რუსეთის შეჭრა უკრაინაში (2022)
სტატიას ან სექციას სჭირდება განახლება. |
| რუსეთის შეჭრა უკრაინაში | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| რუსეთ-უკრაინის ომის ნაწილი | |||||
|
| |||||
| თარიღი | 24 თებერვალი, 2022 – დღემდე (2 წელი, 8 თვე და 2 კვირა) | ||||
| მდებარეობა | უკრაინა[ა] | ||||
| სტატუსი |
მიმდინარე
| ||||
| მხარეები | |||||
|
| |||||
| მეთაურები | |||||
|
| |||||
| სამხედრო ნაწილები | |||||
|
| |||||
| ძალები | |||||
| |||||
| დანაკარგები | |||||
| |||||
| |||||
რუსეთის შეჭრა უკრაინაში დაიწყო 2022 წლის 24 თებერვალს. შეჭრამ გამოიწვია ევროპის უდიდესი დევნილთა კრიზისი მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ,[29][30] 6.4 მილიონზე მეტმა უკრაინელმა დატოვა ქვეყანა[31][32] და ქვეყნის მოსახლეობის მესამედი იძულებით გადაადგილებული პირი გახდა.[33][34] შეჭრამ ასევე გამოიწვია გლობალური საკვების ნაკლებობა.[35][36]
2014 წელს რუსეთი შეიჭრა ყირიმში და მიიერთა ის, ასევე რუსეთის მიერ მხარდაჭერილმა სეპარატისტებმა დაიკავეს დონბასის ნაწილი სამხრეთ-აღმოსავლეთ უკრაინაში, კერძედ ლუჰანსკისა და დონეცკის ოლქები, რამაც ადგილობრივ რეგიონში ომი გამოიწვია.[37][38] 2021 წელს რუსეთმა დაიწყო ფართო სამხედრო ძალის თავმოყრა უკრაინის საზღვართან, თავი მოიყარა 190 000-ზე მეტმა სამხედრომ და მათმა აღჭურვილობამ. სატელევიზიო მიმართვაში ვლადიმერ პუტინმა გამოაჩინა ირედენტისტული ხედვები,[39] შეერკინა უკრაინის უფლებას, იყოს სახელმწიფო,[40][41] და მცდარად[42] განაცხადა, რომ უკრაინას მართავდნენ ნეონაცისტები, რომლებიც ეთნიკური ნიშნით ავიწროებდნენ და სჯიდნენ რუსებს.[43] 2022 წლის 21 თებერვალს რუსეთმა აღიარა დონეცკის სახალხო რესპუბლიკა და ლუჰასნკის სახალხო რესპუბლიკა, ორი თვითაღიარებული კვაზისახელმწიფო დონბასში.[44] შემდეგ დღეს რუსეთის ფედერაციულმა საბჭომ ნება დართო პრეზიდენტს სამხედრო ძალის გამოყენებაზე და რუსული ძალები შევიდნენ დონბასში.[45]
შეჭრა დაიწყო 24 თებერვალს,[46] როდესაც პუტინმა გამოაცხადა „სპეციალური სამხედრო ოპერაცია“ უკრაინის „დემილიტარიზაციასა და დენაციფიკაციისთვის“.[47][48] რამდენიმე წუთში საჰაერო და სარაკეტო იერიშები დაიწყო უკრაინის ყველა რეგიონში, მათ შორის დედაქალაქ კიევშიც. ამას მოჰყვა სახმელეთო შეჭრა რამდენიმე მიმართულებით.[49][50] უკრაინის პრეზიდენტ ვოლოდიმირ ზელენსკიმ გამოაცხადა საომარი მდგომარეობა და საყოველთაო მობილიზაცია 18-დან 60-მდე ასაკის ყველა მამაკაცისთვის, რომლებსაც აეკრძალათ ქვეყნის დატოვება.[51][52] რუსეთის შეტევა თავდაპირველად დაიწყო ჩრდილოეთის ფრონტზე ბელარუსიდან კიევის მიმართულებით, სამხეთის ფრონტზე ყირიმიდან, ჩრდილო-აღმოსავლეთის ფრონტსა და აღმოსავლეთის ფრონტზე დონეცკისა და ლუჰანსკიდან.[53][54] მარტის განმავლობაში რუსეთის წინსვლა კიევის მიმართულებით უშედეგო იყო. მძიმე დანაკარგებისა და ძლიერი წინააღმდეგობის შედეგად რუსეთის ძალებმა კიევის ოლქი დატოვეს 3 აპრილს. 19 აპრილს დაიწყო განახლებული თავდასხმა დონბასიდან, რომელიც ნელა გაგრძელდა, ლუჰანსკის ოლქი მთლიანად აიღეს 3 ივლისს,[55] როდესაც სხვა ფრონტები უძრავი იყო ამავე დროს რუსეთი აგრძელებდა სამოქალაქო და სამხედრო სამიზნეების დაბომბვას ფრონტის ხაზიდან შორს, მათ შორის კიევში,[56] ლვივში,[57] ოდესასა და კრემენჩუკში, სხვებთან ერთად.[58]
შეჭრა ფართომაშტაობიანად დაიგმო საერთაშორისო დონეზე. გაეროს გენერალურმა ასამბლეამ მიიღო რეზოლუცია, რომელიც გმობდა შეჭრას და რუსეთისგან ითხოვდა ჯარების სრულიად გაყვანას უკრაინის ტერიტორიიდან.[59] საერთაშორისო სასამართლომ უბრძანა რუსეთს შეეჩერებინა სამხედრო ოპერაციები და ევროპის საბჭომ გააძევა რუსეთი. ბევრმა ქვეყანამ დააწესა სანქციები რუსეთზე, რომლებმაც იმოქმედეს რუსეთისა და მსოფლიოს ეკონომიკებზე,[60] და სამხედრო და ჰუმანიტარული მხარდაჭერა აღმოუჩინეს უკრაინას.[61] პროტესტები დაიწყო მსოფლიოს სხვადასხვა კუთხეში; რუსეთში დემონსტრანტები დააკავეს და გაზარდეს ცენზურა,[62][63] აიკრძალა სიტყვები: „ომი“ და „შეჭრა“.[50][64] სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლომ დაიწყო გამოძიება კაცობრიობის წინააღმდეგ ჩადენილი დანაშაულების შესახებ უკრაინაში, 2013 წლიდან მოყოლებული, და ასევე იძიებენ 2022 წლის შეჭრისას ჩადენილ ომის დანაშაულებს.[65]
ფონი
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]1991 წელს საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ, უკრაინა და რუსეთი განაგრძობდნენ მჭიდრო კავშირებს. 1994 წელს უკრაინა დათანხმდა უარი ეთქვა ბირთვულ არსენალზე და ხელი მოაწერა ბუდაპეშტის მემორანდუმს უსაფრთხოების გარანტიების შესახებ იმ პირობით, რომ რუსეთი, დიდი ბრიტანეთი და შეერთებული შტატები გასცემდნენ უკრაინის ტერიტორიული მთლიანობისა და პოლიტიკური დამოუკიდებლობისა დაცვის გარანტიას. ხუთი წლის შემდეგ, რუსეთი იყო ევროპული უსაფრთხოების ქარტიის ერთ-ერთი ხელმომწერი, სადაც მან „დაადასტურა თითოეული მონაწილე სახელმწიფოს თანდაყოლილი უფლება, იყოს თავისუფალი აირჩიოს ან შეცვალოს თავისი უსაფრთხოების ზომები, მათ შორის ალიანსის ხელშეკრულებები, როგორც ისინი განვითარდებიან“.[66]
მიუხედავად იმისა, რომ 1991 წლიდან იყო აღიარებული დამოუკიდებელი ქვეყანა, როგორც ყოფილი სსრკ-ს დამფუძნებელი რესპუბლიკა, უკრაინა რუსეთის ხელმძღვანელობის მიერ აღიქმებოდა, როგორც მისი გავლენის სფეროს ნაწილად. 2008 წელს რუსეთის პრეზიდენტმა ვლადიმერ პუტინმა ისაუბრა ჩრდილო ატლანტიკურ ხელშეკრულებაში უკრაინის პოტენციური გაწევრიანების წინააღმდეგ.[67][68] 2009 წელს რუმინელმა ანალიტიკოსმა იულიან ჩიფუმ და მისმა თანაავტორებმა განაცხადეს, რომ უკრაინასთან დაკავშირებით რუსეთმა გამოიყენა ბრეჟნევის დოქტრინის განახლებული ვერსია, რომელიც კარნახობს, რომ უკრაინის სუვერენიტეტი არ შეიძლება იყოს უფრო დიდი ვიდრე ვარშავის პაქტის წევრი ქვეყნები. საბჭოთა გავლენის სფეროს დაშლამდე, 1980-იანი წლების ბოლოს და 1990-იანი წლების დასაწყისში. ეს თვალსაზრისი ეფუძნება წინაპირობას, რომ რუსეთის ქმედებები დასავლეთის დასამშვიდებლად 1990-იანი წლების დასაწყისში უნდა შეხვედროდა დასავლეთის ურთიერთშეთანხმებით, რუსეთის საზღვრის გასწვრივ ნატოს გაფართოების გარეშე.
2014 წლის 21 თებერვალს პრორუსულმა უკრაინის პრეზიდენტმა ვიქტორ იანუკოვიჩმა და უკრაინის საპარლამენტო ოპოზიციის ლიდერებმა ხელი მოაწერეს მორიგების შეთანხმებას ევრომაიდანის მოძრაობის ფარგლებში (2013–2014) ფარგლებში. მეორე დღეს იანუკოვიჩი კიევიდან გაიქცა იმპიჩმენტის კენჭისყრამდე, რომელმაც მას პრეზიდენტის უფლებამოსილება ჩამოართვა.[69][70][71] რუსულენოვანი აღმოსავლეთ უკრაინის რეგიონების ლიდერებმა განაცხადეს იანუკოვიჩისადმი ერთგულებას განაგრძობდნენ,[72] რამაც გამოიწვია პრორუსული არეულობა უკრაინაში.[73] არეულობას მოჰყვა რუსეთის მიერ ყირიმის ანექსია 2014 წლის მარტში და ომი დონბასში, რომელიც დაიწყო 2014 წლის აპრილში, დონეცკისა და ლუჰანსკის სახალხო რესპუბლიკების რუსეთის მიერ მხარდაჭერილი კვაზისახელმწიფოების შექმნით.[74][75]
2020 წლის 14 სექტემბერს უკრაინის პრეზიდენტმა ვოლოდიმირ ზელენსკიმ დაამტკიცა უკრაინის ახალი ეროვნული უსაფრთხოების სტრატეგია, „რომელიც ითვალისწინებს ნატო-სთან გამორჩეული პარტნიორობის განვითარებას, ნატოში გაწევრიანების მიზნით“.[76][77][78] 2021 წლის 24 მარტს ზელენსკიმ ხელი მოაწერა ბრძანება No117/2021-ს, რომელიც ამტკიცებს „ყირიმის ავტონომიური რესპუბლიკის დროებით ოკუპირებული ტერიტორიის და ქალაქ სევასტოპოლის დეოკუპაციისა და რეინტეგრაციის სტრატეგიას“.[79]
2021 წლის ივლისში პუტინმა გამოაქვეყნა ესე, სახელწოდებით: რუსებისა და უკრაინელების ისტორიული ერთიანობის შესახებ, რომელშიც მან კიდევ ერთხელ დაადასტურა თავისი შეხედულება, რომ რუსები და უკრაინელები „ერთი ხალხია“.[80] ამერიკელმა ისტორიკოსმა ტიმოთი სნაიდერმა პუტინის იდეები იმპერიალიზმად შეაფასა.[81] ბრიტანელმა ჟურნალისტმა ედუარდ ლუკასმა მას ისტორიული რევიზიონიზმი უწოდა.[82] სხვა დამკვირვებლებმა აღნიშნეს, რომ რუსეთის ხელმძღვანელობას აქვს დამახინჯებული შეხედულება თანამედროვე უკრაინასა და მის ისტორიაზე.[83][84][85]
რუსეთმა განაცხადა, რომ უკრაინის შესაძლო გაწევრიანება ნატოში და ზოგადად ნატოს გაფართოება საფრთხეს უქმნის ეროვნულ უსაფრთხოებას.[86][87][88] თავის მხრივ, უკრაინა და რუსეთის მეზობელი ევროპის სხვა ქვეყნები ადანაშაულებენ პუტინს რუსეთის იმპერიის ან საბჭოთა კავშირის აღდგენის მცდელობაში და აგრესიული მილიტარისტული პოლიტიკის გატარებაში.[89][90][91][92][93]
შეჭრამდელი სიტუაცია
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]რუსული სამხედრო ძალის თავმოყრა
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]კონფლიქტი დაიწყო ძირითადი სამხედრო ძალის თავმოყრით, თავდაპირველად 2021 წლის მარტიდან აპრილამდე, შემდეგ კი 2021 წლის ოქტომბრიდან 2022 წლის თებერვლამდე. მეორე ეტაპზე, რუსეთმა წამოაყენა მოთხოვნები შეერთებულ შტატებსა და ნატო-ს მიმართ, წარუდგინა ორი ხელშეკრულების პროექტი, რომელიც შეიცავდა მოთხოვნებს, რომლებსაც მოიხსენიებს, როგორც „უსაფრთხოების გარანტიებს“, მათ შორის იურიდიულად სავალდებულო დაპირებას, რომ უკრაინა ნატოში არ გაწევრიანდებოდა და ნატო შეამცირებდა სამხედრო წარმომადგენლობას აღმოსავლეთ ევროპაში[95] და დაემუქრა დაუზუსტებელი სამხედრო პასუხით, თუ ნატო გააგრძელებდა „აგრესიულობის ხაზს“.[96]
რუსული ბრალდებები
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]რუსეთის ბრალდება გენოციდში
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]2021 წლის 9 დეკემბერს რუსეთის პრეზიდენტმა ვლადიმერ პუტინმა ისაუბრა რუსეთის ფარგლებს გარეთ რუსულენოვანთა დისკრიმინაციაზე და თქვა: „უნდა ვთქვა, რომ რუსოფობია პირველი ნაბიჯია გენოციდისკენ. მე და შენ ვიცით რა ხდება დონბასში. ეს, რა თქმა უნდა, ძალიან ჰგავს გენოციდს.“[97][98] რუსეთმა ასევე დაგმო უკრაინული ენის კანონი.[99][100][101] 2022 წლის 15 თებერვალს პუტინმა პრესას განუცხადა: „ის, რაც დონბასში ხდება, ზუსტად გენოციდია“.[102] საინფორმაციო გამოშვებებმა აღნიშნეს, რომ მიუხედავად პუტინის მიერ მშობლიური რუსულენოვანი მოსახლების გენოციდში ბრალდებებისა, უკრაინის პრეზიდენტი ვოლოდიმირ ზელენსკი თავად არის მშობლიური ენით რუსულის მოლაპარაკე.[103]
რამდენიმე საერთაშორისო ორგანიზაციამ, მათ შორის გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის ადამიანის უფლებათა უმაღლესი კომისარი, ეუთოს სპეციალური სადამკვირვებლო მისია უკრაინაში და ევროპის საბჭო, ვერ იპოვეს რუსეთის ბრალდებების დამადასტურებელი მტკიცებულებები.[104][105][106][107] გენოციდის ბრალდებები ევროკომისიამ უარყო, როგორც რუსული დეზინფორმაცია.
უკრაინაში აშშ-ს საელჩომ რუსეთის გენოციდზე ბრალდება შეაფასა, როგორც სიცრუე,[108] ხოლო აშშ-ს სახელმწიფო დეპარტამენტის სპიკერმა ნედ პრაისმა თქვა, რომ მოსკოვი ამგვარ პრეტენზიებს უკრაინაში შეჭრის საბაბად თხზავს.[109] 18 თებერვალს, რუსეთის ელჩმა შეერთებულ შტატებში, ანატოლი ანტონოვმა, უპასუხა შეკითხვას აშშ-ის ოფიციალური პირების შესახებ, რომლებიც ეჭვქვეშ აყენებენ დონბასში რუსების გენოციდის ფაქტს, საელჩოს ფეისბუქის გვერდზე განცხადების გამოქვეყნებით, რომელშიც ნათქვამია: „ამერიკელებს ურჩევნიათ არა მხოლოდ იგნორირება გაუკეთონ უკრაინაში რუსების იძულებითი ასიმილაციის მცდელობებს, არამედ ასევე კატეგორიულად ემხრობიან პოლიტიკური და სამხედრო მხარდაჭერით“.[110]
21 თებერვალს, სიტყვით გამოსვლისას, პუტინმა უკრაინულ საზოგადოებას ბრალი ნეონაციზმში დასდო და განაცხადა, რომ რუსეთის მიზანი უკრაინის „დენაციფიკაცია“ იყო.[111][112][113] პრესაზე დაყრდნობით, პუტინი ამ „მცდარ ნაციზმს“ იყენებდა უკრაინაში შეჭრის საბაბად, მიუხედავად იმისა, რომ უკრაინაში მემარჯვენე რადიკალიზმს ფართო მხარდაჭერა არ აქვს მთავრობაში, არმიასა და რადაში.[114][113] პრეზიდნეტი ზელენსკი და პრემიერ მინისტრი შმიგალი აშქენაზი ებრაელები არიან. უკრაინა არის მეორე ქვეყანა, რომლის სათავეშიც ებრაელები არიან, პირველია ისრაელი.[115][116] ბრალდებას თავად ზელენსკიმ უპასუხა, მან განაცხადა, რომ ბაბუამისი საბჭოთა არმიაში იბრძოდა ნაცისტების წინააღმდეგ[117] და ჰოლოკოსტში სამი ოჯახის წევრი დაკარგა.[118] პუტინის მიერ ჰოლოკოსტით მანიპულირება დაგმო აშშ-ის ჰოლოკოსტის მემორიალურმა მუზეუმმა.[119][116]
სავარაუდო შეტაკებები
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]დონბასში ბრძოლები მნიშვნელოვნად გამწვავდა 2022 წლის 17 თებერვალს. მიუხედავად იმისა, რომ 2022 წლის პირველ ექვს კვირაში თავდასხმების ყოველდღიური რაოდენობა მერყეობდა ორიდან ხუთამდე,[120] უკრაინის სამხედროებმა 17 თებერვალს 60 თავდასხმა განაცხადეს. რუსეთის სახელმწიფო მედია ასევე იტყობინება იმავე დღეს 20-ზე მეტი საარტილერიო თავდასხმის სეპარატისტთა პოზიციებზე.[120] მაგალითად, უკრაინის მთავრობამ რუსი სეპარატისტებს დაადანაშაულა სტანიცია ლუჰანსკას საბავშვო ბაღის დაბომბვაში არტილერიის გამოყენებით, რის შედეგადაც სამი მშვიდობიანი მოქალაქე დაშავდა. ლუჰანსკის სახალხო რესპუბლიკამ განაცხადა, რომ მის ძალებს უკრაინის მთავრობა თავს დაესხა ნაღმტყორცნებით, ყუმბარმტყორცნებით და ტყვიამფრქვევით.[121][122]
მეორე დღეს სეპარატისტულმა დონეცკის სახალხო რესპუბლიკამ და ლუჰანსკის სახალხო რესპუბლიკამ გასცეს ბრძანება მშვიდობიანი მოსახლეობის სავალდებულო ევაკუაციის შესახებ მათი შესაბამისი დედაქალაქებიდან, თუმცა აღინიშნა, რომ სრული ევაკუაციის განხორციელებას თვეები დასჭირდებოდა.[123][124][125][126] უკრაინული მედია იტყობინება, რომ დონბასში რუსეთის მეთაურობით საარტილერიო დაბომბვის მკვეთრი ზრდა, როგორც უკრაინის არმიის პროვოცირების მცდელობა.[127][128]
21 თებერვალს, რუსეთის უშიშროების ფედერალურმა სამსახურმა (FSB) გამოაცხადა, რომ უკრაინის დაბომბვამ გაანადგურა FSB-ის სასაზღვრო ობიექტი როსტოვის ოლქში, რუსეთ-უკრაინის საზღვრიდან 150 მეტრში.[129] ცალკე, სამხრეთ სამხედრო ოლქის პრესსამსახურმა გამოაცხადა, რომ იმ დღეს დილით რუსულმა ძალებმა სოფელ მიტიაკინსკაიას მახლობლად ხუთი დივერსანტი მოკლეს, რომელებმაც საზღვარი გადაკვეთეს ქვეითთა ორი საბრძოლო მანქანით.[130] უკრაინამ ორივე ინციდენტში მონაწილეობა უარყო და მათ სიყალბე უწოდა.[131][132] გარდა ამისა, ორი უკრაინელი ჯარისკაცი და ერთი მშვიდობიანი მოქალაქე დაიღუპა დაბომბვის შედეგად სოფელ ზაიცევეში, დონეცკიდან 30 კმ-ს მოშორებით ჩრდილოეთით.[133]
რამდენიმე ანალიტიკოსმა, მათ შორის საგამოძიებო ვებსაიტმა Bellingcat-მა გამოაქვეყნა მტკიცებულება იმისა, რომ დონბასში თავდასხმების, აფეთქებებისა და ევაკუაციის უმეტესობა, მათ შორის დივერსანტების როსტოვის ოლქში შეჭრა, რუსეთის მიერ იყო დადგმული.[134][135][136]
21 თებერვალს, ლუჰანსკის სახალხო რესპუბლიკაში მდებარე ლუჰანსკის თბოელექტროსადგური უცნობი ძალებისგან დაიბომბა. უკრაინული ამბები აცხადებდა, რომ ამის შედეგად ის დახურეს.
ინტერვენცია დონბასში
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]21 თებერვალი
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]2022 წლის 21 თებერვალს, დონეცკისა და ლუჰანსკის რესპუბლიკების აღიარების შემდეგ, პუტინმა ბრძანა რუსული ჯარების (ტანკების ჩათვლით) გაგზავნა დონბასში, რასაც რუსეთი „სამშვიდობო მისიას“ უწოდებდა.[137][138] რუსეთის სამხედროებმა განაცხადეს, რომ მათ მოკლეს 5 უკრაინელი დივერსანტი, რომლებმაც საზღვარი გადაკვეთეს, კიევმა ეს უარყო.[139] იმავე დღეს, რამდენიმე დამოუკიდებელმა მედიასაშუალებამ დაადასტურა, რომ რუსული ძალები დონბასში შედიოდნენ.
22 თებერვალი
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]2022 წლის 22 თებერვალს აშშ-ის პრეზიდენტმა ჯო ბაიდენმა განაცხადა, რომ „უკრაინაში რუსეთის შეჭრის დასაწყისი“ მოხდა. ნატოს გენერალურმა მდივანმა იენს სტოლტენბერგმა და კანადის პრემიერ მინისტრმა ჯასტინ ტრუდომ განაცხადეს, რომ მოხდა „შემდგომი შეჭრა“. უკრაინის საგარეო საქმეთა მინისტრმა, დმიტრო კულებამ, განაცხადა: „არ არსებობს მცირე, საშუალო ან დიდი შეჭრა. შეჭრა შეჭრაა“.[140]
(ხელმისაწვდომია ინგლისური და რუსული სუბტიტრები)
იმავე დღეს ფედერაციის საბჭომ ერთხმად მისცა პუტინს უფლება გამოეყენებინა სამხედრო ძალა რუსეთის ფარგლებს გარეთ. თავის მხრივ, პრეზიდენტმა ზელენსკიმ გასცა ბრძანება უკრაინის რეზერვისტების გაწვევის შესახებ, თუმცა ჯერ არ მიუღია საერთო მობილიზაცია.[141]
23 თებერვალს უკრაინამ გამოაცხადა ქვეყნის მასშტაბით საგანგებო მდგომარეობა დონბასში ოკუპირებული ტერიტორიების გამოკლებით, რომელიც ძალაში შუაღამისას ამოქმედდა.[142] იმავე დღეს რუსეთმა დაიწყო კიევში საელჩოს ევაკუაცია და ასევე შენობის ზემოდან ჩამოხსნა რუსეთის დროშა.[143] უკრაინის პარლამენტისა და მთავრობის ვებსაიტებზე, საბანკო ვებგვერდებთან ერთად, DDoS თავდასხმები მოხვდა.[144]
24 თებერვალს, გამთენიისას, ზელენსკი გამოვიდა ტელევიზიით, რომელშიც მან რუსეთის მოქალაქეებს რუსულად მიმართა და სთხოვა, თავიდან აიცილონ ომი.
გაეროს უშიშროების საბჭო
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]21 თებერვლის ინტერვენცია დონბასში ფართოდ დაგმო გაეროს უშიშროების საბჭომ.[145] კენიის ელჩმა, მარტინ კიმანიმ, პუტინის ნაბიჯი კოლონიალიზმს შეადარა და თქვა: „ჩვენ უნდა დავასრულოთ გამოჯანმრთელება მკვდარი იმპერიებისგან ისე, რომ არ დაგვაბრუნოს ბატონობისა და ჩაგვრის ახალ ფორმებში“.[146]
გაეროს უშიშროების საბჭოს მორიგი სხდომა მოიწვიეს 2022 წლის 23-24 თებერვალს. რუსეთი უკრაინაში შეიჭრა გაეროს უშიშროების საბჭოს საგანგებო სხდომაზე, რომელიც მიზნად ისახავდა კრიზისის განმუხტვას. გენერალურმა მდივანმა ანტონიო გუტერეშმა განაცხადა: „მიეცით მშვიდობას შანსი“.[147] რუსეთი შეიჭრა გაეროს უშიშროების საბჭოს თავმჯდომარეობის დროს 2022 წლის თებერვალში და აქვს ვეტოს უფლება, როგორც მუდმივ წევრს.[147][148]
შეჭრის პირველი კვირის ქრონოლოგია
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]24 თებერვალი
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]უკრაინის დროით 05:00 საათამდე (UTC+2) (06:00 მოსკოვის დროით, UTC+3) 24 თებერვალს, პუტინმა გამოაცხადა, რომ მიიღო გადაწყვეტილება სამხედრო ოპერაციის დაწყების შესახებ აღმოსავლეთ უკრაინაში.[149] თავის მიმართვაში პუტინმა განაცხადა, რომ არ აპირებს უკრაინის ტერიტორიის ოკუპაციას და განაცხადა, რომ იგი მხარს უჭერს უკრაინის ხალხების თვითგამორკვევის უფლებას.[150] პუტინმა ასევე განაცხადა, რომ რუსეთი უკრაინის „დემილიტარიზაციას და დენაციფიკაციას“ ესწრაფვის და მან უკრაინელ სამხედროებს იარაღის დაყრისკენ მოუწოდა.[151][152]
პუტინის განცხადებიდან რამდენიმე წუთში აფეთქებები დაფიქსირდა კიევში, ხარკივში, ოდესასა და დონბასში.[153] უკრაინის ოფიციალურმა პირებმა განაცხადეს, რომ რუსეთმა ჯარები ჩამოიყვანა ოდესასა და მარიუპოლში და გაუშვა საკრუიზო და ბალისტიკური რაკეტები აეროდრომებზე, სამხედრო შტაბებსა და სამხედრო საცავებზე კიევში, ხარკივსა და დნიპროში.[154][155][156] მოგვიანებით უკრაინელმა სამხედროებმა უარყვეს ინფორმაცია რუსული არმიის ოდესაში დაშვების შესახებ.[157] სამხედრო მანქანები უკრაინაში შევიდა სენკოვკას გავლით იმ ადგილას, სადაც უკრაინის, ბელარუსისა და რუსეთის საზღვრები იკვეთება ადგილობრივი დროით დილის 6:48 საათზე.[158]
უკრაინის სახელმწიფო მინისტრის ანტონ ჰერაშჩენკოს თქმით, მხოლოდ 06:30 UTC+2-ის შემდეგ, რუსული ძალები ხმელეთიდან შემოიჭრნენ ქალაქ ხარკივთან[159] და დაფიქსირდა ფართომასშტაბიანი ამფიბიური დესანტი ქალაქებში მარიუპოლსა და ოდესაში; ჰერაშენკომ დაადასტურა დაშვება ოდესასთან.[160][161][162] 07:40 საათზე BBC-მ სხვა წყაროებზე დაყრდნობით განაცხადა, რომ ჯარები ქვეყანაში ბელარუსიდანაც შედიოდნენ.[163] უკრაინის სასაზღვრო ძალებმა განაცხადეს თავდასხმების ობიექტებზე ლუჰანსკში, სუმიში, ხარკივში, ჩერნიჰივსა და ჟიტომირში, ასევე ყირიმში.[164]
ერთი საათის შემდეგ უკრაინის თავდაცვის სამინისტროს ვებგვერდი აღდგა. სამინისტრომ განაცხადა, რომ ლუჰანსკში ხუთი თვითმფრინავი და ერთი ვერტმფრენი ჩამოაგდეს.[165]
07:00 საათამდე (UTC+2) პრეზიდენტმა ზელენსკიმ უკრაინაში საომარი მდგომარეობის შემოღება გამოაცხადა.[166] რუსეთის თავდაცვის სამინისტროს მოთხოვნის ფონზე უკრაინის საჰაერო მოძრაობის კონტროლის ქვედანაყოფებს ფრენების შეჩერების თხოვნით, აღმოსავლეთ უკრაინის საჰაერო სივრცეს აქვს შეზღუდვები სამოქალაქო საჰაერო მიმოსვლაზე, მთელი ტერიტორია ევროკავშირის საავიაციო უსაფრთხოების სააგენტოს მიერ მიჩნეულია აქტიურ კონფლიქტის ზონად (EASA).[167]
უკრაინის სახელმწიფო მინისტრ ანტონ გერაშენკოზე დარყრდნობით, 06:30 საათზე რუსები ხმელეთიდან უტევდნენ ხარკივის მიმართულებით[168] და ფართო ამფიბიური დესანტი გაიგზავნა მარიუპოლის მიმართულებით.[169][170][171] 07:40-ზე BBC-მ გამოაცხადა უკრაინაში ბელარუსის საზღვრიდან შეჭრის შესახებ.[172] უკარინული სასაზღვრო გვარდია აცხადებდა შეტაკებებზე ლუჰანსკში, სუმიში, ჩერნიჰივში, ჟიტომირსა და ყირიმში.[173] რუსეთის თავდაცვის სამინისტრომ განაცხადა, რომ საზღვარზე უკრაინელებმა წინააღმდეგობა არ გაუწიეს.[174] უკრაინის შინაგან საქმეთა სამინისტრომ განაცხადა რუსების მიერ გოროდიშჩესა და მილოვეს აღების შესახებ ლუჰანსკის ოლქში.[171] უკრაინის სტრატეგიული კომუნიკაციის ცენტრმა განაცხადა სჩასტიას აღებისა და 50 რუსი სამხედროს ლიკვიდაციის შესახებ.[175]
ერთი საათით გათისვის შემდეგ აღდგა უკრაინის თავდაცვის სამინისტროს ვებსაიტი. მინისტრმა განაცხადა, რომ ლუჰანსკში ჩამოაგდეს 5 თვითმფრინავი და 1 ვერტმფრენი.[176] 07:00 საათამდე ზელენსკიმ განაცხადა საომარი მდგომარეობა[177] და შემდეგ უკრაინულ არმიას უბრძანა „მაქსიმალური ზარალის მიყენება“ მტრისთვის.[178] ზელენსკიმ ასევე განაცხადა რუსეთთან დიპლომატიური ურთიერთობების გაწყვეტის შესახებ.[179] მოგვიანებით გამოაცხადა საერთო მობილიზაციის შესახებ.[180] რუსეთმა რაკეთების სამიზნედ ამოიღო უკრაინული ინფრასტრუქტურა, მათ შორის უკრაინაში უდიდესი ბორისპილის აეროპორტი, კიევის აღმოსავლეთით, 29 კმ-ს მოშორებით.[181] უკრაინამ ჩაკეტა საჰაერო სივრცე.[182]
პოდილსკში უკრაინულ სამხედრო შენაერთს თავს დაესხა რუსული ძალები, ექვი დაიღუპა, შვიდი დაიჭრა და 19 დაკარგულად გამოცხადდა.[183] კიდევ ერთი ადამიანი დაიღუპა მარიუპოლში. ჩუგუივში სახლი სააზიანა რუსულმა არტილაერიამ, მოსახლეები დაშავდნენ და ერთი ბიჭი დაიღუპა.[184][185] 18 ადამიანი დაიღუპა ოდესას ოლქში სოფელ ლიპეცკეს დაბომბვისას.[185]
10:00 საათზე (UTC+2) უკრაინის პრეზიდენტის ბრიფინგზე განაცხადეს, რომ რუსული შენაერთები უკრაინაში ჩრდილოეთიდან, ბელარუსის საზღვრის გადმოკვეთით, შევიდნენ უკრაინაში, 5 კილომეტრის სიღრმეზე. რუსი სამხედროები აქტიურები იყვნენ ხარკივის ოლქში, ჩერნიჰივის ოლქსა და სუმისთან ახლოს.[186] ზელენსკის პრესსამხასურმა განაცხადა, რომ უკრაინელებმა მოიგერიეს შეტევა ვოლინის ოლქში.[187] 10:30 საათზე (UTC+2) უკრაინის თავდაცვლის სამინისტრომ განაცხადა ჩერნიჰივის ოლქში რუსების შეჩერების, ხარკივში დიდი ბრძოლისა და მარიუპოლსა და სჩასტიეს დაბრუნების შესახებ.[188] უკრაინის არმიამ განაცხადა 6 თვითმფრინავის, 2 ვერტმფრენისა და ათობით ჯავშანტექნიკის განადგურების შესახებ.[189] უკრაინის არმიის მთავარსარდალმა, ვალერი ზალუჟნიმ, განაცხადა რუსეთის 423-ე მოტორიზებული გვარდიის ორი სამხედროს დატყვევების შესახებ.[190] რუსეთის 74-ე მოტორიზებული ბრიგადის დაზვერვის დანაყოფი[191] ჩერნიჰივთან ახლოს დანებდა.[192]
ანტონოვის აეროპორტის ბრძოლაში რუსმა პარაშუტისტებმა აიღეს აეროპორტი ჰოსტომელში, კიევის გარეუბანში. უკრაინული კონტრშეტევა აეროპორტის დასაბრუნებლად დაიწყო იმავე დღეს.[193][194] უკრაინის ეროვნული გვარდიის სწრაფი რეაგირების ბატალეონმა ჩამოაგდო 3 რუსული ვერტმფრენი.[195]
ბელარუსმა რუს სამხედროებს უკრაინაში ჩრდილოეთიდან შეჭრის უფლება მისცა. 11:00 საათზე (UTC+2) ვილჩაში (კიევის ოლქი) სასაზღვრო გვარდიამ განაცხადა საზღვრის გარღვევისა და სასაზღვრო გვარდელების ჟიტომირის ოლქში დაბომბვის შესახებ (დიდი ალბათობით BM-21 Grad-ით).[185] უნიშნო ვერტმფრენმა ბელარუსიდან დაბომბა სლავუტუჩის მესასზღვრეების პოზიციები.[196] 11:30 საათზე (UTC+2) რუსული რაკეტების მეორე ტალღა გამოჩნდა კიევში, ოდესაში, ხარკივსა და ლვივში. მძიმე სახმელეთო ბრძოლები გაიმართა დონეცკისა და ლუჰანსკის ოლექბში.[197] სამოქალქო უფლებების აქტივისტებმა განაცხადეს ბელარუსიდან პოლონეთში მიგრაციის გაზრდის შესახებ.[198] ბელარუსი ითვლება რუსეთის ქვეშემდგომად და რუსეთის დავალებების მიხედვით ბელარუსის საზღვართან მიგრანტებს იარაღად იყინებს.[199] 12:04 საათისთვის (UTC+2) რუსი სამხედროები ყირიმიდან ხერსონის ოლქში, ნოვაია-კახოვკაში შევიდნენ.[200] მოგივანებით, იმავე დღეს, რუსმა სამხედროებმა დაიკავეს ჩრდილოეთ ყირიმის არხი.[201][202]
13:00 და 13:19 საათებზე (UTC+2) უკრაინის სასაზღვრო გვარდიამ და შეიარაებულმა ძალებმა განაცხადეს ორი ახალი შეტაკების შესახებ, სუმისთან და სტარობილსკთან.[185] 13:32 საათზე (UTC+2) ვალერი ზალუჟნიმ განაცხადა ბელარუსის ტერიტორიიდან გაშვებული ბალისტიკური რაკეტების შესახებ.[185] კიევისა და ხარკივის მეტროები გამოიყენებოდა დაბომბვებისაგან სამოქალაქო პირების დასაცავად.[185] უკრაინის სასაზღვრო გვარდიამ განაცხადა, რომ ორი რუსული სამხედრო ხომალდი, ვასილი ბიკოვი და მოსკვა, თავს დაესხნენ და აიღეს ზმეინის კუნძლი, დანუბის დელტასთან ახლოს.[185]
16:00 საათზე (UTC+2) ზელენსკიმ განაცხადა ბრძოლების შესახებ ჩერნობილისა და პრიპიატის „მოჩვენება ქალაქებში“.[203] 18:20 საათისათვის (UTC+2) ჩერნობილის ბირთვული ელეტროსადგური რუსულ კონტროლში გადავიდა,[204][205] გარშემო რეგიონთან ერთად.[206][207][208][209] უკრაინის რადის დეპუტატ მარიანა ბეზუგლაზე დაყრდნობით, რუსები ზაპიროჟიის ბრითვულ ელექტროსადგურზე თავდასხმით იმუქრებოდნენ.[210]
16:18 საათზე (UTC+2), კიევის მერმა, ვიტალი კლიტსჩკომ განაცხადა კომენდანტის საათი, 22:00 საათიდან 07:00 საათამდე.[211] გაეროს ლტოლვილთა უმაღლესმა კომისარმა, ფილიპო გრანდიმ განაცხადა, რომ დაახლოებით 100 000-მა უკრაინელმა დატოვა სახლი.[212] 22:00 საათზე (UTC+2) უკრაინამ განაცხადა, რომ რუსებმა აიღეს ზმეინის კუნძული, საჰაერო და საზღვაო დაბომბვის შემდეგ.[213] კუნძულზე მყოფი ცამეტივე უკრაინელი სამხედრო დაიღუპა, მას შემდეგ რაც რუსულ გემს დანებებაზე უარი უთხრეს. პრეზიდენტმა ზელენკიმ განაცხადა, რომ უკრაინის გმირის წოდება მიენიჭებოდათ ზმეინზე დაღუპულებს,[214] სამ დაღუპულს მარიუპოლში და ერთს ხარკივში.[215] ზელენსკიმ განაცხადა, რომ 137 უკრაინელი (სამოქალქო და სამხედრო პირები) დაიღუპა შეჭრის პირველ დღეს.[216]
23:00-ზე (UTC+2) ზელენსკიმ საყოველთაო მობილიზაციის ბრძნაება გასცა და 18-60 წლების მამაკაცებს უკრაინის დატოვება აეკრძალათ.[217]
25 თებერვალი
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება](ხელმისაწვდომია ინგლისური სუბტიტრები)
01:24 საათისათვის (UTC+2) ზელენსკიმ ბრძანა სრული მობილიზაცია უკრაინის არმიაში, 90 დღით.[218] დაახლოებით 04:00 საათზე (UTC+2) კიევში მოხდა ორი აფეთქება. უკრაინის შინაგან საქმეთა სამინისტოს წარმომადგენელმა, ანტონ გერაშენკომ, ტექსტური შეტყობინებით განაცხადა, რომ ეს აფეთქებები ფრთოსანი და ბალისტიკური რაკეტები იყო.[219] უკრაინამ განაცხადა, რომ კიევში ჩამოაგდეს რუსული სუ-27, რომელიც სახლას დაეცა და სახლი დაიწვა.[220][221]
დამოუკიდებელი სამხედრო ანალიტიკოსები საუბრობდნენ, რომ რუსული ძალები ჩრდილოეთში მძიმე ბერძოლაში ჩაებნენ უკრაინელებთან. რუსული დანაყოფების მიზანი კიევის ალყაში მოქცევა და ხარკივის აღება იყო, მაგრამ მათ ხელს უშლიდა უკრაინელი მცველების მძიმე წინააღმდეგობა. სოციალურ მედიებში გავრცელებულ კადრებში ჩანს განადგურებული რუსული სამხედრო კოლონები. რუსული დანაყოფები სამხრეთში მეტი წარმატებით მიიწევდნენ. საუკეთესო რუსულის დანაყოფები განალაგეს დონბასში. როგორც ჩანს, მათ მანევრით გვერდი აუარეს და ზუგრში დაარტყეს უკრაინულ პოზიციებს. ამ დროს, რუსული სამხედროები ყირიმიდან ორ კოლონად გაიყო, ანალიტიკოსების აზრით, მათ დონბასის ფრონტის იზოლირება და უკრაინელების ალყაში მოქცევა სურდათ, რათა უკრაინელებს გამაგრებული პოზიციების უპირატესობა დაეკარგათ.[222]
25 თებერვლის დილას, ზელენსკიმ რუსეთი სამოქალქო პირების მიმართ მიზანმიმართულ თავდასხმაში დაადანაშაულა.[223] უკრაინის მთავრობის სპიკერმა განაცხადა, რომ ბოლო 24 საათში შეტევა განხორცილედა 33 სამოქალქო წერტილზე.[224] უკრაინის თავდაცვის მინისტრმა განაცხადა, რომ რუსები შევდნენ ობოლონში, კიევის ოლქში და რადას შენობიდან დაახლოებით 9 კილომეტრის მოშრებით იყვნენ.[225] ასევე თავდაცვის მინისტრმა განაცხადა, რომ მოხალისედ მიიღებდნენ ნებისმიერი ასაკის მსურველს.[191]
უკრაინელებმა რადაიციის დონის ზრდა შეამჩნიეს ჩერნობილში, რაც მძიმე ტექნიკის გადაადგილებამ გამოიწვია.[226][227]
ზელენსკიმ ანიშნა, რომ უკრაინის მთავრობა მოსალაქარაკებლად მზად იყო.[228] იმავე დღეს, პუტინმა სი ძინპინს აცნობა უკრაინასთან მოლაპარაკების სურვილი.[229]
რუსეთის ჯარების კიევისკენ სვლასთან ერთად ზელენსკიმ მოსახლეობას მოლოტოვის კოქტეილების მომზადება სთოვა. პუტინმა გამოთქვა უკრაინის მთავრობის გადაყენების სურვილი.[230][231] უკრაინამ კიევის მოქალაქეებს 18 000 იარაღი გადასცა და განალაგა ტერიტორიული თავდაცვის ძალები, კიევის დასაცავად.[232] ზოგი რუსული ნაწილები კიევს ჩრდილოეთიდან მიუახლოვდნენ, თუმცა შემდეგ შეფერხდნენ.[233]
პენტაგონმა განაცხადა, რომ რუსეთმა ვერ აიღო საჰაერო უპირატოსება, რაც მოსალოდნელი არ იყო. უკრაინული საჰაერო თავდაცვა, დიდი ზიანის მიუხედავად, ეფექტურად მუშაობს.[234] პენტაგონმა ასევე განაცხადა, რომ რუსული ძალები მოლოდინთან შედარებით ბევრად ნელა მიდიოდნენ წინ და უკრაინული სამმართველო მყარად იდგა.[235]
უკრაინული რაკეტები თავს დასხა მილერევოს აივაბაზას როსტოვში, რუსეთში.[236]
26 თებერვალი
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]00:00 საათზე მძიმე ბრძოლები გაიმართა კიევის სამხრეთით, ვასილკივთან და მის ავიაბაზასთან.[237] უკრაინის გენერალურმა შტაბმა განაცხადა, რომ უკრაინულმა სუ-27-მა ჩამოაგდო რუსული Il-76, რომელსაც პარაშუტისტები გადაჰყავდა.[238]
დაახლოებით 03:00 საათზე 30 წუთის ინტერვალში 48 აფეთქებაზე მეტი გაისმა კიევის შემოგარენში, როდესაც უკრაინის არმიამ განაცხადა ბრძოლების შესახებ ტროიეშჩინას სამეზობლოში, ელექტროსადგურთან ახლოს.[239] BBC-მ განაცხადა, რომ ეს შეიძლება ყოფილიყო ქალაქში ელექტროენერგიის გათიშვლის მცდელობა. მძიმე ბრძოლები გაიმართა კიევის ზოოპარკთან და შულიავკას სამეზობლოში. 26 თებერვალს უკრაინის არმიამ განაცხადა, რომ პერემოგის განზირზე, კიევის მთავარ გზაზე, მოიგერიეს რუსული თავდასხმა,[240] ასევე მათ განაცხაეს, რომ მოიგერიეს შეტევა მიკოლაივზე.[241] ამერიკელებმა განაცხადეს მეორე რუსული II-76-ის ჩამოგდების შესახებ, ბილა-ცერკვასთან ახლოს.
