دادستان دینی
کتاب دادِستان دینی (پهلوی: Dādestān ī Dēnīg)، (آیپیای: [daːdestaːn iː deːniːɡ] «داوریهای دینی») یا پرسشنامه (پهلوی: Pursišn-Nāmag) (آیپیای: [puɾsiʃnaːmaɡ] «کتابِ پرسشها») از تألیفات منوچهر و از جمله دانشنامههای دینی زرتشتی به زبان پارسی میانه است. دادستان دینی که به معنای احکام دینی است یکی از کتابهای بزرگ و معتبر به زبان پهلوی است که در قرن نهم میلادی تألیف شد. همانگونه که از نام این کتاب پیداست مطالب آن دربارهٔ احکام و امور دینی و همچنین روایتهای پیرامون دین زرتشتی است.
این کتاب شامل پاسخهای منوچهر به نود و دو پرسشی است که مهرِخورشید، پسر آذرماه و سایر زرتشتیان از او کردهاند. منوچهر برادر زادسپَرَم و فرزند گُشنجم بود. وی پیشوای زرتشتیان کرمان و فارس بودهاست و در نیمه دوم قرن سوم هجری میزیسته است. ضمن این پرسش و پاسخها مطالب گوناگونی از قبیل اصول باورهای زرتشتی، اسطورهها و آیینهای دینی آمدهاست. این کتاب نثر پیچیدهای دارد و از نظر مسائل و دشواریهایی که زرتشتیان در سده سوم هجری در برخورد با مسلمانان داشتهاند، دارای اهمیت است.
منابع
[ویرایش]- تفضلی، احمد و ژاله آموزگار.زبان پهلوی، ادبیات و دستور آن. تهران: انتشارات معین، ۱۳۷۵.
- صفا، ذبیحالله، تاریخ ادبیات ایران (جلد یکم)، انتشارات فردوسی، چاپ هفدهم
پیوند به بیرون
[ویرایش]نوشتههای پارسی میانه | |||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
دینی | |||||||||||||||
غیر دینی |
|
تاریخ | |
---|---|
مفاهیم | اهورامزدا • ایزدان • اهریمن • امشاسپندان • سوشیانس • هوشیدر • زروان • اشه • هوم • مغ • دیوها • اردویسور اناهید • فَروَهَر • هوشیدرماه • آتش • پل چینود • همستگان • فرشگرد • توحید • موبد • سپنتا مینیو • معجزه • ظهور • گروتمان • ماهپایه • روشنی بیپایان • فلسفه زرتشت • وهومن • اشه وهیشته • شهریور • سپندارمذ • هوروتات • اَمُرداد • آثروانان • آتش بهرام |
نیروهای شر | |
افراد مهم | گشتاسبشاه • کرتیر • تنسر • پاول پارسی • فهرست موبدان • آذرباد مهراسپندان • بابک خرمدین • فرهنگِ مِهر • جاماسپ • دستور داراب پالن • دستور دهالا • پشوتنجی دوسابایی مارکار • مزدک • ارداویراف • زرتشت بهرام پژدو • مازیار • اردشیر بابکان • شاپور دوم • انوشیروان • ارباب کیخسرو • بهرام گور آنکلساریا • مانکجی لیمجی هاتریا • ماهداد • زوبین مهتا • جمشیدجی نوشروانجی تاتا • مهربابا • رستم شهزادی • جهانگیر اوشیدری • رستم گیو • اسفندیار یگانگی • اردشیر یگانگی • فرنگیس یگانگی • میرزا سروش لهراسب • بوذرجمهر مهر |
آیینها و مکانهای مقدس | نماز • جشنها • خویدوده • گاهنبار • سدرهپوشی • آیینهای طهارت • درون • برسم • کستی • ور • گاهشماری زرتشتی • کعبه زرتشت • آتشکدهها • استودان • برج خاموشان • چکچک • پیوکانی • زادروز زرتشت • درگذشت زرتشت • زایش زرتشت • بدرود با گذشتگان • سیروزه • ارجگذاری به روان جاویدان • نیایشگاه آدریان • آتشکده نوبهار • آتشکده کرکویه • آتشکده کشمر (آذر برزینمهر) • آتشکده آذرفرنبغ • آتشکده آذرگشنسب • آفرینگان • برشنوم • موسیقی زرتشتی • بردگوری • کوشک ورجاوند • آتشکده یزد • دریاچه فرزدان • سرو کشمر • قلعه آتشگاه • دشتانستان |
نوشتههای دینی | اَوستا • گاهان • هفت هات • خردهاوستا • بندهشن • دینکرد • جاماسپی • زادسپرم • شایست نشایست • زند • پازند • مینوی خرد • ارداویرافنامه • ویرازگان • دادستان دینی • آفرینگان • یشت • ماتیکان گجستک ابالیش • ادبیات پهلوی • دبستان مذاهب • دینکردنامه |
اوستاشناسان | اوستاشناسی • ابراهیم پورداوود • مری بویس • گلدنر • دارمستتر • دالا • اشپیگل • بنونیست • انکتیل دوپرون • ویندیشمن • هارله • هوگ • پییر لکوک • گراردو نیولی • جلیل دوستخواه • رشید شهمردان |
مکانهای اساطیری | |
شخصیتها | لهراسب • گشتاسبشاه • جاماسب • فرشوشتر • مشی و مشیانه • آرش شواتیر • فراهیم • ویونگهان • تهمورث • هوشنگ • ییمه • اسفندیار • پشوتن • بندو • گرهمه • ارجاسب • توربراتور • زریر • آبتین (آتبین) • پوروچیستا • اردت فذری |
جانوران مرتبط | |
اشیا مرتبط |