Η μεγάλη πληγή των τελευταίων δεκαετιών δεν είναι ότι αλλάξαμε, είναι ότι χάσαμε τη συνέχεια του εαυτού μας.
Σαν να κόπηκε το νήμα που ένωνε το «ποιοι υπήρξαμε» με το «ποιοι μπορούμε να γίνουμε».
Κι έτσι μένουμε να ζούμε σ’ ένα παρόν άναρχο και ανολοκλήρωτο, σαν άνθρωπος που θυμάται ακόμα το όνομά του, αλλά δεν ξέρει πια τι σημαίνει.
Η ιστορική μνήμη υπάρχει, δεν είναι χαμένη, αλλά έχει γίνει αδρανής, δηλαδή δεν ενεργοποιεί συλλογικά νοήματα, δεν παράγει προσανατολισμό. Σαν να γνωρίζουμε το παρελθόν μας, αλλά δεν ξέρουμε τι να το κάνουμε.
Το κοινωνικό φαντασιακό, δηλαδή τα αυτονόητα νοήματα για το
- τι αξίζει
- τι σημαίνει να ζεις μαζί
- τι είναι άξιο υπεράσπισης
- τι είναι η αξιοπρέπεια, η ελευθερία, το μέλλον
έχει αποσυντεθεί.
Η κρίση αυτή δεν είναι απλώς πολιτική ή οικονομική.
Είναι ανθρωπολογική.
Όταν το κοινό φαντασιακό αποσυντίθεται η κοινωνία δεν ξέρει πια τι σημαίνει “εμείς”, το άτομο δεν μπορεί να προσανατολιστεί νοηματικά και το μέλλον παύει να είναι "κοινόχρηστο" και γίνεται ιδιωτική αγωνία.
Τα αυτονόητα που δεν χρειάζονταν να εξηγηθούν, αυτά που επέτρεπαν στο λαό μας να λέει «Ξέρουμε ποιοι είμαστε.», «Ξέρουμε τι αξίζει.» «Ξέρουμε τι δεν διαπραγματευόμαστε.» δεν είναι πλέον αυτονόητα.
Πιο συγκεκριμένα:
1. Εργασία και Παραγωγική Οικονομία
Στις πρώτες μεταπολιτευτικές δεκαετίες, η εργασία είχε χαρακτήρα σταθερότητας: δημόσιοι θεσμοί, προβλέψιμες καριέρες, μακρόχρονες εργασιακές σχέσεις.
Με τη δημοσιονομική απορρύθμιση, την παγκοσμιοποίηση και την κρίση του 2008, η εργασία πέρασε σε καθεστώς ρευστότητας: ελαστικές σχέσεις, εργασιακή ανασφάλεια, διαρκής ανταγωνισμός. Το ψυχικό αποτύπωμα τροποποιήθηκε από το «ανήκω κάπου» → στο «είμαι διαρκώς αναλώσιμος» και από το «έχω μέλλον» → στο «έχω μόνο παρόν που πρέπει να διαχειριστώ».
2. Οικογένεια και Διαγενεακή Μεταβίβαση
Η οικογένεια για δεκαετίες λειτούργησε ως φορέας κληρονομικών σταθεροτήτων: σπίτι, επάγγελμα, αξίες, προοπτική.
Με την κρίση, η οικογένεια έγινε ανάχωμα που στηρίζει, αλλά χωρίς να μπορεί να εγγυηθεί συνέχειες.
Το ψυχικό αποτύπωμα μετακινήθηκε προς την αίσθηση ότι η «προοπτική» δεν μεταβιβάζεται πια. Οι νέες γενιές ζουν χωρίς υπόσχεση μέλλοντος, μόνο με προσπάθεια επιβίωσης.
3. Πολιτική και Συλλογική Πίστη
Η Μεταπολίτευση ξεκίνησε με πίστη στο δημοκρατικό γίγνεσθαι.
Όμως οι επόμενες δεκαετίες έφεραν κομματικοποίηση, πελατειακές σχέσεις και τελικά κρίση εμπιστοσύνης στο πολιτικό σύστημα.
