შინაარსზე გადასვლა

ლატვია

ბმულების რედაქტირება
Checked
მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
ლატვიის რესპუბლიკა
Latvijas Republika
ლატვია
ლატვიის
დროშა გერბი
ჰიმნი: Dievs, svētī Latviju!
ღმერთი ჰფარავდეს ლატვიას!
ლატვიის მდებარეობა ევროპაში
ლატვიის მდებარეობა
ლატვიის მდებარეობა ევროპაში
ლატვიის მდებარეობა
დედაქალაქი
და უდიდესი ქალაქი		რიგა
56°57′ ჩ. გ. 24°06′ ა. გ. / 56.950° ჩ. გ. 24.100° ა. გ. / 56.950; 24.100
ოფიციალური ენა ლატვიური [ა]
ეთნიკური ჯგუფები (2022[1])
ეთნოქორონიმი ლატვიელი
მთავრობა საპარლამენტო რესპუბლიკა
 -  პრეზიდენტი ედგარს რინკევიჩსი
 -  პრემიერ-მინისტრი არტურს კრიშიანის კარინიში
 -  სეიმის თავმჯდომარე ინარა მურნიეცე
საკანონმდებლო ორგანო სეიმი
დამოუკიდებლობა რუსეთის იმპერიისაგან
 -  გამოცხადება [ბ] 18 ნოემბერი, 1918 
 -  აღიარება 26 იანვარი, 1921 
 -  საბჭოთა ოკუპაცია 5 აგვისტო, 1940 
 -  ფაშისტური გერმანიის ოკუპაცია 10 ივლისი, 1941 
 -  ბალტიისპირეთის ოკუპაცია 1944 
 -  დამოუკიდებლობის გამოცხადება 4 მაისი, 1990 
 -  დამოუკიდებლობის აღდგენა 21 აგვისტო, 1991[2] 
 -  ევროკავშირში გაწევრიანება 1 მაისი, 2004 
ფართობი
 -  სულ 64 589 კმ2 (124-ე)
 -  წყალი (%) 1.57 %
მოსახლეობა
 -  2014 შეფასება 1 997 500 [3] (148-ე)
 -  2011 აღწერა 2 070 371[4]
 -  სიმჭიდროვე 34,3 კაცი/კმ2 (166-ე)
მშპ (მუპ) 2014 შეფასება
 -  სულ $41.005 მილიარდი[5]
 -  ერთ სულ მოსახლეზე $20 204[5] (49-ე)
მშპ (ნომინალი) 2014 შეფასება
 -  სულ $33.731 მილიარდი[5]
 -  ერთ სულ მოსახლეზე $16 620[5]
ჯინი (2013)35.2[6]
საშუალო
აგი (2013) 0.810[7]
ძალიან მაღალი · 48-ე
ვალუტა ევრო (€) [გ] (EUR)
სასაათო სარტყელი UTC+02:00 (UTC+2)
 -  ზაფხული (DST) UTC+03:00 (UTC+3)
მოძრაობა მარჯვენა
სატელეფონო კოდი +371
ინტერნეტ-დომენი .lv [დ]
ა. ^  ლატვიური არის ერთადერთი ოფიციალური ენა.[8][9] ლიეტუვური ითვლება მკვიდრი მოსახლეობის ენად და მას განსაკუთრებული სამართლებრივი სტატუსი გააჩნია.[10] ლატგალურ დამწერლობასა და ლატვიურ ჟესტების ენას ასევე განსაკუთრებული სამართლებრივი სტატუსი გააჩნიათ.[11]
ბ. ^  ლატვია დე იურე უწყვეტად აგრძელებს 1918 წლის 18 ნოემბრის დამოუკიდებლობის დეკლარაციას.
გ. ^  2014 წლამდე ლატვიური ლატი
დ. ^  ევროკავშირის სხვა წევრ სახელმწიფოებთან ერთად, აგრეთვე გამოიყენება დომენი .eu.

ლატვია (ლატვ. Latvija, ლატგ. Latveja, ლივ. Leţmō), ოფიციალურად ლატვიის რესპუბლიკა (ლატვ. Latvijas Republika, ლატგ. Latvejas Republika, ლივ. Leţmō Vabāmō) — ქვეყანა ჩრდილოეთ ევროპაში, ბალტიის რეგიონში.[12][13][14] 1918 წელს დამოუკიდებლობის მოპოვებიდან მოიხსენიება, როგორც ბალტიის ერთ-ერთი ქვეყანა. მას ჩრდილოეთით ესაზღვრება ესტონეთი (343 კმ.), სამხრეთით ლიეტუვა (588 კმ.), აღმოსავლეთით რუსეთი (276 კმ.), სამხრეთ-აღმოსავლეთით ბელარუსი (141 კმ.), ხოლო დასავლეთით საზღვაო საზღვარი აქვს შვედეთთან. მოსახლეობა - 1,957,200,[15] ხოლო ტერიტორია - 64,589 კმ2.[16] დედაქალაქი და უდიდესი ქალაქი არის რიგა; სხვა ძირითადი ქალაებია დაუგავპილსი, ლიეპაია, ელგავა და იურმალა. ხასიათდება ზომიერი სეზონური კლიმატით.[17] ბალტიის ზღვა ქვეყნის კლიმატს შედარებით ზომიერს ხდის, მიუხედავად ამისა ქვეყანას აქვს ოთხი სეზონი თოვლიანი ზამთრით. ტერიტორიით ის ერთ-ერთი ყველაზე ნაკლებად დასახლებული ქვეყანაა ევროპის კავშირში. ოფიციალური ენა არის ლატვიური, ხოლო ვალუტა — ევრო.

