Ciechanowiec

Ciechanowiec
	miasto w gminie miejsko-wiejskiej
	; Plac 3 Maja
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	podlaskie
Powiat	wysokomazowiecki
Gmina	Ciechanowiec
Data założenia	XIII wiek
Prawa miejskie	1413
Burmistrz	Eugeniusz Święcki (2018)
Powierzchnia	19,53 km²
Populacja (31.12.2023); • liczba ludności; • gęstość	; 4372; 224 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 86
Kod pocztowy	18-230
Tablice rejestracyjne	BWM
	Położenie na mapie Polski Ciechanowiec
	Położenie na mapie województwa podlaskiego Ciechanowiec
	Położenie na mapie powiatu wysokomazowieckiego Ciechanowiec
	Położenie na mapie gminy Ciechanowiec Ciechanowiec
	52°41′10″N 22°29′30″E/52,686111 22,491667
TERC (TERYT)	2013024
SIMC	0957324
	Urząd miejskiul. Mickiewicza 1; 18-230 Ciechanowiec
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Strona internetowa
	BIP

Ciechanowiec – miasto w Polsce na Wysoczyźnie Drohiczyńskiej, w województwie podlaskim, w powiecie wysokomazowieckim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Ciechanowiec.

Miasto prywatne posiadało prawo magdeburskie przed 1429 rokiem, położone było w ziemi drohickiej województwa podlaskiego^[2]. Część polska Ciechanowca była miastem prywatnym Królestwa Kongresowego, położonym w 1827 roku w powiecie tykocińskim, obwodzie łomżyńskim województwa augustowskiego^[3]. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa łomżyńskiego.

Według danych z 1 stycznia 2018 Ciechanowiec liczył 4655 mieszkańców^[4].

Ciechanowiec leży w odległości 130 km od Warszawy, na trasie turystycznej do Białowieży, w Obszarze Chronionego Krajobrazu Doliny Bugu i Nurca, na skrzyżowaniu dróg z Ostrowi Mazowieckiej do Bielska Podlaskiego i z Siemiatycz do Zambrowa.

Przez Ciechanowiec przebiegają trzy drogi wojewódzkie 690, 681 i 694.

Jest jednym z najstarszych miast Podlasia, leży nad Nurcem, prawym dopływem Bugu. Na lewym, wschodnim brzegu rzeki znajduje się starsza część Ciechanowca z dawnym rynkiem, kościołem, cerkwią, dawną synagogą i najważniejszymi urzędami, na prawym zaś znajduje się Muzeum Rolnictwa.

Historia

Teren z reliktami fundamentów – pozostałości po zamku Kiszków

Ciechanowiec na fragmencie mapy z 1795 roku

Ciechanowiec miejskie prawa magdeburskie otrzymał w 1429 roku od litewskiego księcia Witolda Kiejstutowicza lub mazowieckiego księcia Janusza I Starszego^[5]. W roku 1446 istniała w Ciechanowcu parafia rzymskokatolicka. W najstarszych dokumentach nazwę miasta zapisywano jako Czyechonowecz (w 1500 r.), a także Techonowcy (1535-1536)^[5]. Najstarsze zachowane dokumenty miejskie pochodzą z XVI wieku.

Fasada kościoła pw. Trójcy Przenajświętszej z XVIII w.

W XVI wieku miasto należało do rodu Kiszków. W połowie XVI wieku kasztelan trocki Piotr Kiszka zbudował zamek na prawym brzegu Nurca, na północny wschód od miasta^[6]. W latach 1617–1642 Mikołaj Kiszka wzmocnił zamek otaczając go czworobocznymi fortyfikacjami ziemnymi^[6]. W 1649 r. wojewoda połocki Janusz Kiszka (1586-1654), sprzedał Stary Ciechanowiec Konstantemu Eustachemu Zalewskiemu. Kolejnym właścicielem był podkomorzy drohicki Jerzy Monwid Irzykowicz (zm. 1659)^[7]. Około 1656-1657 roku miasto i zamek zostały zniszczone podczas Potopu szwedzkiego. Kolejną właścicielką była Eleonora z Irzykowiczów Bremerowa, która wyszła za pułkownika Idziego Bremera de Britmar (zm. 1662)^[7], a następnie wyszła za pisarza nurskiego Nikodema Jabłonowskiego^[8]. Kolejną właścicielką była córka Idziego i Eleonory, Marianna Bremerowa, która wyszła za chorążego nurskiego Jerzego Hieronima Ossolińskiego^[7]. Przypuszczalnie kolejne zniszczenia miastu przyniosła III wojna północna tocząca się na ziemiach polskich w latach 1700–1706.

