langileen produkzio baliabideen eta gobernuaren zuzeneko kontrolarekin, langileen kontseiluek ordezkariak hautatuko lituzkete batzar orokorretan biltzeko. Autogobernu horren helburua herritar bakoitza, Jeffersonen hitzetan, «gaien gobernuan parte hartzaile zuzena» izatea da. Chomskyk uste du ez dela alderdi politikoen beharrik izango. Beren bizitza produktiboa kontrolatuz, Chomsky-k uste du gizabanakoek laneko gogobetetasuna eta betetze eta helburu sentimendua lor dezaketela. Chomsky-k dio lan desatseginak eta ezezagunak guztiz automatizatuak izan daitezkeela, bereziki ordainsaria duten langileek egin ditzaketela edo guztion artean partekatuta.

Frantziako Iraultzan, Sylvain Maréchal- ek "lurraren fruituen gozamen komunitarioa" exijitu zuen Berdinen Manifestuan (1796) eta "aberatsen eta txiroen, handien eta txikien, txikienen bereizketa matxinagarria" desagertzea espero zuen. Anarkista hitza ingelesez lehen aldiz 1642an erabili zen, Gerra Zibilean abusu kontzeptu moduan, Errealistek Roundheaden aurka. Frantziako Iraultzaren garaian, Enragés bezalako batzuk kontzeptua modu positiboan erabiltzen hasi ziren boterearen zentralizazio jakobinoaren aurka, gobernu iraultzailea oximoronikoa zela ikusita. mendearen amaieran, ingelesezko anarchism terminoak hasierako konnotazio negatiboa galdu zuen.

Garai erromantikoa eta sozialismo utopikoa

Charles Fourier

Piotr Kropotkinen The Conquest of Bread liburuaren hitzaurrean, Kent Bromleyk Charles Fourier frantses sozialista pentsamendu sozialistaren adar libertarioaren sortzailetzat jo zuen, François-Noël Babeuf eta Philippe Buonarrotiren ideia sozialista autoritarioak kontrajarriz. Hakim Bey anarkistak Fourierren ideiak honela deskribatzen ditu: "Fourier-en Harmonia sisteman industria, artisautza, nekazaritza eta abar barne sormen-jarduera oro askaturiko pasiotik sortuko da - hau da "lan erakargarriaren" teoria ospetsua". Fourierrek lana bera sexualizatzen du - Falansterioaren bizitza sentimendu, adimen eta jarduera bizien etengabeko orgia bat da, maitaleen eta zaletu basatien gizartea". Fourierismoa XIX. mendearen erdialdean agertu zen, non ehunka komun (falansterioak) printzipio fourieristetan sortu ziren Frantzian, Ipar Amerikan, Mexikon, Hego Amerikan, Aljerian eta Jugoslavian. Pierre-Joseph Proudhonek, Friedrich Engelsek eta Piotr Kropotkinek lilura handiz irakurri zuten, André Bretonek eta Roland Barthesek bezala . Eros eta zibilizazioa lanean, Herbert Marcusek Fourier goraipatu zuen "beste edozein sozialista utopiko baino hurbilago dagoela sublimazio ez-errepresiboarekiko askatasunaren menpekotasuna argitzera".

Peter Sabatini anarkistak jakinarazi duenez, XIX. mendearen hasieratik erdialdera arteko Estatu Batuetan, "kontrakultura talde komunitario eta "utopiko" sorta bat agertu zen" (maitasun askearen mugimendua deitutakoa barne). William Godwinen anarkismoak eragin ideologikoa izan zuen honetan batzuetan, baina are gehiago Robert Owen eta Charles Fourierren sozialismoak. Britainia Handiko enpresaren arrakastaren ostean, Owenek berak kooperatiba-komunitate bat sortu zuen Estatu Batuetan, New Harmony-n, Indianan, 1825ean. Komuna honetako kide bat Josiah Warren (1798-1874) izan zen, lehen anarkista indibidualistatzat jotakoa".

Pentsamendu sozialista modernoaren barruan

Anarkismoa

Albert Meltzerrek eta Stuart Christiek The Floodgates of Anarchy liburuan adierazi zutenez:

[Anarkismoak] bere herentzia partikularra du, eta horren zati bat sozialismoarekin partekatzen du, eta horrek bere etsai batzuen antza ematen dio. Bere herentziaren beste zati bat liberalismoarekin partekatzen du, eta horrek, jaiotzean, amerikar motako indibidualismo erradikalaren lehengusu bihurtzen du, eta horren zati handi bat Eskuinarekin ezkondu da eta jada ez da hitz egiten.

Pierre-Joseph Proudhonek, askotan anarkismo modernoaren aitatzat hartzen dena, « Jabetza lapurreta da! » esaldia asmatu zuen, jabetzaren izaera konplexuari buruz askatasunarekin duen ikuspegiaren zati bat deskribatzeko. Jabetza lapurreta dela esan zuenean, langileei irabaziak lapurtzen zizkien kapitalistaz ari zen. Proudhonentzat, kapitalistaren langilea «menpekoa, esplotatua: bere baldintza iraunkorra obedientzia da».

Piotr Kropotkin, anarko-komunismoaren teorikoa

Proudhonek bere burua anarkista izendatu zuenetik (1840) hamazazpi urte beranduago (1857), Joseph Déjacque anarkokomunista izan zen bere burua libertario gisa deskribatu zuen lehen pertsona. Estatu Batuetatik kanpo, libertario terminoak, oro har, ideologia antikapitalistei egiten die erreferentzia.

Sozialismo libertarioak liberalismo klasikoan eta sozialismoan ditu sustraiak, nahiz eta askotan liberalismoarekin (batez ere neoliberalismoarekin eta eskuin-libertarismoarekin) eta estatu sozialismo autoritarioarekin gatazkan egon aldi berean. Sozialismo libertarioak sozialismoan eta liberalismoan sustraiak dituen arren, forma ezberdinek bi tradizioen eragin-maila desberdinak dituzte. Esate baterako, anarkismo mutualistan liberalismoak eragin handiagoa du, eta anarkismo komunistan eta anarkosindikalismoan sozialismoak eragin handiagoa duten bitartean. Hala ere, mutualistaren anarkismoa bere jatorria du XVIII eta XIX mendeko Europako sozialismoa (hala sozialismoa Fourierian bezala) , anarkokomunismoa eta anarkosindikalismoak XVIII mendeko liberalismoan du jatorria (besteabeste, Frantziako Iraultza barne).