არის განვითარებული ქვეყანა მაღალშემოსავლიანი ეკონომიკით,[18][19] ხოლო ადამიანის განვითარების ინდექსით იკავებს 39-ე ადგილს.[20] არის ევროპის კავშირის, ევროზონის, ნატოს, ევროპის საბჭოს, გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის, ბალტიის ზღვის ქვეყნების საბჭოს, საერთაშორისო სავალუტო ფონდის, ჩრდილოეთ-ბალტიის ზღვის, ჩრდილოეთის ინვესტიციური ბანკის, ეკონომიკური თანამშრომლობისა და განვითარების ორგანიზაციის, ევროპის უშიშროებისა და თანამშრომლობის ორგანიზაციასა და მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციის წევრი. აგრეთვე, არის ევროზონის სრულუფლებიანი წევრი; ევროს, როგორც ვალუტის, გამოყენება, ლატვიური ლატის მაგივრად, დაიწყო 2014 წლის 1 იანვარს.[21]

ეტიმოლოგია

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

სავარაუდოდ თანამადროვე ლატვიელების წინაპრები ცხოვრობდნენ მდინარე ლატას ან ლეტას ნაპირებზე. XIX საუკუნემდე იგი სხვადასხვაგვარად იწოდებოდა: Lettland, Lotygola, Leththia, Lothwa.

ასევე არსებობს ვერსია, რომ დასახელება ლატვია მომდინარეობს ანტიკური ლატგალელებისგან, რომლებიც სელებთან, კურშებთან და ზემგალებთან ერთად წარმოადგენდნენ დღევანდელი ლატვიელების წინაპრებს.

ისტორია

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ისტორიულად ლატვიას ბევრი საერთო აქვს თავის მეზობლებთან. 1918-40 წლებში ისინი დამოუკიდებელი სახელმწიფოები იყვნენ. შემდეგ ჩართულნი იქნენ სსრ კავშირის შემადგენლობაში. 1991 წლიდან კი კვლავ გავიდნენ მსოფლიო არენაზე როგორც დამოუკიდებელი სახელმწიფოები. ლიეტუვასთან მას მჭიდრო ენობრივი, ხოლო ესტონეთთან ისტორიული და რელიგიური კავშირები აქვს. უკანასკნელი 10 წლის განმავლობაში ლატვიამ განახორციელა მნიშვნელოვანი წისვლა საბჭოთა ეკონომიკიდან თავისუფალი ბაზრისაკენ. ქვეყნის ისტორიაში გარდამტეხი მომენტი დადგა 2002 წლის დეკემბერში კოპენჰაგენის ევროპულ სამიტზე, სადაც მან მიიღო ოფიციალური მიწვევა ევროკავშირის წევრობაზე 2004 წლისათვის. 2003 წლის სექტემბერში ჩატარებულ რეფერენდუმზე მოსახლეობის ორმა მესამედმა მხარი დაუჭირა ამ გადაწყვეტილებას.

გეოგრაფია

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ლატვია მდებარეობს ევროპის ჩრდილოეთ ნაწილში, ბალტიის ზღვის აღმოსავლეთ სანაპიროზე, აღმოსავლეთ ევროპის ბაქნის (EEC) ჩრდილო-დასავლეთ ნაწილში; მოქცეულია ჩრდილოეთის 55° და 58° პარალელებსა და აღმოსავლეთს 21° და 29° მერიდიანებს შორის. ქვეყნის მთლიანი ტერიტორია არის 64,5592, საიდანაც ხმელეთი 62,1572-ია; ხმელეთიდან 18,159 კმ2 სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულებით გამოიყენება,[22] 34,964 კმ2-ზე ვხვდებით ტყეებს,[23] ხოლო 2,4022 ქვეყნის შიდა წყლებს უკავია.[24]