W 1703 r. Ciechanowiec kupił chorąży drohicki Franciszek Maksymilian Ossoliński z Rudki (1676-1756). Po nim miasto odziedziczył jego syn Tomasz Konstanty Ossoliński (1716-1782). W latach 1736–1739 powstał murowany kościół Trójcy Przenajświętszej i barokowy szpital i klasztor sióstr miłosierdzia, wedle projektu warmińskiego architekta Jana Adriana Kluka. Jego syn, ks. Jan Krzysztof Kluk (1739–1796), miejscowy proboszcz, poświęcił się przyrodoznawstwu, stając się jednym z najważniejszych polskich przyrodników doby Oświecenia. W okresie rozbiorów Ciechanowiec początkowo (1795–1807) przypadł Prusom, a po kongresie wiedeńskim – Rosji. Wówczas miasto zostało podzielone na dwie części. Prawobrzeżna część (zwana Nowym Miastem lub „polską stroną”), znalazła się w granicach Królestwa Polskiego, zaś lewobrzeżne Stare Miasto („ruska strona”) – w Rosji. Stare Miasto w latach 1829–1888 było własnością Stefana Ciecierskiego, który w 1850 roku ufundował w mieście pomnik botanika księdza Krzysztofa Kluka^[9]. W 1842 roku władze rosyjskie zamknęły szpital i klasztor Sióstr Miłosierdzia^[9]. W czasie Powstania styczniowego dawny szpital zajął w 1863 roku batalion rosyjski pod dowództwem majora Korfa, który prowadził pacyfikacje okolic Ciechanowca dopuszczając się licznych okrucieństw^[9]. W wyniku powstania prawobrzeżny Nowy Ciechanowiec stracił prawa miejskie w 1870 r. Pod koniec XIX w. rozwinął się w mieście przemysł włókienniczy. Ciechanowiec słynął także z targów konnych. Miasto poniosło znaczne zniszczenia w 1915 roku w czasie I wojny światowej, gdy m.in. spalono zamek^[6]. Kolejne zniszczenia nastąpiły w czasie wojny polsko-bolszewickiej, które były powoli naprawiane w okresie międzywojennym. Wówczas to miasto znane było z dużej liczby warsztatów, głównie żydowskich. Liczba Żydów wzrosła w tym czasie do ok. 55% mieszkańców miasta.

W roku 1921 w Ciechanowcu (miasto), który znajdował się w pow. Bielsk naliczono 344 budynki z przeznaczeniem mieszkalnym i 17 inne zamieszkałe (w tym 1 budynek niezn.) oraz 3291 mieszkańców (1525 mężczyzn i 1766 kobiet). Narodowość polską zgłosiło 1653, żydowską 1603, białoruską 11, niemiecką 21 i rosyjską 3.

W Ciechanowcu (osada miejska), który był w pow. Wysokie Mazowieckie, gm. Klukowo znajdowały się 193 budynki z przeznaczeniem mieszkalnym i 18 inne zamieszkałe oraz 1658 mieszkańców (776 mężczyzn i 882 kobiet). Narodowość polską podały 736 osoby, żydowską 919 oraz 1 niemiecką, 2 inną^[10].

W 1938 do lewobrzeżnego Ciechanowca (położonego wówczas w powiecie bielskim) przyłączono prawobrzeżną część miasta (o statusie osady), położoną dotychczas w powiecie wysokomazowieckim (w gminie Klukowo)^[11]^[12].

Podczas II wojny światowej miasto niszczyli – w myśl Paktu Ribbentrop-Mołotow najpierw żołnierze Armii Czerwonej, a od czerwca 1941 – wojska niemieckie.