ასობით ადამიანი დაიღუპა კიევითან ბრძოლაში და დაბომბვებმა გაანადგურა საცხოვრებელი შენობებიმ ხიდები და სკოლები, Associated Press-ის მიხედვით. რუსეთმა განაცხადა მელიტოპოლის აღების შესახებ, თუმცა ეს ბრიტანეთმა კითხვის ნიშნის ქვეშ დააყენა.[242] 11:00 საათზე უკრაინის არმიამ განაცხადა, რომ მათმა თვითმფრინავებმა განახორციელა 34 ფრენა ბოლო 24 საათში, რაც ნიშნავს იმას, რომ რუსეთმა ვერ დაამყარა საჰაერო უპირატესობა.[243]
შუადღისათვის რუსეთის მიერ უკრაინის საზღვართან განლაგებული ყველა დანაყოფი ჩართული იყო ბრძოლაში. კიევის მერმა კლიჩკომ კომენდანტის საათი გამოაცხადა შაბათს 17:00-დან ორშაბათს 20:00-მდე და განაცხადა, რომ ამ დროს გარეთ გასვლა საბოტაჟად და ჯაშუშობად ჩაითვლებოდა.[244] Reuters-მა განაცხადა, რომ უკრაინის ნაწილებში გაითშა ინტენრეტი, განსაკუთრებით სამხრეთში და აღმოსალვეთში.[245]
უკრაინის შინაგან საქმეთა სამინისტორს წარმომადგენლემა, ვადიმ დენისენკომ განაცხადა, რომ რუსები მიემართებოდნენ ენერგოდარისა და ზაპორიჟიას ატომუერ ელექტროსადგურისკენ. მან განაცხადა, რომ Grad რაკეტებით შეიძლება სადგურისათვის შეეტიათ.[246]
შავ ზღვაში იაპონურ სავაჭრო ხომალდს მოხვდა რუსული რაკეტა. მოლდოვურ გემსაც დაეცა რაკეტა, რომელამც სერიოზული დაშავებები დამოიწვია.[247]
რამზან კადიროვმა, ჩეჩნეთის რესპუბლიკის მეთაურმა, განაცხადა უკრაინაში კადიროვსკის, ჩეჩნეთის რესპუბლიკის ერთგული მებრძოლების, გადასროლის შესახებ უკრაინაში, რუსეთის მხარდასაჭერად.[248]
CNN-მა გაასაჯაროვა უკრაინის საზღვართან TOS-1 სისტემის განლაგების კადრები, რომელიც თერმობალური იარაღებითაა შეიარაღებული.[249] Telegraph-მა განაცხადა, რომ ასეთი იარაღის გამოყენება მასობრივ განადგურებას გამოიწვევდა.[250]
ექვსი წლის ბიჭი დაიღუპა ოხმატდიტის ბავშვთა საავადმყოფოში, კიევში, საარტილერიო ცეცხლის შედეგად.[251] უკრაინის არმიამ განაცხადა, რომ ჩერნიჰივის ოლქში გაანადგურეს 56 რუსული საწვავის გადამზიდი.[252]
დღის დასასრულს რუსებმა ვერ შეასრულეს მიზნები.[253] უკრაინის გენერალურმა შტაბმა განაცხადა ბრძოლაში რუსეთის რეზერვის 17 ბატალიონის ტაქტიკური ჯგუფის (BTG) ჩართვის შესაებ მას შემდე, რაც უკრაინელებმა 14 BTG შეაჩერეს კიევის ჩრდილოეთში.[243] რუსეთმა დროებით შეაჩერა ჩერნიჰივისა და ხარკივის აღების მცდელობები მძიმე წინააღმდეგბის გამო.[253] ომის შესაწავლის ინსტიტუტმა (ISW) განაცხადა, რომ უკრაინელებს შეიძლება მალე აღმოსალვეთ უკრაინის მიტოვება ან დონბასიდან ჯარების გამოყვანა დასჭირვებოდა ალყაში მოხედრის თავიდან ასარიდებლად. სამხრეთში რუსეთმა ბერდიაანსკი აიღო და მარიუპოლს დაემუქრა.[243] ISW-მ აღნიშნა რუსეთის ცუდი სამოქმედო გეგმა და აღსრულება, რომელიც ლოჯისტიკურ და მორალურ პრობლემებს იწვევდა ჩრდილოეთ უკრაინაში.[253] აშშ-მ და ბრიტანეთმა განაცხადეს, რომ რუსულ ნაწილებს გამოელიათ საწვავი და შეაჩერეს წინსვლა.[254] გავრცელდა მიოტვებული რუსული ჯავშანტექნიკის ვიდეოები.[255] ასევე ISW-ის განცხადებით რუსეთი არ იყენებდა სრულ არსენალს მასობრივი სამოქალაქო დანაკრაგების შემთხვევაში დიპლომატიური და სამოქალაქო ზეწოლის თავიდან ასარიდებლად.[243]
27 თებერვალი
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]ღამე ხარკივში რუსებმა ბუნებრივი აირის სადენი ააფეთქეს[256] და რაკეტებით შეუტიეს კრიაჩკის სოფლელში განლადეგულ ნავთობის საცავს.[257] ვასილკივის ავიაბაზაზე ბრძოლამ მეხანძრეებს ცეცხლის ჩაქრობის საშუალება არ მისცა.[258] ასევე ღამე უკრაინელმა ბოშებმა ხელში ჩაიგდეს რუსული ტანკი ლიუბიმივკაში, კახოვკასთან ახლოს, ხერსონის ოქლში.[259][260] შემდეგ პრეზენტის ადმინისტრაციამ განაცხადა ჟულიანის აეროპორტის დაბომბვის შესახებ.[261] რუსეთის მიერ მხარდაჭერილმა სეტარატისტებმა განაცხადეს, რომ უკრაინული რაკეტა დაეცა ნავთობის საცავს როვენკიში.[262] უკრაინის საგანგებო მდგომარეობის სამსახურმა გადაარჩინა 80 ადამიანი 9-სართულიანი შენობიდან ხარკივში, რომელსაც არტილერიის ჭურვები მოხვდა, მძიმედ დაზიანდა და შეიწირა ერთი ქალის სიცოცხლე.[263]
ნოვაია-კახოვკას მერმა, ვლადიმირ კოვალენკომ, დაადასტურა, რომ ქალაქი აიღეს რუსებმა და ისინი დაადანაშაულა კოზაცკესა და ვესელეს დასახლებების განადგურებაში.[264] რუსი სამხედროები შევიდნენ ხარკივში, ბრძოლები გაიმართა ქალაქის ქუჩებსა და ცენტრში.[265] ამავე დროს, რუსული ტანკები დაიძრნენ სუმის მიმართულებით.[266] რუსეთის თავდაცვის სამინისტრომ განაცხადა ხერსონისა და ბერდიანსკის ალყაში მოქცევის შესახებ, დამატებით განაცხადეს გენიჩესკისა და ხერსონის საერთაშორისო აეროპორტის აღების შესაცებ ჩერნობაევკაში.[267][268] შუადღისათვის ხარკივის ოლქის გამგებელმა, ოლეგ სინიეგუბოვმა, განაცხადა, რომ უკრაინელებმა დაიბრუნეს სრული კონტროლი ხარკივზე[269] და ტყვედ აიყვანეს ათობით რუსი.[270] კუპიანსკის მერი დანებდა და ქალაქი რუსულ ჯარებს ჩააბარა.[271]
პუტინმა გასცა ბირთვული ძალების მაღარ მზადყოფნაზე დაყენების ბრძანება, NATO-ს წევრების „აგრესიული განცხადებების“ საპასუხოდ.[272][273][274] ამ ბრძანებას მოჰყვა მძიმე კრიტიკა NATO-ს, ევროკავშირისა და გაეროს მხრიდან. იენს სტოლტენბერგმა ამას „საშიში და უპასუხისმგებლო უწოდა“, ხოლო სტეფან დუიარიკმა განაცხადა, რომ ბირთვული ომი „წარმოუდგენელია“.[275][276]
უკრაინამ განაცხადა, რომ მოლაპარაკებებზე გომელში გაგზავნიდა დელეგაციას. ზელენსკის ადმინისტრაციამ განაცხადა, რომ შეხვედრა წინაპირობების გარეშე გაიმართებოდა.[277][278][279] ზელენსკიმ ასევე თქვა, რომ ესაუბრა ალექსანდრე ლუკაშენკოს და მიიღო დაპირება, რომ ბელარუსი სამხედროები უკრაინაში არ შევიდოდნენ.[280]
დაზევრვის ანალიტიკოზებზე დაყრდნობით, რუსეთმა მოახერხა ყირიმისა და დონბასის დაკავშირება, მარიუპოლისა და ბერდიანსკის ალყაში მოქცევით.[281] ოლექსი არესტოვიჩმა, ზელენსკის მრჩეველმა განაცხადა, რომ ბერდიანსკი დაეცა.[282] ყირიმიდან მთავარმა რუსულმა ძალამ ზაპორიჟიისკენ დაიწყო სვლა, ხოლო აღმოსავლეთ ძალები დაემუქრნენ მიკოლაივს.[283]
რუსულმა ძალებმა უკან დაიხიეს ბუჩასა და ირპინთან, კიევის ჩრდილოეთ-დასავლეთით. დიდი ბრიტანეთის სამმხედრო დაზვერვის ცნობით, რუსული მოტორიზირებული ძალები აცდნენ ჩერნიჰივს და კიევისკენ დაიძრნენ.[284] ლუჰანსკის ოლქის გამგებელმა, სერგეი გაიდაიმ, რუსულ ძალებს სტანცია ლუჰანსკას და სჩასტიეს განადგურებაში დაადანაშაულა, ხოლო დონეცკის ოლქის გამგებელმა განაცხადა ვოლნოვახას განადგურების შესაცებ.[285]
ომის კვლევის ინსტიტუტმა განაცხადა, რომ რუსული ჯარები ჩრდილოეთში „ოპერაციულ პაუზაზე“ იყვნენ და ემზადებოდნენ შეტევის განსახორციელებლად მეორე დღეს, ისინი ელოდებოდნენ დამატებით ძალებსა და მომარაგებას, რუსეთის დამატებით სამხედრო რესურსები გაიგზავნა უკრაინაში.[283]
28 თებერვალი
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]ბრძოლა გაიმართა მარიუპოლის ირგვლივ მთელი ღამის განმავლობაში.[286] 28 თებერვლის დილას დიდი ბრიტანეთის თავდაცვის სამინისტრომ განაცხადა, რომ რუსული ძალები კიევიდან 30 კმ-ს მოშორებით, ჩრდილოეთით, რჩებოდნენ, ისინი უკრაინელებმა ჰოსტომელის აეროპორტთან შეაჩერეს. ასევე თქვა, რომ ბრძოლები გრძელდებოდა ხარკივთან და ჩერნიჰივთან ახლოს და ორივე ქალაქი უკრაინელების ხელში რჩებოდა.[287] Maxar Technologies-მა გაავრცელა სატელიტის ფოტო, სადაც ჩანს რუსული კოლონა, ტანკებითა და თვითმავალი არტილერიით, რომელიც კიევისკენ მიემართებოდა ჩრდილოეთიდან.[288] თავიდან ფირმამ განაცხადა, რომ კოლონა 27 კილომეტრის სიგრძის იყო, თუმცა მეორე დღეს გაირჯვა, რომ კოლონის სიგრძე 64 კილომეტრი იყო.[289]
რუსეთის თავდაცვის მინისტრმა ენერჰოდარის აღებისა და ზაპორიჟიის ატომური ელექტროსადგურის ალყაში მოქცევის შესახებ განაცხადა. უკრაინამ უარყო ელექტროსადგურის დაკარგვა.[290] ენერჰოდარის მერმა უარყო ქალაქისა და ელექტროსადგურის აღების ცნობები.[291]
The Times-მა განაცხადა, რომ ვაგნერის ჯგუფი აფრიკიდან კიევისაკენ დაბრუნდა, ზელენსკის მკვლელობის დავალებით შეჭრის პირველ დღეებში.[292] ორივე მხარე ერთმანეთს „საზარბაზნე ხორცის“ გამოყენებაში ადანაშაულებს.[293][294]
ოლექსი არესტოვჩმა განაცხადა, რომ 200-ზე მეტი რუსული სამხედრო ტექნიკა და ტრანპორტი განადგურდა გზატკეცილზე ირპინსა და ჟიტომირს შორის 14:00 საათისთვის.[295] იგორ ტერეხოვმა, ხარკივის მერმა, განაცხადა, რომ რუსულმა დაბომბვამ მოკლა 9 და დაჭრა 37 სამოქალაქო პირი.[296] ოქსანა მარკაროვმამ, უკრაინის ელჩმა აშშ-ში, რუსეთი ვაკუუმის ბომბების გამოყენებაში დაადანაშაულა.[297]
მოლაპარაკებები გომელში უშედეგოდ დასრულდა.[298] შეჭრის შეჩერების სანაცვლოდ პუტინმა უკრაინას ნეიტრალიტეტი, „დენაციფიკაცია“, „დემილიტარიზაცია“ და ყირიმის ანექსიის აღიარება მოთხოვა.[299]
რუსეთმა გაზარდა თავდასხმები უკრაინის აეროდრომებსა და ლოჯისტიკურ ცენტრებზე, განსაკუთრებით დასავლეთში, რათა უკრაინის სამხედრო-საჰაერო ძალები შეეჩერებინათ. ომის კვლევის ინსტიტუტმა ხარკივის მძიმე საარტილერიო დაბომბვას საშიში უწოდა. დამატებითი რუსული ძალები და ლოჯისტიკური კოლონები გამოჩნდა სამხრეთ ბეალრუსში.[300] სამეფო გაერთიანების სერვისების ინსტიტუტმა განაცხადა, რომ უკრაინის არმია აღარ იბრძოდა ფორმაციებში და დაიკავეს უძრავი ტავდაცვითი პოზიციები, ტერიტორიული თავდაცვის ძალებთან და შეარაღებულ მოხალისეებთან გაერთიანებასთან ერთად.[301]
1 მარტი
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]დიმიტრო ჟივიტცზე (სუმის ოლქის გამგებელი) დაყრდნობით, 70-ზე მეტი უკრაინელი სამხედრო დაიღუპა ოხტირკას სამხედრო ბაზის დაბომბვის შედმეგ.[302] რუსებმა რაკეტებით დაბომბეს რეგიონული ადმინისტრაციის შენობა თავისუფლების მოედანზე ხარკივში, დაიღუპა სულ მცირე 10 სამოქალქო პირი და დაიჭრა 35.[303][304] სამხერთი რუსეთი თავს დაესხნენ ხერსონს.[305] უკრაინის მთავრობამ განაცხადა, რომ ინისი გაყიდიდნენ საომარ ვალდებულებებს, შეარეღებული ძალების დასაფინანსებლად.[306]
უკრაინის უმაღლესმა რადამ განაცხადა, რომ ბელარუსის შეარაღებული ძალები ჩაებნენ ბრძოლაში ჩერნიჰივის ოლქში, კიევის ჩრდილოეთ-აღმოსავლეთით. UNIAN-მა განაცხადა, რომ 33 სამხედრო ტექნიკისა და ტრანსპორტისგან შემდგარი კოლონა შევიდა რეგიონში. აშშ-მ განაცხადა, რომ შეჭრაში ბელარუსის ჩართვის მტკიცებულება არ არსებობს.[307] რამდენიმე საათით ადრე ლუკაშენკომ განაცხადა, რომ ბელარუსი ომში არ ჩაერთვებოდა.[308]
რუსეთის დავდაცვის სამინიტრომ დაანონსა, რომ შეაღერებდნენ „ინფორმაციულ შეტევებს“, ამის შემდეგ რაკეტა მოხვდა კიევის მთავარ სატელევიზიო ანძას და გაითიშა ტელეარხები.[309] უკრაინამ განაცხადა, რომ შეტევამ შეიწირა 5 ადამიანი და დააზიანა ბაბინ იარის ჰოლოკოსტის მემორიალური ცენტრი.[310][311]
აშშ-ის თავდაცვის დეპარტამენტმა განაცხადა, რომ რუსეთმა აიღო ბერდიანსკი და მელიტოპოლი.[312]
2 მარტი
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]უკრაინის არმიამ განაცხადა რუსული საჰაერო დესანტის შესახებ, ხარკივის ჩრდილოეთ-დასავლეთში, სადაც თავს დაესხნენ სამხედრო საავადმყოფოს.[313] ჟივიტსკიმ განაცხადა, რომ რუსებმა აიღეს ტროსტიანეცი, ქალაში შესვლის შემდეგ, 01:03 საათზე.[314]
ოლექსი არესტოვიჩმა განაცხადა, რომ უკრაინული ძალები გადაიდნენ შეტებაზე ჰორლივკასთან ახლოს.[315] რუსებმა განაცხადეს ხერსონის აღების შესახებ, თუმცა ეს განცხადება უარსო არესტოვიჩმა.[316] მარიუპოლის მერმა, ვადიმ ბოიჩენკომ, განაცხადა, რომ რუსები ქალქს დაუნდობლად ბომბავდნენ და უამრავი მშვიდობიანი მოქალაქე იყო დაიღუპული.[317]
შეჭრის ფრონტები და წინააღმდეგობა
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]შეჭრა დაიწყო 24 თებერვლის განთიადზე[318] ქვეითი დივიზიებით, ბრონირებული ტექნიკით, საჰაერო მხარდაჭერით აღმოსავლეთ უკრაინაში და ათობით სარაკეტო თავდასხმით უკრაინის ყველა რეგიონში.[319][320] პირველი ბრძოლები გაიმართა ლუჰანსკის ოლქში, სოფელ მილოვესთან, უკრაინისა და რუსეთის სახელმწიფო საერთაშორისოდ აღიარებულ საზღვართან, კიევის დროით 03:40 საათზე.[321] მთავარი ქვეითი და სატანკო თავდასხმები დაიწყო ოთხი მიმართულებით, შეიქმნა ოთხი ფრონტი: ჩრდილოეთის ფრონტიდან რუსები ცდილობდნენ კიევის აღებას, ჩრდილო-აღმოსავლეთი ფრონტი გაიხსნა ჩერნიჰივის ოლქში, სამხრეთი ფრონტი შეიქმნა ყირიმიდან შეჭრის შედეგად, სამხრეთ-აღმოსავლეთ ფრონტი გაიხსნა ლუჰანსკისა და დონეცკის ოლქებში, ხოლო აღმოსავლეთ ფრონტი – ხარკივთან.[53][54] ათობით სარაკეტო თავდასხმა განხორციელდა უკრაინის უკიდურეს დასავლეთშიც, ლვივის მიმართულებით.[322][323] ვაგნერის ჯგუფის 400-ზე მეტმა დაქირავებულმა მებრძოლმა და დივერსანტმა, რომლებიც უკრაინაში შეჭრამდე ყალბი იდენტობითა და ყალბი პასპორტებით ფარულად შევიდნენ,[324] და ჩეჩენმა დივერსანტებმა არაერთხელ სცადეს ვოლოდიმირ ზელენსკის მკვლელობა და გატაცება. უკრაინის მთავრობის თქმით, ეს მცდელობები შეაჩერეს რუსეთის რუსეთის ფედერალური უსაფრთხოების სამსახურის (FSB) ომის მოწინააღმდეგე ოფიცრებმა, რომლებმაც უკრაინის მთავრობას რუსეთის დივერსანტების გეგმებზე ინფორმაცია მიაწოდეს.[325]
25 მარტს რუსეთის თავდაცვის სამინისტრომ განაცხადა, რომ „პირველი ფაზა“ მეტწილად დასრულებული იყო, მათი თქმით, უკრაინელებმა მძიმე დანაკარგები მიიღეს და ახლა რუსული ძალები კონცენტრირდებოდნენ დონბასის „გათავისუფლებაზე“.[326][327] „პირველი ფაზა“ მიმდინარეობდა ოთხ ფრონტზე:[328][329] ერთი ბელარუსიდან დასავლეთიდან კიევის მიმართულებით (ჩრდილოეთის ფრონტი), სადაც იბრძოდნენ რუსეთის აღმოსავლეთ სამხედრო განყოფილების 29-ე, 35-ე და 36-ე არმიები; მეორე – აღმოსავლეთ კიევის მიმართულებით რუსეთიდან, ჩერნიჰივის ოლქის გავლით (ჩრდილო-აღმოსავლეთ ფრონტი), რომელშიც იბრძოდნენ რუსეთის ცენტრალური სამხედრო განყოფილების 42-ე და მე-2 გვარდიის არმიები; მესამე – ხარკივის მიმართულებით (აღმოსავლეთის ფრონტი), რომელშიც იბრძოდნენ რუსეთის დასავლეთ სამხედრო განყოფილების 1-ელი გვარდიის სატანკო არმია და მე-20 არმია. მეოთხე – სამხრეთის ფრონტი ყირიმის ნახევარკუნძულიდან მიკოლაივის, ხერსონის, მარიუპოლისა და ოდესის მიმართულებით, რომელშიც იბრძოდნენ რუსეთის სამხრეთ არმიის განყოფილების 58-ე, 49-ე და მე-8 არმიები, მოგვიანებით ამ განყოფილებას დაემატა დონბასის სეპარატისტების პირველი და მეორე არმიის კორპუსები.[330]
7 აპრილისათვის რუსულმა ძალებმა მიატოვეს კიევის ფრონტი მნიშვნელოვანი დანაკარგების შედეგად და ძალების კონსოლიდაცია დაიწყეს სამხრეთ-აღმოსავლეთ ფრონტზე, დონბასში. ჩრდილო-აღმოსავლეთ ფრონტიდან უკან დაიხია ცენტრალურმა სამხედრო განყოფილებამაც.[330][331] 8 აპრილს შეჭრის სამხედრო ოპერაციების სათავეში ჩააყენეს გენრალი ალექსანდრე დვორნიკოვი.[332] 18 აპრილს გადამდგარმა გენერალ-ლეიტენანტმა, დუგლს ლიუტმა, ნატოში აშშ-ის ელჩმა, PBS NewsHour-სთან ინტერვიუში განაცხადა, რომ რუსეთმა თავისი სამხედროები გადააადგილა ახალი თავდასხმის წამოწყებისთვის აღმოსავლეთ უკრაინაში, რაც შეზღუდავდა რუსეთის თავდაპირველ 150 000–190 000 სამხედროს, რომლებსაც შეჭრისთვის მოუყარეს თავი, თუმცა მათ წვდომა ექნებოდათ ადეკვატურ იარაღზე, რაც ლიუტისთვის კონტრასტი იყო უკრაინის მრავალრიცხოვან გაწვევასა და ლიმიტირებულ იარაღთან.[333] 26 აპრილს აშშ-ისა და 40 მოკავშირის დელეგატი შეიკრიბნენ რამშტეინის საჰაერო ბაზაზე, გერმანიაში, რათა ესაუბრათ კოალიციის შექმნაზე, უკრაინის ეკონომიკურ და სამხედრო დახმარებისათვის.[334] 9 მაისს გამარჯვების დღეზე პუტინის სიტყვის გამოსვლის შემდეგ აშშ-ის ეროვნული დაზვერვის დირექტორმა, არვილ ჰეინესმა, განაცხადა, რომ კონფლიქტის მოკლე ვადაში გადაწყვეტა ვერ მოხერხდებოდა.[335]
მეორე ფაზაში რუსულმა ძალებმა გააუმჯობესეს მომარაგების ხაზების დაცვა და წინ მიიწევდნენ უფრო ფრთხილად, უფრო ნელა, უფრო მეთოდურად. გენერალმა დვორნიკოვმა დაამკვიდრა ახალი მეთოდები მას შემდეგ, რაც სწრაფი გამარჯვების მოლოდინი და ილუზია დაიმსხვრა.[336] უკრაინას დასავლეთი არ აწვდიდა განსაკუთრებულად გრძელ დისტანციაზე მოქმედ შეაირაღებას, როგორიცაა HIMARS და M270, რადგან ეშინოდათ, რომ უკრაინა ამ იარაღს რუსეთის ტერიტორიაზე მდებარე სამიზნეების წინააღმდეგ გამოიყენებდა.[337] სამხედრო ექსპერტებს შორის უთანხმოებაა კონფლიქტის მომავლის შესახებ; ზოგს მიაჩნია, რომ ტერიტორია მშვიდობაზე გაიცვლება,[338] სხვებს კი მიაჩნიათ, რომ უკრაინელებს შეუძლიათ რუსული ძალების შეკავება, რუსების მძიმე დანაკარგების დამსახურებით.[339] 2022 წლის 26 მაისს კონფლიქტის დაზვერვის ჯგუფმა, რუს სამხედროებზე დაყრდნობით, განაცხადა, რომ გენერალ-პოლკოვნიკ გენადი ჟიდკომ ჩაანაცვლა არმიის გენერალი დვორნიკოვი.[340][341] 30 მაისისთვის აშკარა იყო სხვაობა უკრაინისა და რუსეთის საარტილერიო ძალას შორის, რუსულ არტილერიას უფრო დიდი მოქმედების არეალი ჰქონდა.[342] აშშ-ის პრეზიდენტ ჯო ბაიდენის საპასუხოდ, რომელმაც უკრაინას დაჰპირდა განვითარებული არტილერიის მიწოდება, პუტინმა სარაკეტო თავდასხმები განაახლა კიევზე, სადაც სარაკეტო იერიში კვირების განმავლობაში არ განხორციელებულა.[343] 10 ივნისს, ვადიმ სკივიცკიმ, უკრაინის სამხედრო დაზვერვის მეთაურის მოადგილემ, განაცხადა, რომ სევეროდონეცკის კამპანიისას ბრძოლები გადაწყვეტდა შეჭრის მომავალს: „ეს ახლა არტილერიის ომია და ჩვენ ვაგებთ არტილერიის გამო. ახლა ყველაფერი იმაზეა დამოკიდებული, თუ რას მოგვცემს დასავლეთი. უკრაინის ერთ საარტილერიო დანადგარზე 10-15 რუსული დანადგარი მოდის. ჩვენმა დასავლელმა პარტნიორებმა მოგვცეს იმის 10%, რაც აქვთ“.[344]
29 ივნისს Reuters-ის მიხედვით, ავრილ ჰაინესმა განაახლა აშშ-ის დაზვერვის შეფასება და განაცხადა, რომ შეჭრა გაგრძელდება „დიდ ხანს... მოკლედ, სიტუაცია მძიმეა და რუსეთის დამოკიდებულება დასავლეთის მიმართ მძაფრდება.“[345] 5 ივლისს BBC-მ განაცხადა უკრაინის აღდგენის ფინანსური ხარჯების შესახებ, დენის შმიგალმა შვეიცარიაში გამართულ კონფერენციაზე განაცხადა: „უკრაინას სჭირდება 750 მილიარდი აშშ დოლარი ზარალის აღდგენის გეგმისათვის და რუსმა ოლიგარქებმა უნდა შეიტანონ თავიანთი წვლილი“.[346]
პირველი ფაზა (24 თებერვალი – 7 აპრილი)
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]ჩრდილოეთის ფრონტი
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]კიევის აღების მცდელობა ითვალისწინებდა მთავარი ძალის ბელარუსიდან დნეპრის დასავლეთ ნაპირზე სვლას და კიევის ალყაში მოქცევას დასავლეთიდან. ამას მხარს უჭერდა ორი რუსული თავდასხმა დნეპრის აღმოსავლეთისაკენ: ჩერნიჰივიდან და სუმიდან. აღმოსვლეთიდან თავდასხმების მიზანიც კიევის ალყაში მოქცევა იყო.[320][319]
ჩერნობილის ბრძოლაში რუსებმა აიღეს ჩერნობილი და პრიპიატი.[347] მათ წინსვა შეაჩერა ძლიერმა უკრაინულმა წინააღმდეგობამ.[348] ჩერნობილის შემდეგ რუსების წინსვლა შეჩერდა ივანკივის ბრძოლაში. რუსეთის პარაშუტისტებმა სცადეს კიევის ოლქის ორი აეროდრომის აღება ჰოსტომელის აეროპორტის ბრძოლაში[349][350] და შემდეგ ვასილკივის ბრძოლაში 26 თებერვალს.[351][352] ეს თავდასხმები, როგორც ჩანს, მიზნად ისახავდა კიევის სწრაფად აღებას, სპეცნაზის ქალაქში ფარულად შესვლასთან ერთად, თუმცა წარუმატებელი აღმოჩნდა.[353]
მარტის დასაწყისისთვის რუსეთის წინსვლა დნეპრთან შეზღუდული იყო და ძლიერ უკრაინულ თავდაცვას უპირისპირდებოდა.[320][319] 5 მარტისთვის რუსეთის 64 კილომეტრიანი კოლონა ნელ-ნელა უახლოვდებოდა კიევს.[354] სამეფო გაერთიანებული სერვისების ინსტიტუტმა განაცხადა, რომ რუსეთის წინსვლა ნელი იყო.[355] კიევის ჩრდილოეთ-დასავლეთით რუსებმა აიღეს ბუჩა, ჰოსტომელი და ვორზელი[356][357] და ირპინი გახდა ბრძოლის ველი 9 მარტისთვის.[358] 11 მარტისთვის გრძელი კოლონა უმეტესად დაშილილი იყო და დაიკავეს დაფარული პოზიციები, შემჩნეული იყო რაკეტების გამშვები სისტემები.[359] 16 მარტს უკრაინულმა ძლაებმა დაიწყეს კონტრშეტევა რუსეთის კიევიდან და სხვა გარშემო ქალაქებიდან განდევნის მიზნით.[360]
20 მარტისათვის რუსული ძალები ცდილობდნენ კიევის აღებას, აღმოსავლეთ უკრაინის ოკუპაციასა და უკრაინის მთავრობის ჩამოგდებას. რუსული ძალების შეფერხება და გაჩერება გამოიწვია რამდენიმე ფაქტორმა: მორალისა და ხარისხის განსხვავება რუსულ და უკრაინულ ძალებს შორის, უკრაინის მიერ დასავლეთის მიერ მიწოდებული ტანკსაწინააღდეგო ჭკვიანი შეიარაღებისა და თურქეთის Bayraktar TB2-ის გამოყენება, რუსების ცუდი ლოჯისტიკა და აღჭურვილობა, რუსეთის სამხედრო-საჰაერო ძალების წარუმატებლობა და რუსული არმიის გამოფიტვა დიდი ქალაქების აღების მცდელობისას.[361][362][363] სწრაფი გამარჯვების გარეშე რუსულმა ძალებმა შეცვალეს სტრატეგია, დაიწყეს განურჩეველი დაბომბვები და საალყო ომი.[361][364][365]
25 მარტს უკრაინის კონტრშეტევისას კიევის დასავლეთსა და აღმოსავლეთში გათავისუფლდა რამდენიმე ქალაქი და დაბა, მათ შორის მაკარივი.[366][367] რუსულმა ძალებმა უკან დახევა დაიწყეს მარტის ბოლოს, ამ პერიოდში რუსები გავიდნენ ბუჩადან, სადაც უკრაინელები 1 აპრილს შევიდნენ.[368] უკრაინამ განაცხადა ირპინის, ბუჩასა და ჰოსტომელის დაბრუნების შესახებ და გამოჩნდა ომის დანაშაულების სამხილები ბუჩაში 2 აპრილისათვის.[369] 6 აპრილს NATO-ს გენერალურმა მდივანმა იენს სტოლტენბერგმა განაცხადა, რომ რუსეთის „გასვლა, ხელახლა მომარაგების აღება და გადაჯგუფება“ კიევის ოლქში უნდა აღითქვას, როგორც პუტინის გეგმების გაფართოევა უკრაინის აღმოსავლეთსა და მარიუპოლში შემდეგი ორი კვირის განმავლობაში.[331]
ჩრდილო-აღმოსავლეთის ფრონტი
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]ჩრდლო-აღმოსავლეთის კამპანიაში რუსული ძალები ცდილობენ ჩერნიჰივისა და სუმის ოლქების და მათი დედაქალაქების აღებას სცდილობენ. ჩერნიჰივი მოექცა ალყაში და რუსებმა აიღეს ოლქის მეორე უდიდესი ქალაქი, კონოტოპი, საზღვრიდან 90 კილომეტრის მოშორებით, 25 თებერვალს.[370][371] სუმის ოლქში რუსულმა ძალებმა ვერ იაღეს ქალაქი სუმი, საზღვრიდან 35 კილომეტრში და დაიწყო სუმის ბრძოლა. უკრაინელებმა ქალაქი შეინარჩუნეს მძიმე ურბანულ ბრძოლებში. უკრაინულ წყაროებზე დაყრდნობით, 100 მეტი რუსული ჯავშანტექნიკა განადგურდა და ათობით რუსი სამხედრო ჩავარდა ტყვედ.[372] ბრძოლები გაიმართა ოხტირკაში.[373] 4 მარტს ფრედერიკ კიგანმა განაცხადა, რომ „სუმის ღერძი იყო რუსეთის ყველაზე წარმატებული და საშიში წინ გაჭრა კიევისკენ“ და ასევე თქვა, რომ რელიეფი ხელს უწყობდა მექანიზირებულ ტექიკას, „რელიეფი ბრტყელია, იძლევა ცოტა კარგ თავდაცვით პოზიციას.[319] რუსებმა გაიმარჯვეს კონოტოპის ბრძოლაში და მიაღწიეს ბროვარიმდე (კიევის აღმოსალეთ გარეუბანი) 4 მარტს.[320][319]
6 აპრილს პენტაგონმა დაადასტურა რუსული ძალების ჩერნიჰივის ოლქიდან გასვლა, თუმცა სუმის ოლქში გრძელდებოდა ბრძოლები.[374] 7 აპრილს დმიტრო ჟივიცკიმ, სუმის ოლქის გამგებლმა, განაცხადა, რომ რუსულმა ძალებმა დატოვეს რეგიონი და დაამატა, რომ ტერიტორიაზე შესვლა საფრთხისშემცვლელი იყო ნაღმების, მახეებისა და დატოვებული შეიარაღების გამო.[375]
აღმოსავლეთის ფრონტი
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]აღმოსავლეთში რუსებმა სცადეს ხაკივის აღება საზღვრიდან 35 კილომეტრში.[376][377] ხარკივის ბრძოლაში რუსულ ტანკებს მძიმე წინააღმდეგობა დახვდა. 28 თებერვალს ქალაქი დაბომბეს სხვადასხვა სარაკეტო დანადგარებით, რომლებმაც დაუდასტურებელი რამოდენობის ადამიანის სიცოცხლე შეიწირა. ოლექსეი არესტოვიჩმა ბრძოლა აღწერა, როგორც „XXI საუკინის სტალინგრადი“.[378]
25 თებერვლის დილას რუსეთის შეიარაღებული ძალები დაიძრნენ დონეცკის სახალხო რესპუბლიკის ტერიტორიიდან მარიუპოლისკენ და უკრაინულ ძალებს შეხვდნენ პავლოპილში, სადაც დამარცხდნენ.[379][380][381] რუსულმა ფლოტმა დაიწყო ამფიბიური შეტევა აზოვის ზღვის 70 კილომეტრიან სანაპირო მონაკვეთზე. აშშ-ის თავდაცვის დეპარტამენტმა განაცხადა, რომ რუსები ათასობით საზღვაო ქვეითის გადასროლას აპირებდნენ.[382][383][384] 1 მარტს დენის პუშილინმა, დონეცკის სახალხო რესპუბლიკის მეთაურმა, განაცხადა, რომ დონეცკის სახალხო რესპუბლიკის ძალებმა ვალნოვახა ალყაში მოაქციეს.[385] 2 მარტს რუსული ძალები დამარხდნენ სევეროდონეცკის ბრძოლაში.[386]
სამხრეთის ფრონტი
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]24 თებერვალს რუსებმა აიღეს ჩრდილოეთ ყირიმის არხი და ნახევარკუნძულს აღუდგინა წყლის მიწოდება დნეპრიდან, რომელიც 2014 წლისდან არ მიეწოდებოდა ყირიმს.[387] მარიუპოლის ალყა დაიწყო მარიუპოლზე სწრაფი თავდასხმით და დონბასის სეპარატისტული რეგიონების სამხრეთთან დაკავშირებით.[373][388] </ref> 1 მარტს რუსებმა განაახლეს თავდასხმა მელიტოპოლზე.[389] მელიტოპოლის მერმა მოგვიანებით განაცხადა, რომ რუსებმა დაიკაცეს ქალაქი.[390]
რუსები ყირიმიდან ჩრდილოეთით წავიდნენ 26 თებერვალს, რუსეთის არმიის 22-ე კორპუსი მიუახლოვდა ზაპორიჟიის ატომურ ელექტროსადგურს.[391][392] 28 თებერვალს დაიწყო ენერჰოდარის ალყა.[393] ატომური სადგურის ტერიტორიაზე გაჩნდა ცეცხლი.[394] ატომური ენერგიის საერთაშორისო სააგენტომ განაცხადა, რომ აუცილებელი აღჭურვილობა არ დაზიანებულა.[395] 4 მარტს ატომური ელექტროსადგური აიღეს რუსებმა.[396]
ყირიმიდან შეტევის მესამე მიმართულება ჩრდილოეთ-აღმოსავლეთი იყო, სადაც რუსებმა აიღეს ხიდები დნეპრზე.[397] 2 მარტს რუსებმა აიღეს ხერსონი, პირველი დიდი ქალაქი, რომელიც დაეცა.[398] რუსები დაიძრნენ მიკოლაივისაკენ, რომელიც ხერსონსა და ოდესას შრის მდებარეობს. 4 მარტს უკრაინელებმა რუსები დაამარცხეს მიკოლაივის ბრძოლაში და დაიბრუნეს კულბაკინოს ავიაბაზა.[399]
2 მარტს უკრაინელებმა შეუტიეს ჰორლივკას.[400] ჰორლივკას სეპარატისტები აკონტროლებენ 2014 წლიდან.[401]
მეორე ფაზა (8 აპრილი — 6 სექტემბერი)
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]სამხრეთ-აღმოსავლეთი
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]8 აპრილს რუსეთის შეაირაღებულმა ძალებმა დააანონსა, რომ ყველა სამხედრო და ყველა დივიზია სამხრეთ-აღმოსავლეთ უკრაინაში გაერთიანდებოდა გენერალ ალექსანდრე დვორნიკოვის მმეთაურობის ქვეშ, რომელსაც ჩააბარეს ერთიანი სამხედრო ოპერაციები, იმ დანაყოფებთან ერთად, რომლებმაც 7 აპრილს დატოვეს უკრაინის ჩრდილოეთი და ჩრდილო-აღმოსავლეთი.[332] 17 აპრილს რუსეთის პროგრესს სამხრეთ-აღმოსავლეთში აფერხებდა უკრაინული წინააღმდეგობა, განსაკუთრებით აზოვსტალის ფოლადის ქარხანასა და მარიუპოლში გამაგრებული ძალები.[402] 19 აპრილს The New York Times-მა დაადასტურა, რომ რუსეთმა განაახლა თავდასხმა, რასაც „აღმოსავლეთის შეტევას“ უწოდებდნენ, რომელიც დაიწყო 480 კმ-ის სიგრძის ფრონტზე, რომელიც გადაჭიმული იყო ხარკივის ოლქიდან ლუჰანსკისა და დონეცკის ოლქებამდე, ამავდროულად სარაკეტო თავდასხმები დაიწყო კიევსა და ლვივში.[403] 30 აპრილისთვის NATO-ს წარმომადგენელმა რუსეთის წინსვლას უთანასწორო და მცირე უწოდა.[404] ანონიმურმა პირმა აშშ-ის თავდაცვის დეპარტამენტიდან რუსეთის შეტევა დაახასიათა, როგორც „ძალიან ნელთბილი“, „საუკეთესო შემთხვევაში მინიმალური“ და „ანემიური“.[405] 2022 წლის 26 მაისს კონფლიქტის სადაზვერვო ჯგუფმა, რუს სამხედროებზე დაყრდნობით, განაცხადა, რომ რუსულ ძალებს სათავეში ჩაუყენეს გენერალ-პოლკოვნიკი გენადი ჟიდკო, მან ჩაანაცვლა არმიის გენერალი დვორნიკოვი.[340][341] 2022 წლის ივნისში რუსეთის ფედერაციის თავდაცვის სამინისტროს სპიკერმა, იგორ კონაშენკომ, გაამხილა, რომ რუსი ძალები გაყოფილია არმიის ჯგუფებს შორის. „ცენტრს“ მეთაურობს გენერალ-პოლკოვნიკი ალექსანდრე ლაპინი და სამხრეთს არმიის გენერალი სერგეი სუროვიკინი.[406] 20 ივლისს ლავროვმა განაცხადა, რომ რუსეთი პასუხს გასცემდა მზარდ სამხედრო მხარდაჭერას, რომელსაც უკრაინა იღებდა, განცხადება გამოიყენეს, როგორც ხერსონისა და ზაპორიჟიის ოლქებში შეჭრის საბაბი.[407]
დონბასის ფრონტი: ლიჩანსკისა და სევეროდონეცკის დაცემა
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]8 აპრილს რუსეთის ძალებმა საკეტო თავდასხმა განახორციელეს კრამატორსკის რკინიგზის სადგურზე, თავდასხმამ შეიწირა 60 ადამიანის სიცოცხლე, მათ შორის 7 ბავშვი,[408][409] დაიჭრა 110-ზე მეტი ადამიანი.[410] 11 აპრილს პრეზიდენტმა ზელენსკიმ განაცხადა, რომ აღმოსავლეთში რუსეთმა დაიწყო ახალი თავდასხმა.[411] ამერიკელი ოფიციალური პირები ამბობდნენ, რომ რუსეთმა უკან დაიხია ყველა სხვა რეგიონიდან და ამზადებდნენ ტანკებისა და ქვეითი ჯარის ხელახლა მომარაგებასა და გადაჯგუფებას უკრაინის სამხრეთ-აღმოსავლეთისაკენ.[412][413] 11 აპრილს სამხედრო სატელიტებმა დააფიქსირეს რუსი ქვეითებისა და რუსული მექანიზებული დანაყოფების კოლონები, რომლებიც მიემართებოდნენ ხარკივიდან იზიუმში, ეს, სავარაუდოდ, იყო რუსეთის ჩრდილო-დასავლეთიდან სამხრეთ-აღმოსავლეთში გადაჯგუფების ნაწილი.[414]
14 აპრილს უკრაინელმა სამხედროებმა ააფეთქეს ხიდი, რომლებსაც რუსები ხარკივიდან იზიუმში გადასასვლელად იყენებდნენ, შედეგად რუსული კოლონის წინსვლა შეფერხდა.[415] 18 აპრილს მარიუპოლი თითქმის მთლიანად რუსული ძალების კონტროლის ქვეშ იყო, უკრაინის მთავრობამ განაცხადა, რომ დონეცკის, ლუჰანსკისა და ხარკივის ოლქებში შეჭრის მეორე ფაზა გამწვავდა დონბასის ოკუპაციის გაფართოებასთან ერთად.[416] 5 მაისს დეივიდ აქსმა ფორბსისთვის დაწერა, რომ უკრაინის არმიამ თავი მოუყარა თავის მე-4 და მე-17 სატანკო ბრიგადებსა და 95-ე საჰაერო მოიერიშე ბრიგადას იზიუმთან, როგორც შესაძლო შემაკავებელი ძალა იზიუმთან დისლოცირებული რუსული ქვედანაყოფების წინააღმდეგ; აქსმა დაამატა, რომ ხარკივთან თავმოყრის უკრაინის 92-ე და 93-ე მექანიზირებულ ბრიგადებსაც შესაძლოა მსგავსი დავალება ჰქონდეთ ხარკივთან მიმართებით ან ისინი შეიძლება შეუერთდნენ იზიუმთან თავმოყრის ძალებს.[417]