ლატვიის საზღვრის მთლიანი სიგრძე არის 1,866 კმ. აქედან სახმელეთო საზღვარი არის 1,368 კმ.; ქვეყანას ჩრდილოეთით ესტონეთთან გააჩნია 343 კმ სიგრძის საზღვარი, აღმოსავლეთით რუსეთის ფედერაციასთან - 276 კმ, სამხრეთ-აღმოსავლეთით ბელარუსთან - 161 კმ, ხოლო სამხრეთით ლიეტუვასთან - 588 კმ საზღვარი. საზღვაო საზღვრის მთლიანი სიგრძე 498 კმ-ია, რომელსაც იგი ესტონეთთან, შვედეთთან და ლიეტუვასთან ადგენს. ქვეყნის უკიდურესი სამხრეთ წერტილიდან უკიდურეს ჩრდილოეთ წერტილამდე მანძილი არის 210 კმ, ხოლო უკიდურესი დასავლეთ წერტილიდან უკიდურეს აღმოსავლეთ წერტილამდე - 450 კმ.[24]

ლატვიის ტერიტორიის უმეტესი ნაწილი ზღვის დონიდან 100 მ-ზე ქვემოთ არის მოქცეული. უდიდესი ტბის, ლუბანის, ფართობი არის 80.7 კმ, ხოლო ყველაზე ღრმა ტბის, დრეიდესის, სიღრმე - 65.1 მ. ლატვიის უდიდესი მდინარე 452 კმ სიგრძით არის გაუია. ხოლო ქვეყნის ტერიტორიაზე გამავალი უდიდესი მდინარე არის 1,005 კმ სიგრძის დასავლეთის დვინა, რომელიც ლატვიას 352 კმ მანძილზე კვეთს. ლატვიის უმაღლესი წერტილი 311.6 მ სიმაღლით არის გაიზინკალნსი. ლატვიის ბალტიის სანაპირო ზოლის სიგრძეა 494 კმ.

კლიმატი

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ლატვია ხასიათდება ზომიერი კლიმატით, რომელის სხვადასხვა წყაროში აღწერილია, როგორც ნესტიანი კონტინენტური ან ოკეანური/საზღვაო კლიმატი.[25][26][27]

სანაპირო რეგიონები, განსაკუთრებით კურლანდიის ნახევარკუნძულის დასავლეთი სანაპირო, ხასიათდება უფრო საზღვაო კლიმატით შედარებით გრილი ზაფხულითა და უფრო სუსტი ზამთრით, ხოლო აღმოსავლეთ ნაწილები უფრო კონტინენტური კლიმატის გავლენის ქვეშ არიან, რომელიც ხასიათდება უფრო თბილი ზაფხულითა და მკაცრი ზამთრით.[25]

ლატვიას აქვს ოთხი გამოხატული სეზონი თითქმის თანაბარი სიგრძით. ზამთარი შუა დეკემბერში იწყება და მარტის შუა რიცხვებამდე გრძელდება. ზამთარში საშაულო ტემპერატურა —6 გრადუსია; ხასიათდება სტაბილური თოვლის საფარით, კაშკაშა მზით და მოკლე დღეებით. ზამთარში ხშირად ვხვდებით დღეებს ცივი ქარით; ექსტრემალური ტემპერატურა —30 გრადუსია. ზაფხული იწყება ივნისში და გრძელდება აგვისტომდე; უმეტესად არის თბილი და მზიანი, გრილი საღამოებით და ღამით. ზაფხულში საშუალო ტემპერატურაა 19 გრადუსი, ხოლო ექსტრემალური ტემპერატურა - 35 გრადუსი. გაზაფხულსა და შემოდგომაზე ლატვიაში ვხვდებით საკმაოდ ზომიერ ამინდს.[28]

გარემო

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ქვეყნის უმეტესი ნაწილი შედგება ნაყოფიერი დაბლობისა და ზომიერი ბორცვებისგან. ვხვდებით ასობით კილომეტრ აუთვისებელ სანაპირო ზოლს, რომელიც დაფარულია ფიჭვნარით, დიუნებითა და უწყვეტი თეთრი ქვიშის პლაჟებით.[29][30]

შვედეთის, ფინეთის, ესტონეთისა და სლოვენიის შემდეგ, ტყით დაფარული ტერიტორიის წილით ლატვია ევროკავშირის ქვეყნებს შორის მე-5 ქვეყანაა.[31] ქვეყანაში ტყეებს უკავია 3,497,000 ჰექტარი, რაც მთლიანი ტერიტორიის 56%-ია.[23]

ლატვიაში ვხვდებით 12,500-ზე მეტ მდინარეს, რომელთა საერთო სიგრძეა 38,000 კმ. ძირითად მდინარეებს მიეკუთვნება: დასავლეთის დვინა, ლიელუპე, გაუია, ვენტა და სალაცა. აგრეთვე, ქვეყანაში ვხვდებით 2,256 ისეთ ტბას, რომლის ზედაპირის ფართობი 1 ჰა-ზე მეტია. მთლიანი ტერიტორიის 9.9% ჭაობებს უკავია. ჭაობების მთლიანი ტერიტორიის 70%-ს კაცობრიობა არ შეხებია; აღნიშნული ტერიტორიები არის მრავალი იშვიათი სახეობის მცენარისა და ცხოველის თავშესაფარი.[30]

