Македонски Брод

Македонски Брод
Македонски Брод
	град
	Панорама на Македонски Брод
Знаме	Грб
	Македонски БродМестоположба на Македонски Брод во Македонија
	Координати: 41°30′00″N 21°13′00″E / 41.50000° СГШ; 21.21667° ИГД
Држава	Република Македонија
Регион	Југозападен Регион
Општина	Општина Македонски Брод
Првпат споменат во	1300
Управа
• Градоначалник	Жарко Ристески (ВМРО-ДПМНЕ)
Надм. вис.	585 м
Население (2021)
• Вкупно	3.643
Демоним	Броѓани (мн.)
Час. појас	UTC+1
• Лето (ЛСВ)	UTC+2 (UTC)
Повик. бр.	+389 048
Рег. таб.	MB
Мреж. место	mbrod.gov.mk

Македонски Брод (изворно и историски познат едноставно како Брод, од поимот брод — прегазлив дел од река) — гратче во западниот дел на Македонија. Се наоѓа во горниот тек на реката Треска и претставува воедно средиште на областа Поречје и истоимената општина. Од Кичево е оддалечен 27 километри во источен правец, а од Прилеп 37 километри во северозападен правец. Со Скопје е поврзано преку регионалниот пат Скопје-Македонски Брод со должина од 100 километри, кој поминува низ резерватот Јасен. Исто така, со главниот град е поврзано и преку градовите Кичево, Гостивар и Тетово, при што должината така изнесува околу 150 километри.

Македонски Брод е еден од помалите градови во Македонија. Тој се наоѓа во Поречката област и претставува нејзин административен и општински центар. Градот лежи на бреговите на горното сливно подрачје на реката Треска. Оттаму произлегло и неговото име Брод.

На местото на денешниот град, над водите на Треска постоел еден мост што ги поврзувал градовите Прилеп и Кичево. Мостот меѓу народот бил познат под името Брод.^[1]

Географија

Гратчето се наоѓа во средишниот дел на Западна Македонија, во областа Порече, во горното течение на реката Треска. Се наоѓа на надморска височина од 545 метри.^[2]

Историја

Според еден надгробен споменик пронајден во селото Крапа, утврдено е дека просторот бил населен со Римјани.

Подоцна, со доаѓањето на Словените, во овој крај се доселило словенското племе Берзити, односно Брсјаци.

Македонски Брод е стара населба. Првпат се споменува во една повелба на кралот Стефан Урош II Милутин од 1300 година. Стариот дел на населбата се наоѓал на левиот брег на реката Треска.

Во околината на Брод, во близина на селото Девич, видливи се остатоци од градби што ја потврдуваат претпоставката дека на тој простор, во средниот век, постоела населба која функционирала како центар на целата област. Таму се издигаат Девините Кули кои се изградени во близина на пештерата Пешна, каде пак се наоѓаат остатоци од ѕидините на градот, кој, според преданието, го изградила младата девојка Пешна, сестра на јунакот Крале Марко.

Вкупно 7 жители на оваа населба се заведени како жртви во Втората светска војна.^[3]

Стопанство

Споменик на паднатите борци од НОБ во Македонски Брод

Од стопанските дејности населението главно се занимава со земјоделство и сточарство. Во градот има неколку индустриски погони меѓу кои најзначано е тутунското претпријатие. Со затворањето на фабриката за изработка на железни монети и огнено оружје „Сувенир“ во селото Самоков (поранешен општински центар) прекина работниот однос на голем дел од граѓаните на Македонски Брод кои беа вработени таму.

Општина

Македонски Брод е центар на истоимената Општина Македонски Брод, општина во западниот дел на Република Македонија. Општината зафаќа површина од 888,97 км² и според територијата е трета општина по големина во Македонија, веднаш по Прилеп (1.194,94 км²) и Кавадарци (992,44 км²).

Клима

Територијата на општината се наоѓа под влијаније на умерено-континентална клима, кој се одликува со ладни и врнежливи зими, суви и топли лета. На високите планини е изразена планинска клима со кратки и ладни лета и долги и снежни зими. Најтопол месец со средна просечна месечна температура е јули со 25˚C. Најстуден месец со средна просечна месечна температура е декември со -15 до 3˚C. Екстремни температура се движат од 41˚C во август до -27˚C во јануари.