W listopadzie 1941 Niemcy utworzyli w Ciechanowcu getto dla ludności żydowskiej^[13]. Składało się ono z dwóch części położonych po obu stronach rzeki Nurzec (w rejonie ulic: Drohickiej, Wspólnej i Kościuszki oraz Łomżyńskiej i Kuczyńskiej)^[13]. Ogółem przez getto przeszło ok. 4 tys. osób^[13]. W czasie jego istnienia Niemcy zamordowali ok. 80 żydowskich mężczyzn w Pobikrach, kilkadziesiąt na uroczysku Ciarki, 20 osób w Kuczynie i tyle samo na podwórzu posterunku żandarmerii w Ciechanowcu^[13]. 15 października 1942 większość mieszkańców getta wywieziono do obozu zagłady w Treblince, ok. 700 osób rozstrzelano na miejscu, a 60 udało się zbiec^[13]. Getto zostało zlikwidowane 2 listopada 1942^[13].

Po wojnie odbudowa trwała długo – miasto nie odzyskało już dawnego znaczenia oraz liczby ludności. Pozostało także na uboczu głównych szlaków komunikacyjnych.

Obiekty zabytkowe

Chata z Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka w Ciechanowcu

Dawny Zespół Klasztorny sióstr Miłosierdzia (szarytek) z XVIII w.

Cerkiew prawosławna pw. Wniebowstąpienia Pańskiego

Dawna synagoga obecnie Ciechanowiecki Ośrodek Kultury

Pałac w Ciechanowcu – w odrestaurowanym obiekcie znajduje się Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka, wraz z bogatym skansenem, wystawą maszyn rolniczych, ogrodem botanicznym roślin leczniczych, pierwszym w Polsce muzeum pisanki oraz jedynym w Polsce i największym w Europie Muzeum Weterynarii.
Skansen Mazowiecko-Podlaski – na terenie skansenu znajdują się m.in. reprezentatywne dla regionu zagrody wiejskie, dworek z XIX wieku, spichlerze, młyn, a w lecie organizowane są plenery artystyczne, latem zaś także koncerty.
Kościół pw. Trójcy Przenajświętszej w stylu barokowym, wzniesionym w latach 1731–1737 z fundacji Franciszka Maksymiliana Ossolińskiego. Można w nim obejrzeć epitafium nagrobne (1848) z marmurowym popiersiem ks. Krzysztofa Kluka.
Zespół klasztorno-szpitalny z XVIII w. oraz wykonana w stylu neogotyckim XIX-wieczna statua św. Floriana, patrona straży ogniowej.
Ruiny starej synagogi i mykwy.
Cerkiew prawosławna Wniebowstąpienia Pańskiego. Wzniesiona w 1864 na miejscu drewnianej świątyni pounickiej. W czasie II wojny światowej była miejscem egzekucji ludności cywilnej dokonanej przez hitlerowców, co upamiętnia obelisk ustawiony na placu cerkiewnym. Świątynia jest siedzibą miejscowej parafii.
układ przestrzenny średniowiecznego miasta w kształcie wrzeciona, rozciągniętego równolegle do rzeki Nurzec.
zespół cmentarzy przy ul. Sienkiewicza:
- cmentarz rzym.-kat, 1 poł. XIX w.
  - ogrodzenie z bramą, 1842
  - kaplica grobowa rodziny Szczuków, 1859
- cmentarz ewangelicki, nieczynny, 1 poł. XIX w.
- cmentarz prawosławny, poł. XIX w.
- pomnik z terenem d. cmentarza żydowskiego,
- cmentarz wojenny z okresu I wojny światowej (żołnierzy Wojska Polskiego)^[14].
Zamczysko w Ciechanowcu – ślady wałów na planie czworoboku w rejonie ulicy Parkowej. Zamek rycerski nad Nurcem został zbudowany w 1 połowie XVI wieku przez wojewodę połockiego Piotra Kiszkę, którego ród wywodził się z Ciechanowca.
Osobny artykuł: Zamek w Ciechanowcu.