13 მაისს BBC-მ განაცხადა, რომ რუსი სამხედროები ხარკივიდან სხვა ფრონტებზე გადაიყვანეს მას შემდეგ, რაც უკრაინელები წინ წაიწივნენ ხარკივსა და მიმდებარე ქალაქებში და ააფეთქეს რუსული ძალების მიერ მდინარე სევერსკიი დონეცზე აშენებული ხიდი.[418] 22 მაისს BBC-მ განაცხადა, რომ მარიუპოლის დაცემის შემდეგ რუსეთმა გაამძაფრა თავდასხმები ლუჰანსკსა და დონეცკის ოლქებში და სარაკეტო ცეცხლს თავი მოუყარეს სევეროდონეცკში, ლუჰანსკის ოლქის ყველაზე დიდი ქალაქი, რომელსაც უკრაინა აკონტროლებდა.[419] 23 მაისს რუსები შევიდნენ ქალაქ ლიმანში და სრულიად აიღეს იგი 26 მაისს.[420][421] უკრაინულმა ძალებმა დატოვეს სვიატოჰისრსკი.[422] 24 მაისისთვის რუსულმა ძალებმა აიღეს ქალაქი სვიატლოდარსკი.[423] 30 მაისს Reuters-მა განაცხადა, რომ რუსმა სამხედროებმა გაარღვიეს უკრაინის თავდაცვითი პოზიციები სევეროდონეცკის გარეუბნებში.[424] 2 ივნისს The Washington Post-მა განაცხადა, რომ სევეროდონეცკის 80%-ზე მეტს რუსი სამხედროები აკონტროლებდნენ.[425] 3 ივნისს უკრაინის ძალებმა დაიწყეს კონტრშეტევა და გაათავისუფლეს ქალაქის 20%-ზე მეტი 4 ივნისისთვის.[426] თუმცა 5 ივნისს ლუჰანსკის უკრაინელმა გუბერნატორმა, სერგეი ჰაიდაიმ განაცხადა, რომ დვორნიკოვი კვლავ სათავეში იყო და 10 ივნისამდე ჰქონდა სევეროდონცეცკის აღების დრო.[427]
12 ივნისს, უკრაინული მონაცემებით 800 უკრაინელი სამოქალაქო პირი და, რუსეთის მიხედვით, 300–400 სამხედრო აფარებდა თავს აზოტის ქიმიურ ქარხანას სევეროდონეცკში.[428][429] სევეროდონეცკის შემდეგ რუსებმა იერიში მიიტანეს მეზობელ ქალაქ ლისიჩანსკზე.[430]20 ივნისს რუსმა სამხედროებმა განაგრძეს სევეროდონეცკში პოზიციების გამყარება ახლოსმდებარე სოფლების აღებით.[431] 24 ივნისს CNN-მა განაცხადა, რომ რუსების მიერ „გადამწვარი მიწის“ ტაქტიკების გამოყენების გამო უკრაინულ შეიარაღებულ ძალებს ქალაქის ევაკუაციის ბრძანება მოუვიდა. ასობით მშვიდობიანმა მოქალაქემ თავი აზოტის ქიმიურ ქარხანას შეაფარა, რომელსაც ადრებენ აზოვსტალის ფოლადის ქარხანას მარიუპოლში.[432] 3 ივლისს CBS-მა განაცხადა, რომ რუსულმა ძალებმა აიღეს ლისიჩანსკი.[433] 4 ივლისს The Guardian-მა განაახლა, რომ ლუჰანსკის ოლქის დაცემის შემდეგ რუსი სამხედროები გადავიდნენ დონეცკის ოლქზე და თავს დაესხნენ ქალაქებს: სლოვიანსკი და ბახმუტი.[434]
მიკოლაივი–ოდესის ფრონტი
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]ოდესისა და მიკოლაივის ოლქების მნიშვნელოვანი ქალაქების სარაკეტო დაბომბვები დაიწყო შეჭრის მეორე ფაზასთან ერთად.[403] 22 აპრილს რუსეთის ბრიგადის გენერალმა, რუსტამ მინეკაიევმა, თავდაცვის სამინისტროს შეხვედრაზე განაცხადა, რომ რუსეთი გეგმავდა მიკოლაივი–ოდესის ფრონტის გაფართოებას მარიუპოლის ალყის შემდეგ, რათა მოეცვა დნესტრისპირეთის სეპარატისტული რეგიონი მოლდოვა–უკრაინის საზღვარზე.[435][436] უკრაინის თავდაცვის სამინისტრომ ეს გეგმა იმპერიალიზმად შეაფასა და განაცხადეს, რომ ეს ეწინააღმდეგებოდა რუსეთის განცხადებას, რომლის მიხედვითაც რუსეთს უკრაინაში არ ჰქონდა ტერიტორიული ამბიციები; უკრაინის თავდაცვის სამინისტრომ განაცხადა: „ომის მეორე ფაზის მიზანი არ არის მითურ ნაცისტებზე გამარჯვება, არამედ უბრალოდ უკრაინის სამხრეთ და აღმოსავლეთ რეგიონების ოკუპაცია.“[435] გეორგი გოტევმა Reuters-ისთვის 22 აპრილს დაწერა, რომ უკრაინის ოკუპაცია ოდესიდან დნესტრისპირეთამდე უკრაინას შავ ზღვაზე გასასვლელის გარეშე დატოვებდა.[437] 24 აპრილს რუსეთმა განაახლა სარაკეტო იერიშები ოდესაზე, გაანადგურეს სამხედრო დაწესებულებები და მოკლეს 20-ზე მეტი მშვიდობიანი მოქალაქე.[438]
27 აპრილს უკრაინულმა წყაროებმა გაავრცელეს ინფორმაცია, რომ დნესტრისპირეთში ორი რუსული სამაუწყებლო კოშკი განადგურდა აფეთქებების შედეგად.[439] აპრილის ბოლოს რუსეთის სარაკეტო თავდასხმების სამიზნე ოდესის ასაფრენი ბილიკები გახდა.[440] 10 მაისის კვირას უკრაინულმა ძალებმა დაიწყეს კუნძულ ზმეინის გათავისუფლების ოპერაცია.[441] 30 ივნისს რუსმა სამხედროებმა დატოვეს კუნძული.[442][443] 23 ივნისს CNBC-მ განაცხადა, რომ რუსეთი თავს დაესხა ოდესის პორტს, რაც სწრაფად დაგმეს მსოფლიოს ლიდერებმა, ეს ხელს უშლიდა გაეროსა და თურქეთის მიერ მოწყობილ შავი ზღვის მარცვლეულის ინიციატივას, რომელიც უზრუნველყოფდა საზღვაო დერეფანს უკრაინიდან მარცვლეულისა და სხვა საკვები პროდუქტის ექსპორტისთვის.[444][445] 31 ივლისს CNN-მა განაცხადა მნიშვნელოვანი გამწვავების შესახებ მიკოლაივის სარაკეტო თავდასხმებსა და დაბომბვაში რუსების მიერ, რამაც შეიწირა უკრაინელი მარცვლეულის ბიზნესმენი ოლექსი ვადატურსკი.[446]
დნიპრო–ზაპორიჟიის ფრონტი
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]რუსეთმა განაგრძო რაკეტების სროლა და ბომბების ჩამოყრა დნიპროსა და ზაპორიჟიის ოლქების მნიშვნელოვან ქალაქებში.[403] 10 აპრილს რუსულმა რაკეტებმა გაანადგურა დნიპროს საერთაშორისო აეროპორტი.[447][448] 2 მაისს გაერომ რუსული ძალების თანამშრომლობის მეშვეობით მარიუპოლიდან გადაარჩინა 100 ადამიანი, რომლებიც დონეცკთან ახლოს სოფელ ბეზიმენში გადაიყვანეს, საიდანაც გადარჩენილები ზაპორიჟიაში გაგზავნეს.[449] 28 ივნისს Reuters-მა განაცხადა, რომ რუსეთი რაკეტით თავს დაესხა კრემენჩუკს, ზაპოროჟიის ჩრდილო-დასავლეთით, რაკეტა აფეთქდა სავაჭრო ცენტრში და შეიწირა სულ მცირე 18 ადამიანის სიცოცხლე, ემანუელს მაკრონმა ამ შემთხვევას „ომის დანაშაული“ უწოდა.[450]
7 ივლისს რუსეთმა ადრე დაკავებულ ზაპორიჟიის ატომური ელექტროსადგურის ტერიტორიაზე მძიმე არტილერია და მობილური სარაკეტო გამშვები სისტემები განალაგეს და იყენებდნენ ელექტროსადგურს უკრაინული კონტრშეტევის თავიდან ასაცილებლად.[451]
მარიუპოლის დაცემა
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]13 აპრილს რუსულმა ძალებმა გაამძაფრეს მარიუპოლში აზოვსტალის ფოლადის ქარხნის ტერიტორიაზე გამაგრებულ უკრაინის თავდაცვის ძალებზე თავდასხმები.[452] 17 აპრილისთვის რუსებმა ალყაში მოაქციეს ქარხანა. დენის შმიგალმა განაცხადა, რომ უკრაინელმა სამხედროებმა პირობა დადეს, რომ უარყოფდნენ რუსების ულტიმატუმს დანებების შესახებ და იბრძოლებდნენ სისხლის უკანასკნელ წვეთამდე.[453] 20 აპრილს პუტინმა განაცხადა, რომ მარიუპოლის ალყა ტაქტიკურად დასრულებული იყო, რადგან 500 უკრაინელი სამხედრო და 1000 მშვიდობიანი პირი გამაგრებული იყვნენ აზოვსტალის ქარხნის ბუნკერებში და მოწყვეტილნი იყვნენ მხარდამჭერი ძალებისგან.[454]
პუტინთან და ზელენსკისთან შეხვედრების შემდეგ, 28 აპრილს, გაეროს გენერალურმა მდივანმა, ანტონიუ გუტერეშმა, განაცხადა, რომ ეცდებოდა მარიუპოლის გადარჩენილი მოსახლეობის სასწრაფო ევაკუაციის ორგანიზებას, პუტინის დაპირებების შესაბამისად.[455] 30 აპრილს რუსმა სამხედროებმა სამოქალაქო პირებს მარიუპოლის დატოვების უფლება გაეროს დაცვით მისცეს.[456] 3 მაისს, მას შემდეგ, რაც აზოვსტალი 100-მა მშვიდობიანმა პირმა დატოვა, რუსულმა ძალებმა განაახლეს ქარხნის შეუჩერებელი დაბომბვა.[457] 6 მაისს The Telegraph-მა განაცხადა, რომ რუსეთმა თერმობარული ბომბები გამოიყენა უკრაინელი სამხედროების წინააღმდეგ, რომლებმაც დაკარგეს კიევის მთავრობასთან კონტაქტი. უკანასკნელ კომუნიკაციაში ზელენსკიმ ალყაშემორტყმული ქარხნის მეთაურს დანებების უფლება მისცა, რადგან სამხედროები მზარდი რუსული ზეწოლისა და განადგურების საფრთხის წინაშე იყვნენ.[458] 7 მაისს, 3-დღიანი ცეცხლის შეწყვეტის დასრულების შემდეგ, ყველა მშვიდობიანმა პირმა დატოვა აზოვსტალი.[459]
აზოვსტალიდან უკანასკნელი სამოქალაქო პირების ევაკუაციის შემდეგ ქარხანაში დარჩა დაახლოებით 2 ათასი უკრაინელი სამხედრო და 700 დაჭრილი; მათ შეძლეს სამხედრო დერეფნის მოთხოვნა, რადგან რუსებთან დანებების შემთხვევაში სიკვდილით დასჯას ელოდნენ.[460] უკრაინსკაია პრავდამ აზოვსტალში უკრაინელ სამხედროებს შორის შეუთანხმებლობის შესახებ გაავრცელა ინფორმაცია, 8 მაისს უკრაინელი საზღვაო ქვეითების მეთაურმა, რომელსაც აზოვსტალის ბუნკერების დაცვა ევალებოდა, ტანკები, შეიარაღება და პერსონალი ნებართვის გარეშე აიღო, გაარღვია პოზიცია და გაიქცა. დარჩენილი სამხედროები საუბრობდნენ აზოვსტალის დასუსტებული დაცვის შესახებ, რამაც რუსებს წინსვლის საშუალება მისცა.[461] ილია სომოლიენკომ, აზოვსტალში დარჩენილი უკრაინელი მებრძოლების მეთაურის მოადგილემ, განაცხადა: „ჩვენ აქ მკვდარი კაცები ვართ. ჩვენმა უმეტესობამ ეს ვიცით და ამიტომ ვიბრძვით შეუპოვრად.“[462]
16 მაისს უკრაინის გენერალურმა შტაბმა განაცხადა, რომ მარიუპოლის გარნიზონმა „შეასრულა თავისი საბრძოლო დავალება“ და საბოლოო ევაკუაციები აზოვსტალის ქარხნიდან დაწყებული იყო. უკრაინის შეიარაღებულმა ძალებმა განაცხადა, რომ 264 უკრაინის სამხედრო მოსამსახურე აზოვსტალის ქარხნიდან გადაიყვანეს რუსეთის კონტროლის ქვეშ მყოფ ოლენივკაში, ხოლო 53, რომლებიც „სერიოზულად იყვნენ დაშავებული“, გადაიყვანეს საავადმყოფოში, ნოვოაზოვსკში, ასევე რუსეთის კონტროლის ქვეშ.[463][464] ევაკუაციების შემდეგ რუსულმა და დონეცკის სახალხო რესპუბლიკის ძალებმა სრულიად გააკონტროლეს მარიუპოლი. ბრძოლის დასრულებას მოჰყვა მარიუპოლის ალყის დასრულებაც. რუსეთის პრეზიდენტის პრესმდივანმა, დიმიტრი პესკოვმა, განაცხადა, რომ პუტინმა დანებებულ მებრძოლებს „საერთაშორისო სტანდარტებთან შესაბამის“ მოპყრობას დაჰპირდა, ხოლო ვოლოდიმირ ზელენსკიმ განაცხადა, რომ „ბიჭების სახლში დაბრუნებაზე მუშაობა გრძელდება და ამ საქმეს სიფრთხილე და დრო სჭირდება“. რუსეთის დუმის ზოგიერთმა წევრმა მოითხოვა, რომ აზოვის პოლკის წევრები არ გაეცვალათ რუს ტყვეებში.[465]
ყირიმზე თავდასხმები
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]2022 წლის 9 აგვისტოს ინფორმაცია გავრცელდა დიდი აფეთქების შესახებ საკის საჰაერო ბაზაზე, დასავლეთ ყირიმში. ეს იყო პირველი თავდასხმა ყირიმის ნახევარკუნძულზე. ბაზა მდებარეობს ნოვოფედოროვკასთან ახლოს, რომელიც პოპულარული ტურისტული რეგიონია. აფეთქების შემდეგ ქერჩის ხიდზე საცობები გაჩნდა, რუსი ტურისტები ყირიმის დატოვებას ცდილობდნენ.[466] შემდეგ კვირას აფეთქება და ხანძარი დაფიქსირდა იარაღის საცავში დჟანკოისთან ახლოს, ჩრდილო-აღმოსავლეთ ყირიმში, რუსეთმა აფეთქება „საბოტაჟს“ დააბრალა. რუსეთის მიერ ანექსირებული ყირიმის რესპუბლიკის მეთაურმა, სერგეი აქსეონოვმა, განაცხადა, რომ 2 000 ადამიანი გაიყვანეს რეგიონიდან.[467] 18 აგვისტოს აფეთქებები დაფიქსირდა ბელბეკის საჰაერო ბაზაზე, სევასტოპოლის ჩრდილოეთით.[468]
მესამე ფაზა (6 სექტემბერი — დღემდე)
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]2022 წლის 6 სექტემბერს უკრაინულმა ძალებმა დაიწყეს მოულოდნელი კონტრშეტევა ხარკივის ოლქში,[469] ბალაკლიასთან ახლოს.[470] 12 სექტემბერს რუსეთმა აღიარა რეგიონში მნიშვნელოვანი პოზიციების დაკარგვა. The New York Times-მა ორგვერდიანი სტატია გამოაქვეყნა, რომელშიც საუბარია თუ როგორც დაამსხვრია ამ კონტრშეტევამ „უძლეველი პუტინის“ იმიჯი და როგორ წაახალისა კიევი, მეტი იარაღი მოითხოვოს დასავლეთისგან.[471][472]
2022 წლის 21 სექტემბერს ვლადიმერ პუტინმა გამოაცხადა ნაწილობრივი მობილიზაცია და განაცხადა, რომ ქვეყანა გამოიყენებდა „ყველა საშუალებას“ “თავის დასაცავად“. რუსეთს თავდაცვის მინისტრმა, სერგეი შოიგუმ განაცხადა, რომ ჯარში გაიწვევდნენ 300 000 რეზერვისტს.[473][474] მიხაიოლო პოდოლიაკმა თქვა, რომ გადაწყვეტილება მოსალოდნელი იყო და თქვა, რომ ამით ეცდებოდნენ „რუსეთს ჩაფლავების“ გამართლებას“.[475] ბრიტანეთის საგარეო საქმეთა მინისტრმა, გილიან კიგანმა გადაწყვეტილებას „ესკალაცია“ უწოდა,[476] ხოლო მონღოლეთის ყოფილმა პრეზიდენტმა, ცაჰიაგინ ელბეგდორჟმა რუსეთი რუსი მონღოლების „საზარბაზნე ხორცად“ გამოყენებაში დაადანაშაულა.[477]
უკრაინული კონტრშეტევა ხერსონში
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]29 აგვისტოს ზელენსკიმ განაცხადა სრულმასშტაბიანი კონტრშეტევის შესახებ უკრაინის სამხრეთ-აღმოსავლეთში, ხერსონისა და მიკოლაივის ოლქების გასათავისუფლებლად, ამას მხარი დაუჭირეს უკრაინის უმაღლესმა რადამ და უკრაინის სამხრეთის ოპერაციულმა სარდლობამ.[478][479][480][481][482] ოპერაციის დასაწყისში უკრაინის ოპერაციულმა ჯგუფმა „კახოვკამ“ და ზოგმა თანამდებობის პირმა განაცხადეს, რომ გაარღვიეს დონეცკის სახალხო რესპუბლიკის 109-ე პოლკისა და რუსი პარაშუტისტების თავდაცვითი ხაზები.[481] 109-ე პოლკი ჩამოყალიბებული იყო გაწვეული სამხედროებით.[482] უკრაინის მიერ რუსული პოზიციების საჰაერო და საარტილერიო დაბომბვების გაზრდის შემდეგ გავრცელდა ინფორმაციები დიდი რუსული ბაზის განადგურების შესახებ.[482][483] 1 სექტემბერს უკრაინამ განაცხადა სტანისლავისა და სნიჰურივკას აღების შესახებ, რაც ადგილობრივმა წყაროებმა დაადასტურეს.[484] 4 სექტემბერს ზელენსკიმ განაცხადა ხერსონის ოლქში ორი, ხოლო დონეცკის ოლქში ერთი სოფლის გათავისუფლების შესახებ. უკრაინის მთავრობამ გაავრცელა უკრაინული დროშის აღმართვის ვიდეო ვისოკოპილიაში.[485][486]
6 სექტემბერს უკრაინამ მეორე კონტრშეტევა დაიწყო ხარკივის ოლქში, რასაც სწრაფი გარღვევა მოჰყვა. ამასობაში უკრაინული შეტევები გაგრძელდა სამხრეთის ფრონტზეც.[487] 12 სექტემბერს ზელენსკიმ საერთო ჯამში 6000 კვადრატული კილომეტრის ფართობის ტერიტორიის გათავისუფლების შესახებ განაცხადა. BBC-მ ვერც დაადასტურა და ვერც უარყო ეს განცხადება.[488] 13 სექტემბრისთვის რუსებმა მიატოვეს კისელივკა.[489][490][491] მელიტოპოლის მერმა განაცხადა, რომ რუსებმა დატოვეს ქალაქი და ანექსირებულ ყირიმში გადავიდნენ.[492] უკრაინამ ასევე განაცხადა ოლექსანდრივკას აღების შესახებ.[493] 14 სექტემბერს ადგილობრივმა წყაროებმა განაცხადეს კისელივკას გათავისუფლების შესახებ, მაგრამ ეს არ დაადასტურეს არც უკრაინის არმიამ და არც გარე წყაროებმა 14 სექტემბრის მდგომარეობით.[494]
ხარკივის კონტრშეტევა
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]ამასობაში, 6 სექტემბერს, უკრაინამ დაიწყო მოულოდნელი მეორე კონტრშეტევა ხარკივის ოლქში,[495] ბალაკლიასთან ახლოს.[496] 7 სექტემბრისთვის უკრაინამ წინ წაიწია 20 კილომეტრით და გაათავისუფლა დაახლოებით 400 კვადრატული კილომეტრის ფართობის ტერიტორია. რუსმა კომენტატორებმა მარცხი ჯართა ხერსონისკენ რელოკაციას დააბრალეს.[497] 8 სექტემბერს უკრაინელებმა აიღეს ბალაკლია და კუპიანსკს 15 კილომეტრზე მიუახლოვდნენ.[498] სამხედრო ანალიტიკოსებმა თქვეს, რომ კუპრიანსკისაკენ სვლა ითვალისწინებდა მნიშვნელოვან სარკინიგზო სადგურის აღებას და იზიუმში განლაგებული რუსული ჯარების ჩრდილოეთიდან გასაქცევი გზის მოჭრას.[499]
9 სექტემბერს ხარკივის ოლქის რუსული ოკუპაციის ადმინისტრაციამ იზიუმიდან, კუპიანსკიდან და ველიკი-ბურლუკიდან ევაკუაცია გამოაცხადა. ომის კვლევის ინსტიტუტმა განაცხადა, რომ კუპიანსკს უკრაინელები მომავალ 72 საათში დაიბრუნებდნენ,[500] ამ დროს რეგიონში რუსებმა გადაისროლეს სარეზერვო დანაყოფები.[501] 10 სექტემბრის დილას კუპიანსკის ცენტრში უკრაინის დროშა აღმართეს[502] და ომის კვლევის ინსტიტუტმა განაცხადა, რომ უკრაინამ 2500 კვადრატული კილომეტრის ფართობის ტერიტორია.[503]
იმავე დღეს Reuters-მა განაცხადა, რომ რუსეთის პოზიციები ჩრდილო-აღმოსავლეთში ჩამოიშალა უკრაინული თავდაცვის შედეგად და კუპიანსკის დაცემის შემდეგ რუსებმა დატოვეს იზიუმი.[504] 15 სექტემბრისთვის ყველა რუსული დანაყოფი გადავიდა მდინარე ოსკოლის დასავლეთით. გაქცეულმა დანაყოფებმა მიატოვეს ძვირადღირებული სამხედრო აღჭურვილობა და ტექნიკა.[505]
დნიპრო–ზაპორიჟიის ფრონტი
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]3 სექტემბერს ატომური ენერგიის საერთაშორისო სააგენტოს დელეგაცია ეწვია ზაპორიჟიის ატომურ ელექტროსადგურს და 6 სექტემბერს გამოაქვეყნა მოხსენება, რომელშიც აღწერეს დაზიანებები, რომელიც დაბომბვების შედეგად და ოკუპაციის დროს მიაყენეს ატომურ სადგურს.[506][507] 11 სექტემბერს 15:14 საათზე მეექვსე და ბოლო რეაქტორი გაითიშა, რითაც „სრულიად გაჩერდა“ სადგური.[508]
დასავლეთი უკრაინა
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]14 მარტს რუსეთმა სარაკეტო თავდასხმა განახორციელა სამხედრო საწვრთნელ ბაზაზე ოავორივში, ლვივის ოქლში, პოლონეთის საზღვართან. ლვივის გუბერნატორმა განაცხადა, რომ თავდასხმამ 35 ადამიანის სიცოცხლე შეიწირა.[509][510] 18 მარტს რუსეთითავს დაესხა თავად ლვივს, უკრაინის არმიამ განაცხადა, რომ რუსეთმა შეტევა განხორციელდა თვითმფრინავების მიერ, ფრთოსანი რაკეტებით.[511]
საჰაერო და საზღვაო ბრძოლები
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]24 თებერვალს, ადგილობრივი დროით 18:00 საათზე, უკრაინის სასაზღვრო გვარდიამ განაცხადა, რომ რუსები თავს დაესხნენ ზმეინის კუნძულს.[512] კრუისერ მოსკვამ და საპატრულო ხომალდ ვასილი ბიკოვმა დაბომბეს კუნძული.[513] როცა რუსებმა კუნძულის მცველებს დანებება მოთოხვეს, უკრაინელების პასუხი იყო: „რუსული სამხედრო ხომალდი, იდი ნახუი“[514][515] დაბომბვის შედმეგ კუნძული რუსებმა აიღეს.[516] 24 თებერვალს რუსები თავს დაესხნენ ჩუჰუივის ავიაბაზას,[517] რომელშიც ინახებოდა Bayraktar TB2 დრონები. შეტევამ დააზიანა საწვავის მარაგები და ინფრასტრუქტურა.[518]
25 თებერვალს მილეროვოს ავიაბაზას შეუტია უკრაინის არმიამ, OTR-21 Tochka რაკეტებით. უკრაინაზე დაყრდნობით, ამით გაანადგურეს რუსეთის სამხედრო-საჰაერო ძალების თვითმფრინავები და დაწვეს ავიაბაზა.[519][520] 27 თებერვალს რუსები ჟიტომირის აეროპორტს თავს დაესხნენ 9K720 Iskander-ის სარაკეტო გამშვები სისტემით ბეალრუსიის ტერიტორიიდან.[521][522]
რუსებმა 5 მარტს რამდენინე თვითმფრინავი დაკარგა, სუ-30SM-ის, ორი სუ-34-ის, ორი სუ-25-ის, ორი მი-24/მი-35-ის, ორი მი-8-სა და ორლანის უპილოტო საფრენი აპარატის ჩათვლით.[523] 6 მარტს უკრაინის შეიარაღებული ძალების გენერალურმა შტაბმა განაცხადა, რომ შეჭრის განმავლობაში ჩამოაგდეს 88 რუსული საფრენი აპარატი.[524] თუმცა, ანონიმურმა ამერიკულმა წყარომ Reuters-ს 7 მარტს უთხრა, რომ რუსული თვითმფრინავებისა და ვერტმფრენების „დიდი უმეტესობა“ მზად იყო საბრძოლველად.[525]
26 თებერვალს რუსეთმა განაცხადა, რომ აშშ-ის დრონები უკრაინას აწვდიდა ინფორმაციას რუსულ გემებზე შავ ზღვაში, ეს აშშ-მ უარყო.[526] 3 მარტს უკრაინული ფრიგატი ჰელტმან საჰაიდაჩნი სწრაფად გადაიყვანეს მიკოლაივში, რათა ის ხელში არ ჩაეგდოთ რუსებს.[527][528][529]
რუსულ სამხედრო-საჰაერო ძალებს ბრძოლაში უფრო პატარა როლი ითამაშეს, იდრე ანალიტიკოსები ელოდნენ. მათი აზრით რუსული ავიაცია სწრაფად გაანადგურებდა უკრაინულ ანტისაჰაერო თავდაცვებს და მოიპოვებდა საჰაერო უპირატესობას. პირველ ორ კვირაში ავიაციამ მინიმალური როლი ითამაშა და რუსული ანტისაჰაერო თავდაცვები, ავიციასთან ერთად ფუნქციონირებადი დარჩა, რუსეთმა ვერ მოიპოვა უპირატესობა. ეკონომისტმა რუსეთის ავიაციის წარუმატებლობა ახსნა უკრაინის საშუალო დისტანციაზე მოქმედი ანტისაჰაერო რაკეტებით, რუსეთის სიზუსტით მართვადი ბომბების ნაკლებობითა და სტინეგრების ეფექტურობით და პილოტების გამოუცდელობით ახსნა.[530]
14 მარტს რუსულმა RT-მ განაცხადა, რომ რუსებმა ვერდიასკში ხელში ჩაიგდეს ათობით უკრაინული გემი, მათ შორის სადესანტო გემი „იური ოლეფირენკო“.[531] 24 მარტს უკრაინამ განაცხადა ბერდიანსკში რუსული გემის „ორსკის“ განადგურების შესახებ, თუმცა განადგურებული გემი „ორსკის“ და „სარატოვი“ აღმოჩნდა.[532][367][533]
13 აპრილს რუსული სარაკეტო კრეისერი „მოსკვას“, რუსეთის შავი ზღვის ფლოტის ფლაგმანს, უკრაინული წყაროებისა და აშშ-ის დაზვერვის ინფორაციით,[534] მოხვდა ორი უკრაინული ნეპტუნის ფრთოსანი ხომალდსაწინააღმდეგო რაკეტა და ბორტზე გაჩნდა ხანძარი.[535] პენტაგონის სპიკერმა, ჯონ კირბიმ, განაცხადა, რომ სატელიტებით გადაღებულ ფოტოებში ჩანს ხომადზე შეიარაღების საცავის აფეთქება და განაცხადა, რომ რუსებს ხომალდი სევასტოპოლის პორტში მიჰყავდათ ბუქსირებით.[536] იმავე დღეს რუსეთის თავდაცვის სამინისტრომ განაცხადა, რომ „მოსკვა“ ბუქსირით გადაყვანისას შტორმში ჩაიძირა.[537] 15 აპრილს რუსები რაკეტებით თავს დაეხსნენ ლუჩის დიზაინის ბიუროს კიევში, სადაც ნეპტუნის ტიპის რაკეტებს ქმდინდნენ.[538]
მსუბუქი ბირთვული იარაღი
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]უილიამ ჯოზეფ ბარნსმა, აშშ-ის ცენტრალური სადაზვერვო სააგენტოს დირექტორმა, 14 აპრილს განაცხადა, რომ პუტინმა შესაძლოა გამოიყენოს ტაქტიკური ბირთვული იარაღი უკრაინის წინააღმდეგ.[539]
სახალხო წინააღმდეგობა
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]უკრაინელი ხალხი რუსულ შეჭრა რამდენიმე გზით ეწინააღმდეგება, როგორებიცაა: მოხალისედ გაწევრიანება ადგილობრივ ტერიტორიული თავდაცვის ნაწილებში, მოლოტოვის კოქტეილების დამზადება, საჭმლის მომზადებამ ბარიერების აგება[540] და ლტოლვილების დამხმარება.[541]
შეჭრის შემდეგ ბევრი უკრაინელი მოხალისე შეუერთდა ტერიტორიული თავდაცვის ძალებს და დანარჩენმა გადაწყვიტა რუსეთისთვის ხელის შეშლა უიარაღოდ, სამოქალაქო წინააღმდეგობით, სამოქლაქო პირებმა მოხსნეს საგზაო ნიშნები და შექმნეს ბარიერები გზებზე. გავრცელდა ვიდეოები, რომლებშიც ჩანს, რომ ოკუპირებულ დასახლებულ პუნქტებში ადგილობრივები ფიზიკურად და ვერბალურად უპირისპირდებიან რუს სამხედროებს, წინ უდგებიან სამხედრო ტექნიკასა და ტრანსპორტს.[542][543] ოკუპირებული ხერსონიდან გავრცელდა ვიდეო, სადაც მმოძრავ რუსულ ჯავშანტექნიკაზე დგას კაცი და უკრაინის ეროვნულ დროშას აფრიალებს.[544] რუსი სამხედროების პასუხი მერყეობს დაპიისპირებებსა და უკანდახევებს შორის.[542] ზოგი რუსი სამხედრო პირპაირ ესრპდა ხალხთა ჯგუფებს, ან ჰაერში ესროდნენ გაფრთხილებისა და ხალხის დაშინების მიზნით.[545][546] 9 მარტს უკრაინის შეიარაღებულმა ძალებმა უკრაინელებს სთხოვა განეცხადათ რუსული ტექნიკის შემჩნევის შესახებ. გადაღებულ ფოტოებში ვხედავთ: Krasukha-4-ს, Infauna (RB-531B)-ს, a Tigr-M MKTK REI PP Leer-2 VPK-233114-ს, Diabazol-ს, R-378A(B)-ს, an RB-341V Leer-3-ს, R-934B-ს, და Borisoglebsk-2-ს.[547]
არსებობს უკრაინელი დემონსტრანტების მასობრივი დაკავებების შემთხვევები. ადგილობრივი მედიები ასევე ავრცელებენ ინფორმაციებს რუსული ძალების მიერ გაუჩინარებების, სიკვდილით დასჯების, მძევლებად აყვანის, სახალხო მკვლელობებისა და სექსუალური ძალადობების შესახებ, უკრაინული წინააღმდეგობის გასატეხად.[548]
სამხედრო მხარდაჭერა უკრაინას
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]ვიქტორ იანუკოვიჩის პრეზიდენტობისას უკრაინის არმიის მდგომარეობა სავალალო იყო. ცვილებისა და ქვეყნის სათავეშე პროდასავლური ძალების მოსვლის შემდეგ უკრაინის მომარაგება დაიწყეს დასავლელმა მოკავშირეებმა. უკრაინის არმია გაუმჯობესდა და გარკვეულ წარმატებებსაც მიაღწიეს დონბასის ომში. უკრაინამ თურქული Bayraktar TB2-ების მიღება დაიწყო 2019 წლიდან,[549] იგი გამოიყენეს 2021 წელს სეპარატისტების საარტილერიო პოზიციების წინააღმდეგ დონბასში.[550]
რუსეთის ძალების თავმოყრასთან ერთად NATO-ს წევრებმა გაზადრეს იარაღის მიწოდება.[551] აშშ-ის პრეზიდენტ ჯო ბაიდენმა აგვისტოსა და დეკემბერში უკრაინას 260 მილიონი დოლარის ღირებულების სამხედრო დახმარება გაუგზავნა. ამ დახმარებაში შედიოდა FGM-148 Javelins და სხვა ჯავშანსაწინააღმდეგო აირაღები, ცეცხლსასროლი იარაღები, სხვადასხვა კალიბრის ტყვიები და სხვა აღჭურბილობა.[552][553][554]
შეჭრის შემდეგ უკრაინაში იარაღი გააგზავნეს ბელგიამ,[555] ჩეხეთმა,[556] ესტონეთმა,[557] საფრანგეთმა, საბერძნეთმა,[558] ნიდერლანდებმა, პორტუგალიამ[559] და დიდმა ბრიტანეთმა.[560] 24 თებერვალს პოლონეთის მიერ გაგზავნილ დახმარებაში შედიოდა 100 ნაღმტყორცნი, სხვადასხვა ტყვია-წამალი და 40 000-ზე მეტი მუზარადი.[561][562] NATO-ს წევრების უმეტესობამ გააგზავნა იარაღი, თუმცა NATO-მ, როგორც ორგანიზაიამ არა.[61]
2022 წლის იანვარში გერმანიამ ესტონეთს აუკრძალა გერმანული იარაღის უკრაინაში გაგზავნა.[563] გერმანიამ გააგზავნა 5 000 მუზარადი და საველე საავადმყოფო, რაზეც კიევის მერმა, ვიტალი კლიჩკომ, განაცხადა: „შემდეგს რას გამოგზავნით? ბალიშებს?“[564] 26 თებერვალს გერმანიამ შეცვალა პოლიტიკა და ნიდერლანდებს ნება დართო გაეგზავნა 400 რაკეტიანი ყუმბარა,[565] 500 სტინგერის რაკეტა და 1000 ტანკსაწინააღმდეგო იარაღი.[566]
27 თებერვალს ევროკავშირი კოლექტიურად გათანხმდა უკრაინისათვის იარაღის შეძენას. იოზეფ ბორელმა განაცხადა, რომ უკრაინისთვის იყიდდნენ 450 მილიონი ევროს (502 მილიონი აშშ დოლარი) ღირებულების ლეტალურ აღჭურვილობას და 50 მილიონი ევროს (56 მილიონი აშშ დოლარი) არალეტალურ აღჭურვილობას. ასევე ბორელმა თქვა, რომ ევროკავშირის თავდაცვის მინისტრები გადაწყვეტდნენ დეტალებს და პოლონეთი იქნებოდა დისტრიბუციის საწყისი წერტილი.[567][568][569] ბორელმა კიდევ თქვა, რომ ისინი უკრაინას მიაწვდიდნენ იმ თვითმფრინავებს, რომლებისთვისაც გაწვრთნილი პილოტები უკვე ჰყავდა უკრაინას. ეს თვითმფრინავები (მიგ-29-ები და სუ-25-ები) მხოლოდ პოლონეთს, ბულგარეთს და სლოვაკეთს ჰყავდათ.[570] 1 მარტს ამ ქვეყნებმა თვითმფრინავების გადახემაზე უარი განაცხადეს.[571]
26 მარტს აშშ-ს სახელმწიფო მდივანმა, ანტონი ბლინკენმა 350 მილიონი აშშ დოლარის ლეტალური დახმარება, ჯავშანსაწინააღმდეგო იარაღის, ჰაერსაწინააღმდეგო იარაღის, სხვადასხვა კალიბრის იარაღისა და ამუნიცის, ბრონიჟილეტისა და სხვა აღჭურვილობის ჩათვლით.[572][573][574] 27 თებერვალს პორტუგალიამ დაანონსა, რომ უკრაინაში გააგზავნიდნენ H&K G3 ავტომატურ ცეცხლსასროლ იარაღსა და სხვა სამხედრო აღჭურვილობას.[559] შვედეთმა და დანიამ გააგზავნეს 5 000 და 2 700 ტანკსაწინააღმდეგო იარაღი.[575][576] დანიამ ასევე გააგზავნა 300 გაფუჭებული სტინგერის ნაწილები, რომლებსაც აშშ შეაკეთებდა.[577]
ნორვეგიის მთავრობამ თავდაპირველად განაცხადა, რომ არ გააგზავნიდნენ იარაღს, მაგრამ გააგზავნიდნენ დამცავ აღჭურვილობასა და მუზარადებს,[578][579][580] 28 თებერვალს ნორვეგიამ განაცხადა 2 000-მდე M72 LAW ტანკსაწინააღდმეგო იარაღის გაგზავნის შესახებ.[581][582][583] მსგავსი პოლიტიკით ფინეთმა გააგზავნა 2 500 იარაღი, 150 000 ტყვია, 1 500 ტანკსაწინააღმდეგო აიარაღი და 70 000 საბრძოლო საჭმლის რაციონის შეკვრა, ბრომიჟილეტთან და სამედიცინო აღჭურვილობასთან ერთად..[584]
უცხოელი მოხალისეები
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]უკრაინელები აქტიურად ეძებდნენ მოხალისეებს სხვა ქვეყნებიდან. 1 მარტს უკრაინამ დროებით მოხსნა ვიზის ვალდებულება უცხოელი მოხალისეებისათვის. ზელენსკიმ შექმნა უკრაინის ტერიტორიული თავდაცვის ძალების საერთაშორისო ლეგიონი.[585]
დმიტრო კულებამ 6 მარტს განაცხადა, რომ უკრაინაში 52 ქვეყნიდან 20 000 მოხალისე ჩავიდა უკრაინაში[586] და მათი უმეტესობა გაწევრიანდა უკრაინის ტერიტორიული თავდაცვის ძალების საერთაშორისო ლეგიონს.[116]
3 მარტს რუსეთის თავდაცვის სამინისტრომ განაცხადა, რომ ტყვედ ჩავარდნილ მოხალისეებს არ მისცემდნენ ჟენევის კონვენვციით გათვალისიწნებულ უფლებებსა და ომის პატიმრის სტატუსს, მათ კრიმინალებად გაასამართლებდნენ.[587]
11 მარტს მოსკოვმა განაცხადა 16 000 ახლო აღმოსავლელის რუსეთის მხარეს ომში ჩაბმის შესახებ.[588] ასევე გავრცელდა უკრაინის წინააღმდეგ საბრძოლველად განწყობილი ცენტრალურ აფრიკელი მებრძოლების ვიდეო.[589]
შედეგები
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]ეკონომიკური შედეგები
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]შეჭრამ გამოიწვია სწრაფი სანქციები საერთაშორისო ძალებისგან. რუსული საფონდო ბირჟა დაეცა 39%-ით, RTS Index-ის მიხედვით,[590] მოსკოვის ბირჟის ორსაათიანი შეჩერების მიუხედავად.[591][592][593][594] სანქტ-პეტერბურგის საფონდო ბირჟაც შეჩერდა.[595] რუბლი აშშ დოლართან მიმართებით რეკორდულად გაუფასურდა 24 თებერვალს. რუსეთის ცენტრალურმა ბანკმა დაანონსა ყირიმის ანექსიის შემდეგ პირველი ინტერვენცია ბაზრის დასაბალანსებლად. ანალიტიკოსები ელოდნენ რუბლის სწრაფ გაუფასურებას და ცენტრალური ბანკის ქმედებებს.[596]
უკრაინის ეროვნულმა ბანკმა შეაჩერა ვალუტების გაცვლა ცენტრალურმა ბანკმა ერთ დღეში მხოლოდ 100 000 გრივნიას გმაოტანა გახადა დასაშვები უცხოურ ვალუტებში. PFTS საფონდო ბირჟამ განაცხადა, რომ 24 თებერვალს ვაჭრობას წყვეტდა.[597] შეჭრის შედეგად ერთი კასრი ნედლი ნავთობი 100 დოლარს 2014 წლის შემდეგ პირველად აცდა.[598] ხორბლის ფანი 2008 წლის შემდეგ უმაღლესზე ავიდა, რადგან მსოფლო ხორბლის 30% უკრაინიდან და რუსეთიდან მარაგდება.[599] გაზრდილი ფასები უკვე ტვირთად დააწვა ეგვიპტეს და სოციალური უკმაყოფილების მიზეზი გახდა.[600] მსოფლიო ხორბლის ფასები წინა წელთან შედარებით უკვე 37%-ით იყო გაზრდილი. ჩრდილოეთ აფრიკასა და ახლო აღმოსავლეთში ბოლო 20 წლის განმავლობაში უმძიმესი გვალვის შედეგად.[601]
ბრიტანეთის პრემიერ-მინისტრმა ბორის ჯონსონმა დაანონსა ყველა მსხვილი რუსული ბანკის აქტივების გაყინვა და ბრიტანეთის ფინანსური სისტემიდან გარიცხვა, ასევე შეაჩერა რუსული ექსპორტის ლიცენზიები. ბრიტანეთმა საკუთარ საჰაერო სივრცეში ფრენა აუკრძალა რუსულ სახელმწიფო ავიაკომფანია Aeroflot-სა და რუსულ კერძო თვითმფრინავებს.