Anarkismoak mugimendu sozialistaren sektore garrantzitsuetan antzematen zuen abangoardiismoari eta estatismoari erronka goiztiar bat jarri zion. Honela: "Ekintza parlamentarioaren, ministerialismoaren eta alderdi bizitzaren hazkuntzaren ondorioak, anarkistek salatu zuten, deserradikalismoa eta enburgesismoa izango ziren. Gainera, estatu-politikak benetako indibidualtasuna eta benetako komunitatea irauliko lituzke. Horren harira, anarkista askok uko egin zioten marxista motako antolakuntzari, boterea eta hierarkia desegin edo ahuldu nahian, talde politiko-kultural solteen bitartez, edo aldi berean unitate administratibo ekonomiko eta politiko bakar baten bidez antolatuz" (Ruhle, sindikalismoa ). Intelektualaren eta zientziaren boterea ere baztertu zuten anarkista askok: «Estatua konkistatzen, alderdien papera goratzean, [intelektualek] erakunde politiko eta administratiboetan gorpuzten den printzipio hierarkikoa indartzen dute». Iraultzak zirkunstantzien indarraren eta/edo masen berez errebeldearen senaren («askatasun-sena») (Bakunin, Chomsky), edo Bakuninen hitzetan: «Norbanakoek egin dezaketen guztia argitzea, hedatzea eta herri senari dagozkion ideiak lantzea”.

Marxismoa

William Morris, marxista libertario ingelesa

Marxismoa pentsamendu libertarioaren alderdi bat garatzen hasi zen egoera jakin batzuetatik abiatuta. Chamsy Ojeili-k esan zuen: "Horrelako ikuspegien hasierako adierazpenak aurkitzen dira [William] Morris-en eta Britainia Handiko Alderdi Sozialistan (SPGB), gero berriro 1905eko gertakarien inguruan, gero eta kezka handiagoarekin burokratizazioaren eta deserradikalizazioaren aurrean. nazioarteko sozialismoa". Morrisek Liga Sozialista sortu zuen 1884ko abenduan, Friedrich Engelsek eta Eleanor Marxek bultzatuta. Antolakuntzako pertsona nagusi gisa, Morrisek etengabeko hitzaldi eta solasaldietan murgildu zen Ingalaterrako eta Eskoziako langileen klubetan, hitzaldi aretoetan eta kale bazterretan. 1887tik aurrera, anarkistak sozialistak baino gehiago izaten hasi ziren Liga Sozialistan. 1887ko maiatzaren 29an Londresen ospatu zen Ligaren 3. Urteko Konferentzian, sailetako 24 ordezkarien gehiengoaren botoarekin, anarkistek babestutako ebazpen bat onartu zen, honako hau adierazten zuena: "Konferentzia honek ekintza parlamentarioaren abstentzio-politika babesten du, orain arte Ligak jarraitu duena, eta ez du ikusten hura aldatzeko arrazoi nahikorik». Morrisek bakegile lanak egin zituen, baina parlamentarien aurkakoen alde jarri zen, azken hauek Ligaren kontrola irabaziz baitzuen. Ondorioz, Engelsen babesa galdu eta Eleanor Marx eta bere bikotekide Edward Aveling-en alde egin zuten zuten Bloomsbury Socialist Society bereizia osatzeko.

Clara Zetkin eta Rosa Luxemburg

Dena den, «hausturarik garrantzitsuenak Lehen Mundu Gerra garaian eta ondoren emandako matxinaden ostekoak dira. Sozialdemokraten kapitulazioarekin desengainatuta, langile kontseiluen sorrerarekin liruratuta eta leninismotik poliki-poliki urrunduz, komunista asko alderdi sozialisten aldarrikapenak arbuiatu eta masetan fedea jartzera iritsi ziren”. Sozialista hauen ustez, "ekinean dauden masen intuizioak jenio handiagoa izan dezake banako jenio handienaren lanak baino". Rosa Luxemburg- en obrerismoa eta espontaneismoa garai hartako ezker muturrak hartutako posizioen eredu dira: Antonie Pannekoek, Roland Holst eta Herman Gorter Herbehereetan, Sylvia Pankhurst Britainia Handian, Antonio Gramsci Italian eta György Lukács Hungarian. Formulazio horietan , proletalgoaren diktadura klase baten diktadura izango zen, «ez alderdi batena edo bureau batena». Hala ere, pentsamendu-lerro honen baitan "anti-abanguardismoaren eta abangoardismoaren arteko tentsioa sarritan bi modu diametralki kontrajarritakoan konpondu da: lehenengoak alderdiarenganako noraeza izan zuen; bigarrenak proletarioaren espontaneotasun osoaren ideiaren alde egin zuen. [...] Lehenengo lerroaren adibidea Gramsci eta Lukacs-en azaltzen da argien. [... Bigarren lerroaren adibidean alderdiaren forma erabat desagerrarazten duena, Holandako eta Alemaniako ezker muturreko joeran azaltzen da".

Sortzen ari den Sobietar Batasunean, ezkerreko altxamenduak agertu ziren boltxebikeen aurka, hau da, ezkerreko taldeek zuzendutako edo lagundutako boltxebikeen aurkako matxinada eta altxamenduak izan ziren, besteak beste, Iraultzaile Sozialistak Ezkerreko Sozialista Iraultzaileak, Mentxebikeak eta anarkistak . Batzuk Mugimendu Zuriaren alde zeuden eta beste batzuk indar independentea izaten saiatu ziren. Altxamenduak 1918an hasi ziren, Errusiako Gerra Zibilean jarraitu zuten 1922ra arte. Horren harira, boltxebikeek gero eta gehiago baztertu zituzten talde horiek gobernuan sartzeko saiakerak eta indarrez zapaldu zituzten. "Ezkerreko" Komunismoa: Haurren Nahaste bat Vladimir Lenin-ek berak ezkerreko posizioak aldarrikatzen zituzten boltxebikeen hainbat kritikari erasotzen dituen lana da.

Marxiar sozialista libertario askorentzat, "ortodoxia sozialistaren porrot politikoak haustura teorikoa eskatzen zuen. Haustura honek hainbat forma hartu zituen. Bordigistek eta SPGBk gai teorikoetan intransigenzia supermarxistaren alde egin zuten. Beste sozialista batzuk "Marxen atzetik" itzuli ziren idealismo alemaniarraren programa antipositibistara. Sozialismo libertarioak maiz lotu izan ditu bere nahi politiko antiautoritarioak ortodoxiarekiko bereizketa teoriko horrekin. [...] Karl Korsch [...] sozialista libertarioa izaten jarraitu zuen bere bizitzaren zati handi batean eta bere obran irekiera teorikorako bulkada iraunkorra egin zuen. Korschek eternoa eta estatikoa zena baztertu zituen, eta teoria baten egian praktikak duen funtsezko eginkizunarekin obsesionatuta zegoen. Korschen ustez, ezein teoriak ezin zion historiari ihes egin, ezta marxismoak ere. Ildo horretatik, Korschek Marxen Kapitalaren estimulua klase zapalduen mugimenduari egotzi zion.

