Ανάμεσα στις πολλές δημοσιεύσεις που έχουν επιχειρήσει να αφηγηθούν την παλαιστινιακή τραγωδία τα τελευταία χρόνια, αυτό το βιβλίο της Άντζελα Λάνο ξεχωρίζει για μια βασική του ιδιότητα: δεν αφήνει περιθώρια για παρεξηγήσεις, ημίμετρα ή συμβιβαστικές εξηγήσεις που συχνά καταλήγουν να μην αντιλαμβάνονται το νόημα. Δεν είναι ένα κείμενο που απλώς καταγγέλλει τις τελευταίες σφαγές, ούτε είναι μια άσκηση ρητορικής αλληλεγγύης. Αντίθετα, είναι ένα αντίδοτο στην εκτεταμένη παρεξήγηση του φαινομένου του Σιωνισμού, μια παρεξήγηση που μπορεί να προκύψει ακόμη και σε κύκλους που είναι πραγματικά ευαίσθητοι στο ζήτημα των παλαιστινιακών δικαιωμάτων, αλλά που καταλήγουν να περιορίζουν την προσοχή τους σε μια επεισοδιακή χειρονομία, μια ενδεχόμενη σημαία που πρέπει να κυματίζει σύμφωνα με την πολιτική μόδα της στιγμής.
Είχα την ευκαιρία, στη δική μου εμπειρία ανάλυσης και γραφής, να παρατηρήσω αυτόν τον μηχανισμό. Όταν συνέλεξα το χρονικό της γενοκτονίας στη Γάζα και το τοποθέτησα σε ένα ευρύτερο πλαίσιο στο «Ενάντια στον Πραγματικό Σιωνισμό», είδα πώς η αλληλεγγύη με τον παλαιστινιακό λαό μπορούσε συχνά να αναχθεί σε ένα συναισθηματικό αντανακλαστικό, γνήσιο αλλά εύθραυστο, έτοιμο να σβήσει στην πρώτη αντεπίθεση προπαγάνδας. Σε αυτό το πεδίο επιτυγχάνουν οι υποστηρικτές της αποικιακής τάξης πραγμάτων: όσοι δεν έχουν σαφείς και βαθιές κατηγορίες, όσοι συμβιβάζονται με συνθήματα ή φαινομενικά λογικές ίσες αποστάσεις, εξουδετερώνονται εύκολα. Η απλή επίκληση του μάντρα της «ασφάλειας» ή η επίδειξη της δυσφημιστικής κατηγορίας του «αντισημιτισμού» σαν ρόπαλο, αρκεί για να φιμώσει κάθε κριτική φωνή.
Η Άντζελα Λάνο, από την άλλη πλευρά, αναλαμβάνει μια ριζοσπαστική και απαραίτητη επιχείρηση: εμβαθύνει στις ιστορικές και θεωρητικές ρίζες του Σιωνισμού, τον τοποθετεί στο πλαίσιο του παραδείγματος του αποικιακού αποικισμού και δείχνει πώς η λογική του δεν είναι ενδεχομενική αλλά δομική. Δεν πρόκειται για σύγκρουση μεταξύ δύο λαών που αγωνίζονται να συνυπάρξουν: είναι ένα αποικιακό εγχείρημα που, από την αρχή κιόλας, οραματίστηκε την εθνική υποκατάσταση και την εξάλειψη των ιθαγενών. Αυτή είναι η αλήθεια που πολύ συχνά διαφεύγει, και αυτή η αλήθεια είναι που καθιστά αυτό το βιβλίο ένα τόσο πολύτιμο αντίδοτο.
Η αναφορά του David Stannard στο Αμερικανικό Ολοκαύτωμα δεν είναι απλώς ένας πνευματικός φόρος τιμής: είναι το κλειδί για την κατανόηση της Παλαιστίνης και των γενοκτονιών που συνόδευσαν την κατάκτηση της Αμερικής, τις απελάσεις των Τσερόκι, τις σφαγές στο Wounded Knee, την εξόντωση των Χερέρο και των Νάμα στη Ναμίμπια, μέχρι τις πιο πρόσφατες σφαγές του εικοστού αιώνα. Ο Patrick Wolfe εξήγησε πώς ο αποικισμός των εποίκων λειτουργεί μέσω μιας «λογικής εξάλειψης»: ο αποικιοκράτης δεν αρκείται στην κυριαρχία, πρέπει να αντικαταστήσει. Σε αυτό το σχέδιο, η Γάζα και η Δυτική Όχθη δεν αποτελούν εξαιρέσεις, αλλά μάλλον στάδια μιας μακράς αλυσίδας.