სასოფლო-სამეურნეო ტერიტორია მოიცავს 1,815,900 ჰა-ს, რაც მთლიანი სახმელეთო ტერიტორიის 29%-ია.[22] დაახლოებით 200 ფერმა, რომლებსაც 2,750 ჰექტარი უკავია, ეკოლოგიურად სუფთა პროდუქტის მოყვანით არიან დაკავებულნი (არ იყენებენ ხელოვნურ სასუქებსა და პესდიციტებს).[30]

ლატვიის ეროვნული პარკებიდან აღსანიშნავია: გაუჯას ეროვნული პარკი ვიძემეში (1973 წლიდან),[32] კამერის ეროვნული პარკი ზემგალეში (1997), სლიტერის ეროვნული პარკი კურლანდიაში (1999) და რაზნას ეროვნული პარკი ლატგალიაში (2007).[33]

სახელმწიფო

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
  • სახელმწიფო სისტემა: განვითარებადი დემოკრატია.
  • სახელმწიფოს მეთაური: პრეზიდენტი ეგილს ლევიტსი.
  • მთავრობის მეთაური: პრემიერ-მინისტრი
  • საკანონმდებლო ორგანო: ერთპალატიანი პარლამენტი (100 წევრი).
  • ადმინისტრაციული დაყოფა: 8 ოლქი - რიგა, პიერიგა, კურზემე, ვიდუსლატვია, დაუგავა, ზიემელაუსტრუმი, რეზეკნე, ლატგალე.

დემოგრაფია

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ლატვიის მოსახლეობა 1950–2012 წლებში.

2018 წლის შეფასებით ლატვიაში შობადობის მაჩვენებელი იყო 1.61 ბავშვი/ქალზე, რაც უფრო დაბალი შედეგია, ვიდრე ზოგადი საშუალო მაჩვენებელი (2.1 ბავშვი/ქალზე). 2012 წლის მონაცემებით, შობადობის 45% დაუქორწინებელ ქალებზე მოდიოდა.[34] 2013 წელს სიცოცხლის საშუალო ხანგრძლოვობა იყო 73.19 წელი (68.13 წელი კაცებში, 78.53 წელი ქალებში).[35] 2015 წელს, ლატვიაში ფიქსირდებოდა კაცი-ქალის ყველაზე დაბალი ფარდობა - 0.85 კაცი/ქალზე.[36] 2017 წლის მონაცემებით, ლატვიის ტერიტორიაზე ცხოვრობდა 1 054 433 ქალი და 895 683 კაცი. ყოველ მომდევნო წელს ქვეყანაში უფრო და უფრო მეტი ვაჟი იბადება. 39-წლამდელთა ხალხს შორის, კაცების რაოდენობა ქლების რაოდენობაზე მეტია, ხოლო 40 წელს ზემოთ, ქალების რაოდენობა ჭარბობს. 70 წელს ზემოთ, ქალების რაოდენობა კაცებისაზე 2.3-ჯერ მეტია.

ეთნიკური ჯგუფები

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ლატვიის მოსახლეობა საუკუნეების განმავლობაში მრავალეროვნული იყო, თუმცა XX საუკუნეში მოსახლეობის შემადგენლობა მკვეთრად შეიცვალა მსოფლიო ომების, ბალტიისპირეთის გერმანელთა ემიგრაციისა და განდევნის, ჰოლოკოსტის და საბჭოთა კავშირის მიერ ოკუპაციის გამო. 1897 წლის რუსეთის იმპერიის აღწერის მიხედვით, 1.93 მილიონი ლატვიელი ქვეყნის მოსახლეობის დაახლოებით 68.3%-ს წარმოადგენდა; დანარჩენ მოსახლეობაშ შორის იყვნენ რუსები (12%), ებრაელები (7.4%), გერმანელები (6.2%), და პოლონელები (3.4%).[37]

2011 წლის მონაცემებით, ლატვიელები მთლიანი მოსახლეობის 62.1%-ს წარმოადგენდნენ, რუსები - 26.9%-ს, ბელარუსები - 3.3%-ს, უკრაინელები - 2.2%-ს, პოლონელები - 2.2%-ს, ლიეტუველები - 1.2%-ს, ებრაელები - 0.3%-ს, გერმანელები - 0.1%-ს, ესტონელები - 0.1%-ს, ხოლო სხვა ხალხი - 1.3%-ს. 250 ადამიანი მიეკუთვნებოდა ლივებს. ლატვიაში ვხვდებით ლატვიაში მცხოვრებ 290,660 არა-მოქალაქეს (მთლიანი მოსახლეობის 14.1%); აღნიშნული ხალხის უმეტესობა 1940 წლის შემდეგ რუსეთის ოკუპაციის შემდეგ ჩამოსული მოსახლეობის შთამომავალია.[38] ზოგიერთ ქალაქში, მაგალითად, დაუგავპილსსა და რეზეკნეში ეთნიკურად ლატვიელები ქალაქის მოსახლეობის უმცირესობებს წარმოადგენენ. მიუხედავად იმისა, რომ ეთნიკურად ლატვიელების წილი ქვეყანაში ბოლო ათწლეულის განმავლობაში მუდმივად იზრდება, დედაქალაქ რიგაში ლატვიელების წილი 50%-ს მცირედით აღემატება.[39]