Turystyka

Jednym z walorów turystycznych Ciechanowca i jego okolic jest przepływająca przez miasto rzeka Nurzec, której dolny, ok. 8-kilometrowy odcinek znajduje się w granicach Obszaru Chronionego Krajobrazu Doliny Bugu i Nurca. Meandry i zakola wijące się wśród pól i lasów stanowią ostoję dla wielu gatunków zwierząt żyjących nad wodą, np. bobrów, wydr oraz różnych gatunków ptaków. Nurzec oraz zalew na Nurcu z ośrodkiem sportowo-rekreacyjnym i plażą stanowi zaś atrakcję m.in. dla miłośników spływów kajakowych.

Okolice Ciechanowca to tereny rolnicze z piaszczystą glebą niskiej jakości, lasy iglaste i mieszane oraz wioski – po części rekreacyjno-letniskowe, zwłaszcza nad Nurcem i Bugiem. Perspektywy rozwoju Ciechanowca wiążą się z gospodarką spożywczą i przetwórstwem, a także z agroturystyką.

Demografia

Budynek Szkoły Podstawowej im. M. Kopernika

Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku miasto zamieszkiwało 3291 osób, wśród których 1568 było wyznania rzymskokatolickiego, 39 prawosławnego, 34 ewangelickiego a 1649 mojżeszowego, a jeden mieszkaniec nie określił wyznania. Jednocześnie 1653 mieszkańców zadeklarowało polską przynależność narodową, 11 białoruską, 21 niemiecką, 1603 żydowską a 3 rosyjską. Było tu 361 budynków mieszkalnych^[15].

Wykres liczby ludności miasta Ciechanowca od 1580:

Źródła: Plan Odnowy Miejscowości Ciechanowiec. Uchwała Rady Miejskiej w Ciechanowcu Nr 110/XVII/08 z dnia 29 maja 2008^[16], Historia Ciechanowca do roku 1947^[17], Żydzi w Ciechanowcu w XVIII–XIX wieku. Część 1^[18]^[19]^[20]^[21]

Piramida wieku mieszkańców Ciechanowca w 2014 roku^[22].

Transport

Ciechanowiec leży na skrzyżowaniu trzech dróg wojewódzkich:

droga wojewódzka nr 681 Roszki-Wodźki – Łapy – Brańsk – Ciechanowiec,
droga wojewódzka nr 690 Czyżew-Osada – Ciechanowiec – Siemiatycze,
droga wojewódzka nr 694 Poręba-Kocęby – Brok – Małkinia Górna – Ciechanowiec.

Miasto posiada połączenia autobusowe z Białymstokiem, Siemiatyczami, Warszawą, Gdańskiem, Bielskiem Podlaskim, Łomżą, Zambrowem, Wysokiem Mazowieckiem, Ostrowią Mazowiecką, a także ze stacjami kolejowymi Czyżew-Stacja, Małkinia i Szepietowo.

Wydarzenia kulturalne

kwiecień – Jarmark Świętego Wojciecha;
czerwiec:
- festyn „Wianki na Nurcu”,
- „Zajazd Wysokomazowiecki. Szlachty historia na żywo”;
lipiec – Podlaskie Zawody w Powożeniu Zaprzęgami Konnymi o Puchar Burmistrza Ciechanowca;
sierpień:
- „Podlaskie Święto Chleba”,
- Międzynarodowy Festiwal Folkloru „Podlaskie Spotkania”;
grudzień – Konkurs Gry na Ludowych Instrumentach Pasterskich im. Kazimierza Uszyńskiego „Ligawki”.

Administracja

Ciechanowiec jest członkiem stowarzyszenia Unia Miasteczek Polskich.^[23]

Wspólnoty religijne

Galeria

Siedziba Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka
Pomnik – obelisk poległych żołnierzy Wojska Polskiego w 1920 roku nad Nurcem
Fragment muru arkadowego przy ul. Parkowej
Kościół pw. Najświętszej Maryi Panny z Fatimy
Nagrobki z cmentarza ewangelickiego
Kaplica cmentarna dawna kaplica grobowa Szczuków, zbudowana ok. 1842 r. z fundacji Artura Ignacego Szczuki, na cmentarzu katolickim przy ul. Sienkiewicza
Kapliczka neogotycka pw. św. Antoniego z poł. XIX w.
Cmentarz żołnierzy Wojska Polskiego z okresu I wojny światowej
Cmentarz żydowski z XIX w. odnowiony w 2008 r. w rocznicę likwidacji getta w Ciechanowcu
Zalew – wypożyczalnia sprzętu wodnego
Park przy Placu Jana Pawła II
Dwór przed 1915 rokiem zbudowany w miejscu zamku Kiszków.
Ciechanowiec około 1770 roku

Ludzie związani z Ciechanowcem‎ ‎

Z tym tematem związana jest kategoria: ‎‎Ludzie związani z Ciechanowcem‎.