Το ψυχικό αποτύπωμα τροποποιήθηκε από το «εμείς αλλάζουμε τον κόσμο» → στο «κανείς δεν μπορεί να τον αλλάξει».
Η συλλογικότητα αντικαταστάθηκε από ατομική διαχείριση της αβεβαιότητας.
4. Συμβολικό και Πολιτισμικό Πλαίσιο
Το συλλογικό φαντασιακό της Ελλάδας -υπο την ηθική ηγεμονία μιας αντιστασιακής Αριστεράς- βασιζόταν στην αγωνιστικότητα, στην αξιοπρέπεια, στην ηθική της ελευθερίας και την ιστορική αυτοσυνείδηση.
Εντούτοις. τα τελευταία χρόνια -με ευθύνη και της παγκοσμιοποιητικής αριστεράς- αυτό αντικαταστάθηκε από την
ιδιωτική επιβίωση, την διαρκή διασκέδαση ως μουδιασμένο αναλγητικό και την ειρωνική απόσταση από κάθε αξία.
Το ψυχικό αποτύπωμα; Το «εμείς» έγινε ειρωνικό χαμόγελο.
Η ιστορική αξιοπρέπεια αντικαταστάθηκε από ενδοψυχική κόπωση και κυνισμό.
Μέσα σε μερικές δεκαετίες ξήλωσαν το «σκηνικό του κόσμου μας». Αυτό που έδινε στον άνθρωπο αίσθηση συνέχειας,
προοπτική, θέση μέσα στο συλλογικό νόημα. Μας έκλεψαν το πλαίσιο του προσανατολισμού μας και όταν χάνεται το πλαίσιο, το άτομο βιώνει την ελευθερία όχι ως δυνατότητα, αλλά ως άγχος.
Το «ξήλωμα» δεν ήταν μόνο εξωτερικό, είναι και εσωτερικό. Όταν οι σταθερές υποχωρούν — σταθερή δουλειά, κοινωνική προβλεψιμότητα, πολιτική εμπιστοσύνη — τότε στο συλλογικό ασυνείδητο εγγράφεται ένα τραυματικό υπόστρωμα:
«Δεν ξέρω αν μπορώ να βασιστώ. Δεν ξέρω αν ανήκω. Δεν ξέρω πώς θα είναι το αύριο.»
Στην Ελλάδα της Μεταπολίτευσης, αυτό που «ξηλώθηκε» δεν ήταν μόνο θεσμοί, εργασιακά μοντέλα, πολιτικές ταυτότητες. Αυτό που διαλύθηκε ήταν κάτι πιο θεμελιώδες: Η βεβαιότητα ότι γνωρίζαμε σε ποιον κόσμο ζούμε και ποια συλλογική αφήγηση μας περιέχει.
Στην Ελλάδα της Μεταπολίτευσης χάθηκε ο τρόπος που ο κόσμος έδινε νόημα στην ύπαρξη, στη συνύπαρξη και στην πράξη.
Οι λογής-λογής συστημικές "κουφάλες" κατάφεραν να αποδομήσουν το συλλογικό πλαίσιο νοήματος της κοινωνίας μας, υπό το άλλοθι μάλιστα της "προόδου" ή του "εξευρωπαϊσμού/εκσυχρονισμού".
Πρόκειται για την Μεγάλη Αποκοπή της ελληνικής συνέχειας, λες και το σχοινί της διαχρονίας μας κόβεται. Και εμείς μένουμε κάπως ακρωτηριασμένοι, ξεχασμένοι κι αρίζωτοι στην μέση του ιστορικού πουθενά. Δίχως παρελθόν και άρα δίχως μέλλον, πλατσουρίζουμε στα λασπόνερα ενός χαοτικού παρόντος, όπως κάποιος ηλικιωμένος που η άνοια του "τρώει" την ταυτότητα.
Μας εκλεψαν το σκηνικό του κόσμου μας μέσα στο οποίο η ύπαρξη είχε θέση, νόημα και προοπτική. Και βέβαια η αποκατάσταση δεν μπορεί να είναι νοσταλγική.
Οφείλει να είναι ανασυγκρότηση του νοήματος ως κοινή πράξη.