Kapitalismoa eta estatua baztertzean, marxista libertario batzuk anarkistekin bat egiten dute, demokrazia ordezkatzaile kapitalistaren eta marxismoaren forma autoritarioen aurka. Anarkistek eta marxistek estaturik gabeko gizartearen azken helburua partekatzen badute ere, anarkistek kritikatzen dute marxista gehienek estatua helburu hori lortzeko trantsizio-fase baten alde egiteagatik. Hala ere, joera marxista libertarioak, hala nola marxismo autonomista eta kontseilu-komunismoa, historikoki mugimendu anarkistarekin lotu dira. Mugimendu anarkistak gatazkan sartu dira indar kapitalistekin zein marxistekin, batzuetan aldi berean —Espainiako Gerra Zibilean bezala—, nahiz eta gerra hartan bezala marxistak beraiek banatuta egon ziren anarkismoaren alde edo aurka. Alderdi burokratikoen aurkako beste jazarpen politiko batzuek antagonismo historiko handia eragin dute anarkisten eta marxista libertarioen artean, batetik, eta marxista leninisten eta horien deribatuen artean, bestetik. Historia hurbilean, sozialista libertarioek behin eta berriz aldi baterako aliantzak sortu dituzte talde marxista-leninistekin, biek baztertzen dituzten erakundeen aurka protesta egiteko. Antagonismo horren adibide bat Langileen Nazioarteko Elkartean, Lehen Nazioartekoan, langile erradikalen kongresuan dago, non Mikhail Bakunin, ikuspegi anarkisten nahiko adierazgarria zena; eta Karl Marx, anarkistek "autoritarioa" ibat zela leporatzen ziotena, hainbat gaitan sartu ziren gatazkan. Bakuninek Estatuak erakunde gisa duen zilegitasun ezari eta hauteskunde-politikaren eginkizunari buruz duen ikuspuntua oso kontrajarrita zegoen Marxek Lehen Internazionalean zituen iritziekin. Marx eta Bakuninen gatazkak, azkenean, Marx Lehen Internazionalaren kontrola hartu eta Bakunin eta bere jarraitzaileak erakundetik kanporatu zituen. Hau izan zen sozialista libertarioen eta "komunista autoritario" deitzen dutenen arteko liskar eta zisma luze baten hasiera izan zen, edo bestela "autoritarioen" artean. Zenbait marxistak sindikalismoaren antza handia duten ikuspegiak formulatu zituzten eta, beraz, ideia anarkistekiko ahaidetasun handiagoa adierazten dute. Hainbat sozialista libertariok, bereziki Noam Chomsky-k, uste dute anarkismoak antz handia duela marxismoaren aldaera batzuekin, hala nola Anton Pannekoek marxistaren kontseilu-komunismoarekin. Anarkismoari buruzko oharrean, Chomsky-k iradokitzen du "kontseilu-komunismo mota bat gizarte industrial batean sozialismo iraultzailearen forma naturala izatea". Demokrazia oso mugatuta dagoela sinesmena islatzen du industria-sistema edozein elite autokratikok kontrolatzen dutenean, jabeek, kudeatzaileek eta teknokratek, "abangoardia" alderdi batek edo Estatuko burokrazia batek".

XX. mendearen erdialdean, talde sozialista libertario batzuk trotskismoarekiko desadostasunetatik sortu ziren, antiestalinismo leninista gisa aurkezten zutenak. Horrela, Socialisme ou Barbarie frantses taldea Laugarren Nazioarteko trotskistatik sortu zen, non Cornelius Castoriadis eta Claude Lefort- ek Chaulieu–Montal joera bat osatu zuten Frantziako Parti Communiste Internationalisten 1946an. 1948an, "trotskismoarekiko azken desenkantua" bizi izan zuten Socialisme ou Barbarie sortuz, bere aldizkaria 1949ko martxoan argitaratzen hasi zelarik. Geroago, Castoriadisek esan zuen garai honetaz "taldearen eta aldizkariaren entzule nagusia ezker zahar eta erradikaleko taldeek osatzen zutela: Bordigisak, kontseiluko komunistak, anarkista batzuk eta 1920ko hamarkadako "ezker" alemaniarren ondorengo batzuk". Erresuma Batuan ere, Solidarity taldea 1960an sortu zen Trotskista Sozialista Laboristaren Ligako kide kanporatuen talde txiki batek. Ia hasieratik, Socialisme ou Barbarie talde frantsesaren eragin handia izan zuen, bereziki Cornelius Castoriadis lider intelektualarena, zeinen entseguak Solidarityk ekoitzi zituen panfleto ugarien artean baitzeuden. Taldeko lider intelektuala Chris Pallis zen, Maurice Brinton izenarekin idazten zuena.

Txinako Herri Errepublikan 1967az geroztik, ultra-ezkerreko eta ezkerreko komunista terminoak teoria eta praktika politikoak aipatzen ditu, bere buruaz, ezkerrerago bezala definitutako buruzagi maoista zentraleko Kultura Iraultza Handiaren garaian. Terminoak atzeraeraginez ere erabiltzen dira XX. mende hasierako Txinako orientazio anarkista batzuk deskribatzeko. Irain gisa, Txinako Alderdi Komunistak "ultra-ezkerreko" terminoa modu zabalagoan erabili du alderdiaren ildoa baino ezkerretarago jotzen duen edozein orientazio salatzeko. Azken erabilera horren arabera, 1978an CPCren Batzorde Zentralak 1956tik 1976an hil zen arte Mao Zedongen ildoa ultraezkerra zela salatu zuen. Ultra-ezkerreko terminoak GPCR lerro maoista zentraletik aldendu ziren GPCR matxinoen posizioei egiten die erreferentzia, CPC-PRC alderdi-estatuaren beraren eta langile eta nekazarien masen arteko kontraesan antagoniko bat identifikatuz, batetik dibortziatutako klase proletario bakar gisa pentsatuta. ekoizpenaren edo banaketaren gaineko edozein kontrol esanguratsu. Ildo maoista zentralak alderdiaren bitartekaritza bidez masek produkzio-bideak kontrolatzen zituztela defendatzen zuen bitartean, ultraezkerrak burokrataren interes objektiboak egiturazko estatu-forma zentralistak zehazten zituela argudiatu zuen, masen interes objektiboen aurka zuzen. burokrata jakin baten pentsaera sozialistak izan daitezkeen arren. Zentraleko buruzagi maoistek masa koadro txarren ustezko %5en artean ideia eta ohitura atzerakoiak kritikatzera animatu zituzten bitartean, "pentsamenduaren erreforma " egin ostean "orri berri bat iraultzeko" aukera emanez, ultraezkerrak argudiatu zuenez. Iraultza kulturalak iraultza politikoari bide eman behar izan zion “klase batek beste klase bat boteretik kentzen baitu”.