Zobacz też

Przypisy

↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2024 r.
↑ Józef Maroszek, Rzemiosło w miastach podlaskich, w: Studia nad produkcją rzemieślniczą w Polsce (XIV–XVIII w.), Maria Kwapień, Józef Maroszek, Andrzej Wyrobisz, Wrocław 1976, s. 96.
↑ Tabella miast, wsi, osad Królestwa Polskiego, z wyrażeniem ich położenia i ludności, alfabetycznie ułożona w Biórze Kommissyi Rządowéy Spraw Wewnętrznych i Policyi. T. 1 : A-Ł, Warszawa 1827, s. 74.
↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2018 r.
↑ ^a ^b Historia miasta [online], www.ciechanowiec.pl [dostęp 2022-01-04] .
↑ ^a ^b ^c Leszek Kajzer, Leksykon Zamków w Polsce, wyd. Arkady, Warszawa 2001, s. 132.
↑ ^a ^b ^c Bożena Popiołek. Marianna z Bremerów Ossolińska (zm. 1688), chorążyna nurska, jako testatorka. „Rocznik Lubelskiego Towarzystwa Genealogicznego”. V, s. 231–263, 2013. Lubelskie Towarzystwo Genealogiczne. ISSN 2080-9212.
↑ Anna Laszuk, Zaścianki i królewszczyzny: struktura własności ziemskiej w województwie podlaskim w drugiej połowie XVII wieku, Warszawa 1998, s. 121.
↑ ^a ^b ^c Tomaszewski, Norbert, Stefan Ciecierski – ziemianin podlaski, „Studia Łomżyńskie”, 22, 2012, s. [181]-195.
↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dnia 30 września 1921 r., tom V, Województwo białostockie, Powiat Bielsk, Powiat Wysokie Mazowieckie, Gmina Klukowo. Warszawa 1924 r. s. 19, 109. dostępny na Wikimedia Commons.(2012-04-08).
↑ Dz.U. 1938 nr 19, poz. 151.
↑ Dz.U. 1938 nr 22, poz. 200.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Czesław Pilichowski: Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939–1945. Informator encyklopedyczny. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 137. ISBN 83-01-00065-1.
↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podlaskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 grudnia 2023, s. 84 [dostęp 2024-02-10] [zarchiwizowane 2024-01-26] (pol.).
↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych., t. T. 5, województwo białostockie, 1924, s. 19 .
↑ Plan Odnowy Miejscowości Ciechanowiec. Uchwała Rady Miejskiej w Ciechanowcu Nr 110/XVII/08 z dnia 29 maja 2008.
↑ N. D. Tomaszewski, Historia Ciechanowca do roku 1947, Ciechanowiec 2008, strony: 80, 92, 137, 211, 349, 352.
↑ L. Butlewski, Żydzi w Ciechanowcu w XVIII–XIX wieku. Część 1.
↑ Miasta i osiedla województwa białostockiego, Biuletyn Nr 11, Wojewódzki Urząd Statystyczny, Białystok, 1965, s. 15,156.
↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2010 r. Warszawa 2010 r. tabl. 4 s. 128. z www.stat.gov.pl. (2012-04-08).
↑ M. Gnatowski, W radzieckich okowach (1939-1941), ŁTN im. Wagów, Łomża 1977, s. 290.
↑ Ciechanowiec w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ Uchwała Nr 313/XL/22 Rady Miejskiej w Ciechanowcu z dnia 27 kwietnia 2022 r. - BIP - Urząd Miejski w Ciechanowcu [online], bip.um.ciechanowiec.wrotapodlasia.pl [dostęp 2024-04-22] .
↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2017-01-18] .

