Zadni Mnich
Płyty północnej ściany | |
| Państwo | |
|---|---|
| Położenie | |
| Pasmo | |
| Wysokość |
2172 m n.p.m. |
| Pierwsze wejście |
13 września 1904 |
Położenie na mapie Tatr | |
Położenie na mapie Karpat | |
Zadni Mnich (słow. Druhý Mních, Zadný Mních, niem. Mönch II, Hinterer Mönch, węg. Barát II, Hátsó-Barát) – szczyt w grani głównej Tatr Wysokich o wysokości 2172 m. Jako jedyny z trzech Mnichów (pozostałe to Mnich i Żabi Mnich) nie jest widoczny znad Morskiego Oka (zasłania go Mnich), ale widać go np. z drogi nad Morskie Oko, z byłego parkingu na polanie Włosienica[1].
Ma kształt skalnej igły i jest jednym z bardziej charakterystycznych szczytów Tatr Polskich. Władysław Cywiński uważa go za turnię[2]. Wznosi się pomiędzy Cubryną (2376 m) a Ciemnosmreczyńską Turnią (2142 m), na granicy polsko-słowackiej. Od Cubryny oddziela go Przełączka pod Zadnim Mnichem (2135 m), a od Ciemnosmreczyńskiej Turni Ciemnosmreczyńska Przełączka (ok. 2115 m). Od południa wznosi się nad Doliną Piarżystą, od północy nad Doliną za Mnichem[3]. Północna ściana opadająca na Zadni Mnichowy Upłaz ma około 100 m wysokości. Na Przełączkę pod Zadnim Mnichem grań opada 30-metrowym uskokiem, który przy zejściu wymaga zjazdu na linie, zaś przy wejściu jest jednym z najtrudniejszych (VI) punktów grani głównej Tatr[4].
W XIX wieku turnię nazywano Cukrową Skałą lub Głową Cukru. Żartobliwe nazwy juhaskie to: Organista, Mnichowa Baba, Mniszka. Nazwa rozpowszechniona na początku XX wieku to Mnich II czy Mnich Drugi. Obecną nazwę wprowadził Gyula Komarnicki (1909 r.), a w wersji polskiej – Mieczysław Świerz (1919 r.)[5].
Z rzadkich roślin u podnóży Zadniego Mnicha występują bylica skalna i warzucha tatrzańska – gatunki w Polsce występujące tylko w Tatrach i to na nielicznych stanowiskach[6].
W 1922 r. Wiktor Biegański kręcił na Zadnim Mnichu odcinek tatrzańskiego filmu Otchłań pokuty[1].
Historia zdobycia
[edytuj | edytuj kod]Pierwsze wejście:
- letnie – Janusz Chmielowski i Klemens Bachleda, 13 września 1904 r.,
- zimowe – Henryk Bednarski, Józef Lesiecki, Leon Loria i Stanisław Zdyb, 13 marca 1910 r.[4]
Drogi wspinaczkowe
[edytuj | edytuj kod]Przez Zadni Mnich nie prowadzi żaden szlak turystyczny, znajduje się on jednak w rejonie udostępnionym do wspinaczki dla taterników. W. Cywiński o Zadnim Mnichu pisze: Turnia piękna, lita, urwista … Ze względu jednak na krótkość dróg wspinaczkowych ostatnio taternicy zwykle pokonują jednego dnia kilka dróg. Wykaz dróg:
- Z Ciemnosmreczyńskiej Przełączki. Jest to najłatwiejsze wejście. W zależności od wariantu I lub II w skali UIAA, czas przejścia 15 min,
- Prawym filarem; III, 1 h. 15 min,
- Kominem Głazków; V, 2 h,
- Kompleks Stolicy; VII+/VIII–VI.2/VI.2+, 1h,
- Droga Gromka; VI+–VIII, 1 h,
- Prawą częścią ściany („Masowanie Kompleksów”); VII+/VIII, 30 min,
- Droga Mroza; VII-, 4h,
- Droga Motyki; V, jedno miejsce VI-, 1h,
- Lewą częścią pd.-wsch. ściany i pd. krawędzią (droga Orłowskiego); VI, 1 h,
- Prawą krawędzią ściany (droga Janowskiego); V+, 1h,
- Prawym skrajem ściany (droga Nyki); VI, 1h,
- Środkiem pd.-zach. Ściany (Wakacje w Tybecie); VII, 30 min,
- Lewą częścią pd.-zach. Ściany; V, 1 h[2].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski, Wielka encyklopedia tatrzańska, Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004, ISBN 83-7104-009-1.
- ↑ a b Władysław Cywiński, Szpiglasowy Wierch, t. 11, Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2005, ISBN 83-7104-034-2.
- ↑ Grzegorz Barczyk, Adam Piechowski, Grażyna Żurawska, Bedeker tatrzański, Ryszard Jakubowski (red.), Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000, ISBN 83-01-13184-5.
- ↑ a b Witold Henryk Paryski, Tatry Wysokie. Przewodnik taternicki. Walentkowa Przełęcz – Przełączka pod Zadnim Mnichem, t. 4, Warszawa: Spółdzielczy Instytut Wydawniczy „Kraj”, 1951.
- ↑ Józef Nyka, Skąd te nazwy? Zadni Mnich [online], 2001 [dostęp 2010-02-06].
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirek, Czerwona księga Karpat Polskich, Warszawa: Instytut Botaniki PAN, 2008, ISBN 978-83-89648-71-6.