Olga Tokarczuk

O prawach, rządzących ludzkim życiem i życiem wszelakim, można dyskutować i snuć domysły na niezliczoną ilość sposobów. Nasza noblistka Olga Tokarczuk wybrała najmniej lubiane przeze mnie ku temu środki: astrologię, życie w odosobnieniu "bo tak", przewalutowanie priorytetów na obłąkaną wręcz ekologię, krzyczący ateizm a to wszystko zamknięte w postaci podstarzałej, przez większość czasu brudnej baby. I wiem jak płytko to brzmi, niemniej jednak proszę mi dać szansę na obronę swoich wrażeń po lekturze "Prowadź swój pług..." Określanie powieści (choć może właściwsze słowo to powiastki) Tokarczuk jak "thrillera ekologicznego", "thrillera moralnego" etc. to zwyczajne, okładkowe wprowadzenie Czytelnika w błąd. Mało tego - tak naprawdę wszystkie te na pozór zagadkowe śmierci chyba najbardziej sztampowych postaci są tak angażujące, jak rozprawy głównej bohaterki nad astralnymi domami, gwiazdami i znakami zodiaku. Myślę, że naprawdę średnio uważny czytelnik będzie w stanie dodać 2 do 2 i zagadka rozwiąże się sama przed czasem. Największy jednak problem z "Pługiem" (zabieg celowy) polega w moim przekonaniu na tym, że główna bohaterka naprawdę jest obłąkaną, starą babą, która z miasta przeprowadza się na wieś i niby "nic nie wie o życiu, o jego tajemnicach, i kim ona jest żeby oceniać innych" ale tak naprawdę ze stron lecą gromy na takich i innych ludzi (wśród których przecież sama zdecydowała się zamieszkać). Przez główną bohaterkę przemawia ten rodzaj buty, który właściwy jest osobom wykształconym, inteligentnym, wbijającym szpileczki sprzedawcy jabłek na targu, który życzy im dobrego dnia. Janina D. nienawidzi swojego imienia i imion ludzi z którymi ma styczność, żyje w brudzie, zaciekle trzyma się przy ocenianiu ludzi ich przywar, nie zwraca uwagi na inne cechy osób z którymi ma styczność i strzela światopoglądowe samobóje wszędzie tam, gdzie może przekonać kogokolwiek do swoich racji. Jestem szczerze zawiedziony, bo nastawiałem się naprawdę na głębokie, duchowe wręcz przeżycie, którego gdzieś tam punktem wyjścia będą zagadkowe śmierci a każda z nich będzie przyczółkiem do innego spojrzenia na świata, w tym przede wszystkim na otaczającą nas naturę. Tokarczuk zapomina przede wszystkim o tym, że w świecie zwierząt panuje ustalony przez naturę porządek rzeczy. I w tej układance swoje miejsce setki tysięcy lat (a może i dalej za chwilę się okaże) temu znalazł człowiek, również dzięki prawidłom natury. Ścieżka rozumowania, obrana przez autorkę (lub jak kto woli Janinę D.) jest z całym szczurkiem błędna. I nie - nie chodzi o wątpliwe moralnie myślistwo. Śmierć, perfidna, wyrachowana, dla korzyści była, jest i będzie złem zawsze. I nie potrzeba do tego obłąkanej, zakochanej w horoskopie, stroniącej od mycia się baby. Zauważmy, że nie ma ani jednej osoby, która podzielałaby podejście Obłąkanej Janiny do życia i śmierci. I teraz pytanie - czy to jakaś Bogini, superinteligentna, której radykalizm jest poza zasięgiem rozumowania maluczkich, głupich ludzi? Przykro mi (choć wcale tak nie jest) ale przy mojej bezgranicznej miłości do zwierząt proza Tokarczuk jest światopoglądowym strzałem w kolano. Równie dobrze wyobraźmy sobie świat, w którym główny bohater uśmierca złych rodziców w swojej okolicy, bo sam był źle traktowany w dzieciństwie. I dokonuje samosądu, obleczonego w pasującą mu do tego religię/wierzenia/kult. Czy faktycznie będziemy kibicować takiemu bohaterowi? Albo nastolatek, będący ofiarą "czarnego gangu w koloratkach" zbiera armię sobie podobnych i morduje księży, katechetki, zakonników w promieniu 100 km. A to wszystko dlatego, bo mu się przyśnił zielony grzyb na jednorożcu, tak samo jak pewnemu arabskiemu księciu. Sic! Broni się tu - na szczęście - przystępny język i objętościowa lekkość. W ogólnym rozrachunku była to książka "do odhaczenia" i cieszę się, że mam to za sobą.