Linki zewnętrzne

Ciechanowiec Online
Historia Żydów w Ciechanowcu. sztetl.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]. na portalu Wirtualny Sztetl
Ciechanowiec, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 677 .
Ciechanowiec, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 336 .

[Populacja2024-1] Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2024 r.

[2] Józef Maroszek, Rzemiosło w miastach podlaskich, w: Studia nad produkcją rzemieślniczą w Polsce (XIV–XVIII w.), Maria Kwapień, Józef Maroszek, Andrzej Wyrobisz, Wrocław 1976, s. 96.

[3] Tabella miast, wsi, osad Królestwa Polskiego, z wyrażeniem ich położenia i ludności, alfabetycznie ułożona w Biórze Kommissyi Rządowéy Spraw Wewnętrznych i Policyi. T. 1 : A-Ł, Warszawa 1827, s. 74.

[Populacja2018-4] Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2018 r.

[:2-5] Historia miasta [online], www.ciechanowiec.pl [dostęp 2022-01-04] .

[:0-6] Leszek Kajzer, Leksykon Zamków w Polsce, wyd. Arkady, Warszawa 2001, s. 132.

[rocz-7] Bożena Popiołek. Marianna z Bremerów Ossolińska (zm. 1688), chorążyna nurska, jako testatorka. „Rocznik Lubelskiego Towarzystwa Genealogicznego”. V, s. 231–263, 2013. Lubelskie Towarzystwo Genealogiczne. ISSN 2080-9212.

[8] Anna Laszuk, Zaścianki i królewszczyzny: struktura własności ziemskiej w województwie podlaskim w drugiej połowie XVII wieku, Warszawa 1998, s. 121.

[:3-9] Tomaszewski, Norbert, Stefan Ciecierski – ziemianin podlaski, „Studia Łomżyńskie”, 22, 2012, s. [181]-195.

[Skorowidz_miejscowości_RP-10] Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dnia 30 września 1921 r., tom V, Województwo białostockie, Powiat Bielsk, Powiat Wysokie Mazowieckie, Gmina Klukowo. Warszawa 1924 r. s. 19, 109. dostępny na Wikimedia Commons.(2012-04-08).

[11] Dz.U. 1938 nr 19, poz. 151.

[12] Dz.U. 1938 nr 22, poz. 200.

[Pilichowski137-13] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Czesław Pilichowski: Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939–1945. Informator encyklopedyczny. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 137. ISBN 83-01-00065-1.

[zabytek-14] Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podlaskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 grudnia 2023, s. 84 [dostęp 2024-02-10] [zarchiwizowane 2024-01-26] (pol.).

[:02-15] Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych., t. T. 5, województwo białostockie, 1924, s. 19 .

[Plan_Odnowy-16] Plan Odnowy Miejscowości Ciechanowiec. Uchwała Rady Miejskiej w Ciechanowcu Nr 110/XVII/08 z dnia 29 maja 2008.

[Historia_Ciechanowca-17] N. D. Tomaszewski, Historia Ciechanowca do roku 1947, Ciechanowiec 2008, strony: 80, 92, 137, 211, 349, 352.

[Żydzi_w_Ciechanowcu-18] L. Butlewski, Żydzi w Ciechanowcu w XVIII–XIX wieku. Część 1.

[Miasta_i_osiedla-19] Miasta i osiedla województwa białostockiego, Biuletyn Nr 11, Wojewódzki Urząd Statystyczny, Białystok, 1965, s. 15,156.

[20] Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2010 r. Warszawa 2010 r. tabl. 4 s. 128. z www.stat.gov.pl. (2012-04-08).

[W_radzieckich_okowach-21] M. Gnatowski, W radzieckich okowach (1939-1941), ŁTN im. Wagów, Łomża 1977, s. 290.

[populacja2016-22] Ciechanowiec w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[23] Uchwała Nr 313/XL/22 Rady Miejskiej w Ciechanowcu z dnia 27 kwietnia 2022 r. - BIP - Urząd Miejski w Ciechanowcu [online], bip.um.ciechanowiec.wrotapodlasia.pl [dostęp 2024-04-22] .