Личности

Личности родени во Македонски Брод:

Мише Здравески — загинат во Балканските војни / Првата светска војна^[4]
Никола Здравески — загинат во Балканските војни / Првата светска војна^[4]
Наќе Здравески — загинат во Балканските војни / Првата светска војна^[4]

Тихомир Михаилоски (1922-1944) — македонски партизан, учесник во НОВ на Македонија.^[5]
Велика Димоска (1896-1941) — жртва на фашистичкиот терор.

Културни и природни знаменитости

Цркви^[6]

Црква „Св. Богородица“ - изградена во 1872 година и претставува главна парохиска црква на Бродската парохија;
Црква „Св. Архангел Михаил“ - изградена во 1998 година;
Црква „Св. Никола“ - изградена во 1933 година. Потекнува од 14 век, а обновена била и во 18 век.
Црква „Св. Петка“ - најновата градска црква. Се наоѓа спроти старата болница. Почнала да се гради во 2015 година;

Археолошки наоѓалишта^[7]

Грамада — некропола од доцноантичко време;
Кале — градиште од доцноантичко време;
Кула — населба и кастел од средниот век;
Рајчица — базилика и некропола од старо христијанско време и ран среден век;

Администрација и политика

Избирачко место

Во градот постојат избирачките места бр. 247, 247/1, 248, 248/1 и 249 според Државната изборна комисија, сместени во просториите на основното училиште и дом на пензионери.^[8]

На претседателските избори во 2019 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 3.122 гласачи.^[9]

Население

На Етнографската карта на Битолскиот Вилает од 1901 г. Брод се води како чисто македонско село во Кичевската каза на Битолскиот санџак со 30 куќи.^[10]

Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралство Југославија во 1931 година, тогашното село Брод имало 350 Македонци.^[11]

Според пописот од 2002 година во градот Македонски Брод живееле 3.740 жители. Македонски Брод бележи благ, но постојан пораст на своето население, кое покрај раѓањето, највеќе се должи на доселувањето на луѓе од селата во Поречието.

Етнички групи

Според пописот на населението од 2002 година, во градот имало 3.740 жители и спаѓал во групата на мали градови.^[12] Етнички гледано, населението е составено од:^[13]

Етнички групи^[13]

Македонци			99,60 %
Срби			0,24 %
Роми			0,08 %
Бошњаци			0,03 %
други			0,05 %

Народ	Вкупно	Удел (%)
Македонци	3.725	99,60
Роми	3	0,08
Срби	9	0,24
Бошњаци	1	0,03
други	2	0,05

Јазик

Во градот се зборуваат следниве јазици^[13]:

Јазици^[13]

македонски			99,73 %
српски			0,11 %
други			0,11 %
ромски			0,05 %

Јазик	Вкупно	Удел (%)
македонски	3.730	99,73
ромски	2	0,05
српски	4	0,11
други	4	0,11

Вероисповед

Во Македонски Брод се застапени следните религиски групи^[13]:

Религија^[13]

Православие			99,76 %
други			0,16 %
Католицизам			0,05 %
Ислам			0,03 %

Вероисповед	Вкупно	Удел (%)
православни	3.731	99,76
муслимани	1	0,03
католици	2	0,05
други	6	0,16

Низ годините ова било вкупното население и етничка припадност на населението во градот Македонски Брод:

Население во минатото

Година	Нас.	±%
1948	567	—
1953	628	+10.8%
1961	947	+50.8%
1971	1.219	+28.7%
1981	1.961	+60.9%

Година	Нас.	±%
1991	3.277	+67.1%
1994	3.358	+2.5%
2002	3.740	+11.4%
2021	3.643	−2.6%

Години	Македонци	Албанци	Турци	Роми	Власи	Срби	Бошњаци	Ост.	б.п.	Вкупно
1948	—	—	—	—	—	—	—	—	—	567
1953	613	1	5	0	0	3	—	6	—	628
1961	931	4	0	—	—	4	—	8	—	947
1971	1.155	1	0	0	—	18	—	45	—	1.219
1981	1.926	0	0	10	0	9	—	16	—	1.961
1991	3.256	0	0	0	0	8	—	13	—	3.277
1994	3.343	0	0	0	0	6	—	9	—	3.358
2002	3.725	0	0	3	0	9	1	2	—	3.740
2021	3.511	16	0	9	0	7	1	6	93	3.643

