Μηνιαία Eπιθεώρηση Τόμος 77, Τεύχος 4 Σεπτέμβριος 2025
Σημείωμα της Σύνταξης.
Για να κατανοήσουμε την κρίση του παγκόσμιου ιμπεριαλιστικού συστήματος στον εικοστό πρώτο αιώνα, είναι κρίσιμο να την δούμε με όρους του παρόντος ως ιστορίας , δηλαδή ως απόρροια μιας ιστορικής διαδικασίας αιώνων. (Paul M. Sweezy, Το παρόν σαν ιστορία (The Present as History) Νέα Υόρκη: Monthly Review Press, 1953).
Ο καπιταλισμός εμφανίστηκε στη Δυτική Ευρώπη κατά τον μακρύ δέκατο έκτο αιώνα (1450–1650), ως ένα σύστημα τάξεων, έθνους και αποικιακής αυτοκρατορίας, που είχε τις ρίζες του στην οικονομική εκμετάλλευση της εργατικής τάξης, την κατάκτηση και εξόντωση των αυτόχθονων πληθυσμών και το διατλαντικό δουλεμπόριο.
Οι ευρωπαϊκές αποικιακές δυνάμεις, όπως σημείωσε ο Καρλ Μαρξ, πολέμησαν σε έναν «εμπορικό πόλεμο» με «τον κόσμο ως πεδίο μάχης», ο οποίος απέκτησε «γιγαντιαίες διαστάσεις στον Αντιιακωβινικό Πόλεμο της Αγγλίας» εναντίον της Γαλλίας. Η Βρετανία ανέβηκε στην κορυφή της κρίσης μέσω της Βιομηχανικής Επανάστασής , αναδυόμενη ως ηγεμονική δύναμη της καπιταλιστικής παγκόσμιας οικονομίας κατά την εποχή του ελεύθερου ανταγωνισμού του δέκατου ένατου αιώνα (Karl Marx, Capital , τόμος 1 Λονδίνο: Penguin, 1976, 915).
Μέχρι το τελευταίο τέταρτο του δέκατου ένατου αιώνα, ο καπιταλισμός είχε μετατοπιστεί από το ελεύθερα ανταγωνιστικό του στάδιο στο μονοπωλιακό ή ιμπεριαλιστικό του στάδιο, όπως περιεγράφηκε από τον Β.Ι. Λένιν το 1916 στο βιβλίο του «Ιμπεριαλισμός, το Ανώτατο Στάδιο του Καπιταλισμού» .
Η βρετανική ηγεμονία εξασθένησε και αρκετές μεγάλες αυτοκρατορικές δυνάμεις, οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Βρετανία, η Γαλλία, η Γερμανία, η Ιταλία και η Ιαπωνία, αγωνίστηκαν να αποκτήσουν τον έλεγχο των υπόλοιπων περιοχών του πλανήτη, με ολόκληρο τον κόσμο πλέον να είναι χωρισμένος σε κέντρο και περιφέρεια.
Μια εργατική αριστοκρατία αναδύθηκε μέσα στα κορυφαία κλιμάκια του κινήματος της εργατικής τάξης στα κύρια αυτοκρατορικά κράτη, μετατοπίζοντας το συνολικό σοσιαλιστικό κίνημα από έναν αγώνα για επαναστατική αλλαγή σε έναν αγώνα μεταρρυθμιστικής σοσιαλδημοκρατίας και αποδυναμώνοντας τη διεθνή αλληλεγγύη της εργατικής τάξης με αποτέλεσμα στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο τα διάφορα ευρωπαϊκά σοσιαλδημοκρατικά κόμματα να ευθυγραμμιστούν με τα αντίστοιχα κράτη τους. (Β.Ι. Λένιν, «Ιμπεριαλισμός, το Ανώτατο Στάδιο του Καπιταλισμού» [Νέα Υόρκη: Διεθνείς Εκδότες, 1939]).