[24] Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2017-01-18] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

Miasta na prawach powiatu	Białystok Łomża Suwałki
Miasta powiatowe	Augustów Bielsk Podlaski Grajewo Hajnówka Kolno Mońki Sejny Siemiatycze Sokółka Wysokie Mazowieckie Zambrów
Miasta gminne	Brańsk Choroszcz Ciechanowiec Czarna Białostocka Czyżew Dąbrowa Białostocka Drohiczyn Goniądz Jedwabne Kleszczele Knyszyn Krynki Lipsk Łapy Michałowo Nowogród Rajgród Stawiski Suchowola Supraśl Suraż Szczuczyn Szepietowo Tykocin Wasilków Zabłudów

Części miasta wg TERYT	Dąbczyn Nowodwory
Inne	Nowe Miasto

Miasta	Ciechanowiec Czyżew Szepietowo Wysokie Mazowieckie
Gminy miejskie	Wysokie Mazowieckie
Gminy miejsko-wiejskie	Ciechanowiec Czyżew Szepietowo
Gminy wiejskie	Klukowo Kobylin Borzymy Kulesze Kościelne Nowe Piekuty Sokoły Wysokie Mazowieckie

Przynależność wojewódzka	Prusy: departament białostocki (1795–1807) Rosja: obwód białostocki (1807–42) gubernia grodzieńska (1842–1915) II RP: woj. białostockie (1919–1939) ZSRR: obwód białostocki (1939–40) III Rzesza: okręg białostocki (1941–44) PRL: woj. białostockie (1945–1975)
Miasta (1795–75)	Bielsk (Podlaski) Boćki (do 1875 i 1919–34) Brańsk (do 1892 i od 1919) Ciechanowiec (← 1843–92 i 1919–52 →) Drohiczyn (← 1843–92 i 1919–52 →) Hajnówka (1951–53 →) Kleszczele (do 1875 i 1919–50*) Mielnik (← 1843–92 i 1919–34) Narew (do 1892 i 1919–34) Niemirów (← 1843–1875) Orla (do 1875 i 1919) Rudka (1795–1800) Siemiatycze (← 1843–92 i 1919–52 →)
Miasteczka (1795–1934)	Boćki (1875–1919) Brańsk (1892–1919) Ciechanowiec (1892–1919) Drohiczyn (1892–1919) Kleszczele (1892–1919) Mielnik (1892–1919) Milejczyce (← 1919-1934) Narew (1892–1919) Niemirów (1875-1934) Orla (1875-1919 i 1919-34) Siemiatycze (1892–1919)
Gminy wiejskie (1861–1954 i 1973–1975)	Augustowo (1952–54) Białowieża (← 1922–53 →) Bielsk (Podlaski) (1934–52 i 1973–1975) Boćki (1934–52 i 1973–1975) Brańsk (1934–52 i 1973–1975) Chraboły (1952–54 i 1973–1975) Ciechanowiec (1934–52) Czeremcha (1952–53 →) Czyże (1952–53 →) Dobromil (1952–54) Domanowo (1915–34 i 1952–54) Drohiczyn (1934–52 i 1973–1975) Dubiażyn (1861–1934) Dubicze Cerkiewne (1952–53 →) Grodzisk (1861–1952 →) Hajnówka (1929–30 i 1934–53) Holonki (1952–54) Kąty (1915–34) Klejniki (1861–1915 i 1952–53 →) Kleszczele (1915–53 →) Klukowicze (1945–52 →) Łosinka (1861–1934 i 1952–53 →) Łubin (Kościelny) (1915–34 i 1952–54) Malesze (1861–1915) Masiewo (← 1922–44) Mielnik (1934–52 →) Milejczyce (1915–52 →) Narew (1915–53 →) Narewka (1944–53 →) Narojki (1861–1934) Nowoberezowo (1861–1915) Oleksin (1861–1915) Orla (1861–1954 i 1973–1975) Pasynki (1861–1934 i 1952–54) Pawły (1861–1915) Policzna (1952–53 →) Radziwiłłówka (Aleksandrówka) (1861–1934) Rajsk (1861–1915) Rudka (1915–34, 1952–54 i 1973–1975) Ryboły (1952–54) Siemiatycze (1861–1952) Skórzec (1861–1934) Suchopol (← 1922–26 →) Śnieżki (1952–1954) Topczewo (1915–1934 i 1952–1954) Widowo (1952–1954) Widźgowo (1915–1934) Wyszki (1915–54 i 1973–1975)
Gromady (1954–1972)	Andryjanki (1954–1972) Augustowo (1954–1968) Bielsk Podlaski (1969–1972) Boćki (1954–1972) Brańsk (1969–1972) Chraboły (1959–1972) Domanowo (1954–1972) Falki (1954–1959) Gregorowce (1959–1972) Haćki (1954–1959) Hodyszewo (1954–1968) Holonki (1954–1972) Hołody (1959–1968) Kalnica (1959–1968) Kiersnowo (1954–1959) Klichy (1954–1959) Kotły (1954–1959) Lubieszcze (1954–1959) Łubin Kościelny (1954–1972) Malesze (1954–1959) Malinowo (1954–1959) Mokre (1954–1959) Moskiewce (1954–1959) Mulawicze (1954–1961) Nurzec (1954–1968) Oleksin (1954–1959) Olszewo (1954–1959) Orla (1954–1972) Parcewo (1954–1959) Pasynki (1954–1972) Paszkowszczyzna (1954–1959) Pawły (1954–1959) Pietrzykowo-Gołąbki (1954–1959) Piliki (1959–1972) Ploski (1954–1959) Popławy (1959–68) Rudka (1954–1972) Ryboły (1954–1972) Strabla (1954–1972) Szczyty-Dzięciołowo (1954–1957) Śnieżki (1954–1972) Świrydy (1954–1959) Topczewo (1954–1972) Wyszki (1954–1972) Zubowo (1954–1959)
Legenda	de facto skasowane w 1941, de iure w 1950