ეთნიკურად ლატვიელების წილი ქვეყანაში 1935-1989 წლებში 77%-დან (1,467,035) 52%-მდე (1,387,757) დაეცა.[40] 1989 წელთან შედარებით, 2011 წელს ქვეყანაში უფრო ნაკლები ლატვიელი იყო, ვიდრე 1989 წელს, თუმცა მათი წილი 2011-ის მონაცემებით უფრო მაღალია - 62.1% (1,285,136).

ენა

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ლატვიის ერთადერთი ოფიციალური ენა ლატვიურია, რომელიც მიეკუთვნება ინდოევროპული ენების ოჯახის ბალტო-სლავურ ენათა ბალტიკური ენების ქვე-ჯგუფს. ლატვიის კიდევ ერთი აღსანიშნავი ენა არის ურალური ენების ოჯახის ფინური ფილიალის თითქმის გადაშენებული ლივონური ენა. რუსული, რომელიც საბჭოთა პერიოდში ფართოდ იყო გავრცელებული, კვლავ ყველაზე ხშირად გამოიყენება ენობრივ უმცირესობებს შორის (2011 წელს, სახლში რუსულად საუბრობდა მოსახლეობის 34%). მიუხედავად იმისა, რომ დღეს ყველა ლატვიის ყველა სკოლაში სავალდებულოა ლატვიური სწავლა, საგანმანათლებლო სისტემის სასწავლო გეგმები აგრეთვე მოიცავს ინგლისურ, გერმანულ, ფრანგულ და რუსულ ენების შესწავლას. ინგლისური ენა ქვეყანაში ფართოდ გამოიყენება ბიზნესსა და ტურიზმში.

2012 წლის 18 თებერვალს ლატვიამ ჩაატარა საკონსტიტუციო რეფერენდუმი იმის შესახებ, უნდა გამოაცხადოს თუ არა რუსული ენა მეორე ოფიციალურ ენად.[41] ცენტრალური საარჩევნო კომისიის მონაცემებით, 74.8%-მა უარი თქვა აღნიშნულ პროექტზე, 24.9% - დასთანხმდა (ამომრჩეველთა აქტივობა იყო 71.1%).[42]

რელიგია

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
რელიგია ლატვიაში (2011)[43]
ლუთერანიზმი
  
 34.2%
კათოლიკეობა
  
 24.1%
რუსეთის მართლმადიდებელი ეკლესია
  
 17.8%
სტაროვერები
  
 1.6%
სხვა ქრისტიანული მიმდინარეობები
  
 1.2%
სხვა ან არცერთი
  
 21.1%

ყველაზე გავრცელებული რელიგია ლატვიაში არის ქრისტიანობა (79%).[35][43] 2011 წლის მონაცემებით, უდიდეს რელიგიურ ჯგუფებს ქმნიან:

ევრობარომეტრის 2010 წლის გამოკითხვაში ლატვიის მოქალაქეების 38%-მა უპასუხა: „მათ მიაჩნიათ, რომ ღმერთი არსებობს“, ხოლო 48% უპასუხა: „მათ მიაჩნიათ, რომ არსებობს რაიმე სახის სული ან სიცოცხლის ძალა“, ხოლო 11%-მა თქვა: „მათ არ სჯერათ, რომ არსებობს რაიმე სახის სული, ღმერთი, ან სიცოცხლის ძალა“.

საბჭოთა კავშირის ოკუპაციამდე ლუთერანობა ლატვიაში უფრო გავრცელებული რელიგია იყო: წარმოადგენდა მოსახლეობის 60%-ის სარწმუნოებას; ამის მიზეზი ძირითადად იყო ჩრდილოეთის ქვეყნებთან ძლიერი ისტორიული კავშირი; აგრეთვე, ჰანზას, განსაკუთრებით გერმანიის, გავლენა ლატვიაზე.

ეკონომიკა

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

საუკუნეების განმავლობაში ძირითადად აგრარულ ქვეყნად ითვლებოდა. მნიშვნელოვან როლს თამაშობდა ასევე ზღვაოსნობა, თევზჭერა და სატყეო მეურნეობა.

  • რესურსები - ტორფი, კირქვა, დოლომიტი, ჰიდროენერგია, ხე-ტყე, სასოფლო-სამეურნეო მიწები.
  • ექსპორტი - კვების პროდუქტები, ქიმიური მრეწველობის პროდუქცია.
  • ბიუჯეტი - 2400 მლნ $.
  • ეროვნული შემოსავალი ერთ სულზე - 3480 $.
  • ვალუტა - ევრო.