Η αξία του βιβλίου έγκειται στη μέθοδό του: Η Lano δεν καταγγέλλει απλώς τα συνεχιζόμενα εγκλήματα, αλλά τα συνδέει με ένα ιστορικό και θεωρητικό πλαίσιο που καθιστά κατανοητή την παγκόσμια εμβέλειά τους. Η Γάζα δεν περιγράφεται απλώς ως ένας τόπος υπό πολιορκία: είναι το «τέρμα της ανθρωπότητας», ένας καθρέφτης που αντανακλά την εικόνα της ηθικής και πολιτικής κατάρρευσης της Δύσης. Από αυτή την οπτική γωνία, η 7η Οκτωβρίου 2023 γίνεται ένα ιστορικό σημείο καμπής που δεν μπορεί να περιοριστεί στο χρονικό ενός στρατιωτικού γεγονότος, αλλά μάλλον αποκαλύπτει την έκρηξη δεκαετιών καταπίεσης.
Σήμερα, δεν βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια κρυφή γενοκτονία, που ανακατασκευάζεται μόνο αναδρομικά από μνήμες και έγγραφα. Όλα είναι μπροστά στα μάτια μας, ζωντανά. Οι εικόνες της βομβαρδισμένης Γάζας, τα σώματα παιδιών που ανασύρονται από τα ερείπια, οι απεγνωσμένες φωνές των επιζώντων: όλα είναι ήδη προσβάσιμα σε όποιον έχει τηλέφωνο ή σύνδεση στο διαδίκτυο. Οι σελίδες που θα διαβάσετε θα σας επιτρέψουν να δείτε πέρα από τα τρέχοντα γεγονότα και να αναγνωρίσετε το παρόν για αυτό που είναι: μια συνεχιζόμενη γενοκτονία.
Στις σελίδες που είναι αφιερωμένες στη Νάκμπα (1948), τη Νάκσα (1967) και διάφορες ισραηλινές επιχειρήσεις, η Λάνο καταδεικνύει τη συνέχεια του σιωνιστικού σχεδίου, φάση προς φάση: η καταστροφή παλαιστινιακών χωριών και πόλεων, οι σφαγές, οι απελάσεις, οι μαζικές απελάσεις δεν είναι περιστατικά, αλλά συνεκτικές πράξεις ενός μακροπρόθεσμου σχεδίου. Εδώ είναι που η ανάλυσή της γίνεται πραγματικά αναντικατάστατη: επειδή καταρρίπτει τη μεγάλη ψευδαίσθηση ότι το Ισραήλ μπορεί να γίνει κατανοητό μέσα στις συνήθεις κατηγορίες της γεωπολιτικής ή των περιφερειακών συγκρούσεων. Το Ισραήλ είναι το ίδιο το παράδειγμα του σύγχρονου αποικισμού, η τελευταία πρωτοπορία ενός μοντέλου που η Δύση έχει εφαρμόσει σε κάθε ήπειρο και δεν έχει ποτέ εγκαταλείψει πραγματικά.
Υπάρχει μια πτυχή που καθιστά αυτό το βιβλίο ιδιαίτερα πολύτιμο για τον αναγνώστη που θέλει να πάει πέρα από τις «μικρές κουβέντες», πέρα από τη φλυαρία που δεν αλλάζει τίποτα: η ικανότητα της Άντζελα Λάνο να αποκαθιστά τη φωνή των Παλαιστινίων ως υποκειμένων της ιστορίας. Δεν είναι περιφερειακές φιγούρες, ούτε είναι απλοί «πρόσφυγες» που πρέπει να τους λυπεί κανείς: είναι οι ιθαγενείς που αντιστέκονται, οι «άθλιοι της γης» για τους οποίους μίλησε ο Φραντς Φανόν. Υπό αυτή την έννοια, ο αγώνας τους γίνεται παγκόσμιος, επειδή μας θέτει όλους σε αμφισβήτηση σχετικά με την έννοια της δικαιοσύνης, το δικαίωμα στη ζωή, την ίδια τη δυνατότητα ενός μέλλοντος απαλλαγμένου από την αποικιακή καταπίεση. Αυτές οι συνδέσεις δεν είναι στυλιστικές ασκήσεις: είναι εργαλεία για να σπάσει το ξόρκι της ομαλοποίησης των αφηγήσεων, για να αποκατασταθεί η παλαιστινιακή τραγωδία στην πραγματική ιστορική και παγκόσμια διάστασή της.