Przynależność wojewódzka	woj. białostockie
Miasta	Ciechanowiec (←) Drohiczyn (←) Siemiatycze (←)
Gminy wiejskie (1952–54 i 1973–75)	Baciki Średnie (do 1954) Boratyniec Ruski (do 1954) Ciechanowiec (od 1973) Czartajew (do 1954) Dołubowo (do 1954) Drohiczyn (←) Dziadkowice Grodzisk (←) Klukowicze (←do 1954) Kosiorki (do 1954) Krupice (do 1954) Mielnik (←) Milejczyce (←) Nurzec (do 1954) Nurzec-Stacja (od 1973) Ostrożany (do 1954) Perlejewo Pobikry (do 1954) Siemiatycze (od 1973) Śledzianów (do 1954) Winna Chroły (do 1954)
Gromady (1954–72)	Baciki Średnie (1954–71) Boratyniec Ruski (1954–72) Czaje-Wólka (1954–59) Czarna Średnia (1954–71) Czartajew (1954–72) Dołubowo (1954–61) Drohiczyn (1958–72) Dziadkowice (1954–72) Grabarka (1954–59) Grodzisk (1954–72) Hornowo (1954–57) Kajanka (1954–59) Klukowicze (1954–72) Koce-Basie (1954–59) Kosiorki (1954–72) Krupice (1954–71) Makarki (1954–59) Mielnik (1954–72) Milejczyce (1954–72) Miłkowice-Maćki (1954–59) Nurzec (1954–57) Nurzec-Stacja (1954–72) Olszewo (1954–59) Ostrożany (1954–72) Perlejewo (1954–72) Pobikry (1954–72) Pokaniewo (1954–57) Putkowice Nadolne (1954–58) Rogacze (1954–59) Siemiatycze (1972) Siemichocze (1954–59) Sieniewic(z)e (1954–57) Skiwy Duże (1954–59) Skórzec (1954–59) Słochy Annopolskie (1954–59) Stadniki (1954–58) Sutno (1954–57) Śledzianów (1954–72) Tymianka (1959–68) Wiercień Duży (1954–58) Wilanowo (1954–59) Winna-Chroły (1954–72) Wojtkowice Stare (1954–59) Wólka Nurzecka (1954–59) Wólka Zamkowa (1954–57) Zajęczniki (1954–57) Żerczyce (1954–57) Żurobice (1954–57)