ბალტიისპირა ქვეყნების საგარეო საქმეთა მინისტრებმა რუსეთის SWIFT-იდან (მსოფლიო ბანკების ფინანსური გადარიცხვების პლათფორმა) გათიშვა მოითხოვეს. თუმცა, ევროკავშირის სხვა ქვეყნები ყოყმანობდნენ.[602][603] ჩეხეთის პრეზოდენტი მილოშ ზერმანი[604] და ბორის ჯონსონი დაეთანხმნენ რუსეთის SWIFT-იდან გათიშვას.[605] რუსული ბუნებრივი აირისა და ნავთობის გამო გერმანია ეწინააღმდოგებოდა ამ სვლას.[606]
საერთაშორისო დაფინანსების ფონდის დირექტორმა, კრისტინა გეორგიევამ, გაფრთხილება გასცა კონფლიქტის დიდი ეკონომიკური შედეგის შესახებ და განაცხადა 2.2 მილიარდი აშშ დოლარის უკრაინისათვის იჯარის სახლით გადაცემაზე. მსოფლიო ბანკების ჯგუფის პრეზიდენტმა განაცხადა კონფლიქტის დიდი ეკონომიკური და სოციალური შედეგების შესახებ უკრაინისა და რეგიონისთვის..[607]
სანქციები
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება](ხელმისაწვდომია ინგლისური სუბტიტრები)
დასავლეთის ქვეყნებმა და სხვებმა დაიწყეს ლიმიტირრებული სანქციების დაყენება რუსეთზე, როდესაც მან ლუჰანსკისა და დონეცკის დამოუკიდებლობა აღიარა. შეჭრის დაწყებისთანავე გაიზარდა ქვეყნების რაოდენობა, რომლებიც რუსეთ უწესებდნენ სანქციებს. სანქციების მიზანი რუსეთის ეკონომიკის ჩამოშლა იყო. სანქიციები მრავლისმომცველი იყო, ისინი უმიზნებდნენ ინდივიდებს, ბანკებს, ბიზნესებს, ვალუტების გაცვლას, საბანკო გადარიცხვებს, იმპორტებსა და ექსპორტებს.[608][609][610]
BBC News-მა განაცხადა, რომ მიღებული ზომები ნომალურისაგან შორს და „ეკონომიკური ომის ფორმა“ იყო. სანქციების მიზანი რუსეთის ღრმა რეცესიაში ჩაშვება იყო, ბანკების ჩამოშლასა და ჰიპერინფლაციასთან ერთად. ასევე BBC-მ განაცხადა, რომ მსგავსი ტიპის ეკონომიკური ზომები არასდროს ყოფილა მიღებული.[611]
სანქციებში შედიოდა რუსული განკების SWIFT-იდან გათიშვაც. თუმცა სანქციების კვალვ ლიმიტირებული იყო რუსული ბუნებრივი აირისა და ნავთობის გამო.[613] სანქციებში ასევე შედიოდა რუსეთის ცენტრალური ბანკის 630 მილიარდი აშშ დოლარის ღირებულების აქციების გაყინვა, რათა ცენტრალურ ბანკს არ შესძლებოდა სანქციების წინააღმდეგ ბრძოლა.[614][615][616]
ისტორიულად ნეიტრალური ქვეყნები, როგორებიცაა შვეიცარია და სინგაპური, სანქციებზე დათანხმდნენ.[617][618][619][620]
ზოგი ქვეყნის სანქციები გავრცელდა ბელურზე, ბელარუს ორგანიზაციებსა და ბელარუს ინდივიდებზე, ალექსანდერ ლუკაშენკოს ჩათვლით, შეჭრაში მონაწილეობის გამო.[622]
სანქციებისა და მოთხოვნების შემდეგ ბევრმა კომპანიამ დატოვა რუსული და ბელარუსული ბაზრები.[623] 2 მარტისათვის Visa-მ, Mastercard-მა და American Express-მა დამოუკიდებლად დატოვეს რუსული ბანკები.[624]
ექსპორტი
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]აშშ-მ დააწესა კონროლი ექსპორტებზე, ექსპორტის სანქციები ფოკუსირდებოდა მაღალტექნოლოგიურ კომპონენტებზე, რომელბიც აშშ-ში მზადდებოდა. სანქცია ყველა ფიზიკურ და იურიდიულ პირს, რომელსაც ტექნოლოგიების (ლაზერები, სენსორები, ნახევარგამტარები, დაშიფრვის პროგრამები და სხვა აპარატურები) რუსეთში გაყიდვა სურს, ლიცენზიის აღებას ავალდებულებს. სანქციები დაწესდა გემთმშენებელ, ავია და თავდაცვის ინდუსტრიების კომპანიებსა და ფიზიკურ პირებზე.[625]
საჰაერო სივრცე
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]25 თებერვალს ყველა რუსული თვითმფრინავისთვის ცა დაკეტეს პოლონეთმა, ბულგარეთმა და ჩეხეთმა;[626][627] ესტონეთმა იგივე 26 თებერვალს გაიმეორა.[628] საპასუხოდ, რუსეთმა ფრენა აუკრძალა ბრიტანულ თვითმფრინავებს. რუსეთის უდიდესმა ავიაკომპანია S7 Airlines-მა დაანონსა ევროპაში ყველა ფრენის გაუქმების შესახებ.[627] ამერიკულმა Delta Air Lines-მა დაანონსა Aeroflot-თან ურთიერთობების გაწყვეტა.[629][630] რუსეთმა ფრენა აუკრძალა ფრენა ბულგარეთის, პოლონეთისა და ჩეხეთის თვითმფრინავებს.[631] რუსეთს ფრენა აუკრძალა რუმინეთმა, ლიეტუვამ და ლატვიამაც.[632] 27 თებერვალს პორტუგალიის საგარეო საქმეთა სამინისტრომაც განაცხადა რუსეთისათვის საჰაერო სივრცის დაკეტვის შესახებ.[633] იმავე დღეს ცა რუსეთისათვის დაკეტა ევროკავშრმა.[580][634][635]
ჩრდილოეთის ნაკადი 2
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]გერმანიის კანცლერმა ოლაფ შოლცმა გაურკვეველი ვადით დაბლოკა ჩრდილოეთის ნაკადი 2.[636][637]
შავი ზღვა
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]28 თებერვალს რეჯეფ თაიფ ერდოღანმა განაცხადა, რომ თურქეთი რუსეთს შავ ზღვასთან წვდომას შეუმცირებდა.[638] 2 მარტს, რუსულ ფრიგატ ადმირალ კასატონოვს უარი ეთქვა შავ ზღვაში შესვლაზე.[639]
ჰუმანიტარული შედეგები
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]დევნილები და ლტოლვილები
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]სახედრო ძალის თავმოყრის შედეგად ბევრი მეზობელი მთავრობა და ორგანიზაცია ელოდა მასობრივ იძულებით გადაადგილებებს, შეჭრამდე კვირებით ადრე. უკრაინის თავდაცვის მინისტრმა 2021 წლის დეკემბერში ივარაუდა, რომ შეჭრის შემთხვევაში 3-5 მილიონ უკრაინელს მოუწევდა სახლების დატოვება..[640]
24 თებერვალს ლატვიის მთავრობამ დაადასტურა უკრაინიდან 10 000 დევნილის მიღების გეგმა[641] და 26 თებერვალს მიიღო პირველი დევნილები.[642]
მოლდოვის პრეზიდენტმა, მაია სანდუმ, განაცხადა, რომ 24 თებერვალს მოლდოვაში შევიდა უკრაინის 4 000 მოქალაქე.[643] პოლონეთი ემზადება დევნილების მისაღებად, მიუხედავად იმისა, რომ შეჭრის პირველ დღეს პოლონეთში მნიშვნელოვანი რაოდენობის უკრაინელები არ გადასულან.[644] საზღვრის გადაკვეთის გასაადვილებლად პოლონეთმა მოხსნა ქვეყანაში შესვლის COVID-19-ის კანონები.[645] შეჭრის დაწყებამდე[646] უკრაინელმა ლტოლვილებმა გადაკვეთეს რუმინეთის საზღვარიც.[647] რუმინეთმა უკრაინელებისათვის მოხსნა სავალდებულო კარანტინი.[648]
26 თებერვალს, პოლონეთის მინისტრ პაველ შეფერნაკერზე დაყრდნობით, პოლონეთში 100 000 უკრაინელი წავიდა შეჭრის დაწყებიდან.[649]
დაღუპული ქართველი მებრძოლები
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]ირპინის ბრძოლაში დაიღუპნენ ქართველი მოხალისეები, გია ბერიაშვილი და დავით რატიანი დაიღუპნენ.[650] მათ გადმოსვენებას ესწრებოდნენ საქართველოს პრეზიდენტი სალომე ზურაბიშვილი და ოპოზიციური პარტიების წარმომადგენლები.[650]
მარიუპოლის ალყისას, 19 მარტს, დაიღუპა ბახვა ჩიქობავა.[650]
26 მარტს ირპინისათვის ბრძოლაში დაიღუპა დავით გობეჯიშვილი.[651]
9 აპრილს დაიღუპნენ დავით მენაბდიშვილისა და ზურა შანავას. დავით მენაბდიშვილი უკრაინაში 2014 წლიდან იმყოფებოდა.[652]
ქალაქ რუბიჟნეში 16 აპრილს დაიღუპა არკადი კასრაძე და დაიჭრა ზურა მუშუქია.[653] იმავე დღეს გავრცელდა ინფორმაცია ზაზა ბიწაძისა და ალიკა ცაავას დაღუპვის შესახებ.[654] 23 აპრილს იზიუმთან ბრძოლაში დაიღუპა 46 წლის ვიტალი ორბელაძე.[655]
12 მაისს აზოვსტალში 27 წლის ქართველი მებრძოლი ტატო ბიგვავა დაიღუპა.[656]
15 მაისს ქალაქ იზიუმთან შეტაკების დროს დაიღუპა 38 წლის რატი შურღაია.[657]
6 ივნისს ბახმუტთან ბრძოლაში რუსულ საარტილერიო თავდასხმას შეეწირა გიორგი გრიგოლია.[658]
18 ივნისს, ქართველი მებრძოლების ინფორმაციით, დაჭრილი უკრაინელი ჯარისკაცი ბრძოლის ველიდან გაყვანისას რუსმა ჯარისკაცებმა ზურგში ესროლეს და მოკლეს ალუდა ზვიადაური.[659]
10 ივლისს ლუჰანსკის ოლქში, ლისიჩანსკთან, ბროლაში დაიღუპა აფხაზეთიდან დევნილი, აფხაზეთისა და 2008 წლის აგვისტოს რუსეთ-საქართველოს ომების ვეტერანი კახა გოგოლი.[660]
18 აგვისტოს გავრცელდა ინფორმაცია ბერდია ჯოხაძის დაღუპვის შესახებ.[661]
27 აგვისტოს კრამატორსკთან ბრძოლის მიმდინარეობისას სასიკვდილოდ დაიჭრა გელა გოგია.[662]
10 ოქტომბერს, უკრაინის ქალაქებზე რუსეთის მასირებული სარაკეტო თავდასხმის დროს, დაიღუპა 2008 წლის აგვისტოს ომის ვეტრანი ედიშერ კვარაცხელია.[663]
21 ოქტომბერს გავრცელდა ინფორმაცია მიხეილ ყაფლანიშვილისა და ალექსანდრე მარტიაშვილის დაღუპვის შესახებ.[664]
საერთაშორისო რეაქციები
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]ორი სეპარატისტული რესპუბლიკის აღიარების საპასუხოდ, დასავლეთის ქვეყნებმა დაიწყეს რუსეთის წინააღმდეგ სანქციების დაწესება. 22 თებერვალს, გაერთიანებული სამეფოს პრემიერ-მინისტრმა ბორის ჯონსონმა სანქციები გავრცელდა ბანკებზე, Rossiya Bank, Industrialny Sberegatelny Bank, General Bank, Promsvyazbank და Black Sea Bank, და პუტინის სამი მილიარდერი პარტნიორზე, კერძოდ: გენადი ტიმჩენკო, ბორის როტენბერგი და იგორ როტენბერგი.[665][666] გერმანიის კანცლერმა შოლცმა გამოაცხადა Nord Stream 2 მილსადენის სერტიფიცირების პროცესის შეჩერება.[667] ევროკავშირის საგარეო საქმეთა მინისტრებმა დუმის ყველა წევრი შეიტანეს შავ სიაში, რომლებმაც ხმა მისცეს სეპარატისტული რეგიონების აღიარებას, აუკრძალეს ევროკავშირის ინვესტორებს ვაჭრობა სეპარატისტულ სუბიექტებთან.[668] შეერთებული შტატების პრეზიდენტმა ჯო ბაიდენმა VEB.RF-ზე, Promsvyazbank-სა და რუსეთის სუვერენულ ვალზე დააწესა ყოვლისმომცველი სანქციები.[669]
24 თებერვალს ავსტრალიის პრემიერ მინისტრმა, სკოტ მორისონმა, გამოაცხადა მიზანმიმართული მოგზაურობის აკრძალვა და ფინანსური სანქციები რუსეთის ეროვნული უშიშროების საბჭოს რვა წევრის წინააღმდეგ.[670] გაეროს გენერალურმა მდივანმა ანტონიო გუტერეშმა მოუწოდა რუსეთს შეწყვიტოს აგრესია უკრაინაში, ხოლო საფრანგეთისა და აშშ-ის ელჩებმა განაცხადეს, რომ წარუდგენდნენ რეზოლუციას გაეროს უშიშროების საბჭოს 2022 წლის 25 თებერვალს,[671][672] და გაერთიანებულმა სამეფომ დაგმო რუსეთის „არაპროვოცირებული თავდასხმა“ და დაპირდა, რომ ბრიტანეთი და მისი მოკავშირეები გადამწყვეტად უპასუხებდნენ.[673] ბაიდენმა უწოდა თავდასხმას „არაპროვოცირებული და გაუმართლებელი“ და აღნიშნა, რომ მისი ადმინისტრაცია განიხილავს შემდგომ შესაძლო ქმედებებს.[674]
მოსკოვის ბირჟამ დროებით შეაჩერა ყველა ვაჭრობა თავის ბაზრებზე 08:05 UTC+3 საათზე[675] და განაახლა 10:00 საათზე.[676][677] სანქტ-პეტერბურგის საფონდო ბირჟამ ასევე შეაჩერა ვაჭრობა.[678]
საერთაშორისო ორგანიზაციები
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]NATO
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]ბულგარეთმა, ჩეხეთმა, ესტონეთმა, ლატვიამ, ლიეტუვამ, პოლონეთმა, რუმინეთმა და სლოვაკეთმა გააქტიურეს NATO-ს უსაფრთხოების კონსულტაციები ჩრდილოეთ ატლანტიკური ხელშეკრულების მე-4 მუხლის მიხედვით.[680] ესპონეთის პრემიერ მინისტრმა, კაია კალასმა, განაცხადა: „რუსეთის ფართო აგრეასია საფრთხეს წარმოადგენს მთლიანი სამყაროსა და NATO-სთვის და NATO-ს კონსულტაციები მოკავშირეების უსაფრთხოების გაძლიერების შესახებ უნდა დაიწყოს NATO-ს მოკავშირეების დასაცავად. რუსეთის აგრესიის წინააღმდეგ საუკეთესო პასუხი ერთობაა.“[681] 24 თებერვალს სტოტლენბერგმა განაცხადა ახალი გეგმის შესახებ, რომელიც „მოგვცემს ძალების განლაგების შესაძლებლობას, მათ შორის NATO-ს რეაგირების ძალები, სადაც საჭირო იქნებოდა.“[682] შეჭრის შემდეგ, NATO-მ დაანონსა სამხედრო განლაგეგების გაზდა[683] ბალტიისპირეთში, რუმინეთში და პოლონეთში.[684][685]
გაეროს უშიშროების საბჭოს შეხვედრის შემდეგ სტოტლენბერგმა განაცხადა, რომ ისტორიაში პირველად NATO-ს რეაგირების ძალები გაიგზავნებოდა აღმოსავლეთ საზღვარზე. ძალებში შედიოდა უმაღლესი მომზადების გაერთიანებული დავალებათა ჯგუფი (VJTF), რომელსაც ამჟამად საფრნგეთი მეთაურობს.[686] ასევე განაცხადეს, რომ NATO-ს ქვეყნები უკრაინაში გაგზავნიდნენ იარაღებს, მათ შორის საჰაერო თავდაცვის მოწყობილობებს. აშშ-მ 24 თებერვალს განაცხადა, რომ ევროპაში განლაგებულ 5 000 ამერიკელ სამხედროს შეუერთდებოდა კიდევ დამატებით 7 000 სამხედრო.[686] NATO-ს ძალებში შედის USS Harry S. Truman-ის ავიამზიდის დამრტყმელი ჯგუფი 8, რომელიც ხმელთაშუა ზღვაში შევიდა ერთი კვირით ადრე. ავიამზიდის დამრტყმელი ჯგუფი გადავიდა NATO-ს მმართველობის ქვეშ ცივი ომის შემდეგ პირველად.[687] 27 თებერვალს ოლაფ შოლცმა განაცხადა, რომ გერმანიის თავდაცვის ბიუჯეტი გაიზრდებოდა 100 მილიარდი ევროთი (113 მილიარდი აშშ დოლარი)[688] და განაცხადა: „უკრაინაში შეჭრით ჩვენ ახალ ერაში ვართ.“ თავდაცვის ბიუჯეტის გაზრდით გერმანიის თავდაცვის ბიუჯეტი მშპ-ს 2% გახდა და დააკმაყოფილა NATO-ს მოთხოვნა, რომელიც 2024 წლამდე უნდა შეასრულოს ყველა წევრმა.[689]
ევროპის კავშირი
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]27 თებერვალს ევროპის კომისიის პრეზიდენტმა ურსულა ფონ დერ ლეიენმა განააცხადა, რომ ევროკავშირი აკრძალაბდა სახელმწიფოს მიერ კონტროლირებად მედიებს, RT-სა და Sputnik-ს, დეზინფორმაციისა და პროპაგანდის საპასუხოდ.[690] მან ასევე განაცდა, რომ ევროკავშირი უკრაინისთვის იყიდიდა სამხედრო აღჭურვილობასა და იარაღს.[691]
28 თებერვალს ზელენკიმ ევროკავშირში გაწევირანება სწრაფი წესით მოითხოვა. მალე გავრცელდა დოკუმენტის ხელისმოწერის ფოტოებიც.[692]
მალევე, 2 მარტს, საქართველომაც შეიტანა განაცხადი დაჩქარებული წესით ევროკავშირში გაწევრიანების შესახებ.[693] 3 მარტს განაცხადს ხელი მოაწერა საქართველოს პრემიერ-მინისტრმა ირაკლი ღარიბაშვილმა.[694] ევროკავშირის წევრობაზე განაცხადი შეიტანა მოლდოვამაც.
ევროპის უშიშროებისა და თანამშრომლობის ორგანიზაცია (OSCE)
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]23 თებერვალს, დონეცკისა და ლუჰანსკის აღიარების შემდეგმ OSCE-ს პოლონელმა თავმჯდომარემ სასწრაფოდ მოიწვია ორგანიზაციის მუდმივი საბჭო სიტუაციის განსახილად. პოლონეთის მინისტრებმა განაცხადეს, რომ პუტინის ქცევებმა დაარღვია მინსკის შეთანხმება.[695]
24 თებერვალს OSCE-ს გენერალურმა მდივანმა და თავმჯდომარემ, რომელიც ამავდროულად პოლონეთის საგარეო საქმეთა მინისტრია, ზბიგნიევ რაუმ, განაცხადა, რომ რუსეთმა დაიწყო სამხედრო ოპერაციები უკრაინაში, რომელსაც მკაცრად გმობდნენ.[696] იმავე დღეს OSCE-ის პარლამენტარებმაც დაგმეს რუსეთის ქცევები და მოითხოვეს დეესკალაცია ვენის საზამთრო შეხვედრაზე, 24-25 თებერვალს, და სამხედრო ოპერაციების დაუყოვნებლივი შეჩერება.[697][698][699]
გაერო
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]23 თებერვალს გაეროს გენერალურმა მდივანმა, ანტონიუ გუტერეშმა, რუსეთს სასწრაფოდ მოთხოვა აგრესიის შეჩერება სიტყვებით: „თუ საჭირო ოპერაცია (სამხედრო) მართლაც მზადდება, გულის სიღრმიდან ერთი სათქმელი მაქვს: პრეზიდნეტო პუტინო, შეაჩერე შენი სამხედროები. Give peace a chance. უკვე ზედმეტად ბევრი ადამიანი დაიღუპა.“[700]
საფრანგეთისა და აშშ-ის ელჩებმა განაცხადეს, რომ 25 თებერვალს უშიშროების საბჭოს წარუდგენდნენ ახალ რეზოლუციას.[701][702] დიდმა ბრიტანეთმა,[703] აშშ-მ,[704] კანადამ[705] და ევროპის კავშირმა თავდასხმას არაპროვოცირებული და გაუმართლებელი უწოდეს[706] და მკაცრი სანქციების დაწესების პირობა დადეს რუსი ინდივიდების, რუსული ბიზნესებისა და აქტივების წინაათმდეგ.[707] 25 თებერვალს რუსეთმა ვეტო დაადო ახალ რეზოლუციას, როგორც მოსალოდნელი იყო, 11 ქვეყანა დაეთანხმა რეზოლუციას, ხოლო ჩინეთმა, ინდოეთმა და არაბთა გაერთიანებულმა საემიროებმა თავი შეიკავეს.[708] 27 თებერვალს გაეროს უშიშროების საბჭომ კენჭი უყარა გაეროს გენერალური ასამბლეის სასწრაფო სესიას, იმავე შედეგებით.[709] ისტორიაში მე-11 სპეციალური სესია ჩატარდა 28 თებერვალს და სიტყვით გამოსვლებმა რამდენიმე დღეს გასტანა.[710] გაეროს ადამიანის უფლებათა საბჭოს შეხვედრისას, 1 მარტს, პროტესტის ნიშნად 100-ზე მეტმა დიპლომატმა დატოვა დარბაზი სერგეი ლავროვის, რომელიც შეხვედრას ონლაინ ჩაერთო, იგი სანქციების გამო ფიზიკურად ვერ ჩავიდა გაეროს შტაბ-ბინაში, ნიუ-იორკში, გამოსვლისას.[711][712][713]
ადამიანთა უფლებებისთვის გაეროს უმაღლესმა კომისიონერმა, მიშელ ბაჩელეტმა, მოითოხვა უკრაინაში რუსეთის სამხედრო მოქმედებების დაუყოვნებლივი შეჩერება.[714] 2 მარტს გაერომ კენჭი უყარა რეზოლუციას, რომელიც რუსეთს უკრაინის დატოვებას ავალდებულებდა. 141 ქვეყანა მხარს უჭერდა რეზოლუციას, 35-მა თავი შეიკავა ხოლო ბელარუსი, ჩრდილოეთი კორეა, სირია და ერიტრეა რუსეთის ერთადერთი მხარდამჭერები იყვნენ.[715]
ქვეყნების რეაქცია
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]ჩინეთი – ჩინეთის პროპაგანდამ უკრაინაში მიმდინარე სიტუაცია აშშ-სა და NATO-ს დააბრალა,[716][717] თუმცა ჩინეთმა ოფიციალურად ნეიტრალიტეტი აირჩია.[718][719] 2 მარტს ნიუ-იორკ ტაიმზმა განაცხადა, რომ, ბაიდენის ადმინისტრაციაზე და ევროპელ თანამდებობის პირებზე დაყრდნობით, ჩინეთმა პუტინს უკრაინაში შეჭრის გადატანა და პეკინის ზამთრის ოლიმპიადის დასრულებამდე მოეცადა.[720]
საფრანგეთი – ემანუელ მაკრონი ინარჩინებს კომუნიკაციას პუტინთან და მოქმედებს, როგორც დიპლომატიის ცენტრი ევროპაში. მაკრონი ასევე მნიშვნელოვან როლს თამაშობს ევროკავშირისა და NATO-ს საპასუხო ზომებში.[721][722][723]
გერმანია – გერმანიამ შეჭრამდე შეიანრჩინა პოლიტიკა ლეტალური იარაღის არგადაცემისა და საშუალო კლასის მხარდაჭერის შესახებ, რომელიც მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ მიიღეს. შეჭრის შემდეგ გერმანიამ შეაჩერა ჩრდილოეთის ნაკადი 2, რამაც შესაძლოა საშუალო კლასისთვის სირთულეები გამოიწვიოს, და უკრაიას გაუგზავნა საბრძოლო მასალა და იარაღი. ეკონომისტმა პოლიტიკის ცვლას ახალი ეპოქა უწოდა. გერმანიამ თავდაცვის ბიუჯეტი 100 მილიარდი ევროთი გაზარდა.[724]
ინდოეთი – ინდოეთის პრემიერ-მინისტრმა, ნარენდრა მოდიმ, შეიკავა თავი და არ დაგმო რუსეთის შეჭრა.[725] ინდოეთი ამზადებდა ახალ ეკონომიკურ მექანიზმს, რომლითაც რუსეთთან რუპიებით ივაჭრებდა და თავს აარიდებდა დასავლურ სანქციებს.[726]
ყაზახეთი – რუსეთმა ყაზახეთს ჯარის გაგზავნა მოთხოვა უკრაინაში, შეჭრის მხარდასაჭერად, თუმცა ყაზახეთმა უარი თქვა და განაცხადა, რომ ის არ აღიარებდა დონეცკისა და ლუჰანსკის დამოუკიდებლობას და ამიტომ შეჭრაში მონაწილეობას ვერ მიიღებდა.[727]
სხვები
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]რელიგიური ლიდერები
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- რომის პაპმა ფრანცისკემ ზელენსკისთან სატელეფონოზარში „ღრმა მწუხარება“ გამოხატა და ზელენსკიმ მადლობა გადაუხადა მხარდაჭერისთვის.[728]
- მსოფლიო პატრიარქმა ბართლომე I-მა ომის დასრულება მოითოხვა, ომს საშინელი უწოდა და უკრაინის მართლმადიდებლურ ეკლესიას მხარდაჭერა გამოუცხადა.[729]
- მიტროპოლიტმა ონოფრემ, უკრაინის მართლმადიდებლური ეკლესიის ლიდერმა, ომს გაუმართლებელი უწოდა.[730][731][732]
- ჯასტინ უელბიმ, კანტერბურის ანგლიკანმა მთავარეპისკოპოსმა, თქვა: „რაც ახლა უკრაინაში ხდება თქვენს სულს წვავს“. მან განაცხადა, რომ ხალხი „მხარდამხარ“ უნდა დადგეს და შეეწინააღმდეგოს იმას, „რაც არასწორია“ უკრაინის კრიზისში.[733]
გართობისა და სპორტის ორგანიზაციები
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]საერთაშორისო ოლიმპიურმა კომიტეტმა მოითხოვა საერთაშორისო სპორტულ ფედერაციებს გადაეტანათ ან გაეუქმებინათ ბელარუსსა და რუსეთში დაგეგმილი ყველა სპორტული ღნისძიება.[734][735] ბელარუს და რუს სპორტსმენებს გამოსვლის უფლება მხოლოდ ნეიტრალიტეტის დაცვით შეეძლებოდათ, მათ არ უნდა წარმოედგინათ რუსეთი და ბელარუსი.[736] ველოსიპედის საერთაშორისო კავშირმა და ტანვარჯიშის საერთაშორისო ფედერაციამ იმოქმედეს მსგავსად.[737][738] 2 მარტს საერთაშორისო პარაოლიმპიურმა კომიტეტმა განაცხადა, რომ რუს და ბალარუს ათლეტებს ზამთრის პარაოლიმპიადა 2022-ში გამოსვლა მხოლოდ ნეიტრალური დროშით შეეძლებოდათ.[739] 3 მარტს, კრიტიკის შემდეგ, გადაწყვეტილება შეიცვალა და რუს და ბელარუს ათლეტებს პარაოლიმპიადაში მონაწილეობა აეკრძალათ.[740] ძიუდოს საერთაშორისო ფედერაციამ პუტინს ჩამოართვა „საპატიო პრეზიდენტისა და ელჩის“ წოდება.[741] 1 მარტს ციგაობის საერთაშორისო კავშირმა დაანონსა, რომ რუსეთი და ბელარუსი გაირიცხებოდა ყველა შეჯიბრებიდა.[742]
UEFA-,მ, ევროპული ფეხბურთის ასოციაციამ, გადაწყვიტა 20222 წლის ჩემპიონთა ლიგის ფინალის სანქტ-პეტერბურგიდან საინტ-ლუისში გადატანა.[743][744] პოლონეთის, ჩეხეთისა და შვედეთის ეროვნულმა ნაკრებებმა უარი განაცხადეს რუსეთთან თამაშზე.[745] 28 თებერვალს FIFA-მ და UEFA-მ რუსეთს საეთაშირისო ფეხბურთის თამაში აუკრძალა, 2022 წლის მსოფლიო ჩემპიონატის საკვალიფიკაციო ეტაპის ჩათვლით.[746] ჰოკეის ეროვნულმა ლიგამ შეაჩერა ყველა რუსული ბიზნეს ურთიერთობა, შეაჩერა რუსულენოვანი საიტი და განაცხადა, რომ რუსეთში არ ჩაატარებდნენ შეჯიბრებებს. ყინულის ჰოკეის საერთაშორისო ფედერაციამ შეაჩერა რუსეთისა და ბელარუსის ყველა გუნდის მონაწილეობა შეჯიბრებაში და რუსეთს აუკრძალა 2023 წლის ჰოკეის ახალგაზრდული ჩემპიონათის მასპინძლობა.[736] ფინურმა კოკერიტმა და ლატვიურმა დინამო რიგამ დატოვეს რუსეთის ჰოკეის უმაღლესი საკლუბო ლიგა.[747][748][749]
ფორმულა ერთმა გააუქმა რუსული გრან პრი, სებასტიან ფეტელმა და მაქს ვერსტაპენმა რუსეთში რბოლის ჩატარებას „არასწორი“ უწოდეს.[750][751] EA Sports-მა დაანონსა რუსული და ბალრუსული გინდების ამოღება როგორც FIFA 22-იდან, ისე NHL 22-იდან. კომპანიამ ასევე განაცხადა, რომ ეს შეეხებოდა ახალ F1 2022-ს, რომელშიც იქნებოდნენ რუსი მრობლელი ნიკიდა მაზეპინი, მისი სპონსორი Uralkali და რუსული გრან პრი.[752] 5 მარტს მაზეპინისა და Uralkali-ის კონტრაქტები გაწყვიტა Haas-ის გუნდმა.[753] რუსეთი მოხსნეს ევროვიზია 2022-იდანაც.[754][755] მის სუპერნაციონალმა სოციალურ მედიაზე განაცხადა, რომ ისინი არ მიიღებდნენ რუს მონაწილეებმს.[756] Disney-მ, Warner Bros-მა და Sony Pictures-მა განაცხადეს, რომ რუსეთში შეაჩერებდნენ ფილების გაშვებას.[757]
სამშვიდობო მცდელობები
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]28 თებერვალს უკრაინამ და რუსეთმა გომელში ცეცხლის შეწყვეტისა და სამოქალაქო პირების ევაკუაციის მოლაპარაკებები დაიწყეს. სამი მცდელობის შემდეგ შედეგს ვერ მიაღწიეს.[759] 5 მარტს რუსეთმა ხუთ საათ-ნახაევრიანი ცეცხლის შეწყვეტა გამოაცხადა ვოლნოვახასა და მარიუპოლში, ჰუმანიტარული დერეფნების გასახსნელად და სამოქალაქო პირების ევაკუაციისათვის.[760][761] რუსულმა ძალებმა ცეცხლის შეწყვეტა დაარღვიეს ორი ქალაქის დაბომბვით.[762][763] რუსეთის თავდაცვის სამინისტრომ განაცხადა, რომ უკრაინელები თავს დაესხნენ რუსეთის ძალებს.[763] წითელმა ჯვარმა გამოაცხადა ევაკუაციის მცდელობის წარუმატებლობა.[764]
7 მარტს კრემლმა მშვიდობის სანაცვლოდ მოითხოვა უკრაინის ნეიტრალიტეტი, ყირიმის ანექსიის აღიარება და დონეცკისა და ლუჰანკის სახალხო რესპუბლიკების აღიარება.[765] იმავე დღეს რუსეთმა დროებითი ცეცხლის შეწყვეტა გამოაცხადა კიევში, სუმში და ორ სხვა ქალაქში 10:30 საათზე, მოსკოვის დროით.[766] 8 მარტს ზელენსკიმ წინ წამოწია პუტინთან პირდაპირ შეხვედრისა და პუტინის მოთხოვნების განხილვის სურვილი.[767] ზელენსკიმ თქვა, რომ ის იყო მზად დიალოგისათვის და „არა კაპიტულაციისთვის“.[768] ზელენსკიმ აშშ-ს, რუსეთს, დიდ ბრიტანეთს, საფრანგეთს, გერმანიასა და თურქეთს წარუდგინა ახალი კოლექტიური თავდაცვის ხელშეკრულება, NATO-ში შესვლის ალტერნატივად.[769] ზელენსკის პარტიამ, ხალხის მსახურმა, განაცხადა, რომ უკრაინა არ დათმობდა ყირიმს, დონეცკსა და ლუჰანსკს.[770]
10 მარტს ანთალიაში შეხვდნენ დმიტრო კულება და სერგეი ლავროვი, თურქეთის საგარეო საქმეთა მინისტრი მევლუთ ჩავოშოღლუ შეხვედრისას იყო მედიატორი. ეს იყო პირველი მაღალი დონის კონტაქტი ორ მხარეს შორის, შეჭრის დაწყების შემდეგ.[771] 15 მარტს გაიმართა მოლაპარაკების მეოთხე რაუნდი, ზელენსკიმ განაცხადა, რომ დათანხმდებოდა NATO-ს წევრობისკენ სვლის შეჩერებას.[772] 17 მაერს Financial Times-მა განაცხადა, რომ 15 პუნქტიანი მოლაპარაკებული გეგმა ზელენსკიმ შეაფასა, როგორც ომის დასრულების მეტად „რეალისტური“ შესაძლებლობა.[773] მიხაილო პოდოლიაკმა, უკრაინის მხრიდან მთავარმა დიპლომატმა მოლაპარაკებებზე, განაცხადა, რომ 15 პუნქტიან გეგმაში შედიოდა რუსეთის ძალების უკრაინიდან გასვლა, საერთაშორისო სამხედრო დახმარების გარანტია კონფლიქტის განახლების შემთხვევაში და უკრაინის NATO-სკენ სვლის შეჩერება.[774] 17 მარტს მევლუთ ჩავოშოღლუ გახდა პირველი საგაერო საქმეთა მინისტრი, რომელიც უკრაინაში ჩავიდა შეჭრის დაწყების შემდეგ, იგი შეხვდა დმიტრო კულებას და განიხილა ახალი კოლექტიური თავდაცვის ხელშეკრულების გეგმა, მან განაცხადა, რომ „ცეცხლის შეწყვეტის იმედი გაიზარდა“.[775]
მედია
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]შეჭრის განმოვლაბაში მესოჯები, ვიდეოები, ფოტოები და ხმოვანი ჩანაწერები აქტიურად ვრცელდებოდა სოციალურ მედიებსა და ახალი ამბების ვებგვერდებზე, უკრაინისა და რუსეთის მებრძოლების, მათი მეგობრებისა და ოჯახისწევრების მეშვეობით. მიუხედავად იმისა, რომ ბევრი ასეთი კარდი ნამდვილი იყო, ზოგი ვიდეო და ფოტო იყო წარსული კონფლიკტების ან სხვა მხრივ შემცდომაში შემყვანი. ზოგი მათგანი შექმნილი იყო დეზინფორმაციისა და პროპაგანდის გასავრცელებლად.[776][777][778]
ზოგმა დასავლური მედია გააკრიტიკა უკრაინის ომის ავღანეთის, ერაყის, სირიის, პალესტინა-ისრაელის, ეთიოპიის, ლიბიისა და იემენის ომებისგან განსხვავებულად წარმოჩენისთვის.[779][780][781] ზოგმა ხელი შეუწყო რუსული ნარატივების გავრცელებას, როგორც ცინიზმს აშშ-ის საგაერო პოლიტიკის მიმართ.[782][783][784]
ცენზურა
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]რუსეთის ცენზურის აპარატმა, როსკომნადზორმა, ქვეყნის მედიებს ინფორმაციისათვის მხოლოდ რუსული სახემწიფო წყაროების გამოყენება უბრძანა, წინააღმდეგ შემთხვევაში იქნებოდა ჯარიმები და დაბლოკვები.[785] ასევე აიკრძალა სიტყვა „ომის“ გამოყენება, სანაცვლოდ უნდა ეთქვათ „სპეციალური სამხედრო ოპერაცია“,[786] პუტინის 24 თებერვლის სიტყვით გამოსვლის თანახმად. სტატიები და ისტორიები, რომლებშიც რუსეთის უკრაინაში შეჭრა მოხსენიებული იყო, როგორც „თავდასხმა“, „შეჭრა“ და „ომის გამოცხადება“, წაშალეს.[787][788][789] როსკომნადზორმა დაიწყო გამოძიება რუსული დამოუკიდებელი მედიების წინააღმდეგ, ომში დანაკარგების გაშუქების გამო.[790] როსკომნადზორი ასევე დაიმუქრა რუსული ვიკიპედიის დაბლოკვით, რუსეთის უკრაინაში შეჭრის სტატიაში რუსული დანაკარგებისა და დაღუპული უკრაინელი სამოქალაქო პირების შესახებ დაწერის გამო.[791][792]
როსკომნადზორმა ნაწილობრივ შეზღუდა Facebook-ი 25 თებერვალს,[793] რადგან Facebook-მა უარყო რუსეთის მოთხოვნა, რუსული სახელმწიფო მედიების (ზვეზდა, რია ნოვოსტი, ლენტა.რუ და გაზეტა.რუ) პოსტების ფაქტობრივობის შემოწმების შესახებ.[794] 26 თებერვალს Facebook-მა რუსულ სახელმწიფო მედიებს აუკრძალა თავის პლათფორმაზე რეკლამირება.[795] Facebook-მა გამოაშკარავა რუსული დეზინფორმაციის კამპანიები, ყალბი ანგარიშები და უკრაინელი მაღალჩინოსნების ანგარიშების დაჰაკვის მცდელობები.[796] 4 მარტს როსკომნადზორმა დაბლოკა უცხოული მედიები, რუსული BBC News-ის, ამერიკის ხმის, RFE/RL-ის, Deutsche Welle-ისა and Meduza-ის ჩათვლით, ასევე Facebook და Twitter.[797][798][799] ასევე დაბლოკეს ეხო მასკვი, რუსეთის დამოუკიდებელი ტელევიზია და დოჟდია,[800] რუსული არმიის წინააღმდეგ „ყალბი ინფორმაციის“ გავრცელებისა და „ძალადობისკენ“ მოწოდების გამო.[801]
4 მარტს პუტინმა დააკანონა 15 წლით თავისუფლების აღკვეთა მათთვის, ვინც „ცრუ და ყალბ ინფრომაციას“ გაავრცელებდა რუსეთისა არმიისა და მისი მოქმედებების შესახებ,[802] შედეგად ზოგდა მედიამ შეწყვიტა უკრაინის თემების გაშუქება, პუტინმა ასევე დააკანონა სამი წლით თავისუფლების აღკვეთა სანქციების მომხრეებისათვის.[803][804][805] 11 მარტს, მარკ ბარნსტეინი, წამვანი ედიტორი რუსულ ვიკიპედიაში, დააკავა ბელარუსის უსაფრთხოების სამსახუმა „ყალბი ინფორმაციის გავრცელების“ გავრცელების გამო.[806]
18 მარტს ბრიტანულმა რეგულატორმა, Ofcom-მა გაწყვიტა რუსული ტელეარხების ლიცენზიები.[807]
პროპაგანდა
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]რუსული სამხედრო პროპაგანდა
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]რუსულმა სახელმწიფო მედია, როგორებიცაა რუსეთი-24,[808] რუსეთი-1 და პირველი არხი მიყვებოდნენ მთავრობის ნარატივს ომზე საუბრისას.[809][810][811] 28 თებერვალს RIA ნოვოსტმა გააცრცელა და შემდეგ წაშალა სტატია, სადაც ეწერა, რომ რუსეთმა მოიგო ომი და „უკრაინა დაუბრინდა რუსეთს“.[812][813] 14 მარტს მარინა ოვსიანიკოვა შეიჭრა სახლემწიფო ტელევიზიის პირდაპირ გადაცემაში და შეიტანა ბანერი წარწერით: „შეაჩერეთ ომი, არ დაიჯეროთ პროპაგანდა, აქ თქვენ გატყუებენ.“[814] RT დაიბლოკა პოლონეთში, ავსტრალიასა[815] და კანადაში.[816] რუსული სახელმწიფო არხები RT და Sputnik დაიბლოკა YouTube-ზე, რუსული დეზინფორმაციის გავრცელების შესაჩერებლად.[817] ბევრმა ჟურნალისტმა დატოვეს რუსული სახელმწიფო ტელევიზიები შეჭრის შემდეგ.[818][819]
რუსმა მასწავლებლებმა მიიღეს დეტალური ინსტრუქცია, თუ როგორ ესაუბრონ მოსწავლეებს უკრაინაში შეჭრასა და ომზე.[820] მოსკოვის მაიაკოვსკის თეატრმა მიიღო მთავრობის მეილი, რომელშიც ეწერა: „თავი შეიკავეთ უკრაინაში სამხედრო ქმედებებზე მებისმიერი კომენტარისგან“ და ნებისმიერი უარყოფითი კომენტარი „ჩაითვლებოდა ღალატად სამშობლოს წინააღმდეგ“.[820] „Z“ სიმბოლოს რუსეთის მთავრობა და რუსი მოქალაქეები ომის მხარდამჭერი პროპაგადის ხელსაწყოდ იყენებენ.[821]
კრემის პროპაგანდა და დეზინფორმაციის გავრცელება მთავარი მიზეზია შეჭრის მხარდაჭერისა რუსული საზოგადოების მიერ.[822] 28 თებერვლიდან 1 მარტამდე ჩატარებულ დამოუკიდებულ კვლევაში გამოჩნდა, რომ რუსი რესპონდენდების 58% მხარს უჭერდა „სპეციალურ სამხედრო ოპერაციას“.[823][824] 25 თებერვლიდან 3 მარტამდე ალექსეი ნავალნის ანტიკორუფციული ფონდის მიერ ჩატარებულმა კვლევამ აჩვენა, რომ რესპოდენტების რიცხვი, რომლებიც რუსეთს აგრესორად თვლიდნენ 29%-დან 53%-მდე გაიზარდა, ხოლო მათი რიცხვი, ვინც რუსეთს „სამშვიდობო ძალად“ თვლიდა 25%-დან 12%-მდე დაეცა.[825][826] ზოგიერთი დამკვირვებელი საუბრობს „თაობათა ჭიდილზე“ რუსებს შორის, წამოწყებული ომის აღთქმის შესახებ. ახალგაზრდების უმეტესობა ეწინააღმდეგება ომს, ხოლო ასაკოვანი რუსები მეტად იჯერებენ რუსეთის სახელმწიფო პროპაგანდასა და დეზინფორმაციას.[827][828] კატარინა ვოლჩუკმა, ჩეთემ ჰაუსითან ასოცირებულმა პირმა, განაცხადა, რომ „[ასაკოვანი] რუსები იჯერებენ რუსეთის ოფიციალურ ნარატივს, რომ რუსეთი იცავს რუსულად მოლაპარაკე ხალხს უკრაინაში, ანუ მათთვის ეს უფრო დაცვაა, ვიდრე აგრესია.“[827]
პროპაგანდა სხვა ქვეყნებში
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]ჩინელი დიპლომატები, მთავრობის სააგენტოები და სამთავრობო მედიები ომს ანტიამერიკული პროპაგანდის წამოწყებისათვის იყენებენ[829] და ავრცელებენ შეთქმულების თეორიას უკრაინაში განლაგებული ამერიკული ბიოლოგიური იარაღების ლაბორატორიის შესახებ.[830][831] ჩინეთის iQiyi Sports-მა განაცხადა, რომ ისინი არ გაუშვებდნენ პრემიერლიგის მატჩებს, რადგან პრემიერლიგა მხარს უჭერს უკრაინას.[832]
სხვა ქვეყნების სამთავრობო მედიები, როგორიც ირანი და სერბეთია, იმეორებენ რუსეთის პროპაგანდას.[833][834] ირანში სახელმწიფო მედიამ გააკრიტიკა ბრიტანეთის საელჩო თეირანში მას შემდეგ, რაც მათ აღმართეს უკრაინის დროშა. რუსეთის სახელპიფო მედია სპუტნიკი პროპაგანდის საკითხებში აქტიურად თანამშრომლობს ირანულ სამხელწიფო მედიასთან.[835]
პროტესტები და დემონსტრაციები
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]1 800-ზე მეტი რუსი დააკავეს 51 ქალაქში, შეჭრის წინააღმდეგ პროტესტში მონაწილეობისათვის, OVD-Info-ზე დაყრდნობით.[836][837][838][839] რუსეთის შინაგან საქმეთა მინისტრმა დაკავებები კორონავირუსის შეზღუდვებით გაამართლა.[840] რუსმა ნობელის მშვიდობის პრემიის ლაურეანტმა, ტიმიტრი მურატოვმა, განაცხადა, რომ გაზეთი Novaya Gazeta დაიბეჭდებოდა რუსულთან ერთად უკრაინულ ენაზეც. მურატოვმა, მიხეილ ზიგარმა და ვლადიმერ მირზოიევმა ხელი მოაწერეს დოკუმენტს, რომელიც აცხადებს, რომ უკრაინა არ არ წარმოადგენს საფრთხეს რუსეთისათვის და რუს მოქალაქეებს ომის დაგმობისაკენ მოუწოდებს.[841] ელენა ჩერნეკომ, Kommersant-ის შურნალისტმა, გაავრცელა წერული, რომელსაც ხელი 170-მა ჟურნალისტმა და აკადემიკოსმა მოაწერა.[842] უკრაინის მხარდამჭერი აქციები გაიმართა სომხეთში,[843] ავსტრალიაში,[844] ბულგარეთში,[845] ბელგიაში,[846] კანადაში,[847] საქართველოში,[848] გერმანიაში,[849] უნგრეთში,[850] ისლანდიაში,[851] ირლანდიაში,[852] იაპონიაში,[853] ყაზახეთში,[854] მოლდოვაში,[855] ნიდერლანდებში,[856] პორტუგალიაში,[857] რუმინეთში,[858] სლოვაკეთში,[859] შვედეთში,[860] ტაივანში,[861] თურქეთში,[862] დიდ ბრიტანეთში,[863] აშშ-სა[864] და ჩეხეთში.[865][866]
უკრაინის მხარდამჭერი აქციები:
-
-
თეთრ-ლურჯი-თეთრი დროშა, თბილისში, პარლამენტის შენობის წინ
-
-
-
-
-
-
-
-
-
ჰაკერული თავდასხმები რუსეთზე
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]25 თებერვალს, ჰაკერულმა და ჯგუფება Anonymus-მა ომი გამოუცხადა რუსეთის მთავრობას.[867] 26 თებერვალს Anonymus-მა პირადად პუტინს მიმართა გადადგომის მოთხოვნით, მიმართვაში ვიგებთ:[868][869]
„ჩვენ მოთმინებით ველოდებოდით თქვენს პასუხს ჩვენს ბოლო მოთხოვნაზე. მაგრამ, მოთმინება არ გვყოფნის, თქვენ აყოვნებთ.