სპორტი

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
კრისტაპს პორზინგსი

ჩვეულებრივ, ქვეყნის ყველაზე პოპულარული სპორტის სახეობა არის ყინულის ჰოკეი. ლატვიას არაერთი ცნობილი ჰოკეის ვარსკვლავი ჰყავს: ჰელმუტ ბალდერისი, არტურს ირბე, კარლის სკასტინსი და სანდის ოზოლინსი; აგრეთვე თანამედროვე ჰოკეის ვარსკვლავი ზემგუს გირგენსონსი. დღესდღეობით, ქვეყნის ყველაზე ძლიერი ყინულის ჰოკეის გუნდი არის დინამო რიგა, რომელიც ჰოკეის კონტინენტურ ლიგაში თამაშობს. ეროვნული ჩემპიონატი არის ლატვიის ჰოკეის უმაღლესი ლიგა, რომელიც 1931 წლიდან ტარდება. 2006 წლის IIHF მსოფლიო ჩემპიონატი ჩატარდა რიგაში.

მეორე ყველაზე პოპულარული სპორტის სახეობა კალათბურთია. ლატვიას ხანგრძლივი საკალათბურთო ისტორია აქვს: ეროვნულმა ნაკრებმა 1935 წელს მოიგო პირველი ევრობასკეტი, ხოლო 1939 წელს, ფინალში ერთი ქულით დამარცხების შემდეგ, - ვერცხლის მედლები. ლატვიას ევროპაში მრავალი კალათბურთი ვარსკვლავი ჰყავდა და ჰყავს; მათ შორის არიან: იანის კრუმინსი, მაგონის ვალდმანისი, ვალდის მიუჭეკსი, ვალდის ვალტერსი, იგორს მიგლინიკსი. NBA-ის პირველი ლატვიელი მოთამაშე იყო გუნდარს ვეტრა. ანდის ბეიდრინსი არის ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი ლატვიელი მოთამაშე NBA-ში, რომელმაც გოლდენ-სტეიტ უორიოსრსსა და იუტა ჯაზში ითამაშა. დღესდღეობით, NBA-ში თამაშობს კრისტაპს პორზინგსი (დალას მავერიკსში) და დევის ბარტანსი (თამაშობდა ვაშინგტონ უიზარდში).

სხვა პოპულარულ სპორტის სახეობებში შედის: ფეხბურთი, „ფლურბოლი“, ჩოგბურთი, ხელბურთი, ველორბოლა, ბობსლეი და სკელეტონი. ლატვიის ეროვნულმა საფეხბურთო ნაკრებმა ფიფას ძირითად ტურნირებში გასვლა მხოლოდ 2004 წელს (ევროპის საფეხბურთო ჩემპიონატი) შეძლო.[44]

ლატვია წარმატების ასპარეზობს, ორივე, ზაფხულისა და ზამთრის ოლიმპიადებზე. დამოუკიდებელი ლატვიის ისტორიაში ყველაზე წარმატებული ოლიმპიელი სპორტსმენი იყო მორის სტომბერგსი, რომელიც კაცთა BMX-ში ოლიმპიური ჩემპიონი ორჯერ, 2008 და 2012 წლებში, გახდა.[45]

მემკვიდრეობა

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
რიგის საკათედრო ტაძარი
  • არქიტექტურა:
    • რიგა: ისტორიული ცენტრი, საკათედრო ტაძარი (XIII ს.), წმ. იანის ეკლესია (XV ს.), წმ. პეტრეს ტაძარი (XVI ს.);
    • ლიეპაია: XVIII ს-ის ტაძარი;
    • ელგავა: XVII ს-ის ტაძარი;
  • ლიტერატურა: ლატვიური ეპოსი ლაჩპლესისი (1888).
  • ტურიზმი: საკურორტო ცენტრი იურმალა;

ლიტერატურა

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

რესურსები ინტერნეტში

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ვიკისაწყობში არის გვერდი თემაზე:
ძირითადი ინფორმაცია