1969an, Daniel Guerin anarkokomunista frantses plataformaistak "Marxismo libertario?" izeneko saiakera argitaratu zuen. Bertan Karl Marx eta Mikhail Bakunin-en arteko eztabaida jorratu zuen Lehen Internazionalean eta ondoren iradoki zuen "[M]arxismo libertarioak determinismoa eta fatalismoa baztertzen ditu, norbanako borondateari, intuizioari, irudimenari, erreflexio-orduei leku handiagoa emanez. Masen instintu sakonak, krisi orduetan «eliteen» arrazoibideak baino urrunago ikusten direnak; marxismo libertarioak harridura, probokazio eta ausardiaren ondorioetan pentsatzen du, ez du nahastu eta paralizatu nahi izan aparatu 'zientifiko' astun baten menpean, ez du iruzurrik egiten, eta abenturismotik babesten du ezezagunaren beldurrez bezainbat". Estatu Batuetan, 1970etik 1981era egon zen Root & Branch argitalpena "A Libertarian Marxist Journal" azpititulu gisa zuena. 1974an, Libertarian Communism aldizkaria sortu zuen Erresuma Batuan SPGBren barneko talde batek.

Marxismo autonomista, neomarxismoa eta teoria situazionista ere tradizio sozialista libertarioaren barnean dauden marxismoaren aldaera antiautoritariotzat hartzen dira. Adibidez, "Zeelanda Berrian, ez zen talde situazionistarik sortu, Grant McDonaghen saiakerak egin arren. Horren ordez, McDonaghek gizabanako gisa jardun zuen ingurune anarkistaren periferian, anarkistekin elkarlanean hainbat aldizkari argitaratzeko, Anarchy eta KAT esaterako." Azken honek bere burua "ultra-ezker libertarioaren (situazionistak, anarkistak eta sozialista libertarioak) "espasmodiko" antiautoritariotzat hartzen zuen. Libcom.org web orrialdearentzat: "1980ko eta 1990eko hamarkadetan, beste talde batzuk garatu ziren, aurreko lanaren zati handi baten eragina zutenak. Aipagarrienak Alemanian Kolinko, Kurasje eta Wildcat, Aufheben Ingalaterran, Theorie Communiste Frantzian, TPTG Grezian eta Kamunist Kranti Indian dira. Beste herrialde batzuetako taldeekin ere konektatuta daude, autonomia, operaismoa, marxismo hegeliarra, JFTren lana, marxismo irekia, ICO, Nazioarteko Situazionista, anarkismoa eta 1968 ondorengo marxismo alemaniarra uztartuz. Honekin lotuta zeuden Amadeo Bordiga ezkerreko komunista italiarraren eragina izan zuten intelektualak, baina bere jarrera leninistekin ados ez zeudenak; horien artean Jacques Camattek zuzendutako Invariance argitalpen frantsesa, 1968az geroztik argitaratua eta Karl Nesic-ekin Troploin argitaratu zuen Gilles Dauvek.

Joera nabarmenak

Anarkismoa

Historikoki, anarkismoa eta sozialismo libertarioa sinonimoak izan dira neurri handi batean . Honek, batez ere, XIX. mendean garatutako anarkismo klasikoaren korronteei egiten die erreferentzia, autonomiarekin eta askatasunarekin, deszentralizazioarekin, hierarkiaren aurkakotasunarekin eta sozialismo autoritarioaren abangoardismoarn aurka duten konpromisoan. Gastón Leval anarkosindikalistak azaldu zuenez, "Jarduera guztiak koordinatuta egongo diren Gizarte bat aurreikusten dugu, aldi berean, gizarte-bizitzarako edo enpresa bakoitzaren bizitzarako ahalik eta autonomia handiena ahalbidetzeko malgutasun nahikoa izango duen egitura bat, eta desordena oro saihesteko behar besteko kohesioa. [...] Ondo antolatutako gizarte batean, gauza horiek guztiak sistematikoki egin behar dira federazio paraleloen bidez, maila gorenetan bertikalki elkartuta, funtzio ekonomiko guztiak gainerako guztiekin elkartasunez beteko dituen eta beharrezko kohesioa iraunaraziko duen erakunde zabal bat osatuz ".

Mutualismoa

Pierre-Joseph Proudhon

Mutualismoa Pierre-Joseph Proudhonek garatutako lehen teoria ekonomiko anarkista izan zen, XIX. mendeko mugimendu sozialistaren barnean hasi zena. Mutualismoa lan-balioaren teorian oinarritzen da. Teoria horren arabera, lana edo haren produktua saltzen denean, trukean ondasun edo zerbitzu batzuk jaso behar dira, "erabilgarritasun berdineko artikulu bat ekoizteko behar den lan-kopurua" adierazten dutenak, eta hori ez den guztia esplotazioa, lan-lapurreta edo lukurreritzat hartzen du. Mutualistek jabetza ssozialaren alde egin dute, eta uste dute lan-merkatu libre batek diru-sarreren berdintasun-baldintzak ahalbidetuko lituzkeela, egindako lanaren proportzioan. Jonathan Beecherrek dioen bezala, mutualistaren helburua «kapitalak ezarritako murrizketetatik lana askatzea» zen. Proudhonek uste zuen gizabanako batek lurra erabiltzeko eskubidea zuela soilik hura erabiltzen edo okupatzen zuen bitartean. Norbanakoak hori egiteari uzten badio, jaberik gabeko lurra izango da berriro.

Anarkista indibidualista batzuek, Benjamin Tucker kasu, Proudhonen mutualismoaren eragina izan zuten, baina ez zuten hura bezalako enpresa handietan elkartzearen alde egin. Ideia mutualistek eremu emankorra aurkitu zuten XIX. mendeko Espainian, horren adibide bat da Ramón de la Sagrak El Porvenir aldizkari anarkista sortu zuela A Coruñan 1845ean, Proudhonen ideietan inspiratuta. Francesc Pi i Margall politikari katalana Proudhonen lanen itzultzaile nagusia izan zen eta, ondoren, 1873an Espainiako presidente izatera heldu zen, Alderdi Federal Errepublikano Demokratikoko buruzagi zelarik.

George Woodcock-en arabera, "(Pi i Maragallen) itzulpenek eragin sakona eta iraunkorra izango zuten 1870aren ondorengo anarkismo espainiarraren garapenean, baina garai hori baino lehenago, ideia proudhoniarrek, Pi-k interpretatu zituen ideia proudhoniarrek inspirazioaren zati handi bat eman zioten 1860ko hamarkadaren hasieran sortu zen mugimendu federalistari". Encyclopedia Britannica-ren arabera, "1873ko Espainiako iraultzan zehar, Pi y Margall " sistema politiko deszentralizatua edo 'kantonalista ' ezarri nahi izan zuen, proudhoniar ideiak jarraituz". Kevin Carson teoriko mutualista garaikidea da, Studies in Mutualist Political Economy liburuaren egilea.

Anarkismo soziala

Errico Malatesta

Anarkismo soziala jabego soziala, elkarrekiko laguntza eta langileen autogestioa azpimarratzen dituen anarkismoaren adar bat da. Anarkismo soziala anarkismo klasikoaren forma nagusia da eta pentsamendu anarkistaren eskola kolektibista, komunista eta sindikalista nagusiak barne hartzen ditu. Termino gisa, anarkismo soziala anarkismo indibidualistaren kontrastean erabiltzen da, teoria anarkistan alde komunitarioak eta kooperatiboak azpimarratuz; aldiz, talde-pentsamenduarekin eta adostasun kolektiboarekin loturiko komunitarismo forma autoritarioen aurka ere egiten du, indibidualtasunaren eta adostasun kolektiboaren alde eginez.

Mikhail Bakunin

Anarkismo soziala ekoizpen baliabideen jabetza pribatuaren aurka dago, desberdintasun-iturritzat ikusten du eta, horren ordez, jabego sozialaren alde egiten du: jabetza kolektiboaren bidez, bakuninistekin eta anarkista kolektibistak bezala; jabego komuna anarkista komunistak bezala; eta jabego kooperatiboa anarkosindikalistak bezala. Anarkismo soziala joera baketsuetan zein insurrekzionalistetan ematen da; baita joera plataformalistetan eta antolakuntzaren aurka daudenetan ere. Langile mugimenduetan, sindikatuetan eta lan-gremioetan jardun du neurri handi batean, klase-borrokaren bidez langileen askapena azpimarratuz.

Orain arte, gizarte anarkista sozialen adibiderik ezagunenak Errusiako Iraultzan emandako Lurralde Askea (Makhnovshchina or Makhnovia), Mantxuriako Koreako Herri Elkartea eta Espainiako Iraultza izan dira.

Kontseilu komunismoa

Kontseilu komunismoa 1920ko hamarkadan Alemanian eta Herbehereetan sortu zen ezkerreko mugimendu erradikala da. Bere erakunde nagusia Alemaniako Langileen Alderdi Komunista (KAPD) izan zen. Kontseiluko komunismoak marxismoaren baitan eta sozialismo libertarioaren baitan posizio teoriko eta aktibista gisa jarraitzen du gaur egun. Sozialdemokraziaren eta komunismo leninistaren aldean, kontseilu-komunismoaren argudio nagusia hauxe da: lantegietan eta udalerrietan sortzen diren langile-kontseiluak langile klasearen antolakuntzaren eta gobernu boterearen forma natural eta legitimoa direla. Ikuspegi hau abangoardiako alderdi, parlamentu edo estatuaren gaineko azpimarra erreformista eta boltxebikearen aurkakoa da. Udal-komunismoaren oinarrizko printzipioa da estatua eta ekonomia langileen kontseiluek kudeatu behar dituztela, lantokietan aukeratutako ordezkariez osatuta eta edozein unetan gogoraraz daitezkeela. Hori horrela, kontseiluko komunistek estatuko sozialismo burokratikoaren aurka daude. Alderdi iraultzailearen ideiaren aurka ere egiten dute kontseiluko komunistek uste baitute alderdi batek zuzendutako iraultza batek alderdiaren diktadura sortuko duela nahitaez. Kontseiluko komunistek langileen demokrazia bat onartzen dute, eta langileen kontseiluen federazio baten bidez sortu nahi dute. Errusiako kontseiluaren terminoa sobieta da eta iraultzaren lehen urteetan langileen kontseiluak politikoki esanguratsuak izan ziren Errusian. Lantokiko boterearen aura aprobetxatzeko, Vladimir Leninek hainbat organo politikotarako erabili zuen hitza. Sobiet Gorena izena, parlamentua deitzen zitzaiona; eta Sobietar Batasunak berak terminologia hori erabiltzen du, baina ez dute inongo deszentralizaziorik suposatzen. Gainera, kontseiluko komunistek Sobietar Batasunaren kritika egin zuten estatu kapitalista gisa, Errusiako iraultza boltxebikea "iraultza burges " bihurtu zelakoan, alderdiko burokrazia batek aristokrazia feudal zaharra ordezkatu zuenean. Gehienek Errusiar Iraultza langile klasea zela uste zuten arren, uste zuten harreman kapitalistak oraindik existitzen zirenez (langileek ekonomia kudeatzeko zeresanik ez zutelako), Sobietar Batasuna estatuko herrialde kapitalista gisa amaitu zela, estatuak norbanakoa ordezkatuz. kapitalista. Kontseiluko komunistek langileen iraultzak onartzen dituzte, baina alderdi bakarreko diktaduren aurka daude. Kontseiluko komunistek alderdiaren papera asaldura eta propaganda izatera murriztea ere uste zuten, hauteskundeetan edo parlamentuan parte-hartze oro baztertu zuten eta langileek sindikatu atzerakoiak utzi eta sindikatu iraultzaile handi bat osatu behar zutela argudiatu zuten.

Ezkerreko komunismoa

Ezkerreko komunismoa ezker komunistak dituen ikuspuntu komunisten sorta da, boltxebikeen ideia politikoak garai jakin batzuetan kritikatzen dituena, Internazional Komunistak ondoren izan zituen leninismoaren ikuspegiak baino benetako marxista eta proletarioagoa dela dioen jarreratik. bere lehenengo eta bigarren kongresuan zehar. Ezkerreko komunistek leninisten ezkerrean ikusten dute beren burua ("kapitalaren ezkerra" bezala ikusi ohi dute, ez sozialistak), anarkistak (horietako batzuk sozialista internazionalistatzat hartzen dituzte) eta beste joera sozialista iraultzaile batzuena (adibidez, De Leonistak, sozialista internazionalistak kasu mugatuetan soilik ikusi ohi dituztenak). Ezkerreko komunismoa joera bereizia bihurtu aurretik bizi izan bazen ere, Rosa Luxemburgek eragin handia izan du ezkerreko komunista gehienetan, bai politikoki bai teorikoki. Ezkerreko komunismoaren aldekoak izan dira Amadeo Bordiga, Herman Gorter, Anton Pannekoek, Otto Rühle, Karl Korsch, Sylvia Pankhurst eta Paul Mattick .

Autonomismoa

Autonomismoa mugimendu sozialistatik hurbil dauden ezkerreko mugimendu politiko eta sozialen eta teorien multzoa da. Sistema teoriko identifikagarri gisa Italian 1960ko hamarkadan sortu zen lehen aldiz komunismo langile ( operaismo )tik . Danilo Montaldik eta beste batzuek eskuragarri jarritako itzulpenen bidez, italiar autonomistek Johnson–Forest joerak Estatu Batuetan eta Socialisme ou Barbarie taldeak Frantzian egindako ikerketa aktibistak hartu zituzten. Geroago, joera post-marxista eta anarkistak esanguratsuak bihurtu ziren situazionisten eraginaren, 1970eko hamarkadan Italiako ezker muturreko mugimenduen porrotaren eta teorialari garrantzitsu batzuen agerpenaren ondoren, Antonio Negri barne, 1969an Potere Operaioren sorreran lagundu zuena. baita Mario Tronti, Paolo Virno eta Franco "Bifo" Berardi ere. Beste marxismo formak ez bezala, marxismo autonomistak langile klaseak estatutik, sindikatuetatik edo alderdi politikoetatik independentea den sistema kapitalistaren antolakuntzan aldaketak behartzeko duen gaitasuna azpimarratzen du. Autonomistek alderdien antolakuntza politikoaz beste marxistak baino gutxiago arduratzen dira, eta, horren ordez, antolakuntza-egituretatik kanpo auto-antolatutako ekintzan zentratzen dira. Marxismo autonomista, beraz, "behetik gorako" teoria bat da, autonomistek kapitalismoaren eguneroko langile klasearen erresistentzia gisa ikusten dituzten jarduerei arreta jartzen diena, adibidez absentismoa, lan geldoa eta lantokian sozializazioa.