სამწუხაროდ, როგორც ჩანს, თქვენ აირჩიეთ უგულებელყოთ ჩვენი არსებობა. ჩვენ იძუებულნი ვართ უდრეკად ვიმოქმედოთ, სპეციალურად შენთვის. ალბათ გახსოვს, 2018 წელს ჩვენ გავთიშეთ roscommodz-ის ვებგვერდი. ბატონო პუტინ, გახსოვთ, როცა ავღანეთის ხელში აღმოჩნდა თავდაცვის სამინისტროს მონაცემები, რომელიც მეილების მისამართებს და პაროლებს მოიცავდა. ეს მონაცემები ტვიტერზე გამოქვეყნდა და ახლა საჯარო ინფორმაციაა. თქვენი ბოლო მცდელობა, დაემუქროთ შვედეთს და ფინეთს, სამარცხვინოა. თქვენ დაემუქრეთ ამ ქვეყნებს შეჭრით იმ შემთხვევაში, თუ ისინი NATO-ს შეუერთდებიან. ჩვენ გავთიშეთ ფედერალური ანტიმონოპოლიური სამსახურის, კრემლის, Russia Today-ის ვებ გვერდები და რუსეთის მთავრობასთან დაკავშირებული ბევრი სხვა საიტი. ვლადიმირ პუტინი ფიქრობს, რომ ეს დამთხვევაა, Anonymous ფიქრობს, რომ არა. ჩვენ ვცდილობთ, გამოვააშკარაოთ ის, რაც წლებია დამალულია, Anonymous-ის ძალით, რომელიც გიმკლავდებათ თქვენ და თქვენს ახლობლებს. მხოლოდ დროის ამბავია, გამოვააშკარავოთ ის სიბინძურე, რასაც თქვენ საზოგადოებას უმალავთ. ახლა მოვითხოვთ, აღადგინოთ უკრაინელი ხალხის უფლებები და გადადგეთ თანამდებობიდან. თქვენ ვერ შეძელით ადამიანების დაცვა, თქვენ, როგორც საჯარო მოხელემ, ვერ შეძელით თქვენი მორალური და სამოქალაქო მოვალეობების შესრულება, რადგან მოინდომეთ მუდმივი მმართველობა და ჩამოიშორეთ პატივისცემა.“ |
კიბერომში ჩაერთო ქართველ ჰაკერთა საზოგადოება GNG, რომელიც საქართველოს სახელით მხარს უჭერს უკრაინას, და, რომელმაც გათიშა ჩეჩნეთის მთავრობის, ალტ-ინფოს, Alfa-ს, Sber-ის, VTB-ის ვებსაიტები.[870]
26 თებერვალს, მოგვიანებიით ანონიმუსმა გათიშა რუსეთის პრეზიდენტის ოფიციალური ვებსაიტი, ასევე მთავრობის, დუმის, ფედერაციის საბჭოს და როსკომნადზორის (კომუნიკაციების, საინფორმაციო ტექნოლოგიებისა და მასობრივი კომუნიკაციების ზედამხედველობის ფედერალური სამსახური) ვებსაიტები.[871]
27 თებერვალს ანონიმუსმა გათიშა ჩეჩნეთის სამთავრობო ვებსაიტი, რომლის ლიდერმაც, რამზან კადიროვმა, უკრაინაში სამხედროების გაგზავნის შესახებ განაცხადა.[872]
იხილეთ აგრეთვე
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- ომი აღმოსავლეთ უკრაინაში
- ყირიმის ანექსია
- მთიანი ყარაბაღის კონფლიქტი
- რუსეთ-საქართველოს ომი
- მეორე ცივი ომი
- ომის დანაშაულები რუსეთის უკრაინაში შეჭრისას
ლიტერატურა
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- Wood, Elizabeth A.; Pomeranz, William E.; Merry, E. Wayne; Trudolyubov, Maxim (15 December 2015) Roots of Russia's War in Ukraine. Columbia University Press. ISBN 978-0-231-80138-6. OCLC 1008637056.
- D'Anieri, Paul (31 October 2019). Ukraine and Russia: From Civilized Divorce to Uncivil War. Cambridge University Press. ISBN 978-1-108-48609-5.
- Smith, Christopher M. (15 March 2022). Ukraine's Revolt, Russia's Revenge. Brookings Institution Press. ISBN 978-0-8157-3925-8. OCLC 1287616684.
- Menon, Rajan; Rumer, Eugene B. (6 February 2015) Conflict in Ukraine: The Unwinding of the Post-Cold War Order. MIT Press. ISBN 978-0-262-53629-5. OCLC 1029335958.
რესურსები ინტერნეტში
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- პუტინის მიმართვის ნაწყვეტი შეჭრამდე. კომენტარებული დაარქივებულია archive.today-ში. ვიდეო დაარქივებულია ghostarchive.org-ში.
- რუსეთის შეჭრა უკრაინაში. CNN.
- უკრაინის სიახლეები. BBC News.
- რუსეთის შეჭრა უკრაინაში. Reuters, 10 მარტი, 2022
- ვიდეო არქივი. RFE/RL
- სოციალური მედიის დაბლოკვები და კონტენტის მოდერატორები რუსეთის უკაინაში შეჭრისას, 2022 წელს (ახლდება ყოველკვირეულად)
სქოლიო
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- ↑ „В Белгородском районе сообщили, что село Отрадное обстреляли с территории Украины“ [In the Belgorod region reported that the village of Otradnoe was fired from the territory of Ukraine]. TASS (რუსული). 24 April 2022.
- ↑ „В поле у села Отрадное в Белгородской области прилетел снаряд со стороны Украины“ [A shell from Ukraine landed in a field near the village of Otradnoe in the Belgorod region]. Kommersant (რუსული). 24 April 2022.
- ↑ 3.0 3.1 Lister, Tim; Kesa, Julia (24 February 2022). „Ukraine says it was attacked through Russian, Belarus and Crimea borders“. CNN. Kyiv. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 February 2022. ციტირების თარიღი: 24 February 2022.
- ↑ Murphy, Palu (24 February 2022). „Troops and military vehicles have entered Ukraine from Belarus“. CNN. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 23 February 2022. ციტირების თარიღი: 24 February 2022.
- ↑ Rodionov, Maxim; Balmforth, Tom. Belarusian troops could be used in operation against Ukraine if needed, Lukashenko says (25 February 2022). ციტირების თარიღი: 25 February 2022
- ↑ „Missiles launched into Ukraine from Belarus“. BBC News. 27 February 2022. ციტირების თარიღი: 27 February 2022.
- ↑ „South Ossetia recognises independence of Donetsk People's Republic“. Information Telegraph Agency of Russia. 27 June 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 17 November 2016. ციტირების თარიღი: 31 January 2022.
- ↑ Alec, Luhn. (6 November 2014) Ukraine's rebel 'people's republics' begin work of building new states en. ციტატა: „The two 'people's republics' carved out over the past seven months by pro-Russia rebels have not been recognised by any countries, and a rushed vote to elect governments for them on Sunday was declared illegal by Kiev, Washington and Brussels.“ ციტირების თარიღი: 31 January 2022
- ↑ Общая информация ru. ციტატა: „11 июня 2014 года Луганская Народная Республика обратилась к Российской Федерации, а также к 14 другим государствам, с просьбой о признании её независимости. К настоящему моменту независимость республики признана провозглашенной Донецкой Народной Республикой и частично признанным государством Южная Осетия. [Translated: On June 11, 2014, the Luhansk People's Republic turned to the Russian Federation, as well as to 14 other states, with a request to recognize its independence. To date, the republic's independence has been recognized by the proclaimed Donetsk People's Republic and the partially recognized state of South Ossetia.]“ ციტირების თარიღი: 11 March 2018
- ↑ 10.0 10.1 10.2 10.3 10.4 (2021) The military balance 2021. Abingdon, Oxon: International Institute for Strategic Studies. ISBN 978-1032012278.
- ↑ Julian E., Barnes; Michael, Crowley; Eric, Schmitt (10 January 2022). „Russia Positioning Helicopters, in Possible Sign of Ukraine Plans“. The New York Times (ინგლისური). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 22 January 2022. ციტირების თარიღი: 20 January 2022. ციტატა: „American officials had expected additional Russian troops to stream toward the Ukrainian border in December and early January, building toward a force of 175,000.“
- ↑ Bengali, Shashank (18 February 2022). „The U.S. says Russia's troop buildup could be as high as 190,000 in and near Ukraine“. The New York Times (ინგლისური). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 18 February 2022. ციტირების თარიღი: 18 February 2022.
- ↑ France-Presse, Agence. (7 March 2022) 20,000 foreign volunteers in Ukraine ‘to join fight against Russia’ en.
- ↑ Russia says 498 of its soldiers killed, 1,597 wounded in Ukraine - RIA (2 March 2022).
- ↑ Elbaum, Racnhel (3 March 2022). „1 million flee Ukraine as Russian assault hits key cities and fuels exodus“. NBC News. ციტირების თარიღი: 3 March 2022.
- ↑ „Up to 6,000 Russians may have been killed in Ukraine so far, U.S. official estimates“. CBS News. 9 March 2022. ციტირების თარიღი: 9 March 2022.
- ↑ „More than 2,000 Ukrainian civilians killed during Russian invasion – Ukrainian emergency service“. Reuters. 2 March 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2 March 2022. ციტირების თარიღი: 2 March 2022.
- ↑ 18.0 18.1 18.2 What are the reported casualty figures so far? (25 February 2022).
- ↑ Artillery kills 70 Ukraine soldiers. Associated Press (1 March 2022). ციტირების თარიღი: 1 March 2022
- ↑ Ukraine says more than 40 of its soldiers, 10 civilians killed (24 February 2022). ციტირების თარიღი: 24 February 2022
- ↑ Cooper, Helene; Schmitt, Eric (2022-03-01). „Russian Troop Deaths Expose a Potential Weakness of Putin’s Strategy“. The New York Times. ISSN 0362-4331. ციტირების თარიღი: 2022-03-02.
- ↑ Moscow: Nearly 500 of its troops have been killed in Ukraine
- ↑ „More than 2,000 Ukrainian civilians killed during Russian invasion – Ukrainian emergency service“. Reuters. 2 March 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2 March 2022. ციტირების თარიღი: 2 March 2022.
- ↑ „Civilian death toll in Ukraine rises to 331 -UN rights office“. Reuters. 4 March 2022. ციტირების თარიღი: 4 March 2022.
- ↑ „Ukraine civilian casualty update“. Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights. 7 March 2022. ციტირების თარიღი: 7 March 2022.
- ↑ „Refugee arrivals from Ukraine (since 24 February 2022)*“. United Nations High Commissioner for Refugees. 6 March 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2 March 2022. ციტირების თარიღი: 6 March 2022.
- ↑ Doherty, Erin (2 March 2022). „UN: Over 874,000 Ukrainian refugees have fled since Russian invasion began“. Axios. ციტირების თარიღი: 4 March 2022.
- ↑ „EU says expects millions of displaced Ukrainians“. Reuters. 27 February 2022. ციტირების თარიღი: 28 February 2022.
- ↑ Keane, Daniel; Blake, Elly (14 March 2022). „What is the Homes for Ukraine refugees scheme and how do you apply?“. Evening Standard. ISSN 2041-4404. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 14 March 2022. ციტირების თარიღი: 15 March 2022.
- ↑ Pita, Antonio; Costa, Raúl Sánchez (3 March 2022). „Ukrainian exodus could be Europe's biggest refugee crisis since World War II“. El País. ISSN 0213-4608. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 5 April 2022. ციტირების თარიღი: 9 May 2022.
- ↑ Situation Ukraine Refugee Situation. ციტირების თარიღი: 23 July 2022
- ↑ Liz Truss mulls seizure of Russian assets in UK to give to Ukraine en (3 July 2022). ციტირების თარიღი: 4 July 2022
- ↑ Ratcliffe, Rebecca; Clayton, Abené; Gabbatt, Adam; Chao-Fong, Léonie; Lock, Samantha; Ambrose, Tom (19 March 2022). „Biden outlines 'consequences' if China aids Russia – as it happened“. The Guardian. ISSN 1756-3224. OCLC 60623878. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 29 March 2022. ციტირების თარიღი: 28 March 2022.
- ↑ „Ukraine war: Putin being misled by fearful advisers, US says“. BBC News. BBC. 31 March 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 31 March 2022. ციტირების თარიღი: 31 March 2022.
- ↑ Barbaro, Michael; Chaturvedi, Asthaa; Szypko, Rob; Quester, Rachel; Johnson, Michael; Baylen, Liz O.; Daniel, Chelsea; Powell, Dan; Lozano, Marion (5 April 2022). „How the War in Ukraine is Creating a Global Food Crisis“. The New York Times (ინგლისური). ISSN 0362-4331. ციტირების თარიღი: 15 June 2022.
- ↑ „The coming food catastrophe“. The Economist. ISSN 0013-0613. ციტირების თარიღი: 15 June 2022.
- ↑ Kirby, Jen; Guyer, Jonathan (24 February 2022). „Russia's war in Ukraine, explained“. Vox. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 February 2022. ციტირების თარიღი: 31 May 2022.
- ↑ Conflict in Ukraine. Council on Foreign Relations (28 February 2022). ციტირების თარიღი: 28 February 2022
- ↑ „Russia's invasion of Ukraine“. The Economist. 26 February 2022. ISSN 0013-0613. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 26 February 2022. ციტირების თარიღი: 26 February 2022. ციტატა: „Though the target of Mr. Putin's tirade on February 21st was Ukraine, the former Soviet republics now in NATO, Estonia, Latvia and Lithuania, have cause for alarm over his irredentism.“
- ↑ Perrigo, Billy (22 February 2022). „How Putin's Denial of Ukraine's Statehood Rewrites History“. Time. ISSN 0040-781X. OCLC 1311479. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 22 February 2022. ციტირების თარიღი: 28 February 2022.
- ↑ „Putin Says He Does Not Plan to 'Restore Empire'“. Moscow Times. 22 February 2022. OCLC 1097137921. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 22 February 2022. ციტირების თარიღი: 31 May 2022.
- ↑ Tabarovsky, Izabella; Finkel, Eugene (27 February 2022). „Statement on the War in Ukraine by Scholars of Genocide, Nazism and World War II“. The Jewish Journal of Greater Los Angeles. ციტირების თარიღი: 31 May 2022.
- ↑ Abbruzzese, Jason (24 February 2022). „Putin says he is fighting a resurgence of Nazism. That's not true“. NBC News. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 February 2022. ციტირების თარიღი: 31 May 2022.
- ↑ Hernandez, Joe (22 February 2022). „Why Luhansk and Donetsk are key to understanding the latest escalation in Ukraine“. NPR. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 22 February 2022. ციტირების თარიღი: 31 May 2022.
- ↑ Hodge, Nathan (22 February 2022). „Russia's Federation Council gives consent to Putin on use of armed forces abroad, Russian agencies report“. CNN International. Moscow. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 22 February 2022. ციტირების თარიღი: 31 May 2022.
- ↑ Nikolskaya, Polina; Osborn, Andrew (24 February 2022). „Russia's Putin authorises 'special military operation' against Ukraine“. Reuters. Moscow. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 February 2022. ციტირების თარიღი: 31 May 2022.
- ↑ Grunau, Andrea; von Hein, Matthias; Theise, Eugen; Weber, Joscha (25 February 2022). „Fact check: Do Vladimir Putin's justifications for going to war against Ukraine add up?“. Deutsche Welle. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 25 February 2022. ციტირების თარიღი: 1 June 2022.
- ↑ Waxman, Olivia B. (3 March 2022). „Historians on What Putin Gets Wrong About 'Denazification' in Ukraine“. Time. ISSN 0040-781X. OCLC 1311479. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 3 March 2022. ციტირების თარიღი: 1 June 2022.
- ↑ Russia attacks Ukraine (24 February 2022). ციტირების თარიღი: 24 February 2022
- ↑ 50.0 50.1 Kirby, Paul (9 March 2022). „Why is Russia invading Ukraine and what does Putin want?“. BBC News. ციტირების თარიღი: 9 March 2022.
- ↑ „Ukrainian president signs decree on general mobilisation of population -Interfax“. Reuters. 24 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 25 February 2022. ციტირების თარიღი: 25 February 2022.
- ↑ Zelensky signs decree declaring general mobilization (25 February 2022). ციტირების თარიღი: 25 February 2022
- ↑ 53.0 53.1 „Ukraine rejects Russian demand to surrender port city of Mariupol in exchange for safe passage“. CBS News. 20 March 2022. ციტირების თარიღი: 21 March 2022.
- ↑ 54.0 54.1 „Ukraine refuses to surrender Mariupol as scope of human toll remains unclear“. Canadian Broadcasting Corporation. 21 March 2022. ციტირების თარიღი: 21 March 2022.
- ↑ Balmforth, Tom (4 July 2022). „Analysis: Russia hails capture of Luhansk region, but big Ukraine battles lie ahead“. Reuters (ინგლისური). ციტირების თარიღი: 7 July 2022.
- ↑ Myre, Greg (26 June 2022). „Russia bombs Kyiv in a weekend missile barrage across Ukraine“. NPR (ინგლისური). ციტირების თარიღი: 7 July 2022.
- ↑ Russia hits Lviv again as Putin's campaign of terror focuses on Ukraine's shell-shocked east en-US. ციტირების თარიღი: 7 July 2022
- ↑ „Ukraine News: Kyiv Intensifies Attacks on Russian Positions in South“. The New York Times. 20 July 2022.
- ↑ „UN resolution against Ukraine invasion: Full text“. Al Jazeera. 2 March 2022. ციტირების თარიღი: 25 March 2022. ციტატა: „The General Assembly
... [d]eplores in the strongest terms the aggression by the Russian Federation against Ukraine in violation of Article 2 (4) of the Charter“ line feed character არის
|quote=-ში №61 პოზიციაზე (დახმარება) - ↑ Chernova, Anna; Cotovio, Vasco; Thompson, Mark (28 February 2022). „Sanctions slams Russian economy“. CNN. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 28 February 2022. ციტირების თარიღი: 28 May 2022.
- ↑ 61.0 61.1 „NATO to deploy thousands of commandos to nations near Ukraine“. Al Jazeera. 25 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 27 February 2022. ციტირების თარიღი: 26 February 2022.
- ↑ Morin, Rebecca; Subramanian, Courtney; Collins, Michael; Garrison, Joey; Groppe, Maureen (24 February 2022). „World leaders condemn Russian invasion of Ukraine; EU promises 'harshest' sanctions – live updates“. USA Today. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 February 2022. ციტირების თარიღი: 24 February 2022.
- ↑ Stewart, Briar; Seminoff, Corinne; Kozlov, Dmitry (24 February 2022). „More than 1,700 people detained in widespread Russian protests against Ukraine invasion“. CBC News. Associated Press. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 February 2022. ციტირების თარიღი: 24 February 2022.
- ↑ Simon, Scott. (5 March 2022) Russian law bans journalists from calling Ukraine conflict a 'war' or an 'invasion'. NPR. ციტირების თარიღი: 20 June 2022
- ↑ Corder, Mike (3 March 2022). „ICC prosecutor launches Ukraine war crimes investigation“. Associated Press. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 16 April 2022. ციტირების თარიღი: 9 May 2022.
- ↑ Istanbul Document 1999. Organization for Security and Co-operation in Europe (19 November 1999). ციტირების თარიღი: 21 July 2015
- ↑ Harding, Luke; Borger, Julian; Chrisafis, Angelique (2 April 2008). „Bush-Putin row grows as pact pushes east“. The Guardian. Moscow; Bucharest; Paris. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 8 February 2022. ციტირების თარიღი: 15 February 2022.
- ↑ Dawar, Anil (4 April 2008). „Putin warns Nato over expansion“. The Guardian. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 13 February 2022. ციტირების თარიღი: 15 February 2022. ციტატა: „The Russian president, Vladimir Putin, today repeated his warning that Moscow would view any attempt to expand NATO to its borders as a 'direct threat'.“
- ↑ „Rada removes Yanukovych from office, schedules new elections for May 25“. Interfax-Ukraine. 24 February 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 10 February 2020. ციტირების თარიღი: 15 February 2015.
- ↑ Sindelar, Daisy (23 February 2014). „Was Yanukovych's Ouster Constitutional?“. Radiofreeeurope/Radioliberty. Radio Free Europe/Radio Liberty. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 29 July 2020. ციტირების თარიღი: 25 February 2014.
- ↑ Feffer, John (14 March 2014). „Who Are These 'People,' Anyway?“. HuffPost. Buzzfeed. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 18 March 2014. ციტირების თარიღი: 17 March 2014. ციტატა: „At that point, his own party abandoned him and called for a vote to take place. Parliament then voted to remove Yanukovych from office by a margin of 328 to 0.“
- ↑ Polityuk, Pavel; Robinson, Matt; Baczynska, Gabriela; Goettig, Marcin; Graff, Peter; Elgood, Giles (22 February 2014). Roche, Andrew (ed.). „Ukraine parliament removes Yanukovich, who flees Kiev in "coup"“. Reuters. Kyiv: Thomson Corporation. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 9 June 2016. ციტირების თარიღი: 18 November 2020. ციტატა: „Underscoring Ukraine's regional divisions, leaders of Russian-speaking eastern provinces loyal to Yanukovich voted to challenge anti-Yanukovich steps by the central parliament.“
- ↑ Everything you need to know about the Ukraine crisis. Vox Media (3 September 2014). ციტირების თარიღი: 24 January 2022
- ↑ Grytsenko, Oksana; Vlasova, Anastasia (12 April 2014). „Armed pro-Russian insurgents in Luhansk say they are ready for police raid“. Kyiv Post. Luhansk: Businessgroup LLC. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 12 April 2014. ციტირების თარიღი: 1 February 2022. ციტატა: „... their top aim is federalization of the country through all-Ukrainian referendum, one step from secession from the nation. 'It should be a federation in the borders of Ukraine, but with the right to separate if people demand this,' Kariakin said, confident that 85 percent of people in Luhansk Oblast, Ukraine's seventh most populous with 2.2 million people, support him.“
- ↑ Annexation of Crimea: A masterclass in political manipulation. Al Jazeera (16 March 2019). ციტირების თარიღი: 24 January 2022
- ↑ Duggal, Hanna (25 January 2022). „Infographic: Military capabilities of Russia and Ukraine“. aljazeera.com. Al Jazeera. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 15 February 2022. ციტირების თარიღი: 15 February 2022.
- ↑ „Relations with Ukraine“. NATO. NATO. 11 January 2020. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 15 February 2022. ციტირების თარიღი: 15 February 2022. ციტატა: „In September 2020, President Volodymyr Zelenskyy approved Ukraine's new National Security Strategy, which provides for the development of the distinctive partnership with NATO with the aim of membership in NATO.“
- ↑ Getmanchuk, Alyona (30 September 2020). „Russia as aggressor, NATO as objective: Ukraine's new National Security Strategy“. atlanticcouncil.org. Atlantic Council. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 16 February 2022. ციტირების თარიღი: 15 February 2022.
- ↑ „Zelensky enacts strategy for de-occupation and reintegration of Crimea“. Ukrinform. Government of Ukraine. 24 March 2021. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 12 December 2021. ციტირების თარიღი: 15 February 2022. ციტატა: „Decree No. 117/2021 of March 24 on enactment of the relevant decision of the National Security and Defense Council was published on the website of the Head of State.“
- ↑ Putin, Vladimir. (12 July 2021) Article by Vladimir Putin 'On the Historical Unity of Russians and Ukrainians'. The Kremlin. Government of Russia. ციტირების თარიღი: 1 February 2022
- ↑ Snyder, Timothy D.. (18 January 2022) How to think about war in Ukraine. Thinking about... (newsletter). Substack. ციტირების თარიღი: 25 January 2021
- ↑ Lucas, Edward. (15 September 2020) Why Putin's history essay requires a rewrite. The Times. Times Newspapers. ციტირების თარიღი: 25 January 2022
- ↑ Roth, Andrew. (7 December 2021) Putin's Ukraine rhetoric driven by distorted view of neighbour. The Guardian. ციტირების თარიღი: 25 January 2021
- ↑ Dickinson, Peter. (15 July 2021) Putin's new Ukraine essay reveals imperial ambitions. Atlantic Council. ციტირების თარიღი: 25 January 2021
- ↑ Wilson, Andrew. (23 December 2021) Russia and Ukraine: 'One People' as Putin Claims?. Royal United Services Institute. ციტირების თარიღი: 25 January 2022
- ↑ Taylor, Paul (23 November 2021). „Ukraine: NATO's original sin“. Politico. Axel Springer SE. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 29 January 2022. ციტირების თარიღი: 1 February 2022. ციტატა: „The result heightened Kremlin's fears of encirclement and of losing the strategic depth that enabled Russia to prevail over Western invaders twice ... no amount of assurances that NATO is not a threat to Russia, that its purpose is purely defensive or that none of its weapons would ever be used except in response to an attack could assuage Moscow.“
- ↑ Guyer, Jonathan (27 January 2022). „How America's NATO expansion obsession plays into the Ukraine crisis“. Vox. Vox Media. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 18 February 2022. ციტირების თარიღი: 20 February 2022. ციტატა: „To the West, it's a statement of autonomy; to Russia, it's a threat.“
- ↑ Lee, Matthew; Cook, Lorne (7 January 2022). „US, NATO rule out halt to expansion, reject Russian demands“. AP News (ინგლისური). Associated Press. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 January 2022. ციტირების თარიღი: 24 January 2022.
- ↑ Putin wants to destroy Ukraine and restore Soviet Union, says Yatseniuk (13 September 2014). ციტირების თარიღი: 25 January 2022
- ↑ Vladimir Putin: The rebuilding of 'Soviet' Russia (28 March 2014). ციტირების თარიღი: 25 January 2022
- ↑ Putin wants to reestablish the Russian empire. Can NATO stop him without war? (11 January 2022). ციტირების თარიღი: 25 January 2022
- ↑ „Lithuanian president: Russia's attempts to create 'zones of influence' will not be tolerated“. LRT English. Photograph by Office of the Lithuanian President. Lithuanian National Radio and Television. Baltic News Service. 20 December 2021. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 25 January 2022. ციტირების თარიღი: 25 January 2022.CS1-ის მხარდაჭერა: others (link)
- ↑ In push for equal NATO status, Poland asks for flashpoint troops (20 June 2016). ციტირების თარიღი: 25 January 2022
- ↑ „173rd Airborne Brigade battalion heads to Latvia as Ukraine comes under Russian attack“. Stars and Stripes. 24 February 2022. ციტირების თარიღი: 25 February 2022.
- ↑ Tétrault-Farber, Gabrielle; Balmforth, Tom (2021-12-17). „Russia demands NATO roll back from East Europe and stay out of Ukraine“. Reuters (ინგლისური). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 22 February 2022. ციტირების თარიღი: 2022-02-24.
- ↑ MacKinnon, Mark (2021-12-21). „Putin warns of unspecified military response if U.S. and NATO continue 'aggressive line'“. The Globe and Mail (ინგლისური). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 15 January 2022. ციტირების თარიღი: 2022-02-24.
- ↑ „Putin Says Conflict in Eastern Ukraine 'Looks Like Genocide'“. AFP. The Moscow Times. 10 December 2021. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 21 February 2022. ციტირების თარიღი: 23 February 2022.
- ↑ „Путин заявил о геноциде на Донбассе“. Rossiyskaya Gazeta. 9 December 2021. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 22 February 2022. ციტირების თარიღი: 23 February 2022.
- ↑ „New law stokes Ukraine language tensions“. France 24. 1 April 2021. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 February 2022. ციტირების თარიღი: 23 February 2022.
- ↑ „The Ukrainian language is having a moment. To Putin's ears, it's a shot against Russian speakers“. The Washington Post. 8 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 8 February 2022. ციტირების თარიღი: 23 February 2022.
- ↑ „Ukraine's star author Kurkov says his native Russian should be curbed“. France 24. 13 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 18 February 2022. ციტირების თარიღი: 23 February 2022.
- ↑ „US accuses Moscow of creating Ukraine invasion pretext with 'genocide' claims“. AFP. France 24. 15 February 2021. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 February 2022. ციტირების თარიღი: 23 February 2022.
- ↑ Vasilyeva, Nataliya (19 February 2022). „Russians accuse Ukrainians of genocide as they pave way for potential invasion“. The Telegraph. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 23 February 2022. ციტირების თარიღი: 24 February 2022.
- ↑ Report on the human rights situation in Ukraine. OHCHR (15 June 2014). ციტირების თარიღი: 23 February 2022
- ↑ Civic Space and Fundamental Freedoms in Ukraine. OHCHR. ციტირების თარიღი: 23 February 2022
- ↑ Daily and spot reports from the Special Monitoring Mission to Ukraine. OSCE. ციტირების თარიღი: 23 February 2022
- ↑ Ad hoc Report on the situation of national minorities in Ukraine adopted on 1 April 2014. Council of Europe (2 April 2014).
- ↑ „United States: Russia's claim of 'genocide in Ukraine' is reprehensible falsehood“. Ukrinform. 17 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 18 February 2022. ციტირების თარიღი: 22 February 2022. ციტატა: „The Embassy of the United States of America in Ukraine called Russia's claim of "genocide in Ukraine" reprehensible falsehood.“
- ↑ „US accuses Moscow of creating Ukraine invasion pretext with 'genocide' claims“. AFP. France 24. 15 February 2021. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 February 2022. ციტირების თარიღი: 23 February 2022.
- ↑ „US condones forceful assimilation of Russians in Ukraine – Russian ambassador to US“. TASS. 18 February 2021. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 18 February 2022.
- ↑ Fisher, Max (23 February 2022). „Word by Word and Between the Lines: A Close Look at Putin's Speech“. The New York Times. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 23 თებერვალი 2022. ციტირების თარიღი: 24 February 2022.
- ↑ Seddon, Max (24 February 2022). „Putin justifies war in menacing speech as Zelensky appeals for peace“. Financial Times. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 February 2022. ციტირების თარიღი: 24 February 2022.
- ↑ 113.0 113.1 Abbruzzese, Jason (24 February 2022). „Putin says he is fighting a resurgence of Nazism. That's not true“. NBC News. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 February 2022. ციტირების თარიღი: 24 February 2022.
- ↑ Li, David K.; Allen, Jonathan; Siemaszko, Corky (24 February 2022). „Putin using false 'Nazi' narrative to justify Russia's attack on Ukraine, experts say“. NBC News. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 25 February 2022. ციტირების თარიღი: 24 February 2022.
- ↑ Higgins, Andrew (24 April 2019). „Ukraine's Newly Elected President Is Jewish. So Is Its Prime Minister. Not All Jews There Are Pleased“. The New York Times. ციტირების თარიღი: 25 February 2022.
- ↑ 116.0 116.1 116.2 Putin's Hitler-like tricks and tactics in Ukraine en-US. The Boston Globe. ციტირების თარიღი: 25 February 2022
- ↑ Ukrainian President Zelensky says Putin has ordered invasion as country prepares for war en (24 February 2022). ციტირების თარიღი: 24 February 2022
- ↑ Li, David K.; Allen, Jonathan; Siemaszko, Corky (24 February 2022). „Putin using false 'Nazi' narrative to justify Russia's attack on Ukraine, experts say“. NBC News. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 25 February 2022. ციტირების თარიღი: 24 February 2022.
- ↑ Museum concerned about loss of life en. ციტირების თარიღი: 25 February 2022
- ↑ 120.0 120.1 Mark MacKinnon and Adrian Morrow. „Putin orders snap nuclear drill“. The Globe and Mail. p. A3.
- ↑ Ukraine: How big is Russia's military build-up?. BBC News (17 February 2022). ციტირების თარიღი: 23 February 2022
- ↑ Ukraine, West accuse Russia of trying to create pretext for invasion after shelling in east. MSN (17 February 2022). ციტირების თარიღი: 23 February 2022
- ↑ Light, Felix. In the Closest Russian City to Ukraine's Separatist Region, There Are Few Signs of Refugees (20 February 2022). ციტირების თარიღი: 20 February 2022
- ↑ Russian-backed separatists announce civilian evacuation from eastern Ukraine as escalation stokes Russian invasion fears (18 February 2022). ციტირების თარიღი: 23 February 2022
- ↑ Smith, Alexander. Warning siren sounds in rebel-held capital in east Ukraine -Reuters witness (18 February 2022). ციტირების თარიღი: 23 February 2022
- ↑ „Ukraine conflict: Rebels declare general mobilisation as fighting grows“. BBC News (ინგლისური). 19 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 19 February 2022. ციტირების თარიღი: 19 February 2022.
- ↑ 47 shelling incidents leave 5 injured in Donbas (18 February 2022). ციტირების თარიღი: 18 February 2022
- ↑ How Russian proxy forces are attempting to provoke the Ukrainian army and are lying about a new Ukrainian offensive (18 February 2022). ციტირების თარიღი: 18 February 2022
- ↑ ФСБ сообщила о попадании снаряда в погранпункт на границе с ДНР [The FSB reported that a shell hit the border checkpoint on the border with the DPR]. RBK Daily (რუსული). RBK Group. 21 February 2022. ISSN 1991-0703. OCLC 849495462. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 22 February 2022. ციტირების თარიღი: 22 February 2022.
- ↑ „Российские военнослужащие уничтожили пять диверсантов с Украины при нарушении границы“. TASS. 21 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 21 February 2022. ციტირების თარიღი: 23 February 2022.
- ↑ „Russia Says Border Facility Near Ukraine Destroyed in Shell Attack“. The Moscow Times. 21 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 21 February 2022. ციტირების თარიღი: 21 February 2022.
- ↑ „Russia says it prevented border breach from Ukraine, Kyiv calls it fake news“. Reuters. 21 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 21 February 2022. ციტირების თარიღი: 21 February 2022.
- ↑ Two Ukraine soldiers, civilian killed in shelling. Al-Arabiyah (21 February 2022). ციტირების თარიღი: 22 February 2022
- ↑ 'Dumb and lazy': the flawed films of Ukrainian 'attacks' made by Russia's 'fake factory'. The Guardian (21 February 2022). ციტირების თარიღი: 22 February 2022
- ↑ Four Russian false flags that are comically easy to debunk. The Telegraph (21 February 2022). ციტირების თარიღი: 22 February 2022
- ↑ Russia's 'Idiotic' Disinformation Campaign Could Still Lead to War in Ukraine. Vice Media (21 February 2022). ციტირების თარიღი: 22 February 2022
- ↑ „Putin orders troops into separatist-held parts of Ukraine“. CNN. 21 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 23 February 2022. ციტირების თარიღი: 23 February 2022.
- ↑ Philp, Catherine; Wright, Oliver; Brown, Larissa (22 February 2022). „Putin sends Russian tanks into Ukraine“. The Times (ინგლისური). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 23 February 2022. ციტირების თარიღი: 23 February 2022.
- ↑ „Russia claims to kill 5 Ukrainian 'saboteurs' who crossed border“. THE TIMES OF ISRAEL. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 21 February 2022. ციტირების თარიღი: 24 February 2022.
- ↑ Russian troops in east Ukraine an 'invasion,' White House declares - National. ციტირების თარიღი: 22 February 2022
- ↑ Zinets, Natalia; Williams, Matthias (22 February 2022). „Ukrainian president drafts reservists but rules out general mobilisation for now“. Reuters (ინგლისური). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 22 February 2022. ციტირების თარიღი: 23 February 2022.
- ↑ Kingsley, Thomas (23 February 2022). „Ukraine to introduce a state of emergency and tells its citizens to leave Russia immediately“. The Independent. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 February 2022. ციტირების თარიღი: 23 February 2022.
- ↑ Litvinova, Dasha (23 February 2022). „Russia evacuates embassy in Ukraine as crisis escalates“. Associated Press. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 23 February 2022. ციტირების თარიღი: 23 February 2022.
- ↑ „Ukraine hit by more cyberattacks, destructive malware“. Associated Press (ინგლისური). 23 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 February 2022. ციტირების თარიღი: 24 February 2022.
- ↑ News, A. B. C.. Putin gets no support from UN Security Council over Ukraine en. ციტირების თარიღი: 2022-02-24
- ↑ CNN, Amy Woodyatt. Kenya's UN ambassador slams Russia and compares Ukraine crisis to Africa's colonial past. ციტირების თარიღი: 2022-02-24
- ↑ 147.0 147.1 'It's too late': Russian move roils UN meeting on Ukraine en (2022-02-23). ციტირების თარიღი: 2022-02-24
- ↑ U.S. Says Russia Will Face U.N. Security Council Resolution en. ციტირების თარიღი: 2022-02-24
- ↑ Russian President Vladimir Putin announces military assault against Ukraine in surprise speech en-US. ციტირების თარიღი: 24 February 2022
- ↑ „Путин принял решение о проведении операции по денацификации и демилитаризации Украины“. TASS (რუსული). 24 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 February 2022. ციტირების თარიღი: 24 February 2022.