ΠΗΓΗ: https://www.facebook.com/share/p/17FaNxifxD/
Σαν να κόπηκε το νήμα που ένωνε το «ποιοι υπήρξαμε» με το «ποιοι μπορούμε να γίνουμε».
Κι έτσι μένουμε να ζούμε σ’ ένα παρόν άναρχο και ανολοκλήρωτο, σαν άνθρωπος που θυμάται ακόμα το όνομά του, αλλά δεν ξέρει πια τι σημαίνει.
Η ιστορική μνήμη υπάρχει, δεν είναι χαμένη, αλλά έχει γίνει αδρανής, δηλαδή δεν ενεργοποιεί συλλογικά νοήματα, δεν παράγει προσανατολισμό. Σαν να γνωρίζουμε το παρελθόν μας, αλλά δεν ξέρουμε τι να το κάνουμε.
Το κοινωνικό φαντασιακό, δηλαδή τα αυτονόητα νοήματα για το
- τι αξίζει
- τι σημαίνει να ζεις μαζί
- τι είναι άξιο υπεράσπισης
- τι είναι η αξιοπρέπεια, η ελευθερία, το μέλλον
έχει αποσυντεθεί.
Η κρίση αυτή δεν είναι απλώς πολιτική ή οικονομική.
Είναι ανθρωπολογική.
Όταν το κοινό φαντασιακό αποσυντίθεται η κοινωνία δεν ξέρει πια τι σημαίνει “εμείς”, το άτομο δεν μπορεί να προσανατολιστεί νοηματικά και το μέλλον παύει να είναι "κοινόχρηστο" και γίνεται ιδιωτική αγωνία.
Τα αυτονόητα που δεν χρειάζονταν να εξηγηθούν, αυτά που επέτρεπαν στο λαό μας να λέει «Ξέρουμε ποιοι είμαστε.», «Ξέρουμε τι αξίζει.» «Ξέρουμε τι δεν διαπραγματευόμαστε.» δεν είναι πλέον αυτονόητα.
Πιο συγκεκριμένα:
1. Εργασία και Παραγωγική Οικονομία
Στις πρώτες μεταπολιτευτικές δεκαετίες, η εργασία είχε χαρακτήρα σταθερότητας: δημόσιοι θεσμοί, προβλέψιμες καριέρες, μακρόχρονες εργασιακές σχέσεις.
Με τη δημοσιονομική απορρύθμιση, την παγκοσμιοποίηση και την κρίση του 2008, η εργασία πέρασε σε καθεστώς ρευστότητας: ελαστικές σχέσεις, εργασιακή ανασφάλεια, διαρκής ανταγωνισμός. Το ψυχικό αποτύπωμα τροποποιήθηκε από το «ανήκω κάπου» → στο «είμαι διαρκώς αναλώσιμος» και από το «έχω μέλλον» → στο «έχω μόνο παρόν που πρέπει να διαχειριστώ».
2. Οικογένεια και Διαγενεακή Μεταβίβαση
Η οικογένεια για δεκαετίες λειτούργησε ως φορέας κληρονομικών σταθεροτήτων: σπίτι, επάγγελμα, αξίες, προοπτική.
Με την κρίση, η οικογένεια έγινε ανάχωμα που στηρίζει, αλλά χωρίς να μπορεί να εγγυηθεί συνέχειες.
Το ψυχικό αποτύπωμα μετακινήθηκε προς την αίσθηση ότι η «προοπτική» δεν μεταβιβάζεται πια. Οι νέες γενιές ζουν χωρίς υπόσχεση μέλλοντος, μόνο με προσπάθεια επιβίωσης.
3. Πολιτική και Συλλογική Πίστη
Η Μεταπολίτευση ξεκίνησε με πίστη στο δημοκρατικό γίγνεσθαι.
Όμως οι επόμενες δεκαετίες έφεραν κομματικοποίηση, πελατειακές σχέσεις και τελικά κρίση εμπιστοσύνης στο πολιτικό σύστημα.