Horrek guztiak eragin zuen Alemaniako eta Holandako autonomen, mundu osoko Gizarte Zentroen mugimenduan eta gaur egun Italian, Frantzian eta neurri txikiagoan ingelesez hitz egiten duten herrialdeetan eragina du. Beren burua autonomista gisa deskribatzen dutenak gaur egun marxistatik hasi eta post-estrukturalista eta anarkistara aldatzen dira. Mugimendu autonomista marxista eta autonomistek inspirazio inspirazio eman zien ezker iraultzailean ingelesez hitz egiten duten herrialdeetako batzuei, bereziki anarkisten artean, horietako askok taktika autonomistak hartu baitituzte. Ingelesez hitz egiten duten anarkista batzuek beren burua autonomista gisa deskribatzen dute. Italiako operaismoaren mugimenduak akademiko marxistarengan ere eragina izan zuen, hala nola Harry Cleaver, John Holloway, Steve Wright eta Nick Dyer-Witheford . Gaur egun, Multitudes argitalpenarekin ere lotuta dago.

Sindikalismo Iraultzailea

Sindikalismo iraultzailea kapitalismoaren ordezko eta estatu sozialismoaren alternatiba gisa proposatzen den sistema ekonomiko mota bat da, sindikatu kolektibizatuen edo industria-sindikatuen federazioak erabiltzen dituena . Ekonomia bat negoziatzeko eta kudeatzeko lehiakortasunik gabeko unitate anitzen interes-agregazioa defendatzen duen korporatibo ekonomiko sozialistaren forma da. Atxikitzaileentzat, sindikatuak aristokrazia ekonomikoa gainditzeko eta gizartea zuzen zuzentzeko baliabideak dira gehiengoaren interesen demokrazia sindikalaren bidez. Sistema sindikalista bateko industria kooperatiba- konfederazioen eta elkarrekiko laguntzaren bidez zuzenduko litzateke. Tokiko sindikatuak beste sindikatu batzuekin komunikatuko lirateke Salgaiak kudeatu eta transferituko zituen Bourse du Travail (lan-poltsak) bidez.

Sindikalismoa antolamendu sozial hau ekartzeko taktikari erreferentzia egiteko ere erabiltzen da, normalean anarkosindikalismoak greba orokor bat hasi eta langileak beren ekoizpen-baliabideak hartu eta sindikalismoaren federazio batean antolatzen dira, hala nola Confederación Nacional del Trabajok egin zuen moduan 1936ean. Bere historian zehar, sindikalismoaren atal erreformista bere atal iraultzaileak itzala izan du, Frantziako Confédération Générale du Travail, IWW, CNTko Federación Anarquista Ibéricak, Unione Sindacale Italianak eta Suediako SAC - Langileen Erakunde Zentrala .

Plataformismoa

Platformismoa mugimendu anarkista zabalagoaren barneko joera bat da, Dielo Truda -ren Anarkisten Batasun Orokorraren Antolakuntza Plataformaren (Zirriborroa) tradizioko antolakuntza-teorietan oinarrituta.

Komunalismoa eta gizarte ekologia

Ekologia soziala Murray Bookchinen lan eta ideiekin lotuta dago eta Peter Kropotkin anarkistaren eragina du. Ekologista sozialek diotenez, egungo krisi ekologikoak giza arazo sozialetan ditu sustraiak, eta giza naturaz gaindikoen menderatzeak giza gainbeheran eragiten du.

Bookchin-ek gerora gizarte-ekologia osatzeko filosofia politiko bat garatu zuen, Komunalismoa deitu zion, K larriz idatzia beste komunismo-moldeetatik bereizteko. Hasiera batean anarkismo sozialaren forma gisa planteatu bazen ere, geroago Komunalismoa ideologia bereizi batean garatu zuen, anarkismoaren, marxismoaren, sindikalismoaren eta ekologia erradikalaren elementu onuragarrienak bezala ikusten zituena barne hartzen duena.

Politikoki, komunistek modu konfederatuan antolatutako komunitate edo hiri indibidualetan zuzenki demokratikoen hiritarren batzarren sare bat defendatzen dute. Hori lortzeko erabiltzen den metodoari munizipalismo libertarioa deritzo eta erakunde demokratiko presentzialak ezartzea dakar, konfederalki hazten eta hedatzen direnak, azkenean estatu-nazioa ordezkatzeko helburuarekin. Anarkistek ez bezala, komunistak ez daude politika parlamentarioan parte hartzearen aurka —bereziki udal hauteskundeetan—, hautagaiak sozialista libertarioak eta antiestatistak badira.

Konfederalismo demokratikoa

Konfederalismo demokratikoa sistema politiko sozialista libertario baten proposamena da, "beste talde eta fakzio politikoei irekita dagoena. Malgua, multikulturala, monopolistaren aurkakoa eta adostasunera bideratua da ". Abdullah Öcalanek, Kurdistango Langileen Alderdiko buruzagia denak, ideologia hau sortu zuen espetxean zegoela. Jatorriz erakunde marxista-leninista zen bitartean, erakundeak bere iritziak aldatu zituen Öcalan Murray Bookchinekin harremanetan jartzen eta bere ideologia sartzen hasi zenean. Konfederalismo demokratikoaren zutabe nagusiak gizarte ekologia eta anarka-feminismoa dira. Öcalanen ustez, bere ideologia demokrazia parte -hartzailean eta tokiko mailan autonomian oinarritzen da. Bere liburuan honela dio: "Zenbat eta parte-hartze indartsuagoa izan orduan eta indartsuagoa da demokrazia mota hori. Nazio-estatua demokraziarekin kontrajartzen den arren, eta ukatu ere egiten badu ere, konfederalismo demokratikoak etengabeko prozesu demokratiko bat osatzen du".

Ekonomia parte hartzailea (PARECO - PARticipatory ECONomy)

XXI. mendeko sozialismo libertarioaren forma da. Parte- hartzea ekonomia edo "parecon" eta parte- hartze politika edo "parpolity" izeneko bi sistema ekonomiko eta politiko biltzen ditu.