* Извор: Државен завод за статистика на Република Македонија (1948-2002), според податоци од официјалните пописи во соодветните години

Наводи

↑ „Почетна“. Општина Македонски Брод. Посетено на 2020-04-18.
↑ „Македонија нема море, но има брод. Македонски Брод!“. vecer.mk. Архивирано од изворникот на 2020-06-30. Посетено на 2020-04-18.
↑ „Попис на жртвите од војната 1941-1945, СР Македонија“ (PDF).
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 Порече низ историјата, Милан Ристески, НИО „Студентски збор“, Скопје, 1982, стр.257
↑ Порече низ историјата, Милан Ристески, НИО „Студентски збор“, Скопје, 1982, стр.248
↑ Јелена Павловска, Наташа Ниќифоровиќ и Огнен Коцевски (2011). Валентина Божиновска (уред.). Карта на верски објекти во Македонија. Менора - Скопје: Комисија за односи во верските заедници и религиозните групи. ISBN 978-608-65143-2-7.
↑ Коцо, Димче (1996). Археолошка карта на Република Македонија. Скопје: МАНУ. ISBN 9789989101069
↑ „Описи на ИМ“. Архивирано од изворникот на 2023-08-17. Посетено на 3 ноември 2019.
↑ „Претседателски избори 2019“. Архивирано од изворникот на 2019-12-29. Посетено на 3 ноември 2019.
↑ Михајловски, Роберт, уред. (2017). Етнографска карта на Битолскиот вилает (PDF). Каламус. стр. 35.
↑ „200K Volkstumskarte Jugoslawien“.
↑ Стојмилов, Александар; Апостоловска - Тошевска, Билјана (2016). Социоекономска географија на Република Македонија (PDF) (II доп.. изд.). Скопје: Природно-математички факултет. стр. 91. ISBN 9989-668-50-7.
↑ ^13,0 ^13,1 ^13,2 ^13,3 ^13,4 ^13,5 „Попис на Македонија“ (PDF). Завод за статистика на Македонија. 2002. Посетено на 5 јули 2016.

Надворешни врски

Македонски Брод на Ризницата ^?
Портал на Општина Македонски Брод

[1] „Почетна“. Општина Македонски Брод. Посетено на 2020-04-18.

[2] „Македонија нема море, но има брод. Македонски Брод!“. vecer.mk. Архивирано од изворникот на 2020-06-30. Посетено на 2020-04-18.

[3] „Попис на жртвите од војната 1941-1945, СР Македонија“ (PDF).

[:022-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 Порече низ историјата, Милан Ристески, НИО „Студентски збор“, Скопје, 1982, стр.257

[:02-5] Порече низ историјата, Милан Ристески, НИО „Студентски збор“, Скопје, 1982, стр.248

[6] Јелена Павловска, Наташа Ниќифоровиќ и Огнен Коцевски (2011). Валентина Божиновска (уред.). Карта на верски објекти во Македонија. Менора - Скопје: Комисија за односи во верските заедници и религиозните групи. ISBN 978-608-65143-2-7.

[7] Коцо, Димче (1996). Археолошка карта на Република Македонија. Скопје: МАНУ. ISBN 9789989101069

[8] „Описи на ИМ“. Архивирано од изворникот на 2023-08-17. Посетено на 3 ноември 2019.

[9] „Претседателски избори 2019“. Архивирано од изворникот на 2019-12-29. Посетено на 3 ноември 2019.

[10] Михајловски, Роберт, уред. (2017). Етнографска карта на Битолскиот вилает (PDF). Каламус. стр. 35.

[11] „200K Volkstumskarte Jugoslawien“.

[12] Стојмилов, Александар; Апостоловска - Тошевска, Билјана (2016). Социоекономска географија на Република Македонија (PDF) (II доп.. изд.). Скопје: Природно-математички факултет. стр. 91. ISBN 9989-668-50-7.

[попис-13] 13,0 ^13,1 ^13,2 ^13,3 ^13,4 ^13,5 „Попис на Македонија“ (PDF). Завод за статистика на Македонија. 2002. Посетено на 5 јули 2016.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]