სქოლიო

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
  1. ↑ Population by ethnicity at the beginning of year 1935 - 2023. Social Statistics Department of Latvia. ციტირების თარიღი: 18 January 2024.
  2. ↑ History. Embassy of Finland, Riga (9 July 2008). ციტატა: „Latvia declared independence on 21 August 1991...The decision to restore diplomatic relations took effect on 29 August 1991“ ციტირების თარიღი: 2 September 2010.
  3. ↑ The number of population is decreasing – the mark has dropped below 2 million. Central Statistical Bureau of Latvia (May 2014). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 14 ოქტომბერი 2017. ციტირების თარიღი: 6 May 2014.
  4. ↑ Population Census 2011 – Key Indicators. Central Statistical Bureau of Latvia (2 April 2012). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 10 ივნისი 2012. ციტირების თარიღი: 2 June 2012.
  5. ↑ 5.0 5.1 5.2 5.3 Latvia. IMF.
  6. ↑ Gini coefficient of equivalised disposable income (source: SILC). Eurostat Data Explorer. ციტირების თარიღი: 13 August 2013.
  7. ↑ 2014 Human Development Report Summary გვ. 21–25. United Nations Development Programme (2014). ციტირების თარიღი: 27 July 2014.
  8. ↑ The Constitution of the Republic of Latvia, Chapter 1 (Article 4). The Parliament of the Republic of Latvia. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 5 დეკემბერი 2013. ციტირების თარიღი: 20 November 2013.
  9. ↑ Official Language Law, Section 3 (Article 1) English published by Latvian Translation and Terminology Centre. The Parliament of the Republic of Latvia. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 4 იანვარი 2014. ციტირების თარიღი: 20 November 2013.
  10. ↑ Official Language Law, Sections 4, 5 and 18 (Article 4) English published by Latvian Translation and Terminology Centre. The Parliament of the Republic of Latvia. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 4 იანვარი 2014. ციტირების თარიღი: 20 November 2013.
  11. ↑ Official Language Law, Section 3 (Articles 3 and 4) English published by Latvian Translation and Terminology Centre. The Parliament of the Republic of Latvia. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 4 იანვარი 2014. ციტირების თარიღი: 20 November 2013.
  12. ↑ Composition of macro geographical (continental) regions, geographical sub-regions, and selected economic and other groupings. United Nations. ციტირების თარიღი: 9 November 2008.
  13. ↑ დაარქივებული ასლი. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2021-02-24. ციტირების თარიღი: 2020-08-10.
  14. ↑ https://www.kyivpost.com/world/un-classifies-latvia-lithuania-estonia-northern-europe.html
  15. ↑ Archived copy. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 28 ივნისი 2013. ციტირების თარიღი: 10 აგვისტო 2020.
  16. ↑ Latvia in Brief. Latvian Institute (2011). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 26 დეკემბერი 2018. ციტირების თარიღი: 5 November 2011.
  17. ↑ Weather information in Latvia. www.travelsignposts.com (14 March 2015). ციტირების თარიღი: 14 March 2015.
  18. ↑ Advanced economies. IMF. ციტირების თარიღი: 1 August 2019.
  19. ↑ Latvia. World Bank. ციტირების თარიღი: 15 July 2013.
  20. ↑ Latvia – Country Profile: Human Development Indicators. hdr.undp.org. United Nations. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 8 სექტემბერი 2018. ციტირების თარიღი: 15 December 2015.
  21. ↑ EU and euro. Bank of Latvia. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 25 April 2013. ციტირების თარიღი: 16 July 2013.
  22. ↑ 22.0 22.1 Agriculture – Key Indicators. Central Statistical Bureau Republic of Latvia (28 April 2012). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 27 აპრილი 2012. ციტირების თარიღი: 17 May 2012.
  23. ↑ 23.0 23.1 Forestry – Key Indicators. Central Statistical Bureau Republic of Latvia (18 August 2011). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 12 ოქტომბერი 2012. ციტირების თარიღი: 17 May 2012.
  24. ↑ 24.0 24.1 Geographical Data – Key Indicators. Central Statistical Bureau Republic of Latvia (5 October 2011). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2 ივნისი 2012. ციტირების თარიღი: 17 May 2012.
  25. ↑ 25.0 25.1 Latvia in crosscut. Liepājas Universitāte. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 27 February 2013.
  26. ↑ Latvia. Global Water Partnership. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 ნოემბერი 2012. ციტირების თარიღი: 10 აგვისტო 2020.
  27. ↑ Latvia in brief. RPIVA. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 10 მაისი 2013. ციტირების თარიღი: 10 აგვისტო 2020.
  28. ↑ The climate and weather conditions. Latvia.travel. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 8 January 2012. ციტირების თარიღი: 17 May 2012.
  29. ↑ Latvia in brief. Latvian Institute. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 23 September 2012. ციტირების თარიღი: 17 May 2012.
  30. ↑ 30.0 30.1 30.2 Nature and Environment. Latvian Institute (2002). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 27 September 2012. ციტირების თარიღი: 17 May 2012.
  31. ↑ Land Use/Cover Area frame Survey 2012 Buildings, roads and other artificial areas cover 5% of the EU …and forests 40%. Eurostat Commission (25 October 2013). ციტირების თარიღი: 3 January 2014.
  32. ↑ Planet, Lonely. Gauja National Park travel – Lonely Planet en. ციტირების თარიღი: 10 October 2017
  33. ↑ Rāzna National Park | Latvia Travel. ციტირების თარიღი: 22 February 2019
  34. ↑ Live births outside marriage. Eurostat – Tables, Graphs and Maps Interface (TGM) table (17 October 2013). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 6 October 2014. ციტირების თარიღი: 3 January 2014.
  35. ↑ 35.0 35.1 Latvia. CIA. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 16 აგვისტო 2011. ციტირების თარიღი: 15 December 2008.
  36. ↑ Country Comparison to the World. Central Intelligence Agency. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 30 ნოემბერი 2013. ციტირების თარიღი: 1 August 2016.
  37. ↑ Latvia – Population დაარქივებული 23 June 2011 საიტზე Wayback Machine. . Source: U.S. Library of Congress.
  38. ↑ Population Census 2011 – Key Indicators დაარქივებული 10 June 2012 საიტზე Wayback Machine. . Csb.gov.lv. Retrieved 19 February 2012.
  39. ↑ Pike, John. Latvia – Population. ციტირების თარიღი: 6 June 2017
  40. ↑ About Latvia. Latvian Academy of Culture. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 29 June 2007. ციტირების თარიღი: 28 July 2007.
  41. ↑ Referendum on the Draft Law 'Amendments to the Constitution of the Republic of Latvia'. Central Election Commission of Latvia (2012). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2 მაისი 2012. ციტირების თარიღი: 2 May 2012.
  42. ↑ Results of the referendum on the Draft Law 'Amendments to the Constitution of the Republic of Latvia' Latvian. Central Election Commission of Latvia (2012). ციტირების თარიღი: 2 May 2012.
  43. ↑ 43.0 43.1 43.2 43.3 43.4 Tieslietu ministrijā iesniegtie reliģisko organizāciju pārskati par darbību 2011. gadā Latvian. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2012-11-26. ციტირების თარიღი: 2012-07-25.
  44. ↑ Latvia team profile. Uefa.com (6 January 2014). ციტირების თარიღი: 3 November 2015.
  45. ↑ „Pajon, Strombergs win Olympic BMX Finals“. ESPN.com. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 18 November 2017. ციტირების თარიღი: 17 November 2017.
ხ • გ • რ
ქვეყნები
კონფლიქტური ზონები
ორგანიზაციები
რევოლუციები