Parecon, batez ere, Michael Albert aktibista eta teorialari politikoak eta Robin Hahnel ekonomialari erradikalak proposatutako sistema ekonomikoa da, besteak beste. Erabaki parte-hartzaileak hartzea mekanismo ekonomiko gisa erabiltzen du gizarte jakin bateko baliabideen ekoizpena, kontsumoa eta esleipena bideratzeko. Merkatu-ekonomia kapitalista garaikideen alternatiba gisa eta plangintza zentraleko sozialismoaren edo koordinatorismoaren alternatiba gisa ere proposatua, "ikuspegi ekonomiko anarkista" gisa deskribatzen da eta sozialismo modutzat har liteke, pareconaren arabera, produkzio-baliabideen jabetzakoak baitira. langileak. Helburu horiek, nagusiki, printzipio eta erakunde hauen bitartez lortzea proposatzen du: langile eta kontsumitzaileen kontseiluak erabakiak hartzeko autogestio-metodoak erabiliz, lan-konplexu orekatuak, esfortzuaren eta sakrifizioaren araberako ordainsaria eta plangintza parte-hartzailea. Pareconen arabera, egungo diru-sistema salgai bat erostean utziko lukeen "kreditu" besterenezina den sistema batekin ordezkatuko litzateke.

Parpolity Stephen R. Shalomek proposatutako sistema politiko teoriko bat da. Parecon laguntzeko ikuspegi politiko gisa garatu zen. Parte-hartzea oso kritikoa da demokraziaren ordezkari modernoen eta kapitalismoaren alderdiekin, herriaren kontrol politiko maila nahikoa ez dela argudiatuta. Arazo horri aurre egiteko, parpolitik "Kontseilu Habiatuen" sistema bat proposatzen du, gizarte jakin bateko kide heldu guztiak barne hartuko dituena. Partpolity honetan, estatua berariaz desegingo litzateke ordezkariez osatutako koordinazio-organo soil batean, zeina haien azpian habiatutako kontseiluak edozein unetan gogoratuko lukeena.

Demokrazia inklusiboa

Demokrazia inklusiboa demokrazia zuzena, demokrazia ekonomikoa estaturik gabeko, dirurik gabeko eta merkaturik gabeko ekonomian, autogestioa (demokrazia eremu sozialean) eta demokrazia ekologikoa helburu dituen teoria politikoa eta proiektu politikoa da. Tradizio demokratikoaren eta autonomikoaren parte den proiektu politikotik bereizten den bezala, Demokrazia Inklusiboaren proiektu teorikoa Takis Fotopoulos filosofo politiko, akademiko ohi eta aktibistaren lanetik sortu zen, Demokrazia inklusiborako bidean, eta berak eta beste idazle batzuek garatu zuten. Democracy & Nature aldizkarian eta bere ondorengo The International Journal of Inclusive Democracy aldizkari elektronikoa dohainik eskuragarri eta Demokrazia Inklusiborako Nazioarteko Sareak argitaratua.

Arran Garek dioenez, Demokrazia inklusiborantz "merkatuaren historiaren eta dinamika suntsitzaileen interpretazio berri indartsu bat eskaintzen du eta etorkizunari buruzko ikuspegi berri inspiratzailea eskaintzen du, bai neoliberalismoaren eta baita dauden sozialismo formen ordez". David Freemanek adierazi duenez, Fotopoulosen planteamendua "argiki anarkismoa ez den arren, anarkismoa badirudi bere baitan lan egiten duen kategoria formala, demokrazia zuzenarekin, municipalismoarekin eta estatuaren, diruaren eta merkatu-ekonomiaren indargabetzearen aldeko apustua eginda".

Joera honek merkatu artifizial bat proposatzen du merkaturik gabeko eta dirurik gabeko ekonomia batean kontsumitzaileak aukeratzeko askatasuna mantentzeko arazoaren irtenbide gisa, merkatu artifizial batek merkatu tradizionalen antzera funtzionatzen du, baina lan-bonoak edo kreditu pertsonalak erabiltzen ditu. diru tradizionalaren lekua. Takis Fotopoulosen ustez, merkatu artifizial batek "aukerarako benetako askatasuna bermatzen du, merkatu errealekin lotutako ondorio kaltegarriak eragin gabe".

Magonismoa eta neo-zapatismoa

Askapen Nazionaleko Armada Zapatista (Ejército Zapatista de Liberación Nacional, EZLN ) zapatistak deitua sarritan, Chiapasen, Mexikoko hegoaldeko estatuan, kokatutako ezkerreko talde iraultzailea da. 1994az geroztik, taldea "Mexikoko estatuaren aurka" gerra deklaratu batean egon da, nahiz eta gerra hau batez ere indarkeriarik gabekoa eta defentsa izan den Chiapasen militar, paramilitar eta korporazio incursioen aurka. Euren oinarri soziala landa indigena da gehienbat, baina aldeko batzuk dituzte hiriguneetan eta nazioartean. Beraien bozeramaile ohia Marcos azpikomandantea zen (Zero Delegatua izenez ere ezaguna, La Otra Camapañarekin lotuta). Beste bozeramaile zapatistek ez bezala, Marcos ez da maia indigena. 1994ko abenduaz geroztik, zapatistak pixkanaka-pixkanaka hainbat udalerri autonomo osatzen joan ziren, Udalerri Autonomo Zapatista Matxinatuak (MAREZ) izenekoak. Udalerri horietan, tokiko ordezkarien batzarrak Juntas de Buen Gobierno edo Gobernu Onaren Kontseiluak (JBG) eratzen ditu. Hauek ez dituzte gobernu federalek edo estatukoek aitortzen eta tokiko komunitateko programak gainbegiratzen dituzte elikadurari, osasunari eta hezkuntzari eta baita zergari buruzkoak. EZLNko formazio politikoak orokorrean Aquascalientes eta Caracoles izeneko bi fasetan gertatu dira.

Taldeak Emiliano Zapatatik hartu zuen izena (nekazaritza erreformatzailea eta Mexikoko Iraultzan Hegoaldeko Askapen Armadako komandantea ) eta bere oinordeko ideologikotzat du bere burua. Zapatistak, hasieran, Zapatak 1910 inguruan sortu zuen gerrilla iraultzaileko kide bati egiten zion erreferentzia. Bere Hegoaldeko Askapen Armadak ( Ejército Libertador del Sur ) Mexikoko Iraultzan borrokatu zuen nekazaritza lurrak banatzeko . Zapata eta bere armada eta aliatuak, Pancho Villa barne, nekazaritza erreformaren alde borrokatu zuten Mexikon. Zehazki, Mexikoko populazio indigenentzat lur-eskubide komunalak ezarri nahi zituzten, gehienbat Europako jatorriko elite aberatsaren esku lurrak galdu baitzituen. Zapatari, neurri batean, Ricardo Flores Magón izeneko Oaxacako anarkista batek eragin zion. Flores Magónek Zapatarengan izan zuen eragina Aiarako Zapatisten Planean ikus daiteke, baina are nabarmenagoa haien leloan (lelo hori ez zuen inoiz Zapatak erabili) Tierra y libertad edo "Lurra eta askatasuna", Floresen izenburua eta maxima. Magónen lanik ospetsuena. Zapata anarkismoan sartu zen bertako irakasle baten bidez, Otilio Montaño Sánchez —gero Zapataren armadako jenerala, 1917ko maiatzaren 17an exekutatua—, Zapata Peter Kropotkin eta Flores Magónen lanak ezagutu zituen une berean, Zapata behatzen eta hasi zenean. nekazarien lurraren aldeko borroketan parte hartu.