- ↑ Ukraine conflict: Russia announces special military operation in Donbas. ციტირების თარიღი: 24 February 2022
- ↑ Russia's Putin Announces Military Operation in Ukraine. ციტირების თარიღი: 24 February 2022
- ↑ Putin announces 'special military operation' in Ukraine en-US (24 February 2022). ციტირების თარიღი: 24 February 2022
- ↑ Osborn, Andrew; Zinets, Natalia (February 23, 2022). „Russian forces invade Ukraine with strikes on major cities“. Reuters. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 February 2022. ციტირების თარიღი: February 23, 2022.
- ↑ Keith, Collins; Lazaro, Gamio; Scott, Reinhard (23 February 2022). „Maps: Tracking the Russian Invasion of Ukraine“. The New York Times. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 22 February 2022. ციტირების თარიღი: 23 February 2022.
- ↑ Isachenkov, Vladimir; Litvinova, Dasha; Karmanau, Yuras; Heintz, Jim (February 23, 2022). „Russia attacks Ukraine as defiant Putin warns US, NATO“. AP News. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 23 February 2022. ციტირების თარიღი: February 23, 2022.
- ↑ Генштаб ВС Украины отрицает информацию о высадке российской армии в Одессе Russian (24 February 2022). ციტირების თარიღი: 24 February 2022
- ↑ Hodge, Nathan; Lister, Tim; Kottasová, Ivana; Regan, Helen (February 24, 2022). „Russia launches military attack on Ukraine with reports of explosions and troops crossing border“. CNN. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 February 2022. ციტირების თარიღი: February 24, 2022.
- ↑ Ukraine-Russia crisis: Live updates. ციტირების თარიღი: 2022-02-24
- ↑ Russia has launched its war in Ukraine. ციტირების თარიღი: 2022-02-24
- ↑ „Russia takes military action in Ukraine as UN meets“. www.aljazeera.com (ინგლისური). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 February 2022. ციტირების თარიღი: 24 February 2022.
- ↑ Troianovski, Anton; MacFarquhar, Neil (2022-02-23). „Ukraine Live Updates: Russia Begins Invasion From Land and Sea“. The New York Times (ინგლისური). ISSN 0362-4331. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 February 2022. ციტირების თარიღი: 2022-02-24.
- ↑ Ukraine: Troops moving in from Belarus. ციტირების თარიღი: 2022-02-24
- ↑ Украинские пограничники сообщили об атаке границы со стороны России и Белоруссии. ციტირების თარიღი: 24 February 2022
- ↑ https://twitter.com/kyivpost/status/1496743183644086274 en. ციტირების თარიღი: 2022-02-24
- ↑ Russia-Ukraine crisis live news: Putin has launched 'full-scale invasion', says Ukrainian foreign minister – latest updates | World news. The Guardian (2018-07-16). ციტირების თარიღი: 2022-02-24.
- ↑ Operations in Flight Information Regions: FIR LVIV (UKLV), FIR KYIV (UKBV), FIR DNIPROPETROVSK (UKDV), FIR SIMFEROPOL (UKFV), FIR ODESA (UKOV). EASA. ციტირების თარიღი: 24 February 2022.
- ↑ Ukraine-Russia crisis: Live updates. Cnn.com (1 January 2000). ციტირების თარიღი: 24 February 2022
- ↑ Russia has launched its war in Ukraine. Vox (23 February 2022). ციტირების თარიღი: 24 February 2022
- ↑ „Russia takes military action in Ukraine as UN meets“. www.aljazeera.com (ინგლისური). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 February 2022. ციტირების თარიღი: 24 February 2022.
- ↑ 171.0 171.1 Troianovski, Anton; MacFarquhar, Neil (23 February 2022). „Ukraine Live Updates: Russia Begins Invasion From Land and Sea“. The New York Times (ინგლისური). ISSN 0362-4331. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 February 2022. ციტირების თარიღი: 24 February 2022.
- ↑ Ukraine: Troops moving in from Belarus. BBC (24 February 2022). ციტირების თარიღი: 24 February 2022
- ↑ Украинские пограничники сообщили об атаке границы со стороны России и Белоруссии ru (24 February 2022). ციტირების თარიღი: 24 February 2022
- ↑ Военные РФ заявили, что погранслужба Украины не оказывает сопротивления (24 February 2022). ციტირების თარიღი: 24 February 2022
- ↑ ВСУ отвоевали Счастье: уничтожено около 50 врагов ru. ციტირების თარიღი: 24 February 2022
- ↑ KyivPost, Twitter en. ციტირების თარიღი: 24 February 2022
- ↑ Russia-Ukraine crisis live news: Putin has launched 'full-scale invasion', says Ukrainian foreign minister – latest updates | World news. The Guardian (16 July 2018). ციტირების თარიღი: 24 February 2022
- ↑ Зеленский отдал приказ ВСУ наносить максимальные потери оккупантам ru. ციტირების თარიღი: 24 February 2022
- ↑ Украина разорвала дипломатические отношения с Россией (24 February 2022). ციტირების თარიღი: 24 February 2022
- ↑ „Ukrainian president signs decree on general mobilisation of population -Interfax“. Reuters (ინგლისური). 24 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 25 February 2022. ციტირების თარიღი: 25 February 2022.
- ↑ Ukraine closes airspace, Kyiv airport under attack en. ციტირების თარიღი: 25 February 2022
- ↑ Eccles, Mari (24 February 2022). „Ukraine closes airspace as Putin orders military operation“. Politico. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 February 2022. ციტირების თარიღი: 24 February 2022.
- ↑ Ukraine-Russia invasion: Russia launches attack on Ukraine from several fronts en-gb. ციტირების თარიღი: 24 February 2022
- ↑ Россия обстреляла жилой дом в Чугуеве Харьковской области: видео последствий ru. ციტირების თარიღი: 24 February 2022
- ↑ 185.0 185.1 185.2 185.3 185.4 185.5 185.6 Російсько-українська війна (текстовий онлайн) uk (24 February 2022). ციტირების თარიღი: 24 February 2022
- ↑ Войска России на севере Украины продвинулись вглубь до пяти километров – Арестович ru. ციტირების თარიღი: 24 February 2022
- ↑ President has made all necessary decisions to defend the country, the Armed Forces are actively resisting Russian troops – Adviser to the Head of the Office of the President en. ციტირების თარიღი: 24 February 2022
- ↑ General Staff of the Armed Forces of Ukraine: Operative information as of 10.30 en. ციტირების თარიღი: 24 February 2022
- ↑ „Ukraine says 50 Russian troops killed, four tanks destroyed“. Reuters (ინგლისური). 24 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 February 2022. ციტირების თარიღი: 24 February 2022.
- ↑ Военные взяли в плен первых российских оккупантов, которые сегодня вторглись в Украину (фото). ციტირების თარიღი: 24 February 2022
- ↑ 191.0 191.1 Osborn, Andrew; Zinets, Natalia (23 February 2022). „Russian forces invade Ukraine with strikes on major cities“. Reuters. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 February 2022. ციტირების თარიღი: 23 February 2022.
- ↑ Russia's 74th Motorised Rifle Brigade recon platoon surrenders to Ukraine's army en-US. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 თებერვალი 2022. ციტირების თარიღი: 25 February 2022
- ↑ The Moscow Times. (24 February 2022) Russia Attacks Ukraine: As It's Happening en. ციტირების თარიღი: 24 February 2022
- ↑ Chance, Matthew; Sangal, Aditi (24 February 2022). „On the ground: Russian forces take control of an air base near Kyiv, Ukraine“. CNN (ინგლისური). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 February 2022. ციტირების თარიღი: 24 February 2022.
- ↑ „Video shows helicopters flying toward Gomostel airfield in Ukraine“. Washington Post (ინგლისური). 24 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 February 2022. ციტირების თარიღი: 24 February 2022.
- ↑ Со стороны Беларуси вертолет без опознавательных знаков обстрелял район перед КПП "Славутич" ru. ციტირების თარიღი: 24 February 2022
- ↑ „Ukraine hit by second wave of missile strikes – official“. National Post (ინგლისური). 24 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 February 2022. ციტირების თარიღი: 24 February 2022.
- ↑ Nielsen, Nikolaj (24 February 2022). „Belarus seen stepping-up use of migrants as a weapon“. EUobserver. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 February 2022. ციტირების თარიღი: 24 February 2022.
- ↑ Mirovalev, Mansur (15 November 2021). „What's Putin's gain in the Belarus migrant crisis?“. Al Jazeera. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 15 January 2022. ციტირების თარიღი: 24 February 2022.
- ↑ Russian troops moving towards town of Nova Kakhovka in Kherson Oblast.. ციტირების თარიღი: 24 February 2022
- ↑ Russian troops enter Ukraine's Kherson Oblast: Defense Ministry. Anadolu Agency. ციტირების თარიღი: 24 February 2022
- ↑ „Российские войска вышли к Херсону и восстановили подачу воды в Крым“ [Russian troops reached Kherson and restored water supply to Crimea] (რუსული). RIA Novosti. 24 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 February 2022. ციტირების თარიღი: 24 February 2022.
- ↑ Fighting breaks out near Chernobyl, says Ukrainian president en (24 February 2022).
- ↑ В Офисе президента подтвердили захват россиянами Чернобыльской АЭС ru (24 February 2022). ციტირების თარიღი: 24 February 2022
- ↑ „Chernobyl power plant captured by Russian forces – Ukrainian official“. Reuters. Reuters. 24 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 February 2022. ციტირების თარიღი: 24 February 2022 – წარმოდგენილია www.reuters.com-ის მიერ.
- ↑ Russian forces seize Chernobyl site as Ukraine battles rage en. Al Jazeera. ციტირების თარიღი: 24 February 2022
- ↑ Zelenskiy Says Russian Forces Trying To Take Over Chernobyl Nuclear Power Plant en. ციტირების თარიღი: 24 February 2022
- ↑ Fighting breaks out near Chernobyl, says Ukrainian president en (24 February 2022). ციტირების თარიღი: 24 February 2022
- ↑ Russian troops seize Chernobyl nuclear power plant, Ukrainian official says en (24 February 2022). ციტირების თარიღი: 24 February 2022
- ↑ Российские захватчики угрожают обстрелять Запорожскую АЭС – нардеп (24 February 2022). ციტირების თარიღი: 24 February 2022
- ↑ Kyiv imposes curfew from 22:00 to 07:00, transport not to work at this time – Klitschko en (24 February 2022). ციტირების თარიღი: 24 February 2022
- ↑ Ukraine-Russia invasion: Russia launches attack on Ukraine from several fronts en-gb (24 February 2022). ციტირების თარიღი: 24 February 2022
- ↑ „Острів Зміїний захопили російські окупанти – ДПСУ“ [Snake Island was captured by the Russian occupiers – SBGS] (უკრაინული). Gazeta UA. 24 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 February 2022. ციტირების თარიღი: 24 February 2022.
- ↑ ரஷ்ய தாக்குதல்: தெற்கு உக்ரைன் பகுதியில் 22 பேர் கொல்லப்பட்டதாக தகவல் Tamil (24 February 2022). ციტირების თარიღი: 24 February 2022
- ↑ Ukraine death toll: What we know so far en. Al Jazeera. ციტირების თარიღი: 24 February 2022
- ↑ Ukraine-Russia invasion: Russia launches attack on Ukraine from several fronts en-gb (24 February 2022). ციტირების თარიღი: 24 February 2022
- ↑ Zelensky signs decree declaring general mobilization en (25 February 2022). ციტირების თარიღი: 25 February 2022
- ↑ Loc, Samantha; Singh, Maanvi; Oladipo, Gloria; Chao-Fong, Léonie; Rankin, Jennifer; Holmes, Oliver; Harding, Luke; Baloch, Shah Meer (25 February 2022). „Russia-Ukraine latest news: Zelenskiy bans Ukrainian men aged 18–60 from leaving the country after invasion – live updates“. The Guardian (ინგლისური). ISSN 0261-3077. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 February 2022. ციტირების თარიღი: 25 February 2022.
- ↑ Ukrainian capital Kyiv targeted with missile fire, official says. ციტირების თარიღი: 25 February 2022
- ↑ „Explosions heard in Kyiv, official says enemy aircraft downed“. Reuters (ინგლისური). 25 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 25 February 2022. ციტირების თარიღი: 25 February 2022.
- ↑ Battle for Ukrainian capital underway as Russian troops seek to encircle Kyiv (25 February 2022). ციტირების თარიღი: 25 February 2022
- ↑ Russian forces are meeting more resistance near Kyiv and Kharkiv than farther south, analysts say. (25 February 2022). ციტირების თარიღი: 25 February 2022
- ↑ Graham-Harrison, Emma; Harding, Luke; Boffey, Daniel; Elias, Visontay (25 February 2022). „Ukraine invasion: Zelenskiy strikes defiant tone as explosions ring out in Kyiv“. The Guardian (ინგლისური). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 25 February 2022. ციტირების თარიღი: 25 February 2022.
- ↑ Polityuk, Pavel; Baczynska, Gabriela; Lawson, Hugh. „Ukraine ministry says Russia hit 33 civilian sites in last 24 hrs -Interfax“. Yahoo Finance. Reuters/Interfax. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 25 February 2022. ციტირების თარიღი: 25 February 2022.
- ↑ Ukraine-Russia invasion: Ukraine says Russian rockets hit Kyiv overnight en-gb. ციტირების თარიღი: 25 February 2022
- ↑ Mathers, Matt (25 February 2022). „Chernobyl radiation 'exceeds control levels' in multiple areas being seized by Russia“. The Independent (ინგლისური). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 25 February 2022. ციტირების თარიღი: 25 February 2022.
- ↑ Polityuk, Pavel (25 February 2022). „Ukraine reports higher but "not critical" Chernobyl radiation“. Reuters (ინგლისური). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 25 February 2022. ციტირების თარიღი: 25 February 2022.
- ↑ Marson, James. „Zelensky Says Russia Is Striking Military and Civilian Targets“. www.wsj.com. Wall Street Journal. ციტირების თარიღი: 25 February 2022.
- ↑ Putin tells Xi that Russia willing to hold high-level talks with Ukraine -China's CCTV. financialpost.com. ციტირების თარიღი: 25 February 2022
- ↑ Putin tells Ukrainian military to overthrow Zelensky – follow live en (25 February 2022). ციტირების თარიღი: 25 February 2022
- ↑ Ukraine-Russia news live: Troops enter Kyiv as Putin makes offer of Minsk peace talks en. ციტირების თარიღი: 25 February 2022
- ↑ Kyiv residents take up arms as Russia advances en-gb (25 February 2022). ციტირების თარიღი: 25 February 2022
- ↑ Bengali, Shashank; Bigg, Matthew Mpoke (25 February 2022). „Live Updates: Kyiv Rocked by Explosions for Second Night“. The New York Times (ინგლისური). ISSN 0362-4331. ციტირების თარიღი: 26 February 2022.
- ↑ Lamothe, Daniel (25 February 2022). „Airspace over Ukraine remains contested, with no one in control, Pentagon says“. The Washington Post (ინგლისური). ციტირების თარიღი: 25 February 2022.
- ↑ Cooper, Helene (25 February 2022). „Russian forces have lost some momentum, Pentagon official says“. The New York Times. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 25 February 2022. ციტირების თარიღი: 25 February 2022.
- ↑ „Вооруженные силы Украины атаковали Миллерово «Точкой-У»“ [Ukrainian Armed Forces attacked Millerovo with Tochka-U]. RostovGazeta (რუსული). 25 February 2022. ციტირების თარიღი: 25 February 2022.
- ↑ Heavy fighting reported to the south of Kyiv. CNN (25 February 2022). ციტირების თარიღი: 25 February 2022
- ↑ Давыгора, Олег (26 February 2022). „Месть за Луганск 2014: возле Василькова сбили Ил-76 с вражескими десантниками“ [Revenge for Luhansk 2014: Il-76 with enemy paratroopers was shot down near Vasilkov]. Unian (რუსული). ციტირების თარიღი: 26 February 2022.
- ↑ Grady, Siobhán; Kornfield, Meryl. Multiple explosions rock Kyiv as Russian forces target city en (25 February 2022). ციტირების თარიღი: 26 February 2022
- ↑ „Ukraine military says it repels Russian troops' attack on Kyiv base“. Reuters (ინგლისური). 26 February 2022. ციტირების თარიღი: 26 February 2022.
- ↑ Heavy fighting reported around Kyiv en-gb (25 February 2022). ციტირების თარიღი: 26 February 2022
- ↑ „Ukrainian city of Melitopol not in Russian hands, British minister says“. Reuters. 26 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 26 February 2022. ციტირების თარიღი: 26 February 2022.
- ↑ 243.0 243.1 243.2 243.3 Clark, Mason; Barros, George; Stepanenko, Katya. Russia-Ukraine Warning Update: Russian Offensive Campaign Assessment, February 26 en (26 February 2022). ციტირების თარიღი: 27 February 2022
- ↑ „Ukrainian forces slow Russian advance on three cities“. The New York Times. 26 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 26 February 2022. ციტირების თარიღი: 26 February 2022.
- ↑ Pearson, James; Satter, Raphael (26 February 2022). „Internet in Ukraine disrupted as Russian troops advance“. Reuters. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 26 February 2022. ციტირების თარიღი: 26 February 2022.
- ↑ „Wojna na Ukrainie. Rosjanie blisko elektrowni atomowej. Jest ryzyko, że zostanie ostrzelana“ [The war in Ukraine. Russians close to the nuclear power plant. There is a risk that it will be shot at] (პოლონური). Polsat News. 26 February 2022. ციტირების თარიღი: 26 February 2022.
- ↑ Japanese-owned cargo ship hit by a missile off Ukrainian coast en (26 February 2022). ციტირების თარიღი: 26 February 2022
- ↑ Chechen leader, a Putin ally, says his forces deployed to Ukraine en (26 February 2022). ციტირების თარიღი: 26 February 2022
- ↑ Zitser, Joshua (26 February 2022). „Russian army deploys its TOS-1 heavy flamethrower capable of vaporizing human bodies near Ukrainian border, footage shows“. Business Insider Africa (ინგლისური). ციტირების თარიღი: 26 February 2022.
- ↑ Mendick, Robert; Rothwell, James. Vladimir Putin poised to unleash terrifying new weapon in battle for Kyiv. The Daily Telegraph (26 February 2022). ციტირების თარიღი: 26 February 2022
- ↑ Vogt, Adrienne; Moorhouse, Lauren; Ravindran, Jeevan; Yeung, Jessie; Lendon, Brad; George, Steve; Wagner, Meg; Amir, Vera. Six-year-old boy killed in Kyiv clashes, several more Ukrainian civilians wounded en (2022-02-26). ციტირების თარიღი: 2022-02-27
- ↑ „Ukrainian troops defending Chernihiv blow up 56 tanks of diesel fuel“. Pravda. February 26, 2022. ციტირების თარიღი: February 26, 2022.
- ↑ 253.0 253.1 253.2 Ukraine Conflict Update 9: February 26, 2022. Institute for the Study of War (26 February 2022). ციტირების თარიღი: 27 February 2022
- ↑ „UK says Russian advance has slowed, likely caused by logistical problems, resistance“. Reuters (ინგლისური). 27 February 2022. ციტირების თარიღი: 27 February 2022.
- ↑ „U.S., British Officials Say Russia Slowed By Logistics, 'Viable Ukrainian Resistance'“. Radio Free Europe/Radio Liberty. 26 February 2022. ციტირების თარიღი: 26 February 2022.
- ↑ „What's happening in the Ukraine crisis now“. BBC News. 27 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 27 February 2022. ციტირების თარიღი: 27 February 2022.
- ↑ „Update on Russian invasion: Vasylkiv hit with Russian missiles, oil depot nearby on fire“. UkrInform. 27 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 27 February 2022. ციტირების თარიღი: 27 February 2022.
- ↑ Орлова, Віолетта (27 February 2022). „Під Васильковом продовжується бій за аеропорт“ [The battle for the airport continues near Vasylkiv] (უკრაინული). Unian. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 27 February 2022. ციტირების თარიღი: 27 February 2022.
- ↑ Orlova, Violetta (27 February 2022). „Під Каховкою українські роми вкрали у російських окупантів танк – місцеві“ [Near Kakhovka, Ukrainian Roma stole a local tank from the Russian occupiers]. Ukrainian Independent Information Agency (უკრაინული). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 March 2022.
- ↑ „The Ukrainian Roma achieved success, seizing the Russian tank“. DigLogs. 27 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 March 2022.
- ↑ Russia hits Ukraine fuel supplies, airfields in new attacks. Associated Press (27 February 2022). ციტირების თარიღი: 27 February 2022
- ↑ „Town near Ukraine's Kyiv hit by missiles, oil terminal on fire“. Reuters. 27 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 27 February 2022. ციტირების თარიღი: 27 February 2022.
- ↑ Vogt, Adrienne; Said-Moorhouse, Lauren; Ravindran, Jeevan; Wilkinson, Peter; Yeung, Jessie; Lendon, Brad; George, Steve; Wagner, Meg. Russian aircraft banned from German airspace (26 February 2022). ციტირების თარიღი: 27 February 2022
- ↑ Vinogradova, Ulyana. „Новая Каховка полностью под контролем российских оккупантов – мэр“ [New Kakhovka is completely under the control of Russian invaders – the mayor]. Korrespondent (უკრაინული). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 27 February 2022. ციტირების თარიღი: 27 February 2022.
- ↑ „Russian troops enter Ukraine's Kharkiv -Ukrainian official“. Reuters. 27 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 27 February 2022. ციტირების თარიღი: 27 February 2022.
- ↑ A large column of Russian vehicles is pushing into the city of Sumy from the side of Khimprom (27 February 2022). ციტირების თარიღი: 27 February 2022
- ↑ Auyezov, Olzhas; Mallard, William (27 February 2022). „Russia says it "blocks" Ukraine's Kherson, Berdyansk – RIA“. Reuters. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 27 February 2022. ციტირების თარიღი: 27 February 2022.
- ↑ В Минобороны сообщили об уничтожении 975 военных объектов Украины ru (27 February 2022).
- ↑ Ukraine restores full control over Kharkiv: City governor (27 February 2022). ციტირების თარიღი: 27 February 2022
- ↑ Ukrainian commander in Kharkiv says dozens of Russians surrendered. CNN (27 February 2022). ციტირების თარიღი: 27 February 2022
- ↑ In Kharkiv region, mayor admits to handing over city to occupiers. Pravda (27 February 2022). ციტირების თარიღი: 28 February 2022
- ↑ Karmanau, Yuras; Heintz, Jim; Isachenkov, Vladimir. „Putin puts Russia's nuclear forces on alert, cites sanctions“. The Washington Post. Associated Press. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 27 February 2022. ციტირების თარიღი: 27 February 2022.
- ↑ Colton, Emma. (27 February 2022) Putin orders nuclear deterrent forces be put on high alert. ციტირების თარიღი: 27 February 2022
- ↑ Roth, Andrew (27 February 2022). „Vladimir Putin puts Russia's nuclear deterrence forces on high alert“. The Guardian. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 27 February 2022. ციტირების თარიღი: 27 February 2022.
- ↑ NATO chief calls Putin's alert irresponsible, dangerous rhetoric (27 February 2022).
- ↑ UN spokesman says idea of nuclear conflict 'inconceivable' (27 February 2022).
- ↑ Ukraine Says Will Meet Russia as Putin Puts Nuclear Defenses on Alert (27 February 2022).
- ↑ Российская и украинская делегации выехали в Гомель на переговоры ru (27 February 2022).
- ↑ Делегации России и Украины встретятся на белорусско-украинской границе ru (27 February 2022).
- ↑ Зеленский сообщил об обещании Лукашенко не посылать войска на Украину ru (27 February 2022).
- ↑ Foy, Henry; Rathbone, John Paul. Russia homes in on Kyiv and Kharkiv and pushes across Black Sea coast. Financial Times (28 February 2022). ციტირების თარიღი: 28 February 2022
- ↑ Zakharchenko, Yulia. (28 February 2022) Бердянськ захопили бойовики, у Харкові та Сумах – тиша: Арестович про ситуацію в Україні Ukrainian. Fakty i Kommentarii. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 28 თებერვალი 2022. ციტირების თარიღი: 28 February 2022
- ↑ 283.0 283.1 Ukraine Conflict Update 10 (27 February 2022). ციტირების თარიღი: 28 February 2022
- ↑ Sabbagh, Dan (27 February 2022). „Russian forces advance on Kyiv: fighting on fourth day of invasion“. The Guardian. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 March 2022. ციტირების თარიღი: 28 February 2022.
- ↑ „Станиця Луганська, Щастя і Волноваха опинилися на межі гуманітарної катастрофи“ (უკრაინული). RBC Ukraine. 27 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 March 2022. ციტირების თარიღი: 28 February 2022.
- ↑ „Fighting around Ukraine's Mariupol throughout the night – regional governor“. Reuters. 28 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 March 2022. ციტირების თარიღი: 28 February 2022.
- ↑ „UK says Russian advance on Kyiv slowed by staunch Ukrainian resistance“. Reuters. 28 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 March 2022.
- ↑ Beech, Eric (28 February 2022). „Russian military convoy north of Kyiv stretches for 40 miles -Maxar“. Reuters. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 March 2022. ციტირების თარიღი: 28 February 2022.
- ↑ Beech, Eric (28 February 2022). „Russian military convoy north of Kyiv stretches for 40 miles -Maxar“. Reuters. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 March 2022. ციტირების თარიღი: 28 February 2022.
- ↑ „Russian forces seize two cities in Ukraine, Interfax says, with ceasefire talks about to begin“. Reuters. 28 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 March 2022. ციტირების თარიღი: 28 February 2022.
- ↑ Letyak, Valentina (28 February 2022). „Енергодар і Запорізька АЕС під контролем ЗСУ: мер міста просить не вірити фейкам“ [Energodar and Zaporizhzhya NPP under the control of the Armed Forces: the mayor asks not to believe the fakes]. Fakty i Kommentarii (უკრაინული). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 March 2022. ციტირების თარიღი: 28 February 2022.
- ↑ Rana, Manveen (28 February 2022). „Volodymyr Zelensky: Russian mercenaries ordered to kill Ukraine's president“. The Times. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 March 2022. ციტირების თარიღი: 28 February 2022.
- ↑ Denysenko: Column of Russian military equipment near Makariv, Kyiv region destroyed. Interfax Ukraine (28 February 2022). ციტირების თარიღი: 28 February 2022
- ↑ Kiev regime uses local civilians as human shields, says Russia's top brass. TASS (28 February 2022). ციტირების თარიღი: 28 February 2022
- ↑ До 14:00 було знищено понад 200 одиниць техніки окупантів на напрямках траси Ірпінь-Житомир, – Арестович uk. Espreso TV (28 February 2022). ციტირების თარიღი: 28 February 2022
- ↑ Ukraine invasion: Three children among nine dead as footage shows Kharkiv apartment block being rocked by series of blasts. Sky News. ციტირების თარიღი: 28 February 2022
- ↑ Sabin, Lamiat (1 March 2022). „Russia used vacuum bomb during invasion, Ukrainian ambassador claims“. The Independent. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 March 2022. ციტირების თარიღი: 1 March 2022.
- ↑ Harrison, Virginia (1 March 2022). „Ukraine: what we know on day six of Russia's invasion“. The Guardian. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 March 2022. ციტირების თარიღი: 1 March 2022.
- ↑ „Putin says Ukrainian neutrality key to any settlement“. Reuters. 28 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 March 2022.
- ↑ Russian Offensive Campaign Assessment, February 28 2022 (28 February 2022). ციტირების თარიღი: 1 March 2022
- ↑ 'Russia has 75% of forces inside Ukraine' (1 March 2022). ციტირების თარიღი: 1 March 2022
- ↑ More than 70 Ukrainian soldiers killed after Russian artillery hit Okhtyrka base. Associated Press. The Washington Times (1 March 2022). ციტირების თარიღი: 1 March 2022
- ↑ Zinets, Natalia (1 March 2022). „Kharkiv official says Russian missiles hit administration building, residential areas“. Reuters. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 March 2022. ციტირების თარიღი: 1 March 2022.
- ↑ Footage appears to show strike on Kharkiv local government building. Reuters (1 March 2022). ციტირების თარიღი: 2 March 2022
- ↑ „Ukraine: Kharkiv attack was a war crime, says President Zelensky“. BBC News. 1 March 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 March 2022. ციტირების თარიღი: 1 March 2022.
- ↑ „Ukraine to sell 'war bonds' to fund armed forces“. BBC News. 1 March 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 March 2022. ციტირების თარიღი: 1 March 2022.
- ↑ Gijs, Camille (1 March 2022). „US sees 'no indication' to back Ukrainian claim Belarus has joined Russia's invasion“. Politico. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 March 2022. ციტირების თარიღი: 1 March 2022.
- ↑ Belarus leader says Minsk won't join Russian operation in Ukraine, Belta reports (1 March 2022).
- ↑ Triebert, Christiaan; Willis, Haley; Tiefenthäler, Ainara; Koroleva, Aleksandra (1 March 2022). „Kyiv’s main radio and TV tower is hit by projectile, with other explosions nearby“. The New York Times. ISSN 0362-4331. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 March 2022. ციტირების თარიღი: 1 March 2022.
- ↑ Live updates: Russia kills 5 in attack on Kyiv TV tower (1 March 2022). ციტირების თარიღი: 1 March 2022
- ↑ Basu, Zachary; Lawler, Dave. Russian strike on Kyiv TV tower kills 5 and damages Holocaust memorial: Zelensky (1 March 2022). ციტირების თარიღი: 1 March 2022
- ↑ Ukraine live updates: Deadly blast at Kyiv TV tower after Russia warns capital. ციტირების თარიღი: 1 March 2022
- ↑ Russian paratroopers launch fresh attack on embattled Kharkiv with battle underway at military hospital. Sky News (2 March 2022). ციტირების თარიღი: 2 March 2022
- ↑ Тростянець захоплено агресором – голова ОВА Ukrainian. Interfax Ukraine (2 March 2022). ციტირების თარიღი: 2 March 2022
- ↑ First in 7 days of war Ukrainian units go on offensive advancing to Horlivka – Arestovych. Interfax Ukraine (2 March 2022). ციტირების თარიღი: 2 March 2022
- ↑ Ukrainians say they are fighting on in southern city of Kherson (2022-03-02). ციტირების თარიღი: 2022-03-02
- ↑ „Ukraine live updates: Russia attacks key Ukraine cities as invasion intensifies“. BBC News. 2 March 2022. ციტირების თარიღი: 2 March 2022.
- ↑ „Putin announces formal start of Russia's invasion in eastern Ukraine“. Meduza. 24 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 February 2022. ციტირების თარიღი: 24 February 2022.
- ↑ 319.0 319.1 319.2 319.3 319.4 Kagan, Frederick; Barros, George; Stepanenko, Kateryna (5 March 2022). „Russian Offensive Campaign Assessment, March 4“. CriticalThreats. ციტირების თარიღი: 5 March 2022.
- ↑ 320.0 320.1 320.2 320.3 Kagan, Frederick; Barros, George; Stepanenko, Kateryna. Russian Offensive Campaign Assessment, March 4 (4 March 2022). ციტირების თარიღი: 5 March 2022
- ↑ Олексій Данілов: Росія розпадеться ще при нашому житті uk. ციტირების თარიღი: 24 June 2022
- ↑ Dutton, Jack (25 February 2022). „Russian Military Base Blown Up as Ukraine Fights Back“. Newsweek. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 25 February 2022. ციტირების თარიღი: 25 February 2022.
- ↑ „Ukrainian Armed Forces attacked Millerovo with Tochka-U“. Rostov Gazeta. 25 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 25 February 2022. ციტირების თარიღი: 25 February 2022.
- ↑ Rana, Manveen (February 28, 2022). „Volodymyr Zelensky: Russian mercenaries ordered to kill Ukraine's president“. The Times (ინგლისური). ISSN 0140-0460. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2022-02-28. ციტირების თარიღი: 2022-03-15.
- ↑ Rana, Manveen (3 March 2022). „Volodymyr Zelensky survives three assassination attempts in days“. The Times. ციტირების თარიღი: 21 March 2022.
- ↑ „Operation in Ukraine proceeds as planned, first stage goals complete“. TASS. 26 March 2022. ციტირების თარიღი: 27 March 2022.
- ↑ „Russia targets east Ukraine, says first phase over“. BBC. 26 March 2022. ციტირების თარიღი: 27 March 2022.
- ↑ Varner, Joe (28 March 2022). „It's been one month since Russia began its invasion of Ukraine. Here's where we stand“. The Hub. ციტირების თარიღი: 3 April 2022.
- ↑ Russian invasion of Ukraine lacks a battlefield commander, U.S. officials say. Yahoo! News (1 April 2022). ციტირების თარიღი: 3 April 2022
- ↑ 330.0 330.1 Bielieskov, Mykola. (21 September 2021) The Russian and Ukrainian Spring 2021 War Scare. ციტირების თარიღი: 25 November 2021
- ↑ 331.0 331.1 Epstein, Jake; Haltiwanger, John (6 April 2022). „NATO chief says Putin still wants to control all of Ukraine, despite repositioning forces to the eastern Donbas region“. ციტირების თარიღი: 7 April 2022.
- ↑ 332.0 332.1 Trending news: BBC: Putin replaces military commander in Ukraine – The Moscow Times (8 April 2022). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 9 აპრილი 2022. ციტირების თარიღი: 9 April 2022
- ↑ „Russia's battle for the east has begun, Zelenskyy says“. PBS NewsHour. 18 April 2022. ციტირების თარიღი: 20 April 2022.
- ↑ Vandiver, John; Svan, Jennifer H. (26 April 2022). „US and allies gather at Ramstein to discuss how to help Ukraine defeat Russia's 'unjust invasion'“. Stars and Stripes. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 4 May 2022. ციტირების თარიღი: 9 May 2022.
- ↑ Barnes, Julian E. (10 May 2022). „The U.S. intelligence chief says Putin is preparing for a prolonged conflict“. The New York Times. ISSN 1553-8095. OCLC 1645522. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 10 May 2022. ციტირების თარიღი: 27 May 2022.
- ↑ The Russians may be learning from the mistakes of the Ukraine war. But are they adapting fast enough? en (31 May 2022).
- ↑ Biden will not supply Ukraine with long-range rockets that can hit Russia en (31 May 2022).
- ↑ Champion, Marc; Kudrytski, Aliaksandr. Russian Wins in Eastern Ukraine Spark Debate Over Course of War en (28 May 2022).
- ↑ Atlamazoglou, Stavros. (30 May 2022) War in Ukraine, Day 96 Update: Russia's Military Losses are 'Unsustainable' en.
- ↑ 340.0 340.1 Conflict Intelligence Team [CITeam_en]. (2022 may) Also reportedly, Russia's command in the battle for Donbas has undergone another shakeup — the overall commander is now said to be Colonel General Gennady Zhidko. Like Dvornikov, he once commanded operations in Syria and also headed the Eastern Military District..
- ↑ 341.0 341.1 General Dvornikov 'no longer in command' of Russian Army in Ukraine en (3 June 2022).
- ↑ Sabbagh, Dan. (31 May 2022) Biden will not supply Ukraine with long-range rockets that can hit Russia en. The Guardian.
- ↑ CBS News Videos. "Russia bombards Kyiv, vows to strike new targets if U.S. sends long-range missiles to Ukraine". 6 June 2022. [1]
- ↑ Koshiw, Isobel (10 June 2022). „We're almost out of ammunition and relying on western arms, says Ukraine“. The Guardian.
- ↑ Alper, Alexandra; Freifeld, Karen; Landay, Jonathan. Putin still wants most of Ukraine, war outlook grim -U.S. intelligence chief. Reuters (29 June 2022). ციტირების თარიღი: 2 July 2022
- ↑ Sarah Rainford. "Ukraine war: Putin presses on after Lysychansk capture". BBC. 5 July 2022.
- ↑ „Ukraine loses control of Chernobyl nuclear site, amid battles in Kyiv outskirts“. The Times of Israel. 24 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 25 February 2022. ციტირების თარიღი: 25 February 2022.
- ↑ Українські військові під Києвом зупинили колону російських танків uk. Gazeta (25 February 2022). ციტირების თარიღი: 25 February 2022
- ↑ „Battle Underway for Airbase on Kyiv Outskirts“. The Moscow Times. AFP. 24 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 25 February 2022. ციტირების თარიღი: 25 February 2022.
- ↑ Russia claims to take control of Hostomel airport just outside Kyiv. The Times of Israel. ციტირების თარიღი: 25 February 2022
- ↑ „Окупанти намагаються висадити десант у Василькові, йдуть бої“ (უკრაინული). Ukrinform. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 26 February 2022. ციტირების თარიღი: 26 February 2022.
- ↑ „У Василькові збили винищувач та два гвинтокрили окупантів“ (უკრაინული). Unian. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 26 February 2022. ციტირების თარიღი: 26 February 2022.
- ↑ Roblin, Sebastien. (27 February 2022) At Vasylkiv, Ukrainians Repel Russia's Paratroopers and Commandos in Frantic Night Battle. ციტირების თარიღი: 5 March 2022
- ↑ Stern, David L. (5 March 2022). „After temporary cease-fires break down, Putin threatens Ukraine's government“. The Washington Post. ISSN 0190-8286. ციტირების თარიღი: 6 March 2022.
- ↑ Arnold, Edward. (6 March 2022) How is the war in Ukraine going for Russia?. Deutsche Welle. ციტირების თარიღი: 8 March 2022
- ↑ Lister, Tim; Pennington, Josh; McGee, Luke; Gigova, Radina (7 March 2022). „'A family died... in front of my eyes': Civilians killed as Russian military strike hits evacuation route in Kyiv suburb“. CNN. ციტირების თარიღი: 9 March 2022.
- ↑ „Bucha, Vorzel, Hostomel under enemy's control, situation remains critical“. Ukrinform. 7 March 2022. ციტირების თარიღი: 9 March 2022.
- ↑ „"Irpin can't be bought, Irpin fights": Mayor refuses Russian demand to surrender“. CNN. 8 March 2022. ციტირების თარიღი: 8 March 2022.
- ↑ Murphy, Paul (11 March 2022). „Stalled 40-mile-long Russian convoy near Kyiv now largely dispersed, satellite images show“. CNN. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 13 მარტი 2022. ციტირების თარიღი: 11 March 2022.
- ↑ Cullison, Alan; Coles, Isabel; Trofimov, Yaroslav (16 March 2022). „Ukraine Mounts Counteroffensive to Drive Russians Back From Kyiv, Key Cities“. The Wall Street Journal. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 16 March 2022. ციტირების თარიღი: 16 March 2022.
- ↑ 361.0 361.1 Sly, Liz; Lamothe, Dan (20 March 2022). „Russia's war for Ukraine could be headed toward stalemate“. The Washington Post. ციტირების თარიღი: 24 March 2022.
- ↑ Boot, Max (21 March 2022). „Opinion: Against all odds, Ukrainians are winning. Russia's initial offensive has failed“. The Washington Post. ციტირების თარიღი: 24 March 2022.
- ↑ Kemp, Richard. (22 March 2022) The Russian army has run out of time. The Daily Telegraph. ციტირების თარიღი: 24 March 2022
- ↑ Gordon, Michael R.; Leary, Alex (21 March 2022). „WSJ News Exclusive | Russia, Failing to Achieve Early Victory in Ukraine, Is Seen Shifting to 'Plan B'“. The Wall Street Journal. ციტირების თარიღი: 24 March 2022.
- ↑ Ali, Idrees; Stewart, Phil (27 February 2022). „Russian forces appear to shift to siege warfare in Ukraine- U.S. official“. Reuters. ციტირების თარიღი: 24 March 2022.
- ↑ Ukraine war: Ukrainian fightback gains ground west of Kyiv. BBC News (23 March 2022). ციტირების თარიღი: 29 March 2022
- ↑ 367.0 367.1 Walters, Joanna; Bartholomew, Jem; Belam, Martin; Lock, Samantha (25 March 2022). „Russia-Ukraine war latest: Ukraine takes back towns east of Kyiv; hopes of Mariupol humanitarian corridor grow – live“. The Guardian. ციტირების თარიღი: 25 March 2022.
- ↑ Rudenko, Olga. (2 April 2022) Hundreds of murdered civilians discovered as Russians withdraw from towns near Kyiv (GRAPHIC IMAGES). ციტირების თარიღი: 3 April 2022
- ↑ Ukraine war latest: Ukraine says it has retaken entire Kyiv region. ციტირების თარიღი: 2 April 2022
- ↑ Ward, Alexander. „'Almost not possible' for Ukraine to win without West's help, Ukraine official says“. Politico. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 26 February 2022. ციტირების თარიღი: 26 February 2022.
- ↑ „Ukraine war news from February 25: Kyiv suburbs breached, Russian forces face resistance, Zelensky warns Russia will 'storm' capital“. Financial Times. 26 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 26 February 2022. ციტირების თარიღი: 26 February 2022.
- ↑ Бои под Сумами: артиллерия и "Байрактары" уничтожили 100 танков и 20 "Градов" оккупантов. ციტირების თარიღი: 28 February 2022
- ↑ 373.0 373.1 Polyakovskaya, Tanya (26 February 2022). Российская военная техника заняла территорию бывшего аэропорта "Бердянск" – горсовет [Russian military equipment occupied the territory of the former airport "Berdyansk" – city council] (რუსული). Berdyansk city council. Unian. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 26 February 2022. ციტირების თარიღი: 26 February 2022.
- ↑ „Pentagon: Russia has fully withdrawn from Kyiv, Chernihiv“. The Washington Post. 6 April 2022. ციტირების თარიღი: 7 April 2022.
- ↑ Kalatur, Anastasiya (8 April 2022). „Sumy region liberated from Russian troops“. Ukrayinska Pravda. ციტირების თარიღი: 15 April 2022.
- ↑ Kharkiv's Resistance to Russia's War Has Already Begun (25 February 2022). ციტირების თარიღი: 27 February 2022
- ↑ Росія атакувала українські міста: де відбулися бої uk. ციტირების თარიღი: 27 February 2022
- ↑ Russia-Ukraine War: What to know on Day 7 of Russian assault (2 March 2022). ციტირების თარიღი: 2 March 2022
- ↑ Fierce battles raging in all directions near Mariupol – mayor. ციტირების თარიღი: 25 February 2022
- ↑ Richárd, Jabronka. (25 February 2022) Így áll most a háború Ukrajnában: több nagyvárosban harcok dúlnak, megtámadtak egy orosz repülőteret hu. ციტირების თარიღი: 25 February 2022
- ↑ „Battle ongoing near Mariupol – mayor“. Ukrinform. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 25 February 2022. ციტირების თარიღი: 25 February 2022.
- ↑ "Amphibious assault" underway west of Mariupol on the Sea of Azov, senior US defense official says (25 February 2022). ციტირების თარიღი: 25 February 2022
- ↑ Russian Navy Carries Out Amphibious Assault Near Mariupol. ციტირების თარიღი: 25 February 2022
- ↑ Russian forces are about 31 miles outside southeastern Ukrainian city of Mariupol, US defense official says (27 February 2022). ციტირების თარიღი: 27 February 2022
- ↑ Russian-backed separatist leader expects his forces to surround Mariupol on Tuesday (1 March 2022). ციტირების თარიღი: 1 March 2022
- ↑ Новини України: Російське вторгнення: поточна ситуація на Луганщині. ციტირების თარიღი: 3 March 2022
- ↑ „Russian forces unblock water flow for canal to annexed Crimea, Moscow says“. Reuters. 24 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 March 2022.
