Россия Федерация
Россей, Россей Федерация
Россия, Российская Федерация
| Гимн | Россейни кърал гимни |
|---|
| Оноу формасы | Президент-парламент республика |
|---|---|
| Президент | Владимир Путин |
| Премьер-министр | Михаил Мишустин |
| Тил(лер)и | Орус тил |
| Ара шахары | Москва |
| Уллу шахар(лар)ы | Москва, Санкт-Петербург, Новосибирск, Екатеринбург, Нижний Новгород,Уфа,Казань,Омск,Оренбург |
|---|---|
| Бютеу территориясы | 17 075 400 км2 (дунияда 1-чи) |
| Сууну юсю | 13 % |
| Сагъат бёлгеси | UTC +2…+12 |
| Къуралгъаны | 862 джыл[1] |
|---|
| Бютеу халкъы (2010) | 141 927 297 адам адам (дунияда 9-чу) |
|---|---|
| Къалынлыгъы | 8 адам/км2 |
| БИП (номинал) (2008) | $ 2 225 трлн (7-чи) |
|---|---|
| БИП (ном.) адам башына | $ 16 239 |
| Валютасы | Россия рубль (RUB, RUR) |
| Домен(лер)и | .ru, .su, .рф |
|---|---|
| Телефон коду | +7 |
Россей Федерация, Россей[2] (орус. Российская Федерация, Россия, РФ) — Евразияда (Европаны кюнчыгъыш джанында эмда Азияны Шимал джанында) орналгъан къралды. Джерини ёлчеми бла эм уллу къралды Джер юсюнде (17 075 400 км² неда 11,46 % (1/9) саулай къургъакъ джерни, неда 12,65 % (1/8) адам джашагъан джерден).
Халкъыны саны — 141 867 540 адам. Адам саны бла Россия Джер юсюнде тогъузунчу орундады. Халкъны кёбюсю — 73,1 % шахарлада джашайды. Халкъны къурамындан 79,83 % оруслуладыла. Россейни кърал тили — орус тилди.
Россейни 18 кърал бла чеклери барды, аладан джер бла: Норвегия, Финляндия, Эстония, Латвия, Литва, Польша, Белоруссия, Украина, Хачыпсы (Абхазия), Гюрджю, Къыбыла Тегей, Азербайджан, Къазакъстан, Къытай, Монголия, Шимал Корея; тенгиз бла — Япония, АБШ.
Россейни ара шахары Москвады. Россейде 11 шахар барды адам саны 1 миллиондан кёб, ала: Москва, Санкт-Петербург, Новосибирск, Екатеринбург, Тёбен Новгород, Самара, Омск, Къазан, Челябинск, Дондагъы Ростов, Уфа.
Тарихи
[тюзет | къайнакъны тюзет]Политикасы
[тюзет | къайнакъны тюзет]Россей 83 административ-территориал биримлеге бёлюнеди, аланы ичинде 21 республика (энчи къраллыкъла). Россей Федерацияны Конституциясына кёре ол федератив демократ къралды.
Президенти — Владимир Путин. Премьер-министри — Михаил Мишустин.
Эм уллу политика партия «Бирлешген Россия» («Единая Россия»).
Халкъы
[тюзет | къайнакъны тюзет]Биринчи кере саулай халкъ санау Россей Империяда 1897 джыл ётгенди. Ол санаугъа кёре къралда — 67 миллион бла 473 минг адам джашагъанды. 1950—2008 джыллада халкъны саны тюрленнгенин график кёргюзтеди:
Миллетлери
[тюзет | къайнакъны тюзет]| № | миллет | ㅤㅤㅤㅤㅤбитеу саныㅤㅤㅤㅤㅤ | % |
|---|---|---|---|
| 1 | оруслула | ▼105 579 179 | 71.73 |
| 2 | татарлыла | ▼4 713 669 | 3,20 |
| 3 | нокъчиле (чеченлиле) | ▲2 942 961 | 1,14 |
| 4 | башкъуртлула | ▼1 571 879 | 1,07 |
| 5 | чувашлыла | ▼1 067 139 | 0,73 |
| 6 | аварлыла | ▲1 012 074 | 0,69 |
| 7 | эрменлиле | ▼946 172 | 0,64 |
| 8 | украинлиле | ▼884 007 | 0,60 |
| 9 | къабарты-черкеслиле | ▲638 101 | 0,44 |
| 10 | даргинлиле | ▲626 601 | 0,43 |
| 11 | казакълыла | ▼591 970 | 0.40 |
| 12 | къумукълула | ▲565 830 | 0,38 |
| 13 | галгъурлула (юнгюшлюле) | ▲517 186 | 0,35 |
| 14 | лезгинлиле | ▲488 608 | 0,33 |
| 15 | тегейлиле | ▼485 646 | 0,33 |
| 16 | мордвинле | ▼484 450 | 0,33 |
| 17 | якутлула | ▲478 409 | 0,33 |
| 18 | каджарлыла (азербайджанлыла) | ▼474 576 | 0,32 |
| 19 | бурятлыла | ▼460 053 | 0,31 |
| 20 | марийлиле | ▼423 803 | 0,29 |
| 21 | удмуртлула | ▼386 465 | 0,26 |
| 22 | къарачай-малкъарлыла | ▲351 315 | 0,25 |
| 23 | таджиклиле | ▲350 236 | 0,24 |
| 24 | узбеклиле | ▲323 278 | 0,22 |
| 25 | тувалыла | ▲295 384 | 0,20 |
| 26 | къырым татарлыла | ▲257 592 | 0,18 |
| 27 | белоруслула | ▼208 046 | 0,14 |
| 28 | немчала | ▼195 256 | 0,13 |
| 29 | къалмукълула | ▼179 547 | 0,12 |
| 30 | лаклыла | ▼173 416 | 0,12 |
| 31 | чыганлыла | ▼173 400 | 0,12 |
| 32 | табасаранлыла | ▲151 466 | 0,10 |
| 33 | комиле | ▼143 516 | 0,10 |
| 34 | башха миллетле | 2 411 226 | 1,66 |
| 35 | миллетин айтмагъанла | 16 594 759 | 1,01 |
Белгиле
[тюзет | къайнакъны тюзет]- ↑ «Варягла» чакъырылгъан тарих дата, Россияны къраллыкъ тарихи тохтаусуз ол датадан саналыб башлайды. Бусагъатдагъы халда Россия Федерация (РСФСР) 1917 джыл 7 ноябрда къуралгъанды. 1991 джыл 25 декабрдан бери бусагъатдагъы атын джюрютеди.
- ↑ Къарачай-малкъар сёзлюк (адабиятдан юлгюле).