Inspirazio irudiei dagokienez, EZLNko ia herri guztietan horma-irudiak daude Zapata, Che Guevara eta Marcos azpikomandantearen irudiekin batera. Mugimendu zapatistaren ideologiak, zapatismoak, maien praktika tradizionalak sozialismo libertarioaren, anarkismoaren eta marxismoaren elementuekin sintetizatzen ditu. Mexikoko anarkisten eta Latinoamerikako hainbat sozialistaren eragin historikoa nabaria da zapatismoan, Marcos azpikomandantearen posizioek ere mugimenduari elementu marxista bereizgarria gehitzen baitio The New York Times-en arabera. Lelo zapatista bat bat dator elkarrekiko laguntzaren kontzeptuarekin: «Denontzat, dena. Guretzat, ezer ez" ( Para todos, todo. Para nosotros, nada ).

Sozialismo libertario garaikidea

1960ko eta 1970eko hamarkadetan mendebaldeko nazioetan sozialismo libertarioarekiko interes publikoaren gorakada gertatu zen. Anarkismoak eragin handia izan zuen 1960ko hamarkadako kontrakulturan eta anarkistek aktiboki parte hartu zuten 1960ko hamarkadaren amaierako ikasle eta langileen matxinadetan . 1968an, Frantziako Europako hiru federazioek, Italiako eta Iberiar Federazio Anarkistak eta Bulgariako Federazio Anarkistak Frantziako erbestean zegoen Carraran egindako nazioarteko konferentzia anarkista batean sortu zen. 1968ko maiatzeko altxamenduek ezkerreko idei komunistekiko interes txiki bat ere piztu zuten. Munduan zehar ezkerreko talde komunista txiki ezberdinak sortu ziren, nagusiki herrialde kapitalista nagusietan. 1976an ezker komunistaren hitzaldi sorta bat hasi zen, nazioarteko eztabaida eta joera gurutzatua sustatzeko helburuarekin, baina hauek 1980ko hamarkadan itzali egin ziren mugimenduaren oihartzuna edo ideien batasuna handitu gabe. Gaur egun dauden ezkerreko talde komunista nabarmenak dira Nazioarteko Alderdi Komunista, Nazioarteko Korronte Komunista eta Joera Komunista Internazionalista. Mendebaldeko Europako gehieneko etxebizitzaren eta enpleguaren krisiak Bartzelonako (Espainia) bezalako komun eta okupa mugimenduak sortu zituen. Danimarkan, okupatuek erabili gabeko base militar bat okupatu zuten eta Freetown Christiania izendatu zuten, Kopenhage erdialdeko paradisu autonomoa.

XXI. mendearen amaieran, sozialismo libertarioa ospea eta eragina hazi zen gerraren aurkako, kapitalismoaren eta globalizazioaren aurkako mugimenduen baitan . Anarkistak Munduko Merkataritza Erakundearen (MME), Zortzien Taldearen (G8) eta Munduko Ekonomia Foroaren (WEF) bileren aurkako protestetan parte hartzeagatik ezagunak egin ziren. Protesta horietan alderdi anarkista batzuk istiluetan, ondasunen suntsipenetan eta poliziarekin liskar bortitzetan aritu ziren. Ekintza hauek bloke beltzak izenez ezagutzen diren koadro ad hoc, liderrik gabeko eta anonimoek bultzatu zituzten; garai honetan aitzindari diren beste antolakuntza-taktika batzuk segurtasun kultura, kidetasun-taldeak eta internet bezalako teknologia deszentralizatuen erabilera dira. Garai honetako gertaera esanguratsu bat 1999an Seattlen MMEren konferentzian izandako liskarrak izan ziren. Simon Critchley jakintsu anarkista ingelesarentzat, "anarkismo garaikidea neoliberalismo garaikidearen sasi-libertarismoaren kritika indartsu gisa ikus daiteke . Esan liteke anarkismo garaikidea erantzukizuna dela, sexuala, ekologikoa edo sozioekonomikoa; Mendebaldeak gainontzekoak suntsitzen dituen era anitzei buruzko kontzientzia-esperientzia batetik sortzen da; Haserre etikoa da tokian eta mundu mailan hain nabaria den desberdintasun, pobretze eta eskubide-gabeziaren aurrean". Baliteke hori ere "sozialismo errealaren kolapsoak eta Mendebaldeko sozialdemokraziaren neoliberalismoaren aurrean kapitulatzeak".

Dauden nazioarteko federazio anarkisten artean daude Federazio Anarkisten Nazioarteko (IAF), Langileen Nazioarteko Elkartea (IWA), Nazioarteko Elkartasun Libertarioa (ILS) eta Lanaren Nazioarteko Konfederazioa (CIT). Gaur egun antolatutako mugimendu anarkistarik handiena Espainian dago Confederación General del Trabajo (CGT) eta Confederación Nacional del Trabajo (CNT) moduan. 2003rako CGTko kideak 100.000 inguru zirela kalkulatu zen.

XXI mende hasierako sozialista libertarioak alterglobalizazio mugimenduan, okupa mugimenduan, parte hartu dute; gizarte zentroak ; infodendak ; pobreziaren aurkako taldeak, hala nola Ontario Coalition Against Poverty eta Food Not Bombs ; maizterren sindikatuak; etxebizitza kooperatibak ; nahitaezko komunitateak oro har eta berdintasunezko komunitateak ; antolakuntza sexistaren aurkakoa ; herri hedabideen ekimenak; komunikabide digitalak eta aktibismo informatikoa; esperimentuak ekonomia parte -hartzailean; Arrazakeriaren eta Ekintza Antifaxista bezalako talde anti-arrazistak eta antifaxistak ; etorkinen eskubideak babesten eta pertsonen zirkulazio askea sustatzen dituzten talde aktibistak, hala nola Mugarik gabeko sarea ; langile kooperatibak, kontrakulturala eta artista taldeak; eta bake mugimendua . Sozialismo libertarioak azkenaldian ere zeresan handia izan du Occupy mugimendu globalean, bereziki parte- hartze zuzeneko demokrazian zentratua.

Kanpo estekak

• https://www.anarkismo.net/
• https://acracia.org/
• http://alasbarricadas.org/noticias/
• https://aurorafundacion.org/
• https://libcom.org/
• https://web.archive.org/web/20211116110520/https://lasoli.cnt.cat/

• Datuak: Q1852084
• Multimedia: Libertarian socialism / Q1852084