- ↑ nexta_tv. (26 თებერვალი 2022) The tanks of the occupiers have circled #Berdyansk and are heading towards.
- ↑ Zadorozhnaya, Anastasia. (1 March 2022) Войска оккупанта готовят наступление на Мелитополь ru. RIA Melitopol. ციტირების თარიღი: 2 March 2022
- ↑ Korobova, Marina. (1 March 2022) "Мелитополь не сдался, Мелитополь – временно оккупирован" – городской голова о ситуации на 1 марта ru. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2 მარტი 2022. ციტირების თარიღი: 2 March 2022
- ↑ „Ukraine official says Russian troops approaching Zaporizhzhia nuclear plant“. National Post. 26 February 2022. ციტირების თარიღი: 28 February 2022.
- ↑ The Russians paused the invasion, but aren't losing (28 February 2022). ციტირების თარიღი: 28 February 2022
- ↑ „Ukraine nuclear plant on fire after Russia shelling“. News.com.au — Australia's Leading News Site. 4 March 2022. ციტირების თარიღი: 4 March 2022.
- ↑ Russian forces attacking Zaporizhzhia nuclear power plant in Ukraine, per multiple reports (3 March 2022). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 4 მარტი 2022. ციტირების თარიღი: 4 March 2022
- ↑ „Russian forces strike Ukraine from multiple fronts, including at power plant“. ABC News. 3 March 2022. ციტირების თარიღი: 4 March 2022.
- ↑ „Russian troops take Zaporizhzhia nuclear plant“. ABC News. 4 March 2022. ციტირების თარიღი: 4 March 2022.
- ↑ „Ukraine loses control over crossing to Kherson“. Ukrinform. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 25 February 2022. ციტირების თარიღი: 25 February 2022.
- ↑ Schwirtz, Michael; Pérez-Peña, Richard (2 March 2022). „First Ukraine City Falls as Russia Strikes More Civilian Targets“. The New York Times. ISSN 0362-4331. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 3 March 2022. ციტირების თარიღი: 3 March 2022.
- ↑ „Ukrainian defenders repelled attack on Mykolaiv city, fighting continues on outskirts“. Ukrinform. 4 March 2022. ციტირების თარიღი: 4 March 2022.
- ↑ First in 7 days of war Ukrainian units go on offensive advancing to Horlivka – Arestovych (2 March 2022). ციტირების თარიღი: 2 March 2022
- ↑ Huijboom, Stefan (22 June 2015). „Resident of Russian-held Horlivka: 'We have nothing'“. Kyiv Post. ციტირების თარიღი: 11 March 2022.
- ↑ „Ukraine war: Mariupol defenders will fight to the end“. Radio New Zealand. 17 April 2022. ციტირების თარიღი: 20 April 2022.
- ↑ 403.0 403.1 403.2 Arraf, Jane; Nechepurenko, Ivan; Landler, Mark (19 April 2022). „Ukraine Says Russia Begins Assault in the East After Raining Missiles Nationwide“. The New York Times. ციტირების თარიღი: 20 April 2022.
- ↑ „Russia bombards Kharkiv but Ukrainians having 'tactical successes', says Zelenskiy“. The Guardian. 30 April 2022.
- ↑ „US official briefs on Russia's war effort“. BBC. 2 May 2022.
- ↑ Cherkasov, Alexander (26 June 2022). „Люди, стрелявшие в наших отцов“. Novaya Gazeta.
- ↑ „Ukraine News: Kyiv Intensifies Attacks on Russian Positions in South“. The New York Times. 20 July 2022.
- ↑ „The situation of human rights in Ukraine in the context of the armed attack by the Russian Federation, 24 February to 15 May 2022“. OHCHR. 29 June 2022. para. 32. ციტირების თარიღი: 9 August 2022.
- ↑ Laizans, Janis; Piper, Elizabeth (8 April 2022). „Ukraine and allies blame Russia for strike on station that killed over 50“. Reuters. Kyiv. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 7 April 2022. ციტირების თარიღი: 8 April 2022.
- ↑ Tebor, Celina; Lee, Ella. 'An evil without limits': Dozens killed, injured in rocket strike on train station in eastern Ukraine: Live updates (8 April 2022). ციტირების თარიღი: 8 April 2022
- ↑ „Live Updates / Tens of thousands feared dead in Mariupol“. NBC News. 11 April 2022. ციტირების თარიღი: 15 April 2022.
- ↑ Bacon, John; Mansfield, Erin; Wadington, Katie; Santucci, Jeanine; Vanden Brook, Tom; Tebor, Celina (10 April 2022). „EU to consider Ukraine membership in weeks; Russia warns of 'direct military confrontation' with US: April 10 recap“. USA Today. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 10 April 2022. ციტირების თარიღი: 28 May 2022.
- ↑ Telford, Taylor; Timsit, Annabelle; Pietsch, Bryan; Duplain, Julian (10 April 2022). „As war enters bloody new phase, Ukraine again calls for more weapons“. The Washington Post. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 11 April 2022. ციტირების თარიღი: 23 May 2022.
- ↑ Saric, Ivana (10 April 2022). „Satellite images: Russian military convoy heads south toward Donbas region“. Axios.
- ↑ Chaturvedi, Amit, ed. (14 April 2022). „Ukraine Military Claims It Blew Up A Bridge Destroying Russian Convoy“. NDTV. ციტირების თარიღი: 20 April 2022.
- ↑ „Ukraine says 'Battle of Donbas' has begun, Russia pushing in east“. Reuters. 18 April 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 18 April 2022. ციტირების თარიღი: 23 May 2022.
- ↑ Axe, David (5 May 2022). „The Ukrainian Army Is On The Attack. This Is How The War With Russia Could End“. Forbes. ციტირების თარიღი: 26 May 2022.
- ↑ Sommerville, Quentin (11 May 2022). „Ukraine war: Russia pushed back from Kharkiv — report from front line“. BBC. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 11 May 2022. ციტირების თარიღი: 27 May 2022.
- ↑ Murphy, Matt (23 May 2022). „Ukraine war: Russian assault on key Donbas city intensifies“. BBC. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 23 May 2022. ციტირების თარიღი: 26 May 2022.
- ↑ „Russia seeking to capture Ukraine's Lyman: separatist leader“. The Australian. News Corp Australia. 25 May 2022. ISSN 1038-8761. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 26 May 2022. ციტირების თარიღი: 15 June 2022.
- ↑ Russian forces have 'upper hand' in Donbas fighting, Ukrainian officials say (26 May 2022).
- ↑ Markic, Igor. Ucraina, Belgorod sotto attacco, ma i Russi stringono la morsa su Severodonetsk it. Coop Giornalistica La Riviera. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 12 მაისი 2022. ციტირების თარიღი: 22 May 2022
- ↑ Donetsk region: occupying forces capture Svitlodarsk en. Yahoo News. ციტირების თარიღი: 24 May 2022
- ↑ „Russian troops enter outskirts of key city in eastern Ukraine's Donbas“. NBC News. 30 May 2022. ციტირების თარიღი: 2 June 2022.
- ↑ Thebault, Reis; Iati, Marisa; Timsit, Annabelle; Suliman, Adela; Pietsch, Bryan; Pannett, Rachel (2 June 2022). „Russia, U.S. trade barbs over weapons pledge; Severodonetsk on the brink“. The Washington Post. ციტირების თარიღი: 5 June 2022.
- ↑ „Russia 'suffering huge casualties' as troops retreat: Ukraine“ (ინგლისური). Al Jazeera. 4 June 2022. ციტირების თარიღი: 5 June 2022.
- ↑ „Kremlin orders army commander Dvornikov to take Severodonetsk by June 10 — regional governor“. Yahoo!. The New Voice of Ukraine. 5 June 2022.
- ↑ Ukraine war: Chemical plant hit as fighting rages in Severodonetsk. BBC News (12 June 2022). ციტირების თარიღი: 9 August 2022
- ↑ Sauer, Pjotr. (12 June 2022) Fighting in eastern Ukraine rages as Sievierodonetsk chemical plant hit. The Guardian. ციტირების თარიღი: 9 August 2022
- ↑ Gibbons-Neff, Thomas (13 June 2022). „Ukraine Allies Ponder Options As Cities Falter“. The New York Times. p. 1.
- ↑ Hughes, Clyde (20 June 2022). „Russian troops capture key suburb near Severodonetsk after months of battle“. UPI.
- ↑ Berlinger, Joshua; Lister, Tim (24 June 2022). „Ukraine to withdraw from key city of Severodonetsk as Russia's advance grinds on“. CNN.
- ↑ „Russia claims capture of pivotal city in eastern Ukraine“. CBS News. 3 July 2022.
- ↑ Jones, Sam (4 July 2022). „Putin declares victory in Luhansk after fall of Lysychansk“. The Guardian.
- ↑ 435.0 435.1 Hubenko, Dmytro (22 April 2022). „Russia eyes route to Trans-Dniester: What do we know?“. Deutsche Welle.
- ↑ „Russia plans to seize Donbas, southern Ukraine: Military official“. Al Jazeera. 22 April 2022.
- ↑ Gotev, Georgi (22 April 2022). „Russian general says Moscow aim is to leave Ukraine as a landlocked country“. EURACTIV.com. Reuters.
- ↑ „Russia renews Mariupol attack, missiles hit Odesa“. The Jerusalem Post. Reuters. 24 April 2022.
- ↑ Petrenko, Roman (26 April 2022). „New explosions in Transnistria: antennas broadcasting Russian radio channel destroyed“. Ukrainian Pravda.
- ↑ Al-Arshani, Sarah (30 April 2022). „A Russian missile strike damaged the runway of an airport in Odesa, rendering it unusable, Ukraine says“. Yahoo News.
- ↑ Latschan, Thomas (14 May 2022). „Ukraine and Russia fight intense battles for Snake Island“. Deutsche Welle. ციტირების თარიღი: 2 June 2022.
- ↑ Минобороны объявило о выводе войск с острова Змеиный ru. ციტირების თარიღი: 30 June 2022
- ↑ 30 June 2022. By Yuliya Talmazan. NBS News. "All eyes are on the battle for the east. But the south might hold the key to Ukraine's fate." [2]
- ↑ „Russia, Ukraine seal grain deal in Istanbul“. Le Monde (ინგლისური). 22 July 2022. ციტირების თარიღი: 2 August 2022.
- ↑ "‘He simply cannot be trusted:’ World leaders slam Putin’s attack on Odesa following sea corridor deal". 23 July 2022. By Amanda Macias. CNBC. [3]
- ↑ Kottasová, Ivana; Voitovych, Olga; Tarasova, Darya; Suri, Manveena; Khadder, Kareem; Pennington, Josh; Robertson, Nic (31 July 2022). „Ukrainian grain tycoon killed in Mykolaiv shelling as Putin threatens 'lightning speed' response to interference“. CNN News. ციტირების თარიღი: 9 August 2022.
- ↑ Cojan, Liviu, ed. (10 April 2022). „Dnipro airport in eastern Ukraine "completely destroyed" by new Russian military bombing: "And missiles continue to fly"“. Tylaz. ციტირების თარიღი: 15 April 2022.[მკვდარი ბმული]
- ↑ „Russian rockets destroy airport in Ukrainian city of Dnipro“. Al Jazeera. 10 April 2022. ციტირების თარიღი: 15 April 2022.
- ↑ Rai, Arpan; Bancroft, Holly (2 May 2022). „Mariupol steelworks shelling resumes as doctors describe dire bunker conditions“. Yahoo! News. ციტირების თარიღი: 2 June 2022.
- ↑ Lewis, Simon (28 June 2022). „Dozens missing after Russian missile strike on mall kills 18“. Reuters.
- ↑ Russia accused of shelling from Zaporizhzhia nuclear plant in Ukraine. France 24 (7 July 2022). ციტირების თარიღი: 13 August 2022
- ↑ Harding, Luke; Koshiw, Isobel; McKernan, Bethan (13 April 2022). „Last marines defending Mariupol 'running out of ammunition'“. The Guardian. ციტირების თარიღი: 15 April 2022.
- ↑ „Ukraine war: Mariupol defenders will fight to the end“. Radio New Zealand News. 17 April 2022.
- ↑ Schreck, Adam (21 April 2022). „Putin claims victory in Mariupol despite steel-mill holdouts“. Associated Press.
- ↑ Prentice, Alessandra (28 April 2022). „U.N. chief Guterres calls for escape route from Mariupol 'apocalypse'“. Reuters. Kyiv. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 29 April 2022. ციტირების თარიღი: 24 May 2022.
- ↑ „Civilians flee Azovstal bunkers in evacuation led by U.N.“. Reuters. 1 May 2022.
- ↑ „Russia shells Mariupol plant with civilians still reported trapped“. Reuters. 3 May 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 6 May 2022. ციტირების თარიღი: 9 May 2022.
- ↑ Vasilyeva, Nataliya (5 May 2022). „Ukraine loses contact with Azovstal defenders as Russian troops storm steelworks“. The Daily Telegraph.
- ↑ „'All' civilians have been evacuated from a besieged steel plant in Mariupol“. NPR. 7 May 2022. ციტირების თარიღი: 2 June 2022.
- ↑ Koshiw, Isobel (8 May 2022). „'Surrender is not an option': Azov battalion commander in plea for help to escape Mariupol“. The Guardian.
- ↑ Petrenko, Roman (8 May 2022). „Mariupol defenders tell how the commander of marines fled the city“. ციტირების თარიღი: 2 June 2022.
- ↑ Krasnolutska, Daryna; Champion, Marc (8 May 2022). „Mariupol Steel Plant's 'Dead Men' Defenders Call for Rescue Plan“. Bloomberg News. ციტირების თარიღი: 2 June 2022.
- ↑ Hopkins, Valerie; Nechepurenko, Ivan; Santora, Marc (16 May 2022). „Ukrainian authorities declare an end to the combat mission in Mariupol after weeks of Russian siege“. The New York Times (ინგლისური). ISSN 0362-4331. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 16 May 2022. ციტირების თარიღი: 16 May 2022.
- ↑ Virginia Harrison and agencies. (17 May 2022) Hundreds of Ukrainian troops evacuated from Mariupol steelworks after 82-day assault: Blow for Ukraine as removal of soldiers, many wounded, suggests city that became symbol of resistance has fallen into Russian hands. The Guardian. ციტირების თარიღი: 17 May 2022
- ↑ „Azovstal siege ends as hundreds of Ukrainian fighters surrender“. Reuters. Mariupol. 17 May 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 17 May 2022. ციტირების თარიღი: 17 May 2022.
- ↑ Galeotti, Mark. Ukraine’s Crimean strike marks a new stage of the war. The Spectator Ltd.. ციტირების თარიღი: 19 August 2022
- ↑ KIrby, Paul. Ukraine war: Russia blames sabotage for new Crimea blasts. BBC. ციტირების თარიღი: 19 August 2022
- ↑ Graham-Harrison, Emma. Fires and explosions reported at military targets in Russia and Crimea. ციტირების თარიღი: 19 August 2022
- ↑ Sauer, Pjotr; Koshiw, Isobel (8 September 2022). „Ukraine launches surprise counterattack in Kharkiv region“. The Guardian (ინგლისური). ციტირების თარიღი: 10 September 2022.
- ↑ Hird, Karolina; Barros, George; Philipson, Layne; Kagan, Frederick W.. Russian offensive campaign assessment, September 6. Institute for the Study of War (6 September 2022). ციტირების თარიღი: 10 September 2022
- ↑ Anton Troianovski. TNYT, "Retreat Dents Image of a Might Putin", 12 September 2022, page 1.
- ↑ Andrew Kramer and Andrew Higgins. TNYT, "An Emboldened Kyiv Wants More Arms", 12 September 2022, page 1.
- ↑ Putin calls up reservists, warns Russia will use 'all means' for defence (21 September 2022). ციტირების თარიღი: 21 September 2022
- ↑ Scott-Geddes, Arthur. (21 September 2022) Putin calls up 300,000 reservists in 'partial mobilisation'. ციტირების თარიღი: 21 September 2022
- ↑ Ukraina odpowiada na orędzie Władimira Putina: Rosjanie dostali "prezent" pl (21 September 2022). ციტირების თარიღი: 21 September 2022
- ↑ Ellyatt, Holly. (21 September 2022) Russia's Putin announces partial military mobilization. ციტირების თარიღი: 21 September 2022
- ↑ Davis, Barney. (24 September 2022) Over 700 protesters arrested in Russia as Putin ramps up mobilisation. ციტირების თარიღი: 25 September 2022
- ↑ „Ukraine's south is on the line as a major counteroffensive appears to be underway“. NBC News (ინგლისური). ციტირების თარიღი: 31 August 2022.
- ↑ Baker, Sinéad. „Zelenskyy tells Russian forces to flee as Ukraine starts its counteroffensive in Kherson, the 1st city Russia took“. Business Insider (ინგლისური). ციტირების თარიღი: 31 August 2022.
- ↑ Ukraine says long-anticipated southern offensive has begun. Reuters (29 August 2022). ციტირების თარიღი: 29 August 2022
- ↑ 481.0 481.1 Ukrainian Counteroffensive Underway in Kherson Region. Kyiv Post (29 August 2022). ციტირების თარიღი: 29 August 2022
- ↑ 482.0 482.1 482.2 Russian Offensive Campaign Assessment, August 29. Institute for the Study of War (29 August 2022). ციტირების თარიღი: 31 August 2022
- ↑ Ukraine announces offensive operations across the south. The New York Times (29 August 2022). ციტირების თარიღი: 29 August 2022
- ↑ Institute for the Study of War en. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 25 მარტი 2022. ციტირების თარიღი: 1 September 2022
- ↑ Asami, Terajima (4 September 2022). „Ukraine war latest: Ukraine liberates villages in south and east“. The Kyiv Independent. ციტირების თარიღი: 5 September 2022.
- ↑ Gadzo, Mersiha; Ibrahim, Arwa (4 September 2022). „Ukraine-Russia live 4 September 2022“. Al Jazeera.
- ↑ Tobias Dammers. (10 September 2022) Gegenoffensive in Südukraine. "Je schneller vorbei, desto besser" German. Tagesschau. ციტირების თარიღი: 10 September 2022
- ↑ „Ukraine war: We retook 6,000 sq km from Russia in September, says Zelensky“. BBC. 2022-09-12. ციტირების თარიღი: 2022-09-13.
- ↑ Война в Украине: Зеленский заявляет о стабилизации обстановки на отвоеванной территории - Новости на русском языке.
- ↑ Institute for the Study of War.
- ↑ Медуза — LIVE.
- ↑ AL JAZEERA AND NEWS AGENCIES (2022-09-13). „Ukraine reclaims more territory from Russia in counteroffensive“. AL JAZEERA. ციტირების თარიღი: 2022-09-14.
- ↑ Institute for the Study of War en. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2022-03-25. ციტირების თარიღი: 2022-09-14
- ↑ Institute for the Study of War en. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2022-03-25. ციტირების თარიღი: 2022-09-15
- ↑ Sauer, Pjotr; Koshiw, Isobel (8 September 2022). „Ukraine launches surprise counterattack in Kharkiv region“. The Guardian (ინგლისური). ციტირების თარიღი: 10 September 2022.
- ↑ Hird, Karolina; Barros, George; Philipson, Layne; Kagan, Frederick W.. Russian offensive campaign assessment, September 6. Institute for the Study of War (6 September 2022). ციტირების თარიღი: 10 September 2022
- ↑ Hird, Karolina; Mappes, Grace; Barros, George; Philipson, Layne; Clark, Mason. Russian Offensive Campaign Assessment, September 7 (7 September 2022). ციტირების თარიღი: 10 September 2022
- ↑ Stepanenko, Kateryna; Mappes, Grace; Barros, George; Philipson, Layne; Clark, Mason. Russian Offensive Campaign Assessment, September 8 (8 September 2022). ციტირების თარიღი: 10 September 2022
- ↑ Santora, Marc; Nechepurenko, Ivan; Hernandez, Marco (9 September 2022). „Ukraine Attacks Russia Along Northern Front, Swiftly Making Gains“. The New York Times. ციტირების თარიღი: 10 September 2022.
- ↑ Osterman, Cynthia (9 September 2022). „Ukraine retakes settlements in Kharkiv advance - Russian-installed official“. Reuters. ციტირების თარიღი: 10 September 2022.
- ↑ Lister, Tim; Kesaieva, Julia; Pennington, Josh (9 September 2022). „Russia sends reinforcements to Kharkiv as Ukrainians advance“. CNN. ციტირების თარიღი: 10 September 2022.
- ↑ Ukrainian troops liberate Kupiansk, Kharkiv oblast – media. ციტირების თარიღი: 10 September 2022
- ↑ Russian Offensive Campaign Assessment, September 9. ციტირების თარიღი: 10 September 2022
- ↑ Hunder, Max; Hnidyi, Vitalii (10 September 2022). „Russian grip on northeast Ukraine collapses after Kyiv severs supply line“. Reuters (ინგლისური). ციტირების თარიღი: 10 September 2022.
- ↑ Ukraine continues to consolidate its control in Kharkiv area, UK says en (15 September 2022).
- ↑ „Factbox: Seven recommendations the IAEA makes in its Ukraine report“. Reuters. 6 September 2022. ციტირების თარიღი: 6 September 2022.
- ↑ Nuclear Safety, Security and Safeguards in Ukraine: 28 April - 5 September 2022 გვ. 13-16,46-48. IAEA (6 September 2022). ციტირების თარიღი: 6 September 2022
- ↑ „Zaporizhzhia nuclear power plant halts operations in Ukraine“. ABC News (ინგლისური). 11 September 2022. ციტირების თარიღი: 11 September 2022.
- ↑ „Russia strikes Ukraine army base near Poland as it widens attacks“. Al Jazeera. 14 March 2022. ციტირების თარიღი: 19 March 2022.
- ↑ Lister, Tim; Tawfeeq, Mohammed; Voitovych, Olga; McCarthy, Simone; John, Tara (13 March 2022). „Dozens killed as Russian forces strike targets in western Ukraine“. CNN. ციტირების თარიღი: 19 March 2022.
- ↑ Zadorozhnyy, Petro; Kesaieva, Yulia; Tawfeeq, Mohammed; Federico-O'Murchú, Seán; Renton, Adam; Qiblawi, Tamara (18 March 2022). „Russia has attacked Lviv. Here's why the western city is so important to Ukraine's defense“. CNN. ციტირების თარიღი: 19 March 2022.
- ↑ PokiRae_. (25 თებერვალი 2022) Ukrainian soldier deployed on Snake Island live streamed the moment a Russian warship opened fire on the Island. All 13 soldiers lost their lives..
- ↑ „Russian Navy Captures Ukraine's Outpost on Snake Island“. The Maritime Executive. 24 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 25 February 2022. ციტირების თარიღი: 25 February 2022.
- ↑ Lister, Tim; Pennington, Josh. February 24, 2022 Russia-Ukraine news (24 February 2022). ციტირების თარიღი: 25 February 2022
- ↑ "Русский корабль, иди на х.й!": захисники Зміїного відповіли ворогові uk. ციტირების თარიღი: 25 February 2022
- ↑ Ukraine soldiers told Russian officer 'go fuck yourself' before they died on island (25 February 2022). ციტირების თარიღი: 25 February 2022
- ↑ Ukraine: Video appears to show aftermath of missile strike on air base in Chuhuiv. Sky News (24 February 2022).
- ↑ Sheetz, Michael. (24 February 2022) Satellite imagery shows Russian attack on Ukraine from space. CNBC. ციტირების თარიღი: 8 March 2022
- ↑ Dutton, Jack (25 February 2022). „Russian Military Base Blown Up as Ukraine Fights Back“. Newsweek. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 25 February 2022. ციტირების თარიღი: 25 February 2022.
- ↑ „Ukrainian Armed Forces attacked Millerovo with Tochka-U“. Rostov Gazeta. 25 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 25 February 2022. ციტირების თარიღი: 25 February 2022.
- ↑ Airport in central Ukraine reportedly targeted by missile fired from Belarus. The Times of Israel. ციტირების თარიღი: 28 February 2022
- ↑ KyivIndependent. (5 March 2022) 'Шановні українці!...'.
- ↑ Trevithick, Joseph. „The Russian Air Force Just Had A Terrible Day Over Ukraine“. The Drive. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 6 მარტი 2022. ციტირების თარიღი: 5 March 2022.
- ↑ Enemy loses 88 aircraft, helicopters in Ukraine – General Staff. ციტირების თარიღი: 9 March 2022
- ↑ „Putin has deployed nearly 100% of pre-staged forces into Ukraine- U.S. Official“. Reuters. 7 March 2022.
- ↑ Hodge, Nathan; Cotovio, Vasco; Lieberman, Oren. Pentagon denies Russia's claim that it's "highly likely" US used surveillance drones to help Ukrainian navy (26 February 2022).
- ↑ „Hetman Sahaidachny frigate, being under repair, flooded not to get to enemy – Reznikov“. Interfax Ukraine. ციტირების თარიღი: 4 March 2022.
- ↑ Evans, Michael (4 March 2022). „Ukraine scuttles its flagship frigate as Russians close in“. The Times. The Times. ISSN 0140-0460. ციტირების თარიღი: 4 March 2022.
- ↑ Evans, Michael. „Ukraine scuttles its flagship frigate as the Russians close in“. The Times. ISSN 0140-0460. ციტირების თარიღი: 4 March 2022.
- ↑ „The curious case of Russia's missing air force“. The Economist. 3 March 2022. ციტირების თარიღი: 9 March 2022.
- ↑ Analysis: Russian Armed Forces capture dozen Ukrainian ships in Berdyansk (14 March 2022). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 15 მარტი 2022. ციტირების თარიღი: 18 March 2022
- ↑ Polityuk, Pavel; Heritage, Timothy (24 March 2022). Heavens, Andrew (ed.). „Ukraine says it has destroyed a large Russian landing ship“. Reuters. ციტირების თარიღი: 24 March 2022.
- ↑ Lister, Tim; Alkhaldi, Celine; Voitovych, Olga; Mezzofiore, Gianluca (24 March 2022). „Ukrainians claim to have destroyed large Russian warship in Berdyansk“. CNN. ციტირების თარიღი: 24 March 2022.
- ↑ „Russia-Ukraine war latest: Ukraine PM to head to Washington; Russian warship sunk by Ukraine missile strike, say US officials – live“. The Guardian (ინგლისური). 2022-04-16. ISSN 0261-3077. ციტირების თარიღი: 2022-04-16.
- ↑ Russia confirms severe damage to Black Sea Fleet Flagship Moskva, Crew Abandoned Ship (14 April 2022). ციტირების თარიღი: 14 April 2022
- ↑ Forgey, Quint. Pentagon confirms explosion aboard Russian warship en. ციტირების თარიღი: 14 April 2022
- ↑ „Russian warship Moskva has sunk - state media“. BBC News. 14 April 2022. ციტირების თარიღი: 14 April 2022.
- ↑ April 15, 2022. "Ukraine says fighting rages in Mariupol, blasts rattle Kyiv". By Pavel Polityuk and Elizabeth Piper. Reuters. [4]
- ↑ "C.I.A. Director Airs Concern That Putin Might Turn to Nuclear Weapons". The New York Times. By David E. Sanger and Julian E. Barnes. April 14, 2022. [5]
- ↑ Raghavan, Sudarsan; O'Grady, Siobhán; Shefte, Whitney; Khudov, Kostiantyn (28 February 2022). „In a Kyiv under siege, neighbors dig trenches and raise barriers to brace for Russian assault“. The Washington Post. ციტირების თარიღი: 10 March 2022.
- ↑ Kirby, Jen. (3 March 2022) The other members of Ukraine's resistance. ციტირების თარიღი: 10 March 2022
- ↑ 542.0 542.1 Hunter, Daniel (1 March 2022). „How Ukrainian Civilians Are Resisting Military Force“. YES! Magazine. ციტირების თარიღი: 8 March 2022.
- ↑ „Ukrainian Civilians Take On Russian Invaders With Words And Deeds“. Radio Free Europe/Radio Liberty. 28 February 2022. ციტირების თარიღი: 8 March 2022.
- ↑ Schwirtz, Michael; Santora, Marc; Hill, Evan; Cardia, Alexander (5 March 2022). „Ukrainian protesters take to the streets in occupied Kherson“. The New York Times. ციტირების თარიღი: 8 March 2022.
- ↑ „Ukrainian authorities accuse Russians of opening fire on civilian protest“. CNN. 5 March 2022. ციტირების თარიღი: 8 March 2022.
- ↑ Hunter, Daniel (1 March 2022). „How Ukrainian Civilians Are Resisting Military Force“. YES! Magazine. ციტირების თარიღი: 8 March 2022.
- ↑ armedforcesukr. (9 March 2022) 'Шановні українці!...'.
- ↑ Ordinary Ukrainians are resisting Vladimir Putin's occupying force in Kherson and elsewhere. The Economist (9 March 2022). ციტირების თარიღი: 10 March 2022
- ↑ Axe, David. (9 April 2021) Ukraine Might Field A Drone Strike Force—And It Could Knock Out Russian Tanks. ციტირების თარიღი: 19 April 2021
- ↑ Ukrainian Military Deploys Turkish-made Bayraktar Drone in Donbas (26 October 2021). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 მარტი 2022. ციტირების თარიღი: 26 October 2021
- ↑ Brennan, Margaret; Watson, Eleanor (20 January 2022). „U.S. and NATO to surge lethal weaponry to Ukraine to help shore up defenses against Russia“. CBS News. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 27 February 2022.
- ↑ U.S. Security Assistance to Ukraine (9 February 2022). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 27 თებერვალი 2022. ციტირების თარიღი: 26 February 2022
- ↑ Mitchell, Ellen. Pentagon mulling ways to get more lethal aid to Ukraine (25 February 2022). ციტირების თარიღი: 26 February 2022
- ↑ Gould, Joe; Altman, Howard. Pentagon reveals info on $200M military aid to Ukraine, including more Javelins (25 January 2022). ციტირების თარიღი: 26 February 2022
- ↑ Clapson, Colin (26 February 2022). „Belgium sends weapons to Ukraine“. VRT (broadcaster). Brussels. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 27 February 2022. ციტირების თარიღი: 26 February 2022.
- ↑ „Czech Republic, Netherlands To Ship More Military Aid To Ukraine“. Eesti Rahvusringhääling. Washington. 26 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 27 February 2022. ციტირების თარიღი: 26 February 2022.
- ↑ „Estonia sending additional weapons, aid to Ukraine“. Eesti Rahvusringhääling. Tallinn. 25 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 27 February 2022. ციტირების თარიღი: 26 February 2022.
- ↑ Greece to send defensive military equipment to Ukraine (27 February 2022). ციტირების თარიღი: 27 February 2022
- ↑ 559.0 559.1 Portugal vai enviar armas para a Ucrânia pt. ციტირების თარიღი: 27 February 2022
- ↑ „NATO allies to provide more weapons to Ukraine, Stoltenberg says“. Reuters. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 26 February 2022. ციტირების თარიღი: 25 February 2022.
- ↑ Polska broń dla Ukrainy. Pierwsze transporty dotarły, kolejne w drodze pl. ციტირების თარიღი: 26 February 2022
- ↑ Imielski, Roman. (25 February 2022) Ukraińcy ujawnili, jaką broń przekazała im w piątek Polska pl. ციტირების თარიღი: 26 February 2022
- ↑ Germany blocks Estonia from transferring weapons to Ukraine (23 January 2022). ციტირების თარიღი: 27 February 2022
- ↑ Huggler, Justin (26 February 2022). „What will they send next? Pillows?“. The Daily Telegraph. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 27 February 2022.}
- ↑ „In policy shift, Berlin approves export of RPGs from Netherlands to Ukraine“. Reuters. 26 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 27 February 2022. ციტირების თარიღი: 26 February 2022.
- ↑ „Russia-Ukraine latest news: gunfights continue in Kyiv as capital goes under curfew – live“. The Guardian. 26 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 27 February 2022. ციტირების თარიღი: 26 February 2022.
- ↑ EU shuts airspace to Russian airlines, will buy Ukraine arms. Associated Press (27 February 2022). ციტირების თარიღი: 28 February 2022
- ↑ „Ukraine war: EU to buy and deliver weapons to Kyiv, says Ursula von der Leyen“. Euronews. 27 February 2022. ციტირების თარიღი: 27 February 2022.
- ↑ EU tightens Russian sanctions and buys weapons for Ukraine. Reuters (27 February 2022).
- ↑ Weber, Peter. EU nations intend to supply Ukraine with fighter jets, foreign policy chief says (28 February 2022). ციტირების თარიღი: 28 February 2022
- ↑ Brennan, David. EU's Ukraine Fighter Jet Promise Falling Apart as Russia Advances. Newsweek. ციტირების თარიღი: 1 March 2022
- ↑ Vogt, Adrienne; Said-Moorhouse, Lauren; Ravindran, Jeevan; Wilkinson, Peter; Yeung, Jessie; Lendon, Brad; George, Steve; Wagner, Meg. Blinken authorizes $350 million more in US military assistance to Ukraine (26 February 2022). ციტირების თარიღი: 26 February 2022
- ↑ Vogt, Adrienne; Said-Moorhouse, Lauren; Ravindran, Jeevan; Wilkinson, Peter; Yeung, Jessie; Lendon, Brad; George, Steve; Wagner, Meg. $350 million in US military assistance will include "anti-armor and anti-aircraft systems," official says (26 February 2022). ციტირების თარიღი: 26 February 2022
- ↑ Hodge, Nathan; Cotovio, Vasco; Lieberman, Oren. Pentagon denies Russia's claim that it's "highly likely" US used surveillance drones to help Ukrainian navy (26 February 2022).
- ↑ „Sverige ger 5 000 pansarskott till Ukrainas militär“ [Sweden gives 5,000 armored shots to the Ukrainian military] (შვედური). SVT. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 March 2022.
- ↑ „Sweden to send military aid to Ukraine – PM Andersson“. Reuters. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 March 2022.
- ↑ Hansen, Louise Bolvig (27 February 2020). „Danmark sender panserværnsvåben til Ukraine – alle spilleregler er ændret, siger Mette Frederiksen“ [Denmark sends anti-tank weapon to Ukraine – the game has changed, says Mette Frederiksen]. TV 2 (დანიური). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 27 February 2022. ციტირების თარიღი: 27 February 2022.
- ↑ Zondag, Martin H. W.. (27 February 2022) Støre holder pressekonferanse om situasjonen i Ukraina no.
- ↑ Norge trekker oljefondet ut av Russland no.
- ↑ 580.0 580.1 Storrøsten, Kaja; Hatlo, Madeleine. Norge sender militært utstyr no. Dagbladet (27 February 2022).
- ↑ „Norway to send weapons to Ukraine, in change of policy“. Reuters. 28 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 March 2022. ციტირების თარიღი: 1 March 2022.
- ↑ Jarstad, Lena. (28 February 2022) Norge sender våpen til Ukraina nb-NO. ციტირების თარიღი: 1 March 2022
- ↑ Norge sender våpen til Ukraina nb (28 February 2022). ციტირების თარიღი: 1 March 2022
- ↑ „Finland will send lethal weapons into Ukraine, bucking trend of nonintervention“. The Washington Post. 28 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 March 2022. ციტირების თარიღი: 28 February 2022.
- ↑ Timsit, Annabelle; Taylor, Adam; Cheng, Amy (1 March 2022). „Ukraine is asking foreigners to help fight Russia. Some are heeding the call, despite enormous risks“. Washington Post. ციტირების თარიღი: 12 March 2022.
- ↑ Abend, Lisa (7 March 2022). „Meet the Foreign Fighters Risking Their Lives in Ukraine“. Time. ციტირების თარიღი: 9 March 2022.
- ↑ Lemon, Jason. (3 March 2022) Russia Vows Prosecution of Foreign Fighters After 16K Join Ukraine. Newsweek. ციტირების თარიღი: 4 March 2022
- ↑ Ukraine war: Putin seeks foreign volunteers to fight in Ukraine. BBC News (11 March 2022). ციტირების თარიღი: 13 March 2022
- ↑ Ball, Tom. (11 March 2022) African fighters prepare to join Russian troops. ციტირების თარიღი: 14 March 2022
- ↑ Russian stocks crash 33% and ruble plunges to record low. CNN. ციტირების თარიღი: 25 February 2022
- ↑ Moscow Exchange has suspended trading on all of its markets until further notice. Moscow Exchange (24 February 2022). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 თებერვალი 2022. ციტირების თარიღი: 24 February 2022
- ↑ Teterevleva, Anastasia; Rodionov, Maxim (24 February 2022). „Moscow Exchange suspends trading on all markets“. Reuters. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 February 2022. ციტირების თარიღი: 24 February 2022.
- ↑ Moscow Exchange resumes trading on its markets at 10:00am. Moscow Exchange (24 February 2022). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 February 2022. ციტირების თარიღი: 24 February 2022
- ↑ Mudgill, Amit (24 February 2022). „Russian stocks nosedive 20% as trading resumes on Moscow Exchange“. The Economic Times. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 February 2022. ციტირების თარიღი: 24 February 2022.
- ↑ „Moscow, Saint Petersburg Exchanges Say Trading Suspended“. Agence France-Presse. Barron's. 24 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 February 2022. ციტირების თარიღი: 24 February 2022.
- ↑ Russian cenbank to start FX intervention as rouble skids to record low (24 February 2022). ციტირების თარიღი: 24 February 2022
- ↑ Ukraine Central Bank Halts Currency Market, Limits Cash Withdrawals (24 February 2022). ციტირების თარიღი: 24 February 2022
- ↑ Oil rises above $100 a barrel for the first time since 2014. The Financial Times (24 February 2022). ციტირების თარიღი: 24 February 2022
- ↑ Invasion threatens global wheat supply. ციტირების თარიღი: 25 February 2022
- ↑ „How tensions in Ukraine could rile Egypt“. The Economist. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 February 2022. ციტირების თარიღი: 25 February 2022.
- ↑ In North Africa, the Ukraine war strains economies already hurt by the pandemic. (25 February 2022). ციტირების თარიღი: 25 February 2022
- ↑ „The hidden costs of cutting Russia off from SWIFT“. The Economist. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 February 2022. ციტირების თარიღი: 24 February 2022.
- ↑ EU unlikely to cut Russia off SWIFT for now, sources say (24 February 2022). ციტირების თარიღი: 24 February 2022
- ↑ Czech president: Russia should be cut off from SWIFT (24 February 2022). ციტირების თარიღი: 24 February 2022
- ↑ UK politics live: Boris Johnson making statement on sanctions; PM 'trying to persuade G7 to remove Russia from Swift payments system' (24 February 2022). ციტირების თარიღი: 24 February 2022
- ↑ Pop, Valentina (25 February 2022). „EU leaders agree more Russia sanctions, but save some for later“. Financial Times. ციტირების თარიღი: 25 February 2022.
- ↑ IMF, World Bank Chiefs Warn Of Global Impacts From Ukraine War. ციტირების თარიღი: 24 February 2022
- ↑ Melander, Ingrid; Gabriela, Baczynska. EU targets Russian economy after 'deluded autocrat' Putin invades Ukraine (24 February 2022). ციტირების თარიღი: 26 February 2022
- ↑ Western Countries Agree To Add Putin, Lavrov To Sanctions List (25 February 2022). ციტირების თარიღი: 26 February 2022
- ↑ China State Banks Restrict Financing for Russian Commodities (25 February 2022). ციტირების თარიღი: 26 February 2022
- ↑ Islam, Faisal. Why the world is waging economic war on Russia. BBC News (27 February 2022). ციტირების თარიღი: 28 February 2022
- ↑ „Trump: How much of Germany's gas comes from Russia?“. BBC News. 11 July 2018. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 27 February 2022.
- ↑ Western allies will remove Russian banks from Swift. BBC News. ციტირების თარიღი: 26 February 2022
- ↑ Fleming, Sam; Solomon, Erika; Borrelli, Silvia Sciorilli (26 February 2022). „Italy move adds to EU momentum for cutting Russian banks from Swift“. Financial Times. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 27 February 2022.
- ↑ Pop, Valentina (25 February 2022). „EU leaders agree more Russia sanctions, but save some for later“. Financial Times. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 26 February 2022. ციტირების თარიღი: 25 February 2022.
- ↑ Germany Backs 'Targeted' Russian SWIFT Removal: Ukraine Update. Yahoo News. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 26 თებერვალი 2022. ციტირების თარიღი: 26 February 2022
- ↑ Cumming-Bruce, Nick. (28 February 2022) Switzerland says it will freeze Russian assets, setting aside a tradition of neutrality.. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 მარტი 2022. ციტირების თარიღი: 1 March 2022
- ↑ „Monaco clamps down on Russian assets after Ukraine invasion“. Reuters. 28 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 March 2022. ციტირების თარიღი: 1 March 2022.
- ↑ „Singapore to impose banking, trade restrictions on Russia“. Nikkei Asia. 28 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 March 2022. ციტირების თარიღი: 28 February 2022.
- ↑ Jaipragas, Bhavan (28 February 2022). „Singapore to slap unilateral sanctions on Russia in 'almost unprecedented' move“. South China Morning Post. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 28 February 2022. ციტირების თარიღი: 28 February 2022.
- ↑ French finance minister: We will bring about collapse of the Russian economy (1 March 2022). ციტირების თარიღი: 3 March 2022
- ↑ Kajimoto, Tetsushi; Komiya, Kantaro (28 February 2022). „Japan joins sanctions on Russian central bank, says 'Japan is with Ukraine'“. Reuters. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 March 2022. ციტირების თარიღი: 1 March 2022.
- ↑ „Sanctions on Russia: asset managers are making a disorderly retreat“. Financial Times. 1 March 2022. ციტირების თარიღი: 2 March 2022.
- ↑ Visa, Mastercard, Amex block Russian banks after sanctions (2 March 2022). ციტირების თარიღი: 2 March 2022
- ↑ „America has targeted Russia's technological fabric“. The Economist. 25 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 26 February 2022. ციტირების თარიღი: 25 February 2022.
- ↑ „Poland says is preparing to close its airspace for Russian airlines“. National Post. 25 February 2022. ციტირების თარიღი: 25 February 2022.
- ↑ 627.0 627.1 Russian air traffic ban widens (25 February 2022). ციტირების თარიღი: 25 February 2022
- ↑ ERR, ERR |. (2022-02-26) Estonia to close airspace to Russian planes en. ციტირების თარიღი: 2022-02-26
- ↑ Delta cuts Aeroflot ties as fallout from Russia's invasion of Ukraine spreads in air travel (25 February 2022). ციტირების თარიღი: 25 February 2022
- ↑ Josephs, Leslie. Delta cuts Aeroflot ties as fallout from Russia's invasion of Ukraine spreads in air travel (25 February 2022). ციტირების თარიღი: 25 February 2022
- ↑ Russia bans flights from Bulgarian, Polish and Czech carriers (26 February 2022). ციტირების თარიღი: 26 February 2022
- ↑ Vogt, Adrienne; Said-Moorhouse, Lauren; Ravindran, Jeevan; Wilkinson, Peter; Yeung, Jessie; Lendon, Brad; George, Steve; Wagner, Meg. Russian aircraft banned from German airspace (26 February 2022). ციტირების თარიღი: 27 February 2022
- ↑ SAPO. Portugal fecha espaço aéreo a companhias aéreas russas pt. ციტირების თარიღი: 27 February 2022
- ↑ Евросоюз полностью закроет свое небо для российских самолетов ru (27 February 2022).