Το ψυχικό αποτύπωμα τροποποιήθηκε από το «εμείς αλλάζουμε τον κόσμο» → στο «κανείς δεν μπορεί να τον αλλάξει».
Η συλλογικότητα αντικαταστάθηκε από ατομική διαχείριση της αβεβαιότητας.
4. Συμβολικό και Πολιτισμικό Πλαίσιο
Το συλλογικό φαντασιακό της Ελλάδας -υπο την ηθική ηγεμονία μιας αντιστασιακής Αριστεράς- βασιζόταν στην αγωνιστικότητα, στην αξιοπρέπεια, στην ηθική της ελευθερίας και την ιστορική αυτοσυνείδηση.
Εντούτοις. τα τελευταία χρόνια -με ευθύνη και της παγκοσμιοποιητικής αριστεράς- αυτό αντικαταστάθηκε από την
ιδιωτική επιβίωση, την διαρκή διασκέδαση ως μουδιασμένο αναλγητικό και την ειρωνική απόσταση από κάθε αξία.
Το ψυχικό αποτύπωμα; Το «εμείς» έγινε ειρωνικό χαμόγελο.
Η ιστορική αξιοπρέπεια αντικαταστάθηκε από ενδοψυχική κόπωση και κυνισμό.
Μέσα σε μερικές δεκαετίες ξήλωσαν το «σκηνικό του κόσμου μας». Αυτό που έδινε στον άνθρωπο αίσθηση συνέχειας,
προοπτική, θέση μέσα στο συλλογικό νόημα. Μας έκλεψαν το πλαίσιο του προσανατολισμού μας και όταν χάνεται το πλαίσιο, το άτομο βιώνει την ελευθερία όχι ως δυνατότητα, αλλά ως άγχος.
Το «ξήλωμα» δεν ήταν μόνο εξωτερικό, είναι και εσωτερικό. Όταν οι σταθερές υποχωρούν — σταθερή δουλειά, κοινωνική προβλεψιμότητα, πολιτική εμπιστοσύνη — τότε στο συλλογικό ασυνείδητο εγγράφεται ένα τραυματικό υπόστρωμα:
«Δεν ξέρω αν μπορώ να βασιστώ. Δεν ξέρω αν ανήκω. Δεν ξέρω πώς θα είναι το αύριο.»
Στην Ελλάδα της Μεταπολίτευσης, αυτό που «ξηλώθηκε» δεν ήταν μόνο θεσμοί, εργασιακά μοντέλα, πολιτικές ταυτότητες. Αυτό που διαλύθηκε ήταν κάτι πιο θεμελιώδες: Η βεβαιότητα ότι γνωρίζαμε σε ποιον κόσμο ζούμε και ποια συλλογική αφήγηση μας περιέχει.
Στην Ελλάδα της Μεταπολίτευσης χάθηκε ο τρόπος που ο κόσμος έδινε νόημα στην ύπαρξη, στη συνύπαρξη και στην πράξη.
Οι λογής-λογής συστημικές "κουφάλες" κατάφεραν να αποδομήσουν το συλλογικό πλαίσιο νοήματος της κοινωνίας μας, υπό το άλλοθι μάλιστα της "προόδου" ή του "εξευρωπαϊσμού/εκσυχρονισμού".
Πρόκειται για την Μεγάλη Αποκοπή της ελληνικής συνέχειας, λες και το σχοινί της διαχρονίας μας κόβεται. Και εμείς μένουμε κάπως ακρωτηριασμένοι, ξεχασμένοι κι αρίζωτοι στην μέση του ιστορικού πουθενά. Δίχως παρελθόν και άρα δίχως μέλλον, πλατσουρίζουμε στα λασπόνερα ενός χαοτικού παρόντος, όπως κάποιος ηλικιωμένος που η άνοια του "τρώει" την ταυτότητα.
Μας εκλεψαν το σκηνικό του κόσμου μας μέσα στο οποίο η ύπαρξη είχε θέση, νόημα και προοπτική. Και βέβαια η αποκατάσταση δεν μπορεί να είναι νοσταλγική.
Οφείλει να είναι ανασυγκρότηση του νοήματος ως κοινή πράξη.
Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου