Czarna Przełęcz (Tatry)
Czarna Przełęcz od strony zachodniej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Wysokość |
2258 m n.p.m. |
| Pasmo | |
| Sąsiednie szczyty | |
Położenie na mapie Tatr | |
Położenie na mapie Karpat | |
Czarna Przełęcz (słow. Čierne sedlo, Nižné Čierne sedlo[1], niem. Schwarzseejoch, węg. Fekete-tavi-hágó[2]) – szeroka przełęcz położona w głównej grani Tatr w słowackiej części Tatr Wysokich, na wysokości 2258 m[3] n.p.m. Jest to największe obniżenie grani na odcinku pomiędzy Czarnym Szczytem (Čierny štít, 2429 m) na południu i Kołowym Szczytem (Kolový štít, 2419 m) na północy. Po zachodniej stronie przełęczy znajduje się Dolina Czarna Jaworowa (Čierna Javorová dolina), a po wschodniej – Dolina Jastrzębia (Malá Zmrzlá dolina)[4]. Wcześniejsze pomiary określały wysokość przełęczy na 2266[4] lub ok. 2265[1][5] m, a także – ewidentnie błędnie – 2057 m[6].
Czarna Przełęcz jest najniższym punktem odcinka grani, w którym między Czarnym a Kołowym Szczytem położone są kolejno:
- Wyżni Czarny Karb (Vyšný Čierny zárez),
- Czarny Grzebień (Čierny hrebeň),
- Czarny Karb (Čierny zárez),
- Czarny Kopiniak (Čierna kopa, Čierny kopiniak),
- Czarna Przełęcz (Nižné Čierne sedlo),
- Czarne Czuby (Čierne zuby),
- Czarny Przechód (Čierne sedlo).
- Kołowa Kopka (Kolová kôpka),
- Przełączka za Kołową Kopką (Štrbina za Kolovou kôpkou)[5][7][1].
Z najniższego punktu przełęczy na zachód do Czarnego Bańdziocha w Dolinie Czarnej Jaworowej opada krótki żleb o charakterze małego komina. Do Doliny Jastrzębiej zbiega natomiast trawiasto-skalisty, wąski żleb, pod którym rozlegają się Danielowy Ogród i Danielowe Pola[1].
Na przełęcz nie prowadzi żaden szlak turystyczny. Przejście przez nią z Doliny Jastrzębiej do Czarnej Jaworowej (lub na odwrót) jest wyraźnie trudniejsze od przejścia przez Czarny Przechód, położony nieco wyżej i około 120 m dalej na północny zachód, w południowej grani Kołowego Szczytu. Najdogodniejsze drogi dla taterników wiodą na siodło granią z Czarnego Przechodu i żlebkiem z Czarnego Bańdziocha[1].
Pierwsze znane wejścia:
- latem – Alfred Martin i Johann Franz (senior), 16 lipca 1907 r., przy przejściu granią,
- zimą – Adam Karpiński i Konstanty Narkiewicz-Jodko, 4 kwietnia 1928 r., przy przejściu granią.
Niemal wszystkie dawne wejścia na Czarną Przełęcz w rzeczywistości dotyczyły Czarnego Przechodu. Niekiedy Czarną Przełęcz wyjątkowo określano też Niżnią Czarną Przełęczą[1].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f Witold Henryk Paryski: Tatry Wysokie. Przewodnik taternicki. Część XXIII. Przełęcz Stolarczyka – Modra Ławka. Warszawa: Sport i Turystyka, 1983, s. 156–157, 160–162. ISBN 83-217-2472-8.
- ↑ Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska. Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004. ISBN 83-7104-009-1.
- ↑ Úrad geodézie, kartografie a katastra Slovenskej republiky, Produkty leteckého laserového skenovania.
- ↑ a b Jarosław Januszewski, Grzegorz Głazek, Witold Fedorowicz-Jackowski: Tatry i Podtatrze, atlas satelitarny 1:15 000. Warszawa: GEOSYSTEMS Polska Sp. z o.o., 2005, s. 124. ISBN 83-909352-2-8.
- ↑ a b Grzegorz Barczyk, Ryszard Jakubowski (red.), Adam Piechowski, Grażyna Żurawska: Bedeker tatrzański. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000, s. 76–77. ISBN 83-01-13184-5.
- ↑ Vysoké Tatry 1:25 000, podrobná turistická mapa. 6. vydanie. Harmanec: VKÚ, 2008. ISBN 978-80-8042-552-4.
- ↑ Endre Futó: Tatry Wysokie. Czterojęzyczny słownik nazw geograficznych. [dostęp 2013-09-18].