ვარდების (საქართველო) · ნარინჯისფერი (უკრაინა) · ტიტების (ყირგიზეთი) · 2010 წლის გადატრიალება (ყირგიზეთი) · ევრომაიდანი (უკრაინა) · ხავერდოვანი (სომხეთი)

შეიარაღებული
კონფლიქტები

ყარაბაღის ომი · საქართველოს სამოქალაქო ომი · ტაჯიკეთის სამოქალაქო ომი · აფხაზეთის ომი · დნესტრისპირეთის ომი · გაგაუზიის კონფლიქტი · ოსეთ-ინგუშეთის კონფლიქტი · ჩეჩნეთის პირველი ომი · ჩეჩნეთის მეორე ომი · შეტაკებები ცხინვალის რეგიონში (2004) · რუსეთ-საქართველოს ომი · ომი აღმოსავლეთ უკრაინაში · ყარაბაღის მეორე ომი · რუსეთის შეჭრა უკრაინაში

ხ • გ • რ
ევროკავშირის
წევრები
დანარჩენი ევროპა

აზერბაიჯანის დროშა აზერბაიჯანი2 · ალბანეთის დროშა ალბანეთი · ანდორის დროშა ანდორა · ბელარუსის დროშა ბელარუსი · ბოსნია და ჰერცეგოვინის დროშა ბოსნია და ჰერცეგოვინა · გაერთიანებული სამეფოს დროშა გაერთიანებული სამეფო3 · ვატიკანის დროშა ვატიკანი · თურქეთის დროშა თურქეთი2 · ისლანდიის დროშა ისლანდია · ლიხტენშტაინის დროშა ლიხტენშტაინი · მოლდოვის დროშა მოლდოვა · მონაკოს დროშა მონაკო · მონტენეგროს დროშა მონტენეგრო · ნორვეგიის დროშა ნორვეგია3 · რუსეთის დროშა რუსეთი2 · სან-მარინოს დროშა სან-მარინო · საქართველოს დროშა საქართველო2 · სერბეთის დროშა სერბეთი · სომხეთის დროშა სომხეთი1 · უკრაინის დროშა უკრაინა · ყაზახეთის დროშა ყაზახეთი2 · შვეიცარიის დროშა შვეიცარია · ჩრდილოეთ მაკედონიის დროშა ჩრდილოეთი მაკედონია

1 მთლიანად აზიაში, მაგრამ კულტურულ-პოლიტიკური კავშირები აქვს ევროპასთან.
2ქვეყნების დიდი ნაწილი აზიაშია.
3აქვს დამოკიდებული და მსგავსი ტერიტორიები ევროპის გარეთ
ხ • გ • რ
ხ • გ • რ
ბალტიის ზღვის ქვეყნები
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=ლატვია&oldid=4623911“-დან