- ↑ Raskin, Sam. (27 February 2022) EU boxing Russia in by barring from airspace, sending weapons, resources to Ukraine. ციტირების თარიღი: 27 February 2022
- ↑ Chazan, Guy (22 February 2022). „Scholz takes heat off Germany with decision to freeze Nord Stream 2 project“. Financial Times. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 27 February 2022. ციტირების თარიღი: 26 February 2022.
- ↑ „Ukraine war latest: Nord Stream 2 files for insolvency after sanctions target pipeline, Swiss official says“. Financial Times. 1 March 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 March 2022. ციტირების თარიღი: 1 March 2022.
- ↑ „Turkey to implement pact limiting Russian warships to Black Sea“. Reuters. 28 February 2022. ციტირების თარიღი: 3 March 2022.
- ↑ Pitel, Laura (2 March 2022). „Turkey's stance on Russian warships raises hope of reset in relations with west“. Financial Times. ციტირების თარიღი: 3 March 2022.
- ↑ Aguilera, Jasmine (25 February 2022). „Russia's Invasion of Ukraine May Trigger a Refugee Crisis. Here's How the World Is Preparing“. Time Magazine. ციტირების თარიღი: 25 February 2022.
- ↑ „Latvia ready to take in Ukrainian refugees, visas for Russians to be suspended“. Public Broadcasting of Latvia. 24 February 2022. ციტირების თარიღი: 24 February 2022.
- ↑ Čigāne, Iveta (26 February 2022). „First Ukrainian refugees arrive in Latvia“. Public Broadcasting of Latvia. ციტირების თარიღი: 26 February 2022.
- ↑ Thousands of Ukrainian refugees have fled to Moldova, where the government has set up tents and vowed to keep its borders open to help. ციტირების თარიღი: 25 February 2022
- ↑ Poland prepares for flood of Ukrainian refugees (24 February 2022). ციტირების თარიღი: 25 February 2022
- ↑ 'I don't know what to do': fleeing Ukrainians start arriving in central Europe (24 February 2022). ციტირების თარიღი: 25 February 2022
- ↑ Neagu, Bogdan (22 February 2022). „Romania prepared to receive refugees from Ukraine“. Euractiv. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 February 2022. ციტირების თარიღი: 25 February 2022.
- ↑ „Mii de ucraineni au fugit de război și au venit în România. Bărbații și-au adus familiile până la graniță și apoi s-au întors să lupte“ [Thousands of Ukrainians fled the war and came to Romania. The men brought their families to the border and then returned to fight]. Digi24 (რუმინული). 25 February 2022.
- ↑ Persoanele care sosesc din Ucraina în România sunt exceptate de carantină. Anunțul CNSU ro. Mediafax (25 February 2022).
- ↑ „Some 100,000 Ukrainians have entered Poland since war began-interior minister“. Reuters. 26 February 2022. ციტირების თარიღი: 26 February 2022.
- ↑ 650.0 650.1 650.2 უკრაინაში დაღუპული ქართველი მებრძოლები საქართველოში გადაასვენეს
- ↑ უკრაინაში კიდევ ერთი ქართველი მებრძოლი დაიღუპა
- ↑ უკრაინაში კიდევ ორი ქართველი მებრძოლი დაიღუპა
- ↑ „უკრაინაში კიდევ ერთი ქართველი მებრძოლი დაიღუპა“. interpressnews.ge. ციტირების თარიღი: 2022-04-16.
- ↑ „უკრაინაში დღეს 3 ქართველი მებრძოლი დაიღუპა“. interpressnews.ge. ციტირების თარიღი: 2022-04-16.
- ↑ „უკრაინაში დაღუპული კიდევ ერთი ქართველის ვინაობა ცნობილია“. interpressnews.ge. ციტირების თარიღი: 2022-04-30.
- ↑ უკრაინაში, „აზოვსტალში“ 27 წლის ქართველი მებრძოლი დაიღუპა ka. ipn.ge.
- ↑ ქალაქ იზიუმთან კიდევ ერთი ქართველი მებრძოლი დაიღუპა.
- ↑ „უკრაინაში დაღუპული კიდევ ერთი ქართველი მებრძოლი გიორგი გრიგოლიაა“. mtavari.tv. ციტირების თარიღი: 2022-06-06.
- ↑ „უკრაინაში კიდევ ერთი ქართველი მებრძოლი დაიღუპა“. interpressnews. ციტირების თარიღი: 2022-18-06. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი
|access-date=-ში (დახმარება) - ↑ „უკრაინაში კიდევ ერთი ქართველი მებრძოლი დაიღუპა“. civil.ge. ციტირების თარიღი: 2022-11-07.
- ↑ „უკრაინაში კიდევ ერთი ქართველი მებრძოლი დაიღუპა“. 1tv.ge. ციტირების თარიღი: 2022-27-08. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი
|access-date=-ში (დახმარება) - ↑ „უკრაინაში კიდევ ერთი ქართველი მებრძოლი დაიღუპა დაიღუპა“. ipn.ge. ციტირების თარიღი: 2022-27-08. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი
|access-date=-ში (დახმარება) - ↑ „ცნობილია, ვინ არის უკრაინაში დაღუპული ქართველი“. primetime.ge. ციტირების თარიღი: 2022-10-10.
- ↑ უკრაინაში კიდევ ერთი ქართველი მებრძოლი დაიღუპა.
- ↑ „Ukraine: What sanctions are being imposed on Russia?“. BBC. 22 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 23 February 2022. ციტირების თარიღი: 22 February 2022.
- ↑ „Британия ввела санкции против 5 российских банков, Ротенберга и Тимченко“. RBK Daily. 22 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 22 February 2022. ციტირების თარიღი: 22 February 2022.
- ↑ Germany shelves Nord Stream 2 pipeline en-US. ციტირების თარიღი: 23 February 2022
- ↑ Chalmers, John; Siebold, Sabine; Emmott, Robin (22 February 2022). „EU agrees sanctions 'to hurt Russia' over Ukraine crisis“. Reuters (ინგლისური). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 February 2022. ციტირების თარიღი: 23 February 2022.
- ↑ What to know about new U.S. sanctions targeting Russia over Ukraine en-US. ციტირების თარიღი: 23 February 2022
- ↑ Cave, Damien (24 February 2022). „Live Updates: Ukraine Says Russia Has Begun Its Invasion - The New York Times“. The New York Times (ინგლისური). ISSN 0362-4331. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 February 2022. ციტირების თარიღი: 24 February 2022.
- ↑ MacNamee, Garreth. „'We will hold the Kremlin accountable': International anger as Russia attacks Ukraine“. TheJournal.ie (ინგლისური). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 February 2022. ციტირების თარიღი: 24 February 2022.
- ↑ U.S. Says Russia Will Face U.N. Security Council Resolution en. ციტირების თარიღი: 2022-02-24
- ↑ Demianyk, Graeme (24 February 2022). „Boris Johnson Condemns Russia's 'Unprovoked Attack' On Ukraine“. HuffPost UK (ინგლისური). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 February 2022. ციტირების თარიღი: 24 February 2022.
- ↑ Biden Calls Putin's Ukraine Actions an 'Unprovoked and Unjustified' Attack (24 February 2022). ციტირების თარიღი: 24 February 2022
- ↑ Teterevleva, Anastasia; Rodionov, Maxim (February 24, 2022). „Moscow Exchange suspends trading on all markets“. Reuters.
- ↑ Mudgill, Amit (2022-02-24). „Russian stocks nosedive 20% as trading resumes on Moscow Exchange“. The_Economic_Times.
- ↑ Moscow Exchange resumes trading on its markets at 10:00am. Moscow Exchange (24 February 2022). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 თებერვალი 2022. ციტირების თარიღი: 24 February 2022.
- ↑ „Moscow, Saint Petersburg Exchanges Say Trading Suspended“. Agence France-Presse. Barron's. 24 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 თებერვალი 2022. ციტირების თარიღი: 24 February 2022.
- ↑ „U.S. sending F-35s jets to Baltics, extends stay of its troops“. Reuters. 24 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 March 2022. ციტირების თარიღი: 28 February 2022.
- ↑ NATO vows to defend its entire territory after Russia attack (24 February 2022). ციტირების თარიღი: 25 February 2022
- ↑ Poland and Baltic countries trigger consultations under NATO article 4 (23 February 2022). ციტირების თარიღი: 24 February 2022
- ↑ Timsit, Annabelle; Rauhala, Emily (24 February 2022). „NATO 'more united and determined than ever' after Russia's 'brutal act of war' on Ukraine“. The Washington Post. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 26 February 2022.
- ↑ Statement by the North Atlantic Council on Russia's attack on Ukraine (24 February 2022). ციტატა: „Today, we have held consultations under Article 4 of the Washington Treaty. We have decided, in line with our defensive planning to protect all Allies, to take additional steps to further strengthen deterrence and defence across the Alliance.“ ციტირების თარიღი: 1 March 2022
- ↑ NATO puts warplanes on alert, to increase troop presence on eastern flank.
- ↑ Cook, Lorne. NATO leaders agree to bolster eastern forces after invasion.
- ↑ 686.0 686.1 NATO Agrees To Partial Deployment Of Response Force To Eastern Member Countries (25 February 2022). ციტირების თარიღი: 25 February 2022
- ↑ Coleman, Julie. NATO takes command of US carrier strike group as allies send more jets and warships to deter Russia's threat against Ukraine (25 February 2022). ციტირების თარიღი: 25 February 2022
- ↑ Germany commits 100 billion euros to new armed forces fund. Associated Press (27 February 2022). ციტირების თარიღი: 27 February 2022
- ↑ Germany to Boost Military Spending in Latest Historic Shift (27 February 2022). ციტირების თარიღი: 27 February 2022
- ↑ Kayali, Laura (27 February 2022). „EU to ban Russia's RT, Sputnik media outlets, von der Leyen says“. Politico. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 27 February 2022. ციტირების თარიღი: 27 February 2022.
- ↑ „'Watershed moment': EU to buy and deliver weapons to Ukraine“. Euronews. 27 February 2022. ციტირების თარიღი: 27 February 2022.
- ↑ „Zelensky asks to join the European Union“. The Washington Post. 28 February 2022. ციტირების თარიღი: 28 February 2022.
- ↑ ირაკლი კობახიძე - „ქართული ოცნების“ პოლიტიკურმა გუნდმა მიიღო გადაწყვეტილება, ევროკავშირის წევრობის კანდიდატის სტატუსის მისაღებად განაცხადი დაუყოვნებლივ წარადგინოს
- ↑ ირაკლი ღარიბაშვილმა საქართველოს ევროკავშირში წევრობის განაცხადს ხელი მოაწერა
- ↑ Special OSCE Permanent Council meeting held following Russian decision to recognize parts of Donetsk and Luhansk regions of Ukraine as independent. ციტირების თარიღი: 4 March 2022
- ↑ Joint statement by OSCE Chairman-in-Office Rau and Secretary General Schmid on Russia's launch of a military operation in Ukraine. ციტირების თარიღი: 4 March 2022
- ↑ OSCE parliamentarians condemn Russian military action in Ukraine, call for de-escalation at Vienna Winter Meeting. ციტირების თარიღი: 4 March 2022
- ↑ The Reinforced Meeting of the OSCE Permanent Council at the Ministerial Level. ციტირების თარიღი: 4 March 2022
- ↑ Statement of the Secretary General on the temporary evacuation of OSCE staff from Ukraine. ციტირების თარიღი: 4 March 2022
- ↑ 'Give Peace a Chance', Secretary-General Urges Russian Federation at Security Council Meeting on Ukraine, Saying too Many People Have Died | Meetings Coverage and Press Releases. United Nations. ციტირების თარიღი: 4 March 2022
- ↑ U.S. Says Russia Will Face U.N. Security Council Resolution. ციტირების თარიღი: 24 February 2022
- ↑ MacNamee, Garreth. „'We will hold the Kremlin accountable': International anger as Russia attacks Ukraine“. TheJournal.ie. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 February 2022. ციტირების თარიღი: 24 February 2022.
- ↑ Demianyk, Graeme (24 February 2022). „Boris Johnson Condemns Russia's 'Unprovoked Attack' On Ukraine“. HuffPost UK. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 February 2022. ციტირების თარიღი: 24 February 2022.
- ↑ Parti, Tarini. (24 February 2022) Biden Calls Putin's Ukraine Actions an 'Unprovoked and Unjustified' Attack. Wall Street Journal. ციტირების თარიღი: 24 February 2022
- ↑ Blanchfield, Mike; Berthiaume, Lee. Trudeau condemns Russia's attack on Ukraine, says Russia will suffer consequences (24 February 2022). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 თებერვალი 2022. ციტირების თარიღი: 24 February 2022
- ↑ Leesman, Madeline. (24 February 2022) EU to hit Russia With New Sanctions Over Its 'Barbaric' Invasion of Ukraine. ციტირების თარიღი: 24 February 2022
- ↑ Rankin, Jennifer; Holmes, and Oliver; Lock, Samantha; Harding, Luke; Boffey, Daniel; Boffey, Daniel; Chrisafis, Angelique; O'Carroll, Lisa; Roth, Andrew (24 February 2022). „Ukraine crisis latest news: Russia invading on multiple fronts, former Ukrainian defence minister says“. The Guardian. ISSN 0261-3077. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 February 2022. ციტირების თარიღი: 24 February 2022.
- ↑ „At U.N., Russia vetoes U.S. resolution condemning Ukraine invasion“. The Washington Post. 25 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 26 February 2022. ციტირების თარიღი: 26 February 2022.
- ↑ Nichols, Michelle. U.N. Security Council calls rare General Assembly session on Ukraine (27 February 2022).
- ↑ Tawfik, Nada. Rare UN meeting gets under way. BBC News (28 February 2022). ციტირების თარიღი: 28 February 2022
- ↑ Nebehay, Stephanie (1 March 2022). „Western envoys, allies walk out on Lavrov speech to UN rights forum“. Reuters. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 March 2022. ციტირების თარიღი: 1 March 2022. ციტატა: „More than 100 diplomats from some 40 Western countries and allies including Japan walked out of a speech by Russian Foreign Minister Sergei Lavrov to the top U.N. human rights forum on Tuesday in protest over Russia's invasion of Ukraine.“
- ↑ Cumming-Bruce, Nick (1 March 2022). „Diplomats walk out of Lavrov's speech at the U.N. in Geneva“. The New York Times. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 March 2022. ციტირების თარიღი: 1 March 2022. ციტატა: „Ukraine's ambassador to the United Nations in Geneva led the walkout, which left a largely empty conference hall to hear the remarks by Foreign Minister Sergey V. Lavrov at a conference on disarmament.“
- ↑ Shah, Furvah (1 March 2022). „UN diplomats walk out on Russian minister's speech in protest at Ukraine invasion“. The Independent. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 March 2022. ციტირების თარიღი: 1 March 2022. ციტატა: „Dozens of officials, including those from Britain, the US and the European Union, left the UN Human Rights Council meeting in Geneva, Switzerland on Tuesday as a video message from Vladimir Putin's ally played.“
- ↑ OHCHR | UN Human Rights Chief urges an immediate halt to the Russian Federation's military action against Ukraine.
- ↑ Pamuk, Humeyra; Landay, Jonathan (2 March 2022). „U.N. General Assembly in historic vote denounces Russia over Ukraine invasion“. Reuters.
- ↑ „China’s Propaganda Machine Gears Up for Putin — and Blames America for the Invasion“. Rolling Stone. 2 March 2022.
- ↑ „How China embraces Russian propaganda and its version of the war“. Japan Times. 5 March 2022.
- ↑ Wen Liu, Tracy. China’s Propaganda Over Ukraine Is Shifting and Uncertain. FP. ციტირების თარიღი: 5 March 2022
- ↑ „China asked Russia to delay Ukraine invasion until after Olympics -NYT“. Reuters. 3 March 2022.
- ↑ Wong, Edward; Barnes, Julian. China Asked Russia to Delay Ukraine War Until After Olympics, U.S. Officials Say. The New York Times. ციტირების თარიღი: 5 March 2022
- ↑ „Emmanuel Macron's Ukraine mission buys time, but works no miracles“. The Economist. 8 February 2022. ციტირების თარიღი: 5 March 2022.
- ↑ Troianovski, Anton. A Putin-Macron call leaves France persuaded that Russia wants ‘control of all of Ukraine.’. The New York Times. ციტირების თარიღი: 5 March 2022
- ↑ Bisserbe, Noemie. French President Emmanuel Macron Declares Run for Re-Election. The Wall Street Journal. ციტირების თარიღი: 5 March 2022
- ↑ „With war at its doors, Europe discovers a capacity for action“. The Economist. 5 March 2022. ციტირების თარიღი: 5 March 2022.
- ↑ Modi Appeals for 'Cessation of Violence' in Call With Putin, First Indian Reaction to Russian Attack.
- ↑ Jadhav, Rajendra; Anand, Nupur; Ahmed, Aftab. India explores setting up rupee trade accounts with Russia to soften sanctions blow – sources (25 February 2022).
- ↑ Alexander, Peter (25 February 2022). „One of Russia's closest allies denies request for troops“. NBC News. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 26 February 2022. ციტირების თარიღი: 25 February 2022.
- ↑ Vogt, Adrienne; Said-Moorhouse, Lauren; Ravindran, Jeevan; Wilkinson, Peter; Yeung, Jessie; Lendon, Brad; George, Steve; Wagner, Meg. Pope expresses "his deepest sorrow" in phone call with Zelensky (26 February 2022). ციტირების თარიღი: 26 February 2022
- ↑ „Christian Orthodox spiritual leader calls for end of Ukraine war“. Reuters. 27 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 March 2022. ციტირების თარიღი: 28 February 2022.
- ↑ „Moscow Patriarch Kirill, Ukrainian Orthodox leaders issue calls for peace“. Religion News Service. 24 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 27 February 2022.
- ↑ Moscow patriarch prays for unity of 'single space' of Russia and Ukraine. ციტირების თარიღი: 3 March 2022
- ↑ Слово Святейшего Патриарха Кирилла в Неделю о Страшном Суде после Литургии в Храме Христа Спасителя / Патриарх / Патриархия.ru ru. ციტირების თარიღი: 3 March 2022
- ↑ Ukraine: Archbishop of Canterbury asks people to stand 'shoulder to shoulder' (4 March 2022). ციტირების თარიღი: 5 March 2022
- ↑ International Olympic Committee urges sports bodies to cancel events in Russia, Belarus (25 February 2022). ციტირების თარიღი: 25 February 2022
- ↑ Russia stripped of major events as invasion of Ukraine intensifies (25 February 2022). ციტირების თარიღი: 25 February 2022
- ↑ 736.0 736.1 „IOC, FIFA clamp down on Russian and Belarussian athletes and teams“. The Washington Post. 28 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 March 2022. ციტირების თარიღი: 28 February 2022.
- ↑ „UCI statement concerning the situation in Ukraine“ (პრეს-რელიზი). UCI. 26 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 27 February 2022. ციტირების თარიღი: 26 February 2022.
- ↑ „FIG decision regarding the conflict in Europe“ (პრეს-რელიზი). International Gymnastics Federation. 26 February 2022. ციტირების თარიღი: 26 February 2022.
- ↑ „IPC makes decisions regarding RPC and NPC Belarus“ (პრეს-რელიზი). International Paralympic Committe. 2 March 2022.
- ↑ „IPC to decline athlete entries from RPC and NPC Belarus for Beijing 2022“. paralympic.org. 3 March 2022. ციტირების თარიღი: 3 March 2022.
- ↑ International Judo Federation. (27 February 2022) International Judo Federation – statement suspending Putin. ციტირების თარიღი: 27 February 2022
- ↑ Boren, Cindy; Bonesteel, Matt (1 March 2022). „Russia, Belarus barred from competition by International Skating Union“. The Washington Post. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 March 2022. ციტირების თარიღი: 1 March 2022.
- ↑ Champions League Final Will Be Played in Paris, Not Russia (25 February 2022). ციტირების თარიღი: 25 February 2022
- ↑ UEFA Champions League final moved from St. Petersburg to Paris (25 February 2022). ციტირების თარიღი: 25 February 2022
- ↑ Vogt, Adrienne; Said-Moorhouse, Lauren; Ravindran, Jeevan; Wilkinson, Peter; Yeung, Jessie; Lendon, Brad; George, Steve; Wagner, Meg. Poland refuses to play Russia in next month's 2022 World Cup qualifier over Ukraine (26 February 2022). ციტირების თარიღი: 26 February 2022
- ↑ „FIFA suspends Russia from playing international soccer indefinitely“. The Washington Post. 28 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 March 2022. ციტირების თარიღი: 28 February 2022.
- ↑ ESPN. (25 February 2022) Finnish hockey team leaves KHL playoffs over Ukraine invasion. ციტირების თარიღი: 27 February 2022
- ↑ Dinamo Riga withdraws from KHL following Russian invasion into Ukraine. New York Post (27 February 2022). ციტირების თარიღი: 27 February 2022
- ↑ „Dinamo Rīga pulls out of KHL“. Public Broadcasting of Latvia. 28 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 March 2022. ციტირების თარიღი: 28 February 2022.
- ↑ Sebastian Vettel and Max Verstappen call for Russian GP boycott (25 February 2022). ციტირების თარიღი: 25 February 2022
- ↑ Formula 1 statement on the Russian Grand Prix (25 February 2022). ციტირების თარიღი: 26 February 2022
- ↑ EA Sports removes Russian teams from NHL, FIFA video games. Vox Media (2 March 2022). ციტირების თარიღი: 2 March 2022
- ↑ Haas F1 team splits with Mazepin, Uralkali after Ukraine invasion en. ციტირების თარიღი: 5 March 2022
- ↑ Thomas, Tobi. (25 February 2022) Russia is banned from Eurovision after invasion of Ukraine. ციტირების თარიღი: 26 February 2022
- ↑ „EBU statement regarding the participation of Russia in the Eurovision Song Contest 2022“. Eurovision Song Contest (პრეს-რელიზი). European Broadcasting Union. 25 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 26 February 2022. ციტირების თარიღი: 25 February 2022.
- ↑ Requintina, Robert. (1 March 2022) Miss Supranational bans Russia from joining in solidarity with Ukraine. ციტირების თარიღი: 1 March 2022
- ↑ Disney, Sony and Warner Bros pause film releases in Russia over Ukraine invasion (1 March 2022). ციტირების თარიღი: 1 March 2022
- ↑ „Poland's Kaczynski calls for peacekeeping mission in Ukraine“. Reuters. 15 March 2022.
- ↑ Ukraine and Russia hold third round of talks (7 March 2022). ციტირების თარიღი: 8 March 2022
- ↑ Russia declares brief ceasefire to allow civilians to leave 2 cities in Ukraine (5 March 2022). ციტირების თარიღი: 7 March 2022
- ↑ „Russia declares partial ceasefire in two Ukrainian cities“. Reuters. 5 March 2022. ციტირების თარიღი: 7 March 2022 – წარმოდგენილია The Hindu BusinessLine-ის მიერ.
- ↑ „Live updates: Ukrainian paramedic remembered for bravery“. AP Press. Associated Press. 6 March 2022. ციტირების თარიღი: 8 March 2022. ციტატა: „Russia promised to stop the shelling of Mariupol, a port city of 430,000, and Volnovakha, a city in the east, but violated the cease-fire.“
- ↑ 763.0 763.1 „Fleeing civilians face Russian bombardment as evacuation ceasefire breaks down in Ukraine and humanitarian crisis worsens“. Australian Broadcasting Commission. 6 March 2022. ციტირების თარიღი: 8 March 2022.
- ↑ Blair, Edmund; Prentice, Alessandra (6 March 2022). „Evacuation of Mariupol fails again, stranding civilians under siege“. Reuters. ციტირების თარიღი: 8 March 2022.
- ↑ „Russia will stop 'in a moment' if Ukraine meets terms – Kremlin“. Reuters. 7 March 2022. ციტირების თარიღი: 8 March 2022.
- ↑ Russia announces ceasefire in Kyiv, 3 other cities for humanitarian corridors (7 March 2022). ციტირების თარიღი: 7 March 2022
- ↑ „Ukraine's Zelenskiy Says Open to 'Compromise' with Russia on Crimea, Separatist Territories“. The Moscow Times. 8 March 2022. ციტირების თარიღი: 10 March 2022.
- ↑ „Israel's Bennett plays peacemaker in Ukraine-Russia war“. BBC News. 10 March 2022.
- ↑ „Analysis: Two weeks into Ukraine war, analysts detect faint glimmers of compromise emerge“. Reuters. 11 March 2022.
- ↑ „Alternative to NATO proposed by Zelensky's party“. The Jerusalem Post. 8 March 2022.
- ↑ 'No progress' as top Russia, Ukraine diplomats talk in Turkey. Al Jazeera (10 March 2022). ციტირების თარიღი: 11 March 2022
- ↑ „Russia said to ease stance at talks, Zelensky says Ukraine accepts not joining NATO“. The Times of Israel. 15 March 2022. ციტირების თარიღი: 15 March 2022.
- ↑ Reed, John; Olearchyk, Roman; Shotter, James; Schwartz, Felicia (16 March 2022). „Zelensky says Ukrainian and Russian positions becoming more 'realistic'“. Financial Times. ციტირების თარიღი: 17 March 2022.
- ↑ "What could a Ukraine-Russia peace agreement look like?" TRT World News. March 18, 2022. [6]
- ↑ "Çavuşoğlu: İki ülkeye ziyaretin neticesinde ateşkes umudumuz biraz daha arttı", March 17, 2022. Euronews
- ↑ Seitz, Amanda; Klepper, David. Propaganda, fake videos of Ukraine invasion bombard users (25 February 2022). ციტირების თარიღი: 27 February 2022
- ↑ Coleman, Alistair; Sardarizadeh, Shayan (24 February 2022). „Ukraine conflict: Many misleading images have been shared online“. BBC News. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 March 2022.
- ↑ Kern, Rebecca; Scott, Mark; Goujard, Clothilde. Social media platforms on the defensive as Russian-based disinformation about Ukraine spreads (24 February 2022). ციტირების თარიღი: 1 March 2022
- ↑ „'Double standards': Western coverage of Ukraine war criticised“. Al Jazeera. 27 February 2022. ციტირების თარიღი: 7 March 2022.
- ↑ White, Nadine (1 March 2022). „The racial bias in western media's Ukraine coverage is shameful“. The Independent. ციტირების თარიღი: 7 March 2022.
- ↑ Fatir Tahir, Ataul (2 March 2022). „Selective empathy: Western media's horrific double standards amid Russia-Ukraine War“. Al Hakam. ციტირების თარიღი: 7 March 2022.
- ↑ Why Are Indonesian Netizens Expressing Support for Russia's Invasion of Ukraine? (9 March 2022).
- ↑ Why Do Many Indonesians Support Putin's Invasion of Ukraine? – Page 2 id-ID (11 March 2022).
- ↑ Nugroho, Johannes (8 March 2022). „Chinese internet or US foreign policy? Why some Indonesians support Russia's invasion of Ukraine“. South China Morning Post. ციტირების თარიღი: 16 March 2022.
- ↑ Use Only Official Sources About Ukraine War, Russian Media Watchdog Tells Journalists (24 February 2022). ციტირების თარიღი: 24 February 2022
- ↑ Специальная военная операция по защите ДНР и ЛНР. День третий. Онлайн ru (26 February 2022).
- ↑ Live Briefing: Ukraine Under Attack. Radio Free Europe/Radio Liberty (3 March 2022). ციტატა: „Russia's national media watchdog Roskomnadzor has warned news outlets across the country that Russia's actions in Ukraine cannot be called a 'war' or an 'invasion' and should instead be referred to as a "special military operation in Ukraine.“ ციტირების თარიღი: 3 March 2022
- ↑ Landen, Xander (26 February 2022). „Russia Tells Media to Delete Stories Mentioning Ukraine 'Invasion'“. Newsweek. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 27 February 2022.
- ↑ „Russia Bans Media Outlets From Using Words 'War,' 'Invasion'“. The Moscow Times. 26 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 27 February 2022.
- ↑ „Russian Government Orders Media Outlets To Delete Stories Referring To 'Invasion' Or 'Assault' On Ukraine“. Radio Free Europe/Radio Liberty, RFE/RL. 26 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 27 February 2022.
- ↑ „Moscow threatens to block Russian-language Wikipedia over invasion article“. National Post. 1 March 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 March 2022. ციტირების თარიღი: 2 March 2022.
- ↑ Cole, Samantha. (2 March 2022) Russia Threatens to Block Wikipedia for Stating Facts About Its War Casualties, Editors Say.
- ↑ Russia Puts 'Partial Restriction' on Facebook Access Citing Censorship on State Media (25 February 2022).
- ↑ Bond, Shannon. (25 February 2022) Russia is limiting access to Facebook. The company says it was ordered to stop fact-checking. ციტირების თარიღი: 26 February 2022
- ↑ Sabes, Adam. (26 February 2022) Facebook bans Russian state media from advertising and monetizing content on its platform. ციტირების თარიღი: 26 February 2022
- ↑ Dwoskin, Elizabeth; Zakrzewski, Cat (28 February 2022). „Facebook and TikTok ban Russian state media in Europe“. The Washington Post. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 March 2022.
- ↑ Russia blocks access to BBC and Voice of America websites (4 March 2022).
- ↑ Facebook, Multiple Media Sites Partially Down in Russia – AFP, NGO (4 March 2022).
- ↑ Milmo, Dan. (4 March 2022) Russia blocks access to Facebook and Twitter. ციტირების თარიღი: 4 March 2022
- ↑ Lott-Lavigna, Ruby (28 February 2022). „Russia's Only Independent TV Station Won't Censor the Ukraine War“. Vice. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 March 2022.
- ↑ Troianovski, Anton (3 March 2022). „Echo of Moscow, a liberal Russian radio station, is shut down“. The New York Times.
- ↑ „Even Russia's Kremlin-backed media is going off message and beginning to question Putin's war on Ukraine“. Fortune. 11 March 2022.
- ↑ Putin Signs Law Introducing Jail Terms for 'Fake News' on Army (4 March 2022).
- ↑ „Ukraine invasion: Russia passes law threatening 15 years in jail for spreading 'fake' information about the military“. Sky News. 4 March 2022.
- ↑ Russia Duma Passes Law on 'Fake News' (4 March 2022).
- ↑ Song, Victoria (11 March 2022). „A top Wikipedia editor has been arrested in Belarus“. The Verge. ციტირების თარიღი: 13 March 2022.
- ↑ „Ofcom revokes UK broadcasting licence of Kremlin-backed RT TV channel“. the Guardian (ინგლისური). 18 March 2022. ციტირების თარიღი: 18 March 2022.
- ↑ Gessen, Masha (4 March 2022). „The War That Russians Do Not See“. The New Yorker.
- ↑ Vorobyov, Niko (24 February 2022). „How is the Ukraine invasion being viewed in Russia?“. Al Jazeera. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 27 February 2022.
- ↑ Simmons, Ann (26 February 2022). „Russian State Media Bolster Putin's Narrative for Ukraine Invasion“. The Wall Street Journal. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 27 February 2022.
- ↑ Korenyuk, Maria; Goodman, Jack (4 March 2022). „Ukraine war: 'My city's being shelled, but mum won't believe me'“. BBC News.
- ↑ Coleman, Alistair. (28 February 2022) Ukraine crisis: Russian news agency deletes victory editorial. ციტირების თარიღი: 7 March 2022
- ↑ Bradley, Jane. (28 February 2022) Ukraine-Russia conflict: Russian state news agency appears to accidentally publish article claiming war victory. ციტირების თარიღი: 7 March 2022
- ↑ „Russia-Ukraine war: Marina Ovsyannikova interrupts Russian show“. Al Jazeera. 15 March 2022.
- ↑ Elsworth, Sophie. (26 February 2022) Foxtel strips Russia Today from its platforms over concern of its content on the Ukraine invasion. ციტირების თარიღი: 27 February 2022
- ↑ Vlessing, Etan. (28 February 2022) Canada's Cable TV Giants Pull Russian State-Backed RT Channel. ციტირების თარიღი: 1 March 2022
- ↑ Ukraine invasion: YouTube to block access to RT and Sputnik across Europe 'immediately'. ციტირების თარიღი: 1 March 2022
- ↑ Gilbody-Dickerson, Claire (26 February 2022). „Russia Today hit by resignation of several UK-based journalists within hours of Putin's invasion of Ukraine“. inews.co.uk. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 March 2022.
- ↑ Escritt, Thomas (28 February 2022). „Exclusive: Russian news agency in Berlin faces staff exodus over Ukraine invasion“. Reuters. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 March 2022.
- ↑ 820.0 820.1 Tyan, Alexandra (1 March 2022). „The Kremlin forces schools and theaters to uphold Putin's invasion propaganda“. Coda Media. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 March 2022.
- ↑ Butterfield, Michelle. (8 March 2022) How the letter 'Z' became a powerful Russian propaganda tool. ციტირების თარიღი: 11 March 2022
- ↑ „'Pure Orwell': how Russian state media spins invasion as liberation“. The Guardian. 25 February 2022.
- ↑ „58 percent of Russians support the invasion of Ukraine, and 23 percent oppose it, new poll shows“. The Washington Post. 8 March 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 14 მარტი 2022. ციტირების თარიღი: 12 აპრილი 2022.
- ↑ „Putin rebuilds the Iron Curtain“. Axios. 11 March 2022.
- ↑ Russian people increasingly against Ukraine war—opposition poll (8 March 2022). ციტირების თარიღი: 15 March 2022
- ↑ Bancroft, Holly (8 March 2022). „Anti-war momentum growing in Russia, poll from opposition leader Navalny claims“. The Independent.
- ↑ 827.0 827.1 Jack, Victor (7 February 2022). „How do young Ukrainians and Russians feel about another war?“. Al Jazeera.
- ↑ Hooper, Cynthia. (2 March 2022) Russia's invasion of Ukraine has Kremlin battling for hearts and minds at home. ციტირების თარიღი: 3 March 2022
- ↑ Kroll, Andy (2 March 2022). „China's Propaganda Machine Gears Up for Putin — and Blames America for the Invasion“. Rolling Stone.
- ↑ Wong, Edward (11 March 2022). „U.S. Fights Bioweapons Disinformation Pushed by Russia and China“. The New York Times. ციტირების თარიღი: 12 March 2022.
- ↑ „How China embraces Russian propaganda and its version of the war“. Japan Times. 5 March 2022.
- ↑ Roan, Dan (4 March 2022). „China Premier League coverage pulled“. BBC Sport. ციტირების თარიღი: 4 March 2022.
- ↑ Ziabari, Kourosh. (9 March 2022) In Backing Russia on Ukraine, Iran Is on the Wrong Side of History en-US.
- ↑ „Putin supporters demonstrate in Belgrade backing Ukrainian invasion“. Business Standard India, Associated Press. 14 March 2022.
- ↑ Mehrabi, Ehsan. (5 March 2022) In Iran, Sputnik Persian, the British Embassy and Ahmadinejad Clash Over Ukraine. ციტირების თარიღი: 17 March 2022
- ↑ Russian police have detained almost 1,400 people at anti-war protests across Russia after President Vladimir Putin sent troops to invade Ukraine, an independent monitor said Thursday. (24 February 2022). ციტირების თარიღი: 24 February 2022
- ↑ Dozens of Russian Anti-War Picketers Detained – Reports (24 February 2022). ციტირების თარიღი: 24 February 2022
- ↑ Ukraine crisis latest news: Kyiv urges EU to provide air defences as Russia invades on multiple fronts. ციტირების თარიღი: 24 February 2022
- ↑ Johnson, Jamie (24 February 2022). „Ukraine invasion latest: Russia looking to mass 'overwhelming forces' around Kyiv“. The Daily Telegraph (ინგლისური). ISSN 0307-1235. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 25 February 2022. ციტირების თარიღი: 24 February 2022.
- ↑ Alec Luhn (24 February 2022).
- ↑ „Nobel Peace Prize winner, other prominent Russian figures condemn country's attack on Ukraine“ (ინგლისური). The Washington Post. 24 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 February 2022. ციტირების თარიღი: 24 February 2022.
- ↑ Propaganda, confusion, and an assault on press freedom as Russia attacks Ukraine en (24 February 2022). ციტირების თარიღი: 24 February 2022
- ↑ „"There are people in Armenia who are against the war, Russia's imperialist policy." Protest in front of the Russian Embassy“. aysor.am. 24 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 February 2022. ციტირების თარიღი: 24 February 2022.
- ↑ Earl, Carly; Australia, Source: Guardian (2022-02-25). „Ukraine supporters gather in Sydney to protest Russian invasion – video“. The Guardian (ინგლისური). ISSN 0261-3077. ციტირების თარიღი: 2022-02-26.
- ↑ „На протеста пред руското посолство: Киев покръсти Русия, Киев ще я опее“ [At the protest in front of the Russian embassy: Kiev baptised Russia, Kiev will sing it]. Dnevnik (news) (ბულგარული). 24 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 February 2022. ციტირების თარიღი: 24 February 2022.
- ↑ „Russian embassy target of Ukrainian anger“. VRT (broadcaster). Brussels. 24 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 February 2022. ციტირების თარიღი: 24 February 2022.
- ↑ Ukrainian-Canadians rally outside embassy in Ottawa ahead of Russian invasion en (24 February 2022). ციტირების თარიღი: 25 February 2022
- ↑ „In Photos: Georgians March for Ukraine“. Civil Georgia. 24 February 2022. ციტირების თარიღი: 25 February 2022.
- ↑ Deutsche Welle. Ukraine-Russia conflict: Protests in Berlin | DW | 23.02.2022 en-GB. ციტირების თარიღი: 25 February 2022
- ↑ „"Ruszkik haza, ruszkik haza!" – tüntetés a budapesti orosz nagykövetségnél“ ["Rusks home, Russians home!" – demonstration in front of the Russian Embassy in Budapest]. Telex.hu (უნგრული). 24 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 February 2022. ციტირების თარიღი: 24 February 2022.
- ↑ Másson, Snorri (24 February 2022). „Mótmæli við sendiráðið: "Erfitt að lýsa þessu með orðum"“ [Protest at the embassy: "It is difficult to put it into words"]. Vísir.is (ისლანდიური). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 February 2022. ციტირების თარიღი: 24 February 2022.
- ↑ „'This is a tragedy' – Ukrainians protest outside Dáil, Russian embassy“. RTÉ. 24 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 February 2022. ციტირების თარიღი: 24 February 2022.
- ↑ Ukrainians vent ire at Russian moves with rally outside embassy | The Asahi Shimbun: Breaking News, Japan News and Analysis en. ციტირების თარიღი: 2022-02-26
- ↑ Ресей консулдығының алдында пикет өткізгендерді полиция ұстап әкетті kk (24 February 2022). ციტირების თარიღი: 25 February 2022
- ↑ „Protest la Ambasada Federației Ruse din Chișinău: "Kremlin, oprește-te!"“ [Protest at the Embassy of the Russian Federation in Chișinău: "Kremlin, stop!"]. Jurnal.md (რუმინული). 24 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 February 2022. ციტირების თარიღი: 24 February 2022.
- ↑ „Tientallen demonstranten voor Russische ambassade en op Plein“ [Dozens of demonstrators in front of Russian embassy and in Square]. NU.nl (ნიდერლანდური). 24 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 February 2022. ციტირების თარიღი: 24 February 2022.
- ↑ Manifestação em Lisboa, frente à embaixada da Federação Russa: "Queremos armas!" pt-PT (24 February 2022). ციტირების თარიღი: 25 February 2022
- ↑ Profesorul de istorie Marcel Bartic protestează în fața Ambasadei Rusiei din București în semn de solidaritate cu Ucraina/ A fost amendat de jandarmerie pentru protest neautorizat ro (24 February 2022). ციტირების თარიღი: 24 February 2022
- ↑ Nesúhlas s útokom na Ukrajinu vyjadrili v Bratislave, v Prievidzi i v Košiciach sk-SK (24 February 2022). ციტირების თარიღი: 26 February 2022
- ↑ Sweden: Hundreds protest in Stockholm against Russian military offensive in Ukraine | Video Ruptly en. Ruptly. ციტირების თარიღი: 25 February 2022
- ↑ Thomas, Cat. (2022-02-25) We’re All Ukrainians Today: Rally Held in Taipei to Protest the Invasion of Ukraine en-US. ციტირების თარიღი: 2022-02-26
- ↑ Hacaloğlu, Hilmi; Çolak, Umut. (2022-02-25) İstanbul’daki Rusya Karşıtı Protestolar İkinci Gününde tr-TR. ციტირების თარიღი: 2022-02-25
- ↑ Barradale, Greg (24 February 2022). „Hundreds protest outside Downing Street to demand tougher sanctions on Russia after invasion of Ukraine“. The Big Issue. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 February 2022. ციტირების თარიღი: 24 February 2022.
- ↑ „Demonstrators protest outside Russian Embassy in Washington after Russia invades Ukraine“. CBS News. 24 February 2022. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 February 2022. ციტირების თარიღი: 24 February 2022.
- ↑ Thousands gather to support Ukraine in central Prague en (24 February 2022). ციტირების თარიღი: 25 February 2022
- ↑ V centru Prahy se sešly tisíce lidí, protestovaly proti invazi na Ukrajinu cs. ციტირების თარიღი: 25 February 2022
- ↑ ჰაკერული დაჯგუფება Anonymous რუსეთის ხელისუფლებასთან კიბერ ომში ჩაერთო. ფორმულა (თებერვალი 25, 2022). ციტირების თარიღი: 2022-02-28.
- ↑ Anonymous პუტინს: მოვითხოვთ, აღადგინოთ უკრაინელი ხალხის უფლებები და გადადგეთ. ფორმულა (თებერვალი 26, 2022). ციტირების თარიღი: 2022-02-28.
- ↑ ‘Anonymous’ Hackers to Putin: We’re Forced to Take Measures Especially for You. Georgia Today (feburuary 26, 2022). ციტირების თარიღი: 2022-02-28.
- ↑ პრორუსული მედია ალტ-ინფოს ვებგვერდი გათიშულია. ფორმულა (თებერვალი 26, 2022). ციტირების თარიღი: 2022-02-28.
- ↑ Anonymus-მა რუსეთის სამთავრობო საიტები გათიშა. ფორმულა (თებერვალი 26, 2022). ციტირების თარიღი: 2022-02-28.
- ↑ Anonymous-ის თქმით, მათ ჩეჩნეთის მთავრობის ვებსაიტი დაბლოკეს. ფორმულა (თებერვალი 27, 2022). ციტირების თარიღი: 2022-02-28.
| |||||
| |||||||||||||||||