Όποιος προσεγγίσει αυτό το βιβλίο θα βρει όχι μόνο έναν πλούτο δεδομένων, πηγών και μαρτυριών, αλλά πάνω απ' όλα ένα κρίσιμο εργαλείο για κατανόηση και δράση. Είναι ένα κείμενο που εκπαιδεύει, που οπλίζει με έννοιες και γνώσεις όσους αρνούνται να παραμείνουν απλοί θεατές. Είναι επίσης μια πρόσκληση να επανεξετάσουμε την Παλαιστίνη όχι ως «περιφερειακό ζήτημα», αλλά ως τη δοκιμασία της ανθρωπότητας στο σύνολό της: σε ποια πλευρά επιλέγουμε να είμαστε, με εκείνους που υπερασπίζονται την αξιοπρέπεια των λαών ή με εκείνους που διαιωνίζουν την αποικιακή βαρβαρότητα;
Για αυτούς τους λόγους, το Παλαιστινιακό Ολοκαύτωμα αξίζει να διαβαστεί και να συζητηθεί. Δεν προσφέρει καμία παρηγοριά, δεν απαλύνει την πικρία της πραγματικότητας, αλλά παρέχει τις απαραίτητες κατηγορίες για να αποφευχθεί η απώλεια στον θόρυβο του περιβάλλοντος. Όποιος το διαβάσει θα αναδυθεί με τη βεβαιότητα ότι δεν πρόκειται για μια μακρινή σύγκρουση, αλλά για ένα ερώτημα που μας αφορά όλους, επειδή αγγίζει τις ίδιες τις ρίζες του πολιτισμού και της βαρβαρότητας.
Με αυτό το πνεύμα χαιρετίζω το έργο της Άντζελα Λάνο: με την ευγνωμοσύνη κάποιου που αναγνωρίζει μια θαρραλέα και απαραίτητη προσπάθεια και με τη γνώση ότι η φωνή της είναι μέρος μιας χορωδίας που πρέπει να ενισχυθεί, όχι να χαθεί. Η δική μου εμπειρία, που αποκτήθηκε κατά τη διάρκεια των ετών πολιτικού ακτιβισμού και της κοινοβουλευτικής μου δραστηριότητας στις επιτροπές Οικονομικών και Εξωτερικών Υποθέσεων, με οδήγησε να αντιμετωπίσω άμεσα γεωπολιτικά ζητήματα και τη δύναμη των αφηγήσεων που τα περιβάλλουν. Έχω δει πόσο δύσκολο είναι να μεταφέρω, μέσα σε θεσμικά πλαίσια, μια άβολη αλήθεια όπως η παλαιστινιακή. Αλλά ακριβώς για αυτόν τον λόγο, βιβλία σαν αυτό είναι απαραίτητα: επειδή δίνουν δύναμη και συνοχή σε εκείνους, εντός και εκτός των θεσμών, που αρνούνται να υποκύψουν στα ψέματα.
Είμαστε μάρτυρες και καλούμαστε να είμαστε ενεργοί συμμετέχοντες. Δεν μπορούμε πλέον να λέμε, «Δεν ξέραμε». Αυτό το βιβλίο μας φέρνει αντιμέτωπους με αυτό που είναι, χωρίς πέπλα. Είναι μια πράξη αλήθειας που γίνεται και πράξη αντίστασης.
ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ Η ΔΙΚΗ ΜΑΣ ΜΥΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΑΝΕΙΠΩΤΗ ΙΣΤΟΡΙΑ. ΑΣ ΜΗΝ ΜΑΣ ΜΠΕΡΔΕΥΟΥΝ ΤΑ ΟΝΟΜΑΤΑ.
Η ΤΕΡΑΣΤΙΑ ΔΙΑΦΟΡΑ ΕΙΝΑΙ ΟΤΙ ΕΜΕΙΣ ΕΙΜΑΣΤΕ ΟΙ ΕΒΡΑΙΟΙ ΕΜΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΙΟΙ.
ΜΕΤΑ ΤΟ ΓΕΡΜΑΝΙΚΟ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ ΜΑΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΕΣ ΟΡΔΕΣ ΕΠΕΣΤΡΕΨΑΝ ΜΕ ΝΕΟ ΕΝΔΥΜΑ ΚΑΙ ΑΠΟΙΚΗΣΑΝ ΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥΣ.
ΔΕΝ ΔΙΑΘΕΤΟΥΜΕ ΑΚΟΜΗ ΟΥΤΕ ΤΗΝ ΑΚΡΙΒΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΩΣ ΣΥΜΒΑΝΤΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΤΕΛΕΣΜΕΝΩΝ.
ΕΝΑΣ ΤΡΑΓΕΛΑΦΟΣ ΔΕΝ ΞΕΡΕΙ ΤΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΜΕ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου